| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ขุทฺทสิกฺขา-มูลสิกฺขา • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
๖. วตฺตาทิกณฺฑนิเทฺทสวณฺณนา
6. Vattādikaṇḍaniddesavaṇṇanā
๙๖. อิทานิ วตฺตํ ทเสฺสตุํ ‘‘อุปชฺฌาจริยวตฺต’’นฺติ วุตฺตํฯ ตตฺถ อุปชฺฌายวตฺตญฺจ อาจริยวตฺตญฺจ คมิกวตฺตญฺจ อาคนฺตุกวตฺตญฺจ เสนาสนาทิวตฺตญฺจ ปิยสีเลน ภิกฺขุนา กาตพฺพนฺติ สมฺพโนฺธฯ คมิกาคนฺตุกนฺติ คมิกํ อาคนฺตุกนฺติ เฉโท, คมิกวตฺตํ อาคนฺตุกวตฺตญฺจาติ อโตฺถฯ
96. Idāni vattaṃ dassetuṃ ‘‘upajjhācariyavatta’’nti vuttaṃ. Tattha upajjhāyavattañca ācariyavattañca gamikavattañca āgantukavattañca senāsanādivattañca piyasīlena bhikkhunā kātabbanti sambandho. Gamikāgantukanti gamikaṃ āgantukanti chedo, gamikavattaṃ āgantukavattañcāti attho.
๙๗. ทาตุกาโม หตฺถปาเส ฐิโต กิญฺจิ คหิตพฺพํ เอเกน ปุริเสน คหิตพฺพํ อุกฺขิปนกฺขมํ วตฺถุํ ติธา ตีสุ ปกาเรสุ เอเกนากาเรน ทเทยฺย, คเหตุกาโม ภิกฺขุ ทฺวิธา ทฺวีสุ เอเกน คเณฺหยฺย, อยํ ปญฺจโงฺค ปฎิคฺคโหติ อโตฺถฯ
97. Dātukāmo hatthapāse ṭhito kiñci gahitabbaṃ ekena purisena gahitabbaṃ ukkhipanakkhamaṃ vatthuṃ tidhā tīsu pakāresu ekenākārena dadeyya, gahetukāmo bhikkhu dvidhā dvīsu ekena gaṇheyya, ayaṃ pañcaṅgo paṭiggahoti attho.
๙๘-๑๐๐. ทูเร ฐิตํ จีวรํ ฐปิโตกาสํ สลฺลเกฺขตฺวา ‘‘เอต’’นฺติ วตฺตพฺพํฯ หตฺถปาเส ฐิตํ หเตฺถน อามสิตฺวา ‘‘อิม’’นฺติ วตฺตพฺพํฯ ‘‘เอตํ อธิฎฺฐามิ, อิมํ อธิฎฺฐามี’’ติ อิเมสํ ปทานํ มเชฺฌ สงฺฆาฎิอาทีสุ ปเจฺจกํ โยเชตฺวา ติจีวรํ อธิเฎฺฐยฺยฯ กถํ? ‘‘เอตํ สงฺฆาฎิํ อธิฎฺฐามิ, อิมํ สงฺฆาฎิํ อธิฎฺฐามี’’ติ อธิเฎฺฐยฺยฯ เอวํ เสเสสุ จ จีวเรสุฯ ยถา จีวราทิํ วิธานํ เอวํ ปเตฺตปิ อธิเฎฺฐยฺย ปจฺจุทฺธเรยฺยาติ อโตฺถฯ
98-100. Dūre ṭhitaṃ cīvaraṃ ṭhapitokāsaṃ sallakkhetvā ‘‘eta’’nti vattabbaṃ. Hatthapāse ṭhitaṃ hatthena āmasitvā ‘‘ima’’nti vattabbaṃ. ‘‘Etaṃ adhiṭṭhāmi, imaṃ adhiṭṭhāmī’’ti imesaṃ padānaṃ majjhe saṅghāṭiādīsu paccekaṃ yojetvā ticīvaraṃ adhiṭṭheyya. Kathaṃ? ‘‘Etaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmi, imaṃ saṅghāṭiṃ adhiṭṭhāmī’’ti adhiṭṭheyya. Evaṃ sesesu ca cīvaresu. Yathā cīvarādiṃ vidhānaṃ evaṃ pattepi adhiṭṭheyya paccuddhareyyāti attho.
๑๐๑. สญฺจริตฺตํ ฐเปตฺวา เสสา ครุกา จ ปาราชิกา จ สจิตฺตกาติ สมฺพโนฺธฯ อนฺติมาติ ปาราชิกาฯ อจฺฉินฺนสิกฺขาปทํ, ปริณตสิกฺขาปทญฺจาติ อิมํ ทฺวยํ ฐเปตฺวา เสสํ นิสฺสคฺคิยํ อจิตฺตกนฺติ อโตฺถฯ
101. Sañcarittaṃ ṭhapetvā sesā garukā ca pārājikā ca sacittakāti sambandho. Antimāti pārājikā. Acchinnasikkhāpadaṃ, pariṇatasikkhāpadañcāti imaṃ dvayaṃ ṭhapetvā sesaṃ nissaggiyaṃ acittakanti attho.
๑๐๒-๓. คามปฺปเวสนเนฺตเตติ คามปฺปเวสนํ อิติ เอเตฯ ปาจิตฺตีสุ เอเต ปทโสธมฺมาทโย คามปฺปเวสนนฺตา สตฺตรส สิกฺขาปทา อจิตฺตกาฯ
102-3.Gāmappavesananteteti gāmappavesanaṃ iti ete. Pācittīsu ete padasodhammādayo gāmappavesanantā sattarasa sikkhāpadā acittakā.
๑๐๔-๕. ปกิณฺณเกสุ อุทฺทิสฺสกตํ ฐเปตฺวา อญฺญมํสกํ เสสมํสํ อจิตฺตกนฺติ อโตฺถฯ เอตฺถ ปกิณฺณเกสุ อญฺญมํสาทิกํ ปตฺตหโตฺถ กวาฎกนฺตํ เตรสวิธํ อิทํ สิกฺขาปทํ อจิตฺตกํ, เสสํ สพฺพํ สจิตฺตกนฺติ อโตฺถฯ
104-5. Pakiṇṇakesu uddissakataṃ ṭhapetvā aññamaṃsakaṃ sesamaṃsaṃ acittakanti attho. Ettha pakiṇṇakesu aññamaṃsādikaṃ pattahattho kavāṭakantaṃ terasavidhaṃ idaṃ sikkhāpadaṃ acittakaṃ, sesaṃ sabbaṃ sacittakanti attho.
๑๐๖. อาจริยา วีติกฺกมนจิเตฺตน สจิตฺตกํ อจิตฺตกนฺติ วทนฺติ, ปญฺญตฺติชานเนน จิเตฺตน ตถา สจิตฺตกํ อจิตฺตกนฺติ อาจริยา วทนฺตีติ อโตฺถฯ ตถา-สเทฺทน ‘‘สจิตฺตกํ อจิตฺตก’’นฺติ อิทํ คหิตํฯ
106. Ācariyā vītikkamanacittena sacittakaṃ acittakanti vadanti, paññattijānanena cittena tathā sacittakaṃ acittakanti ācariyā vadantīti attho. Tathā-saddena ‘‘sacittakaṃ acittaka’’nti idaṃ gahitaṃ.
๑๐๗-๙. ปุพฺพกรณาทิกนฺติ เอตฺถ อาทิ-สโทฺท ปุพฺพกิจฺจํ สงฺคณฺหาติฯ ตตฺถ –
107-9.Pubbakaraṇādikanti ettha ādi-saddo pubbakiccaṃ saṅgaṇhāti. Tattha –
‘‘สมฺมชฺชนี ปทีโป จ, อุทกํ อาสเนน จ;
‘‘Sammajjanī padīpo ca, udakaṃ āsanena ca;
อุโปสถสฺส เอตานิ, ปุพฺพกรณนฺติ วุจฺจติฯ
Uposathassa etāni, pubbakaraṇanti vuccati.
‘‘ฉนฺทปาริสุทฺธิอุตุกฺขานํ, ภิกฺขุคณนา จ โอวาโท;
‘‘Chandapārisuddhiutukkhānaṃ, bhikkhugaṇanā ca ovādo;
อุโปสถสฺส เอตานิ, ปุพฺพกิจฺจนฺติ วุจฺจตี’’ติฯ –
Uposathassa etāni, pubbakiccanti vuccatī’’ti. –
เอวํ ปุพฺพกรณาทิกํ นวธา ทีปิตํ สพฺพํ อุโปสถปฺปวารณํ ปิยสีลินา กาตพฺพนฺติ อโตฺถฯ
Evaṃ pubbakaraṇādikaṃ navadhā dīpitaṃ sabbaṃ uposathappavāraṇaṃ piyasīlinā kātabbanti attho.
๑๑๒. ยถากฺกมนฺติ เอตฺถายมธิปฺปาโย – คโณ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ กเรยฺย, ปุคฺคโล อธิฎฺฐานอุโปสถํ กเรยฺย, สโงฺฆ สุตฺตุเทฺทสอุโปสถํ กเรยฺยาติฯ
112.Yathākkamanti etthāyamadhippāyo – gaṇo pārisuddhiuposathaṃ kareyya, puggalo adhiṭṭhānauposathaṃ kareyya, saṅgho suttuddesauposathaṃ kareyyāti.
๑๑๓. จาตุทฺทโส ปนฺนรโส, สามคฺคี ทินโต ติธาติ จาตุทฺทโส อุโปสโถ , ปนฺนรโส อุโปสโถ, สามคฺคีอุโปสโถติ ทินโต ติธา โหนฺติฯ ทินโต ปุคฺคลโต กตฺตพฺพาการโต เต อุโปสถา นว อิติ อีริตาติ อโตฺถฯ
113.Cātuddaso pannaraso, sāmaggī dinato tidhāti cātuddaso uposatho , pannaraso uposatho, sāmaggīuposathoti dinato tidhā honti. Dinato puggalato kattabbākārato te uposathā nava iti īritāti attho.
๑๑๔. เตวาจี เทฺวกวาจีติ เตวาจิกา ปวารณา, เทฺววาจิกา ปวารณา, เอกวาจิกา ปวารณา อิติ นว ปวารณา วุตฺตาฯ
114.Tevācī dvekavācīti tevācikā pavāraṇā, dvevācikā pavāraṇā, ekavācikā pavāraṇā iti nava pavāraṇā vuttā.
๑๑๕. ตสฺสาติ ผคฺคุนมาสสฺสฯ ตโต เสสนฺติ อาสาฬฺหิอนฺติมปกฺขมฺหา ยาว กตฺติกปุณฺณมา วสฺสกาลนฺติ อโตฺถฯ เอตฺถ หิ เอกสฺมิํ สํวจฺฉเร จตุวีสติอุโปสถา โหนฺติฯ
115.Tassāti phaggunamāsassa. Tato sesanti āsāḷhiantimapakkhamhā yāva kattikapuṇṇamā vassakālanti attho. Ettha hi ekasmiṃ saṃvacchare catuvīsatiuposathā honti.
๑๑๖. เอเตสูติ เอเตสุ ตีสุ จตูสุ เอเกกสฺมิํ อุตุมฺหิ ตติยปกฺขา สตฺตมปกฺขาฯ จาตุทฺทสาติ ฉ จาตุทฺทสาติ อโตฺถฯ เสสานิ อุตฺตานตฺถาเนวาติฯ
116.Etesūti etesu tīsu catūsu ekekasmiṃ utumhi tatiyapakkhā sattamapakkhā. Cātuddasāti cha cātuddasāti attho. Sesāni uttānatthānevāti.
วตฺตาทิกณฺฑนิเทฺทสวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Vattādikaṇḍaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
