| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / खुद्दसिक्खा-मूलसिक्खा • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
६. वत्तादिकण्डनिद्देसवण्णना
6. Vattādikaṇḍaniddesavaṇṇanā
९६. इदानि वत्तं दस्सेतुं ‘‘उपज्झाचरियवत्त’’न्ति वुत्तं। तत्थ उपज्झायवत्तञ्च आचरियवत्तञ्च गमिकवत्तञ्च आगन्तुकवत्तञ्च सेनासनादिवत्तञ्च पियसीलेन भिक्खुना कातब्बन्ति सम्बन्धो। गमिकागन्तुकन्ति गमिकं आगन्तुकन्ति छेदो, गमिकवत्तं आगन्तुकवत्तञ्चाति अत्थो।
96. Idāni vattaṃ dassetuṃ ‘‘upajjhācariyavatta’’nti vuttaṃ. Tattha upajjhāyavattañca ācariyavattañca gamikavattañca āgantukavattañca senāsanādivattañca piyasīlena bhikkhunā kātabbanti sambandho. Gamikāgantukanti gamikaṃ āgantukanti chedo, gamikavattaṃ āgantukavattañcāti attho.
९७. दातुकामो हत्थपासे ठितो किञ्चि गहितब्बं एकेन पुरिसेन गहितब्बं उक्खिपनक्खमं वत्थुं तिधा तीसु पकारेसु एकेनाकारेन ददेय्य, गहेतुकामो भिक्खु द्विधा द्वीसु एकेन गण्हेय्य, अयं पञ्चङ्गो पटिग्गहोति अत्थो।
97. Dātukāmo hatthapāse ṭhito kiñci gahitabbaṃ ekena purisena gahitabbaṃ ukkhipanakkhamaṃ vatthuṃ tidhā tīsu pakāresu ekenākārena dadeyya, gahetukāmo bhikkhu dvidhā dvīsu ekena gaṇheyya, ayaṃ pañcaṅgo paṭiggahoti attho.
९८-१००. दूरे ठितं चीवरं ठपितोकासं सल्लक्खेत्वा ‘‘एत’’न्ति वत्तब्बं। हत्थपासे ठितं हत्थेन आमसित्वा ‘‘इम’’न्ति वत्तब्बं। ‘‘एतं अधिट्ठामि, इमं अधिट्ठामी’’ति इमेसं पदानं मज्झे सङ्घाटिआदीसु पच्चेकं योजेत्वा तिचीवरं अधिट्ठेय्य। कथं? ‘‘एतं सङ्घाटिं अधिट्ठामि, इमं सङ्घाटिं अधिट्ठामी’’ति अधिट्ठेय्य। एवं सेसेसु च चीवरेसु। यथा चीवरादिं विधानं एवं पत्तेपि अधिट्ठेय्य पच्चुद्धरेय्याति अत्थो।
98-100. Dūre ṭhitaṃ cīvaraṃ ṭhapitokāsaṃ sallakkhetvā ‘‘eta’’nti vattabbaṃ. Hatthapāse ṭhitaṃ hatthena āmasitvā ‘‘ima’’nti vattabbaṃ. ‘‘Etaṃ adhiṭṭhāmi, imaṃ adhiṭṭhāmī’’ti imesaṃ padānaṃ majjhe saṅghāṭiādīsu paccekaṃ yojetvā ticīvaraṃ adhiṭṭheyya. Kathaṃ? ‘‘Etaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmi, imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti adhiṭṭheyya. Evaṃ sesesu ca cīvaresu. Yathā cīvarādiṃ vidhānaṃ evaṃ pattepi adhiṭṭheyya paccuddhareyyāti attho.
१०१. सञ्चरित्तं ठपेत्वा सेसा गरुका च पाराजिका च सचित्तकाति सम्बन्धो। अन्तिमाति पाराजिका। अच्छिन्नसिक्खापदं, परिणतसिक्खापदञ्चाति इमं द्वयं ठपेत्वा सेसं निस्सग्गियं अचित्तकन्ति अत्थो।
101. Sañcarittaṃ ṭhapetvā sesā garukā ca pārājikā ca sacittakāti sambandho. Antimāti pārājikā. Acchinnasikkhāpadaṃ, pariṇatasikkhāpadañcāti imaṃ dvayaṃ ṭhapetvā sesaṃ nissaggiyaṃ acittakanti attho.
१०२-३. गामप्पवेसनन्तेतेति गामप्पवेसनं इति एते। पाचित्तीसु एते पदसोधम्मादयो गामप्पवेसनन्ता सत्तरस सिक्खापदा अचित्तका।
102-3.Gāmappavesananteteti gāmappavesanaṃ iti ete. Pācittīsu ete padasodhammādayo gāmappavesanantā sattarasa sikkhāpadā acittakā.
१०४-५. पकिण्णकेसु उद्दिस्सकतं ठपेत्वा अञ्ञमंसकं सेसमंसं अचित्तकन्ति अत्थो। एत्थ पकिण्णकेसु अञ्ञमंसादिकं पत्तहत्थो कवाटकन्तं तेरसविधं इदं सिक्खापदं अचित्तकं, सेसं सब्बं सचित्तकन्ति अत्थो।
104-5. Pakiṇṇakesu uddissakataṃ ṭhapetvā aññamaṃsakaṃ sesamaṃsaṃ acittakanti attho. Ettha pakiṇṇakesu aññamaṃsādikaṃ pattahattho kavāṭakantaṃ terasavidhaṃ idaṃ sikkhāpadaṃ acittakaṃ, sesaṃ sabbaṃ sacittakanti attho.
१०६. आचरिया वीतिक्कमनचित्तेन सचित्तकं अचित्तकन्ति वदन्ति, पञ्ञत्तिजाननेन चित्तेन तथा सचित्तकं अचित्तकन्ति आचरिया वदन्तीति अत्थो। तथा-सद्देन ‘‘सचित्तकं अचित्तक’’न्ति इदं गहितं।
106. Ācariyā vītikkamanacittena sacittakaṃ acittakanti vadanti, paññattijānanena cittena tathā sacittakaṃ acittakanti ācariyā vadantīti attho. Tathā-saddena ‘‘sacittakaṃ acittaka’’nti idaṃ gahitaṃ.
१०७-९. पुब्बकरणादिकन्ति एत्थ आदि-सद्दो पुब्बकिच्चं सङ्गण्हाति। तत्थ –
107-9.Pubbakaraṇādikanti ettha ādi-saddo pubbakiccaṃ saṅgaṇhāti. Tattha –
‘‘सम्मज्जनी पदीपो च, उदकं आसनेन च।
‘‘Sammajjanī padīpo ca, udakaṃ āsanena ca;
उपोसथस्स एतानि, पुब्बकरणन्ति वुच्चति॥
Uposathassa etāni, pubbakaraṇanti vuccati.
‘‘छन्दपारिसुद्धिउतुक्खानं, भिक्खुगणना च ओवादो।
‘‘Chandapārisuddhiutukkhānaṃ, bhikkhugaṇanā ca ovādo;
उपोसथस्स एतानि, पुब्बकिच्चन्ति वुच्चती’’ति॥ –
Uposathassa etāni, pubbakiccanti vuccatī’’ti. –
एवं पुब्बकरणादिकं नवधा दीपितं सब्बं उपोसथप्पवारणं पियसीलिना कातब्बन्ति अत्थो।
Evaṃ pubbakaraṇādikaṃ navadhā dīpitaṃ sabbaṃ uposathappavāraṇaṃ piyasīlinā kātabbanti attho.
११२. यथाक्कमन्ति एत्थायमधिप्पायो – गणो पारिसुद्धिउपोसथं करेय्य, पुग्गलो अधिट्ठानउपोसथं करेय्य, सङ्घो सुत्तुद्देसउपोसथं करेय्याति।
112.Yathākkamanti etthāyamadhippāyo – gaṇo pārisuddhiuposathaṃ kareyya, puggalo adhiṭṭhānauposathaṃ kareyya, saṅgho suttuddesauposathaṃ kareyyāti.
११३. चातुद्दसो पन्नरसो, सामग्गी दिनतो तिधाति चातुद्दसो उपोसथो , पन्नरसो उपोसथो, सामग्गीउपोसथोति दिनतो तिधा होन्ति। दिनतो पुग्गलतो कत्तब्बाकारतो ते उपोसथा नव इति ईरिताति अत्थो।
113.Cātuddaso pannaraso, sāmaggī dinato tidhāti cātuddaso uposatho , pannaraso uposatho, sāmaggīuposathoti dinato tidhā honti. Dinato puggalato kattabbākārato te uposathā nava iti īritāti attho.
११४. तेवाची द्वेकवाचीति तेवाचिका पवारणा, द्वेवाचिका पवारणा, एकवाचिका पवारणा इति नव पवारणा वुत्ता।
114.Tevācī dvekavācīti tevācikā pavāraṇā, dvevācikā pavāraṇā, ekavācikā pavāraṇā iti nava pavāraṇā vuttā.
११५. तस्साति फग्गुनमासस्स। ततो सेसन्ति आसाळ्हिअन्तिमपक्खम्हा याव कत्तिकपुण्णमा वस्सकालन्ति अत्थो। एत्थ हि एकस्मिं संवच्छरे चतुवीसतिउपोसथा होन्ति।
115.Tassāti phaggunamāsassa. Tato sesanti āsāḷhiantimapakkhamhā yāva kattikapuṇṇamā vassakālanti attho. Ettha hi ekasmiṃ saṃvacchare catuvīsatiuposathā honti.
११६. एतेसूति एतेसु तीसु चतूसु एकेकस्मिं उतुम्हि ततियपक्खा सत्तमपक्खा। चातुद्दसाति छ चातुद्दसाति अत्थो। सेसानि उत्तानत्थानेवाति।
116.Etesūti etesu tīsu catūsu ekekasmiṃ utumhi tatiyapakkhā sattamapakkhā. Cātuddasāti cha cātuddasāti attho. Sesāni uttānatthānevāti.
वत्तादिकण्डनिद्देसवण्णना निट्ठिता।
Vattādikaṇḍaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
