| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
१०. वस्सूपनायिकसुत्तवण्णना
10. Vassūpanāyikasuttavaṇṇanā
१०. दसमं अट्ठुप्पत्तियं वुत्तं। कतरअट्ठुप्पत्तियं? मनुस्सानं उज्झायने। भगवता हि पठमबोधियं वीसति वस्सानि वस्सूपनायिका अप्पञ्ञत्ता अहोसि। भिक्खू अनिबद्धवासा वस्सेपि उतुवस्सेपि यथासुखं विचरिंसु। ते दिस्वा मनुस्सा ‘‘कथञ्हि नाम समणा सक्यपुत्तिया हेमन्तम्पि गिम्हम्पि वस्सम्पि चारिकं चरिस्सन्ति हरितानि तिणानि सम्मद्दन्ता एकिन्द्रियं जीवं विहेठेन्ता बहू खुद्दके पाणे सङ्घातं आपादेन्ता। इमे हि नाम अञ्ञतित्थिया दुरक्खातधम्मा वस्सावासं अल्लीयिस्सन्ति संकसायिस्सन्ति, इमे नाम सकुणा रुक्खग्गेसु कुलावकानि कत्वा वस्सावासं अल्लीयिस्सन्ति संकसायिस्सन्ती’’तिआदीनि वत्वा उज्झायिंसु। तमत्थं भिक्खू भगवतो आरोचेसुं। भगवा तं अट्ठुप्पत्तिं कत्वा इमं सुत्तं देसेन्तो पठमं ताव ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, वस्सं उपगन्तु’’न्ति (महाव॰ १८४) एत्तकमेवाह। अथ भिक्खूनं ‘‘कदा नु खो वस्सं उपगन्तब्ब’’न्ति उप्पन्नं वितक्कं सुत्वा ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, वस्साने वस्सं उपगन्तु’’न्ति आह। अथ खो भिक्खूनं एतदहोसि – ‘‘कति नु खो वस्सूपनायिका’’ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। तं सुत्वा सकलम्पि इदं सुत्तं देसेन्तो द्वेमा, भिक्खवेतिआदिमाह। तत्थ वस्सूपनायिकाति वस्सूपगमनानि। पुरिमिकाति अपरज्जुगताय आसाळ्हिया उपगन्तब्बा पुरिमकत्तिकपुण्णमिपरियोसाना पठमा तेमासी। पच्छिमिकाति मासगताय आसाळ्हिया उपगन्तब्बा पच्छिमकत्तिकपरियोसाना पच्छिमा तेमासीति। दसमं।
10. Dasamaṃ aṭṭhuppattiyaṃ vuttaṃ. Kataraaṭṭhuppattiyaṃ? Manussānaṃ ujjhāyane. Bhagavatā hi paṭhamabodhiyaṃ vīsati vassāni vassūpanāyikā appaññattā ahosi. Bhikkhū anibaddhavāsā vassepi utuvassepi yathāsukhaṃ vicariṃsu. Te disvā manussā ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā hemantampi gimhampi vassampi cārikaṃ carissanti haritāni tiṇāni sammaddantā ekindriyaṃ jīvaṃ viheṭhentā bahū khuddake pāṇe saṅghātaṃ āpādentā. Ime hi nāma aññatitthiyā durakkhātadhammā vassāvāsaṃ allīyissanti saṃkasāyissanti, ime nāma sakuṇā rukkhaggesu kulāvakāni katvā vassāvāsaṃ allīyissanti saṃkasāyissantī’’tiādīni vatvā ujjhāyiṃsu. Tamatthaṃ bhikkhū bhagavato ārocesuṃ. Bhagavā taṃ aṭṭhuppattiṃ katvā imaṃ suttaṃ desento paṭhamaṃ tāva ‘‘anujānāmi, bhikkhave, vassaṃ upagantu’’nti (mahāva. 184) ettakamevāha. Atha bhikkhūnaṃ ‘‘kadā nu kho vassaṃ upagantabba’’nti uppannaṃ vitakkaṃ sutvā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, vassāne vassaṃ upagantu’’nti āha. Atha kho bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘kati nu kho vassūpanāyikā’’ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Taṃ sutvā sakalampi idaṃ suttaṃ desento dvemā, bhikkhavetiādimāha. Tattha vassūpanāyikāti vassūpagamanāni. Purimikāti aparajjugatāya āsāḷhiyā upagantabbā purimakattikapuṇṇamipariyosānā paṭhamā temāsī. Pacchimikāti māsagatāya āsāḷhiyā upagantabbā pacchimakattikapariyosānā pacchimā temāsīti. Dasamaṃ.
कम्मकारणवग्गो पठमो।
Kammakāraṇavaggo paṭhamo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / १०. वस्सूपनायिकसुत्तं • 10. Vassūpanāyikasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / १०. वस्सूपनायिकसुत्तवण्णना • 10. Vassūpanāyikasuttavaṇṇanā
