| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / खुद्दसिक्खा-मूलसिक्खा • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
६. वत्तादिकण्डनिद्देसो
6. Vattādikaṇḍaniddeso
९६.
96.
उपज्झाचरियवत्तञ्च, गमिकागन्तुकम्पि च।
Upajjhācariyavattañca, gamikāgantukampi ca;
सेनासनादिवत्तञ्च, कातब्बं पियसीलिना॥
Senāsanādivattañca, kātabbaṃ piyasīlinā.
९७.
97.
हत्थपासे ठितो किञ्चि, गहितब्बं ददे तिधा।
Hatthapāse ṭhito kiñci, gahitabbaṃ dade tidhā;
गहेतुकामो गण्हेय्य, द्विधायं सम्पटिग्गहो॥
Gahetukāmo gaṇheyya, dvidhāyaṃ sampaṭiggaho.
९८.
98.
सङ्घाटिमुत्तरासङ्गं, तथा अन्तरवासकं।
Saṅghāṭimuttarāsaṅgaṃ, tathā antaravāsakaṃ;
‘‘एतं इमं अधिट्ठामि’’, तथा ‘‘पच्चुद्धरामि’’ति॥
‘‘Etaṃ imaṃ adhiṭṭhāmi’’, tathā ‘‘paccuddharāmi’’ti.
९९.
99.
‘‘इमं इमानि एतानि, एतम्पि चीवर’’न्ति वा।
‘‘Imaṃ imāni etāni, etampi cīvara’’nti vā;
‘‘परिक्खारचोळानी’’ति, तथा ‘‘पच्चुद्धरामि’’ति॥
‘‘Parikkhāracoḷānī’’ti, tathā ‘‘paccuddharāmi’’ti.
१००.
100.
‘‘एतं इमं अधिट्ठामि, पत्तं पच्चुद्धरामि’’ति।
‘‘Etaṃ imaṃ adhiṭṭhāmi, pattaṃ paccuddharāmi’’ti;
एवं पच्चुद्धरेधिट्ठे, चीवरादिं यथाविधि॥
Evaṃ paccuddharedhiṭṭhe, cīvarādiṃ yathāvidhi.
१०१.
101.
सञ्चरित्तं विना सेसा, सचित्ता गरुकन्तिमा।
Sañcarittaṃ vinā sesā, sacittā garukantimā;
अच्छिन्नं परिणतं हित्वा, निस्सग्गियमचित्तकं॥
Acchinnaṃ pariṇataṃ hitvā, nissaggiyamacittakaṃ.
१०२.
102.
पदसोधम्मं दुवे सेय्या, इत्थिया धम्मदेसना।
Padasodhammaṃ duve seyyā, itthiyā dhammadesanā;
दुवे सेनासनानीपि, सिब्बनं चीवरस्सपि॥
Duve senāsanānīpi, sibbanaṃ cīvarassapi.
१०३.
103.
पवारितं सुरापानं, पञ्चसन्निधिआदिकं।
Pavāritaṃ surāpānaṃ, pañcasannidhiādikaṃ;
जोतिनुज्जालनञ्चेव, कप्पबिन्दुमनादिकं।
Jotinujjālanañceva, kappabindumanādikaṃ;
गामप्पवेसनन्तेते, पाचित्तीसु अचित्तका॥
Gāmappavesanantete, pācittīsu acittakā.
१०४.
104.
पकिण्णकेसु उद्दिस्स-कतं हित्वाञ्ञमंसकं।
Pakiṇṇakesu uddissa-kataṃ hitvāññamaṃsakaṃ;
एकत्थरणपावुरणं, एकमञ्चे तुवट्टनं।
Ekattharaṇapāvuraṇaṃ, ekamañce tuvaṭṭanaṃ;
एकतो भुञ्जनञ्चापि, नच्चगीतादिसत्तपि॥
Ekato bhuñjanañcāpi, naccagītādisattapi.
१०५.
105.
अकायबन्धनञ्चापि , पत्तहत्थकवाटकं।
Akāyabandhanañcāpi , pattahatthakavāṭakaṃ;
अचित्तकमिदं सब्बं, सेसमेत्थ सचित्तकं॥
Acittakamidaṃ sabbaṃ, sesamettha sacittakaṃ.
१०६.
106.
वीतिक्कमनचित्तेन, सचित्तकमचित्तकं।
Vītikkamanacittena, sacittakamacittakaṃ;
पञ्ञत्तिजाननेनापि, वदन्ताचरिया तथा॥
Paññattijānanenāpi, vadantācariyā tathā.
१०७.
107.
पुब्बकरणादिकं कत्वा, उपोसथप्पवारणं।
Pubbakaraṇādikaṃ katvā, uposathappavāraṇaṃ;
नवधा दीपितं सब्बं, कातब्बं पियसीलिना॥
Navadhā dīpitaṃ sabbaṃ, kātabbaṃ piyasīlinā.
१०८.
108.
सम्मज्जनी पदीपो च, उदकं आसनेन च।
Sammajjanī padīpo ca, udakaṃ āsanena ca;
उपोसथस्स एतानि, पुब्बकरणन्ति वुच्चति॥
Uposathassa etāni, pubbakaraṇanti vuccati.
१०९.
109.
छन्दपारिसुद्धिउतुक्खानं , भिक्खुगणना च ओवादो।
Chandapārisuddhiutukkhānaṃ , bhikkhugaṇanā ca ovādo;
उपोसथस्स एतानि, पुब्बकिच्चन्ति वुच्चति॥
Uposathassa etāni, pubbakiccanti vuccati.
११०.
110.
उपोसथो यावतिका च भिक्खू कम्मप्पत्ता,
Uposatho yāvatikā ca bhikkhū kammappattā,
सभागापत्तियो च न विज्जन्ति।
Sabhāgāpattiyo ca na vijjanti;
वज्जनीया च पुग्गला तस्मिं न होन्ति,
Vajjanīyā ca puggalā tasmiṃ na honti,
पत्तकल्लन्ति वुच्चति॥
Pattakallanti vuccati.
१११. पुब्बकरणपुब्बकिच्चानि समापेत्वा देसितापत्तिकस्स समग्गस्स भिक्खुसङ्घस्स अनुमतिया पातिमोक्खं उद्दिसितुं आराधनं करोम।
111. Pubbakaraṇapubbakiccāni samāpetvā desitāpattikassa samaggassa bhikkhusaṅghassa anumatiyā pātimokkhaṃ uddisituṃ ārādhanaṃ karoma.
११२.
112.
पारिसुद्धिअधिट्ठान-सुत्तुद्देसवसा तिधा।
Pārisuddhiadhiṭṭhāna-suttuddesavasā tidhā;
गणपुग्गलसङ्घा च, तं करेय्युं यथाक्कमं॥
Gaṇapuggalasaṅghā ca, taṃ kareyyuṃ yathākkamaṃ.
११३.
113.
चातुद्दसो पन्नरसो, सामग्गी दिनतो तिधा।
Cātuddaso pannaraso, sāmaggī dinato tidhā;
दिनपुग्गलकत्तब्बा-कारतो ते नवेरिता॥
Dinapuggalakattabbā-kārato te naveritā.
११४.
114.
तयो तयोति कत्वान, दिनपुग्गलभेदतो।
Tayo tayoti katvāna, dinapuggalabhedato;
तेवाचीद्वेकवाचीति, नव वुत्ता पवारणा॥
Tevācīdvekavācīti, nava vuttā pavāraṇā.
११५.
115.
कत्तिकन्तिमपक्खम्हा, हेमं फग्गुनपुण्णमा।
Kattikantimapakkhamhā, hemaṃ phaggunapuṇṇamā;
तस्स अन्तिमपक्खम्हा, गिम्हं आसाळ्हिपुण्णमा।
Tassa antimapakkhamhā, gimhaṃ āsāḷhipuṇṇamā;
वस्सकालं ततो सेसं, चतुवीसतुपोसथा॥
Vassakālaṃ tato sesaṃ, catuvīsatuposathā.
११६.
116.
चातुद्दसा छ एतेसु, पक्खा ततियसत्तमा।
Cātuddasā cha etesu, pakkhā tatiyasattamā;
ञेय्या पन्नरसा सेसा, अट्ठारस उपोसथा॥
Ñeyyā pannarasā sesā, aṭṭhārasa uposathā.
११७. ‘‘छन्दं दम्मि, छन्दं मे हर, छन्दं मे आरोचेही’’ति छन्दं दातब्बं।
117. ‘‘Chandaṃ dammi, chandaṃ me hara, chandaṃ me ārocehī’’ti chandaṃ dātabbaṃ.
११८. ‘‘पारिसुद्धिं दम्मि, पारिसुद्धिं मे हर, पारिसुद्धिं मे आरोचेही’’ति पारिसुद्धि दातब्बा।
118. ‘‘Pārisuddhiṃ dammi, pārisuddhiṃ me hara, pārisuddhiṃ me ārocehī’’ti pārisuddhi dātabbā.
११९. ‘‘पवारणं दम्मि, पवारणं मे हर, पवारणं मे आरोचेहि, ममत्थाय पवारेही’’ति पवारणा दातब्बा।
119. ‘‘Pavāraṇaṃ dammi, pavāraṇaṃ me hara, pavāraṇaṃ me ārocehi, mamatthāya pavārehī’’ti pavāraṇā dātabbā.
१२०. आपत्तिदेसकेन ‘‘अहं, भन्ते, सम्बहुला नानावत्थुका आपत्तियो आपज्जिं, ता तुम्हमूले पटिदेसेमी’’ति वत्वा पटिग्गण्हन्तेन ‘‘पस्ससि, आवुसो, ता आपत्तियो’’ति वुत्ते ‘‘आम, भन्ते, पस्सामी’’ति वत्वा पुन पटिग्गण्हन्तेन ‘‘आयतिं, आवुसो, संवरेय्यासी’’ति वुत्ते ‘‘साधु, सुट्ठु, भन्ते संवरिस्सामी’’ति तिक्खत्तुं वत्वा देसेतब्बं।
120. Āpattidesakena ‘‘ahaṃ, bhante, sambahulā nānāvatthukā āpattiyo āpajjiṃ, tā tumhamūle paṭidesemī’’ti vatvā paṭiggaṇhantena ‘‘passasi, āvuso, tā āpattiyo’’ti vutte ‘‘āma, bhante, passāmī’’ti vatvā puna paṭiggaṇhantena ‘‘āyatiṃ, āvuso, saṃvareyyāsī’’ti vutte ‘‘sādhu, suṭṭhu, bhante saṃvarissāmī’’ti tikkhattuṃ vatvā desetabbaṃ.
१२१. वेमतिं आरोचेन्तेन ‘‘अहं, भन्ते, सम्बहुलासु नानावत्थुकासु आपत्तीसु वेमतिको, यदा निब्बेमतिको भविस्सामि, तदा ता आपत्तियो पटिकरिस्सामी’’ति तिक्खत्तुं वत्वा आरोचेतब्बं।
121. Vematiṃ ārocentena ‘‘ahaṃ, bhante, sambahulāsu nānāvatthukāsu āpattīsu vematiko, yadā nibbematiko bhavissāmi, tadā tā āpattiyo paṭikarissāmī’’ti tikkhattuṃ vatvā ārocetabbaṃ.
१२२. ‘‘अज्ज मे उपोसथो ‘पन्नरसो, चातुद्दसो’ति वा अधिट्ठामी’’ति तिक्खत्तुं वत्वा पुग्गलेन अधिट्ठानुपोसथो कातब्बो।
122. ‘‘Ajja me uposatho ‘pannaraso, cātuddaso’ti vā adhiṭṭhāmī’’ti tikkhattuṃ vatvā puggalena adhiṭṭhānuposatho kātabbo.
१२३. द्वीसु पन थेरेन ‘‘परिसुद्धो अहं आवुसो, ‘परिसुद्धो’ति मं धारेही’’ति तिक्खत्तुं वत्तब्बं। नवकेनपि तथेव वत्तब्बं। ‘‘भन्ते, धारेथा’’ति वचनं विसेसो।
123. Dvīsu pana therena ‘‘parisuddho ahaṃ āvuso, ‘parisuddho’ti maṃ dhārehī’’ti tikkhattuṃ vattabbaṃ. Navakenapi tatheva vattabbaṃ. ‘‘Bhante, dhārethā’’ti vacanaṃ viseso.
१२४. तीसु पन ‘‘सुणन्तु मे आयस्मन्ता, अज्जुपोसथो पन्नरसो, यदायस्मन्तानं पत्तकल्लं, मयं अञ्ञमञ्ञं पारिसुद्धिउपोसथं करेय्यामा’’ति ञत्तिं ठपेत्वा पटिपाटिया वुत्तनयेन पारिसुद्धिउपोसथो कातब्बो।
124. Tīsu pana ‘‘suṇantu me āyasmantā, ajjuposatho pannaraso, yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, mayaṃ aññamaññaṃ pārisuddhiuposathaṃ kareyyāmā’’ti ñattiṃ ṭhapetvā paṭipāṭiyā vuttanayena pārisuddhiuposatho kātabbo.
१२५. ‘‘अज्ज मे पवारणा ‘चातुद्दसी, पन्नरसी’ति वा अधिट्ठामी’’ति तिक्खत्तुं वत्वा एकेन पवारेतब्बं।
125. ‘‘Ajja me pavāraṇā ‘cātuddasī, pannarasī’ti vā adhiṭṭhāmī’’ti tikkhattuṃ vatvā ekena pavāretabbaṃ.
१२६. द्वीसु पन थेरेन ‘‘अहं, आवुसो, आयस्मन्तं पवारेमि दिट्ठेन वा सुतेन वा परिसङ्काय वा, वदतु मं आयस्मा अनुकम्पं उपादाय, पस्सन्तो पटिकरिस्सामी’’ति तिक्खत्तुं वत्वा पवारेतब्बं। नवकेनापि तथेव वत्तब्बं। ‘‘भन्ते’’ति वचनं विसेसो।
126. Dvīsu pana therena ‘‘ahaṃ, āvuso, āyasmantaṃ pavāremi diṭṭhena vā sutena vā parisaṅkāya vā, vadatu maṃ āyasmā anukampaṃ upādāya, passanto paṭikarissāmī’’ti tikkhattuṃ vatvā pavāretabbaṃ. Navakenāpi tatheva vattabbaṃ. ‘‘Bhante’’ti vacanaṃ viseso.
१२७. तीसु वा चतूसु वा पन ‘‘सुणन्तु मे आयस्मन्ता, अज्ज पवारणा पन्नरसी, यदायस्मन्तानं पत्तकल्लं, मयं अञ्ञमञ्ञं पवारेय्यामा’’ति ञत्तिं ठपेत्वा थेरेन ‘‘अहं, आवुसो, आयस्मन्ते पवारेमि दिट्ठेन वा सुतेन वा परिसङ्काय वा, वदन्तु मं आयस्मन्ता अनुकम्पं उपादाय, पस्सन्तो पटिकरिस्सामी’’ति तिक्खत्तुं वत्वा पवारेतब्बं। नवकेहिपि तथेव पटिपाटिया पवारेतब्बं। ‘‘भन्ते’’तिवचनं विसेसो।
127. Tīsu vā catūsu vā pana ‘‘suṇantu me āyasmantā, ajja pavāraṇā pannarasī, yadāyasmantānaṃ pattakallaṃ, mayaṃ aññamaññaṃ pavāreyyāmā’’ti ñattiṃ ṭhapetvā therena ‘‘ahaṃ, āvuso, āyasmante pavāremi diṭṭhena vā sutena vā parisaṅkāya vā, vadantu maṃ āyasmantā anukampaṃ upādāya, passanto paṭikarissāmī’’ti tikkhattuṃ vatvā pavāretabbaṃ. Navakehipi tatheva paṭipāṭiyā pavāretabbaṃ. ‘‘Bhante’’tivacanaṃ viseso.
१२८. चतूहि अधिकेसु पन ‘‘सुणातु मे आवुसो सङ्घो, अज्ज पवारणा पन्नरसी, यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो पवारेय्या’’ति ञत्तिं ठपेत्वा वुड्ढतरेन ‘‘सङ्घं, आवुसो, पवारेमि दिट्ठेन वा सुतेन वा परिसङ्काय वा, वदन्तु मं आयस्मन्तो अनुकम्पं उपादाय, पस्सन्तो पटिकरिस्सामी’’ति तिक्खत्तुं वत्वा पवारेतब्बं। नवकेहिपि तथेव पटिपाटिया ‘‘सङ्घं, भन्ते, पवारेमि दिट्ठेन वा सुतेन वा परिसङ्काय वा, वदन्तु मं आयस्मन्तो अनुकम्पं उपादाय, पस्सन्तो पटिकरिस्सामी’’ति तिक्खत्तुं वत्वा पवारेतब्बं।
128. Catūhi adhikesu pana ‘‘suṇātu me āvuso saṅgho, ajja pavāraṇā pannarasī, yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho pavāreyyā’’ti ñattiṃ ṭhapetvā vuḍḍhatarena ‘‘saṅghaṃ, āvuso, pavāremi diṭṭhena vā sutena vā parisaṅkāya vā, vadantu maṃ āyasmanto anukampaṃ upādāya, passanto paṭikarissāmī’’ti tikkhattuṃ vatvā pavāretabbaṃ. Navakehipi tatheva paṭipāṭiyā ‘‘saṅghaṃ, bhante, pavāremi diṭṭhena vā sutena vā parisaṅkāya vā, vadantu maṃ āyasmanto anukampaṃ upādāya, passanto paṭikarissāmī’’ti tikkhattuṃ vatvā pavāretabbaṃ.
मूलसिक्खा निट्ठिता।
Mūlasikkhā niṭṭhitā.
