Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మిలిన్దపఞ్హపాళి • Milindapañhapāḷi |
౩. వత్థగుయ్హనిదస్సనపఞ్హో
3. Vatthaguyhanidassanapañho
౩. ‘‘భన్తే నాగసేన, భాసితమ్పేతం తథాగతేన –
3. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ tathāgatena –
మనసా సంవరో సాధు, సాధు సబ్బత్థ సంవరో’తి.
Manasā saṃvaro sādhu, sādhu sabbattha saṃvaro’ti.
‘‘పున చ తథాగతో చతున్నం పరిసానం మజ్ఝే నిసీదిత్వా పురతో దేవమనుస్సానం సేలస్స బ్రాహ్మణస్స కోసోహితం వత్థగుయ్హం దస్సేసి. యది, భన్తే నాగసేన, భగవతా భణితం ‘కాయేన సంవరో సాధూ’తి, తేన హి సేలస్స బ్రాహ్మణస్స కోసోహితం వత్థగుయ్హం దస్సేసీతి యం వచనం, తం మిచ్ఛా. యది సేలస్స బ్రాహ్మణస్స కోసోహితం వత్థగుయ్హం దస్సేతి, తేన హి ‘కాయేన సంవరో సాధూ’తి తమ్పి వచనం మిచ్ఛా. అయమ్పి ఉభతో కోటికో పఞ్హో తవానుప్పత్తో, సో తయా నిబ్బాహితబ్బో’’తి.
‘‘Puna ca tathāgato catunnaṃ parisānaṃ majjhe nisīditvā purato devamanussānaṃ selassa brāhmaṇassa kosohitaṃ vatthaguyhaṃ dassesi. Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘kāyena saṃvaro sādhū’ti, tena hi selassa brāhmaṇassa kosohitaṃ vatthaguyhaṃ dassesīti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi selassa brāhmaṇassa kosohitaṃ vatthaguyhaṃ dasseti, tena hi ‘kāyena saṃvaro sādhū’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘భాసితమ్పేతం, మహారాజ, భగవతా ‘కాయేన సంవరో సాధూ’తి, సేలస్స చ బ్రాహ్మణస్స కోసోహితం వత్థగుయ్హం దస్సితం. యస్స ఖో, మహారాజ, తథాగతే కఙ్ఖా ఉప్పన్నా, తస్స బోధనత్థాయ భగవా ఇద్ధియా తప్పటిభాగం కాయం దస్సేతి, సో యేవ తం పాటిహారియం పస్సతీ’’తి.
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘kāyena saṃvaro sādhū’ti, selassa ca brāhmaṇassa kosohitaṃ vatthaguyhaṃ dassitaṃ. Yassa kho, mahārāja, tathāgate kaṅkhā uppannā, tassa bodhanatthāya bhagavā iddhiyā tappaṭibhāgaṃ kāyaṃ dasseti, so yeva taṃ pāṭihāriyaṃ passatī’’ti.
‘‘కో పనేతం, భన్తే నాగసేన, సద్దహిస్సతి, యం పరిసగతో ఏకో యేవ తం గుయ్హం పస్సతి, అవసేసా తత్థేవ వసన్తా న పస్సన్తీతి. ఇఙ్ఘ మే త్వం తత్థ కారణం ఉపదిస, కారణేన మం సఞ్ఞాపేహీ’’తి. ‘‘దిట్ఠపుబ్బో పన తయా, మహారాజ, కోచి బ్యాధితో పురిసో పరికిణ్ణో ఞాతిమిత్తేహీ’’తి. ‘‘ఆమ భన్తే’’తి. ‘‘అపి ను ఖో సా, మహారాజ, పరిసా పస్సతేతం వేదనం, యాయ సో పురిసో వేదనాయ వేదయతీ’’తి. ‘‘న హి భన్తే, అత్తనా యేవ సో, భన్తే, పురిసో వేదయతీ’’తి. ‘‘ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యస్సేవ తథాగతే కఙ్ఖా ఉప్పన్నా, తస్సేవ తథాగతో బోధనత్థాయ ఇద్ధియా తప్పటిభాగం కాయం దస్సేతి, సో యేవ తం పాటిహారియం పస్సతి.
‘‘Ko panetaṃ, bhante nāgasena, saddahissati, yaṃ parisagato eko yeva taṃ guyhaṃ passati, avasesā tattheva vasantā na passantīti. Iṅgha me tvaṃ tattha kāraṇaṃ upadisa, kāraṇena maṃ saññāpehī’’ti. ‘‘Diṭṭhapubbo pana tayā, mahārāja, koci byādhito puriso parikiṇṇo ñātimittehī’’ti. ‘‘Āma bhante’’ti. ‘‘Api nu kho sā, mahārāja, parisā passatetaṃ vedanaṃ, yāya so puriso vedanāya vedayatī’’ti. ‘‘Na hi bhante, attanā yeva so, bhante, puriso vedayatī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, yasseva tathāgate kaṅkhā uppannā, tasseva tathāgato bodhanatthāya iddhiyā tappaṭibhāgaṃ kāyaṃ dasseti, so yeva taṃ pāṭihāriyaṃ passati.
‘‘యథా వా పన, మహారాజ, కఞ్చిదేవ పురిసం భూతో ఆవిసేయ్య, అపి ను ఖో సా, మహారాజ, పరిసా పస్సతి తం భూతాగమన’’న్తి? ‘‘న హి, భన్తే, సో యేవ ఆతురో తస్స భూతస్స ఆగమనం పస్సతీ’’తి. ‘‘ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, యస్సేవ తథాగతే కఙ్ఖా ఉప్పన్నా, తస్సేవ తథాగతో బోధనత్థాయ ఇద్ధియా తప్పటిభాగం కాయం దస్సేతి, సో యేవ తం పాటిహారియం పస్సతీ’’తి.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, kañcideva purisaṃ bhūto āviseyya, api nu kho sā, mahārāja, parisā passati taṃ bhūtāgamana’’nti? ‘‘Na hi, bhante, so yeva āturo tassa bhūtassa āgamanaṃ passatī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, yasseva tathāgate kaṅkhā uppannā, tasseva tathāgato bodhanatthāya iddhiyā tappaṭibhāgaṃ kāyaṃ dasseti, so yeva taṃ pāṭihāriyaṃ passatī’’ti.
‘‘దుక్కరం, భన్తే నాగసేన, భగవతా కతం, యం ఏకస్సపి అదస్సనీయం, తం దస్సేన్తేనా’’తి. ‘‘న, మహారాజ, భగవా గుయ్హం దస్సేసి , ఇద్ధియా పన ఛాయం దస్సేసీ’’తి. ‘‘ఛాయాయపి, భన్తే, దిట్ఠాయ దిట్ఠం యేవ హోతి గుయ్హం, యం దిస్వా నిట్ఠం గతో’’తి. ‘‘దుక్కరఞ్చాపి, మహారాజ, తథాగతో కరోతి బోధనేయ్యే సత్తే బోధేతుం. యది, మహారాజ, తథాగతో కిరియం హాపేయ్య, బోధనేయ్యా సత్తా న బుజ్ఝేయ్యుం. యస్మా చ ఖో, మహారాజ, యోగఞ్ఞూ తథాగతో బోధనేయ్యే సత్తే బోధేతుం, తస్మా తథాగతో యేన యేన యోగేన బోధనేయ్యా బుజ్ఝన్తి, తేన తేన యోగేన బోధనేయ్యే బోధేతి.
‘‘Dukkaraṃ, bhante nāgasena, bhagavatā kataṃ, yaṃ ekassapi adassanīyaṃ, taṃ dassentenā’’ti. ‘‘Na, mahārāja, bhagavā guyhaṃ dassesi , iddhiyā pana chāyaṃ dassesī’’ti. ‘‘Chāyāyapi, bhante, diṭṭhāya diṭṭhaṃ yeva hoti guyhaṃ, yaṃ disvā niṭṭhaṃ gato’’ti. ‘‘Dukkarañcāpi, mahārāja, tathāgato karoti bodhaneyye satte bodhetuṃ. Yadi, mahārāja, tathāgato kiriyaṃ hāpeyya, bodhaneyyā sattā na bujjheyyuṃ. Yasmā ca kho, mahārāja, yogaññū tathāgato bodhaneyye satte bodhetuṃ, tasmā tathāgato yena yena yogena bodhaneyyā bujjhanti, tena tena yogena bodhaneyye bodheti.
‘‘యథా, మహారాజ, భిసక్కో సల్లకత్తో యేన యేన భేసజ్జేన ఆతురో అరోగో హోతి, తేన తేన భేసజ్జేన ఆతురం ఉపసఙ్కమతి, వమనీయం వమేతి, విరేచనీయం విరేచేతి, అనులేపనీయం అనులిమ్పేతి, అనువాసనీయం అనువాసేతి. ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, తథాగతో యేన యేన యోగేన బోధనేయ్యా సత్తా బుజ్ఝన్తి, తేన తేన యోగేన బోధేతి.
‘‘Yathā, mahārāja, bhisakko sallakatto yena yena bhesajjena āturo arogo hoti, tena tena bhesajjena āturaṃ upasaṅkamati, vamanīyaṃ vameti, virecanīyaṃ vireceti, anulepanīyaṃ anulimpeti, anuvāsanīyaṃ anuvāseti. Evameva kho, mahārāja, tathāgato yena yena yogena bodhaneyyā sattā bujjhanti, tena tena yogena bodheti.
‘‘యథా వా పన, మహారాజ, ఇత్థీ మూళ్హగబ్భా భిసక్కస్స అదస్సనీయం గుయ్హం దస్సేతి, ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, తథాగతో బోధనేయ్యే సత్తే బోధేతుం అదస్సనీయం గుయ్హం ఇద్ధియా ఛాయం దస్సేసి. నత్థి, మహారాజ, అదస్సనీయో నామ ఓకాసో పుగ్గలం ఉపాదాయ. యది, మహారాజ, కోచి భగవతో హదయం దిస్వా బుజ్ఝేయ్య, తస్సపి భగవా యోగేన హదయం దస్సేయ్య, యోగఞ్ఞూ, మహారాజ, తథాగతో దేసనాకుసలో.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, itthī mūḷhagabbhā bhisakkassa adassanīyaṃ guyhaṃ dasseti, evameva kho, mahārāja, tathāgato bodhaneyye satte bodhetuṃ adassanīyaṃ guyhaṃ iddhiyā chāyaṃ dassesi. Natthi, mahārāja, adassanīyo nāma okāso puggalaṃ upādāya. Yadi, mahārāja, koci bhagavato hadayaṃ disvā bujjheyya, tassapi bhagavā yogena hadayaṃ dasseyya, yogaññū, mahārāja, tathāgato desanākusalo.
‘‘నను, మహారాజ, తథాగతో థేరస్స నన్దస్స అధిముత్తిం జానిత్వా తం దేవభవనం నేత్వా దేవకఞ్ఞాయో దస్సేసి ‘ఇమినాయం కులపుత్తో బుజ్ఝిస్సతీ’తి, తేన చ సో కులపుత్తో బుజ్ఝి. ఇతి ఖో, మహారాజ, తథాగతో అనేకపరియాయేన సుభనిమిత్తం హీళేన్తో గరహన్తో జిగుచ్ఛన్తో తస్స బోధనహేతు కకుటపాదినియో అచ్ఛరాయో దస్సేసి. ఏవమ్పి తథాగతో యోగఞ్ఞూ దేసనాకుసలో.
‘‘Nanu, mahārāja, tathāgato therassa nandassa adhimuttiṃ jānitvā taṃ devabhavanaṃ netvā devakaññāyo dassesi ‘imināyaṃ kulaputto bujjhissatī’ti, tena ca so kulaputto bujjhi. Iti kho, mahārāja, tathāgato anekapariyāyena subhanimittaṃ hīḷento garahanto jigucchanto tassa bodhanahetu kakuṭapādiniyo accharāyo dassesi. Evampi tathāgato yogaññū desanākusalo.
‘‘పున చపరం, మహారాజ, తథాగతో థేరస్స చూళపన్థకస్స భాతరా నిక్కడ్ఢితస్స దుక్ఖితస్స దుమ్మనస్స ఉపగన్త్వా సుఖుమం చోళఖణ్డం అదాసి ‘ఇమినాయం కులపుత్తో బుజ్ఝిస్సతీ’తి , సో చ కులపుత్తో తేన కారణేన జినసాసనే వసీభావం పాపుణి. ఏవమ్పి, మహారాజ, తథాగతో యోగఞ్ఞూ దేసనాకుసలో.
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, tathāgato therassa cūḷapanthakassa bhātarā nikkaḍḍhitassa dukkhitassa dummanassa upagantvā sukhumaṃ coḷakhaṇḍaṃ adāsi ‘imināyaṃ kulaputto bujjhissatī’ti , so ca kulaputto tena kāraṇena jinasāsane vasībhāvaṃ pāpuṇi. Evampi, mahārāja, tathāgato yogaññū desanākusalo.
‘‘పున చపరం, మహారాజ, తథాగతో బ్రాహ్మణస్స మోఘరాజస్స యావ తతియం పఞ్హం పుట్ఠో న బ్యాకాసి ‘ఏవమిమస్స కులపుత్తస్స మానో ఉపసమిస్సతి, మానూపసమా అభిసమయో భవిస్సతీ’తి, తేన చ తస్స కులపుత్తస్స మానో ఉపసమి, మానూపసమా సో బ్రాహ్మణో ఛసు అభిఞ్ఞాసు వసీభావం పాపుణి. ఏవమ్పి, మహారాజ, తథాగతో యోగఞ్ఞూ దేసనాకుసలో’’తి.
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, tathāgato brāhmaṇassa mogharājassa yāva tatiyaṃ pañhaṃ puṭṭho na byākāsi ‘evamimassa kulaputtassa māno upasamissati, mānūpasamā abhisamayo bhavissatī’ti, tena ca tassa kulaputtassa māno upasami, mānūpasamā so brāhmaṇo chasu abhiññāsu vasībhāvaṃ pāpuṇi. Evampi, mahārāja, tathāgato yogaññū desanākusalo’’ti.
‘‘సాధు, భన్తే నాగసేన, సునిబ్బేఠితో పఞ్హో బహువిధేహి కారణేహి, గహనం అగహనం కతం, అన్ధకారో ఆలోకో కతో, గణ్ఠి భిన్నో, భగ్గా పరవాదా, జినపుత్తానం చక్ఖుం తయా ఉప్పాదితం, నిప్పటిభానా తిత్థియా, త్వం గణివరపవరమాసజ్జా’’తి.
‘‘Sādhu, bhante nāgasena, sunibbeṭhito pañho bahuvidhehi kāraṇehi, gahanaṃ agahanaṃ kataṃ, andhakāro āloko kato, gaṇṭhi bhinno, bhaggā paravādā, jinaputtānaṃ cakkhuṃ tayā uppāditaṃ, nippaṭibhānā titthiyā, tvaṃ gaṇivarapavaramāsajjā’’ti.
వత్థగుయ్హనిదస్సనపఞ్హో తతియో.
Vatthaguyhanidassanapañho tatiyo.
Footnotes: