Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မိလိန္ဒပဉ္ဟပာဠိ • Milindapañhapāḷi |
၃. ဝတ္ထဂုယ္ဟနိဒသ္သနပဉ္ဟော
3. Vatthaguyhanidassanapañho
၃. ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဘာသိတမ္ပေတံ တထာဂတေန –
3. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ tathāgatena –
မနသာ သံဝရော သာဓု၊ သာဓု သဗ္ဗတ္ထ သံဝရော’တိ။
Manasā saṃvaro sādhu, sādhu sabbattha saṃvaro’ti.
‘‘ပုန စ တထာဂတော စတုန္နံ ပရိသာနံ မဇ္ဈေ နိသီဒိတ္ဝာ ပုရတော ဒေဝမနုသ္သာနံ သေလသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယ္ဟံ ဒသ္သေသိ။ ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဘဂဝတာ ဘဏိတံ ‘ကာယေန သံဝရော သာဓူ’တိ, တေန ဟိ သေလသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယ္ဟံ ဒသ္သေသီတိ ယံ ဝစနံ, တံ မိစ္ဆာ။ ယဒိ သေလသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယ္ဟံ ဒသ္သေတိ, တေန ဟိ ‘ကာယေန သံဝရော သာဓူ’တိ တမ္ပိ ဝစနံ မိစ္ဆာ။ အယမ္ပိ ဥဘတော ကောဋိကော ပဉ္ဟော တဝာနုပ္ပတ္တော, သော တယာ နိဗ္ဗာဟိတဗ္ဗော’’တိ။
‘‘Puna ca tathāgato catunnaṃ parisānaṃ majjhe nisīditvā purato devamanussānaṃ selassa brāhmaṇassa kosohitaṃ vatthaguyhaṃ dassesi. Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘kāyena saṃvaro sādhū’ti, tena hi selassa brāhmaṇassa kosohitaṃ vatthaguyhaṃ dassesīti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi selassa brāhmaṇassa kosohitaṃ vatthaguyhaṃ dasseti, tena hi ‘kāyena saṃvaro sādhū’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ‘ကာယေန သံဝရော သာဓူ’တိ, သေလသ္သ စ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယ္ဟံ ဒသ္သိတံ။ ယသ္သ ခော, မဟာရာဇ, တထာဂတေ ကင္ခာ ဥပ္ပန္နာ, တသ္သ ဗောဓနတ္ထာယ ဘဂဝာ ဣဒ္ဓိယာ တပ္ပဋိဘာဂံ ကာယံ ဒသ္သေတိ, သော ယေဝ တံ ပာဋိဟာရိယံ ပသ္သတီ’’တိ။
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘kāyena saṃvaro sādhū’ti, selassa ca brāhmaṇassa kosohitaṃ vatthaguyhaṃ dassitaṃ. Yassa kho, mahārāja, tathāgate kaṅkhā uppannā, tassa bodhanatthāya bhagavā iddhiyā tappaṭibhāgaṃ kāyaṃ dasseti, so yeva taṃ pāṭihāriyaṃ passatī’’ti.
‘‘ကော ပနေတံ, ဘန္တေ နာဂသေန, သဒ္ဒဟိသ္သတိ, ယံ ပရိသဂတော ဧကော ယေဝ တံ ဂုယ္ဟံ ပသ္သတိ, အဝသေသာ တတ္ထေဝ ဝသန္တာ န ပသ္သန္တီတိ။ ဣင္ဃ မေ တ္ဝံ တတ္ထ ကာရဏံ ဥပဒိသ, ကာရဏေန မံ သညာပေဟီ’’တိ။ ‘‘ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော ပန တယာ, မဟာရာဇ, ကောစိ ဗ္ယာဓိတော ပုရိသော ပရိကိဏ္ဏော ဉာတိမိတ္တေဟီ’’တိ။ ‘‘အာမ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အပိ နု ခော သာ, မဟာရာဇ, ပရိသာ ပသ္သတေတံ ဝေဒနံ, ယာယ သော ပုရိသော ဝေဒနာယ ဝေဒယတီ’’တိ။ ‘‘န ဟိ ဘန္တေ, အတ္တနာ ယေဝ သော, ဘန္တေ, ပုရိသော ဝေဒယတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယသ္သေဝ တထာဂတေ ကင္ခာ ဥပ္ပန္နာ, တသ္သေဝ တထာဂတော ဗောဓနတ္ထာယ ဣဒ္ဓိယာ တပ္ပဋိဘာဂံ ကာယံ ဒသ္သေတိ, သော ယေဝ တံ ပာဋိဟာရိယံ ပသ္သတိ။
‘‘Ko panetaṃ, bhante nāgasena, saddahissati, yaṃ parisagato eko yeva taṃ guyhaṃ passati, avasesā tattheva vasantā na passantīti. Iṅgha me tvaṃ tattha kāraṇaṃ upadisa, kāraṇena maṃ saññāpehī’’ti. ‘‘Diṭṭhapubbo pana tayā, mahārāja, koci byādhito puriso parikiṇṇo ñātimittehī’’ti. ‘‘Āma bhante’’ti. ‘‘Api nu kho sā, mahārāja, parisā passatetaṃ vedanaṃ, yāya so puriso vedanāya vedayatī’’ti. ‘‘Na hi bhante, attanā yeva so, bhante, puriso vedayatī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, yasseva tathāgate kaṅkhā uppannā, tasseva tathāgato bodhanatthāya iddhiyā tappaṭibhāgaṃ kāyaṃ dasseti, so yeva taṃ pāṭihāriyaṃ passati.
‘‘ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, ကဉ္စိဒေဝ ပုရိသံ ဘူတော အာဝိသေယ္ယ, အပိ နု ခော သာ, မဟာရာဇ, ပရိသာ ပသ္သတိ တံ ဘူတာဂမန’’န္တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, သော ယေဝ အာတုရော တသ္သ ဘူတသ္သ အာဂမနံ ပသ္သတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယသ္သေဝ တထာဂတေ ကင္ခာ ဥပ္ပန္နာ, တသ္သေဝ တထာဂတော ဗောဓနတ္ထာယ ဣဒ္ဓိယာ တပ္ပဋိဘာဂံ ကာယံ ဒသ္သေတိ, သော ယေဝ တံ ပာဋိဟာရိယံ ပသ္သတီ’’တိ။
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, kañcideva purisaṃ bhūto āviseyya, api nu kho sā, mahārāja, parisā passati taṃ bhūtāgamana’’nti? ‘‘Na hi, bhante, so yeva āturo tassa bhūtassa āgamanaṃ passatī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, yasseva tathāgate kaṅkhā uppannā, tasseva tathāgato bodhanatthāya iddhiyā tappaṭibhāgaṃ kāyaṃ dasseti, so yeva taṃ pāṭihāriyaṃ passatī’’ti.
‘‘ဒုက္ကရံ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဘဂဝတာ ကတံ, ယံ ဧကသ္သပိ အဒသ္သနီယံ, တံ ဒသ္သေန္တေနာ’’တိ။ ‘‘န, မဟာရာဇ, ဘဂဝာ ဂုယ္ဟံ ဒသ္သေသိ , ဣဒ္ဓိယာ ပန ဆာယံ ဒသ္သေသီ’’တိ။ ‘‘ဆာယာယပိ, ဘန္တေ, ဒိဋ္ဌာယ ဒိဋ္ဌံ ယေဝ ဟောတိ ဂုယ္ဟံ, ယံ ဒိသ္ဝာ နိဋ္ဌံ ဂတော’’တိ။ ‘‘ဒုက္ကရဉ္စာပိ, မဟာရာဇ, တထာဂတော ကရောတိ ဗောဓနေယ္ယေ သတ္တေ ဗောဓေတုံ။ ယဒိ, မဟာရာဇ, တထာဂတော ကိရိယံ ဟာပေယ္ယ, ဗောဓနေယ္ယာ သတ္တာ န ဗုဇ္ဈေယ္ယုံ။ ယသ္မာ စ ခော, မဟာရာဇ, ယောဂညူ တထာဂတော ဗောဓနေယ္ယေ သတ္တေ ဗောဓေတုံ, တသ္မာ တထာဂတော ယေန ယေန ယောဂေန ဗောဓနေယ္ယာ ဗုဇ္ဈန္တိ, တေန တေန ယောဂေန ဗောဓနေယ္ယေ ဗောဓေတိ။
‘‘Dukkaraṃ, bhante nāgasena, bhagavatā kataṃ, yaṃ ekassapi adassanīyaṃ, taṃ dassentenā’’ti. ‘‘Na, mahārāja, bhagavā guyhaṃ dassesi , iddhiyā pana chāyaṃ dassesī’’ti. ‘‘Chāyāyapi, bhante, diṭṭhāya diṭṭhaṃ yeva hoti guyhaṃ, yaṃ disvā niṭṭhaṃ gato’’ti. ‘‘Dukkarañcāpi, mahārāja, tathāgato karoti bodhaneyye satte bodhetuṃ. Yadi, mahārāja, tathāgato kiriyaṃ hāpeyya, bodhaneyyā sattā na bujjheyyuṃ. Yasmā ca kho, mahārāja, yogaññū tathāgato bodhaneyye satte bodhetuṃ, tasmā tathāgato yena yena yogena bodhaneyyā bujjhanti, tena tena yogena bodhaneyye bodheti.
‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ဘိသက္ကော သလ္လကတ္တော ယေန ယေန ဘေသဇ္ဇေန အာတုရော အရောဂော ဟောတိ, တေန တေန ဘေသဇ္ဇေန အာတုရံ ဥပသင္ကမတိ, ဝမနီယံ ဝမေတိ, ဝိရေစနီယံ ဝိရေစေတိ, အနုလေပနီယံ အနုလိမ္ပေတိ, အနုဝာသနီယံ အနုဝာသေတိ။ ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, တထာဂတော ယေန ယေန ယောဂေန ဗောဓနေယ္ယာ သတ္တာ ဗုဇ္ဈန္တိ, တေန တေန ယောဂေန ဗောဓေတိ။
‘‘Yathā, mahārāja, bhisakko sallakatto yena yena bhesajjena āturo arogo hoti, tena tena bhesajjena āturaṃ upasaṅkamati, vamanīyaṃ vameti, virecanīyaṃ vireceti, anulepanīyaṃ anulimpeti, anuvāsanīyaṃ anuvāseti. Evameva kho, mahārāja, tathāgato yena yena yogena bodhaneyyā sattā bujjhanti, tena tena yogena bodheti.
‘‘ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, ဣတ္ထီ မူဠ္ဟဂဗ္ဘာ ဘိသက္ကသ္သ အဒသ္သနီယံ ဂုယ္ဟံ ဒသ္သေတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, တထာဂတော ဗောဓနေယ္ယေ သတ္တေ ဗောဓေတုံ အဒသ္သနီယံ ဂုယ္ဟံ ဣဒ္ဓိယာ ဆာယံ ဒသ္သေသိ။ နတ္ထိ, မဟာရာဇ, အဒသ္သနီယော နာမ ဩကာသော ပုဂ္ဂလံ ဥပာဒာယ။ ယဒိ, မဟာရာဇ, ကောစိ ဘဂဝတော ဟဒယံ ဒိသ္ဝာ ဗုဇ္ဈေယ္ယ, တသ္သပိ ဘဂဝာ ယောဂေန ဟဒယံ ဒသ္သေယ္ယ, ယောဂညူ, မဟာရာဇ, တထာဂတော ဒေသနာကုသလော။
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, itthī mūḷhagabbhā bhisakkassa adassanīyaṃ guyhaṃ dasseti, evameva kho, mahārāja, tathāgato bodhaneyye satte bodhetuṃ adassanīyaṃ guyhaṃ iddhiyā chāyaṃ dassesi. Natthi, mahārāja, adassanīyo nāma okāso puggalaṃ upādāya. Yadi, mahārāja, koci bhagavato hadayaṃ disvā bujjheyya, tassapi bhagavā yogena hadayaṃ dasseyya, yogaññū, mahārāja, tathāgato desanākusalo.
‘‘နနု, မဟာရာဇ, တထာဂတော ထေရသ္သ နန္ဒသ္သ အဓိမုတ္တိံ ဇာနိတ္ဝာ တံ ဒေဝဘဝနံ နေတ္ဝာ ဒေဝကညာယော ဒသ္သေသိ ‘ဣမိနာယံ ကုလပုတ္တော ဗုဇ္ဈိသ္သတီ’တိ, တေန စ သော ကုလပုတ္တော ဗုဇ္ဈိ။ ဣတိ ခော, မဟာရာဇ, တထာဂတော အနေကပရိယာယေန သုဘနိမိတ္တံ ဟီဠေန္တော ဂရဟန္တော ဇိဂုစ္ဆန္တော တသ္သ ဗောဓနဟေတု ကကုဋပာဒိနိယော အစ္ဆရာယော ဒသ္သေသိ။ ဧဝမ္ပိ တထာဂတော ယောဂညူ ဒေသနာကုသလော။
‘‘Nanu, mahārāja, tathāgato therassa nandassa adhimuttiṃ jānitvā taṃ devabhavanaṃ netvā devakaññāyo dassesi ‘imināyaṃ kulaputto bujjhissatī’ti, tena ca so kulaputto bujjhi. Iti kho, mahārāja, tathāgato anekapariyāyena subhanimittaṃ hīḷento garahanto jigucchanto tassa bodhanahetu kakuṭapādiniyo accharāyo dassesi. Evampi tathāgato yogaññū desanākusalo.
‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, တထာဂတော ထေရသ္သ စူဠပန္ထကသ္သ ဘာတရာ နိက္ကဍ္ဎိတသ္သ ဒုက္ခိတသ္သ ဒုမ္မနသ္သ ဥပဂန္တ္ဝာ သုခုမံ စောဠခဏ္ဍံ အဒာသိ ‘ဣမိနာယံ ကုလပုတ္တော ဗုဇ္ဈိသ္သတီ’တိ , သော စ ကုလပုတ္တော တေန ကာရဏေန ဇိနသာသနေ ဝသီဘာဝံ ပာပုဏိ။ ဧဝမ္ပိ, မဟာရာဇ, တထာဂတော ယောဂညူ ဒေသနာကုသလော။
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, tathāgato therassa cūḷapanthakassa bhātarā nikkaḍḍhitassa dukkhitassa dummanassa upagantvā sukhumaṃ coḷakhaṇḍaṃ adāsi ‘imināyaṃ kulaputto bujjhissatī’ti , so ca kulaputto tena kāraṇena jinasāsane vasībhāvaṃ pāpuṇi. Evampi, mahārāja, tathāgato yogaññū desanākusalo.
‘‘ပုန စပရံ, မဟာရာဇ, တထာဂတော ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ မောဃရာဇသ္သ ယာဝ တတိယံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော န ဗ္ယာကာသိ ‘ဧဝမိမသ္သ ကုလပုတ္တသ္သ မာနော ဥပသမိသ္သတိ, မာနူပသမာ အဘိသမယော ဘဝိသ္သတီ’တိ, တေန စ တသ္သ ကုလပုတ္တသ္သ မာနော ဥပသမိ, မာနူပသမာ သော ဗ္ရာဟ္မဏော ဆသု အဘိညာသု ဝသီဘာဝံ ပာပုဏိ။ ဧဝမ္ပိ, မဟာရာဇ, တထာဂတော ယောဂညူ ဒေသနာကုသလော’’တိ။
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, tathāgato brāhmaṇassa mogharājassa yāva tatiyaṃ pañhaṃ puṭṭho na byākāsi ‘evamimassa kulaputtassa māno upasamissati, mānūpasamā abhisamayo bhavissatī’ti, tena ca tassa kulaputtassa māno upasami, mānūpasamā so brāhmaṇo chasu abhiññāsu vasībhāvaṃ pāpuṇi. Evampi, mahārāja, tathāgato yogaññū desanākusalo’’ti.
‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, သုနိဗ္ဗေဌိတော ပဉ္ဟော ဗဟုဝိဓေဟိ ကာရဏေဟိ, ဂဟနံ အဂဟနံ ကတံ, အန္ဓကာရော အာလောကော ကတော, ဂဏ္ဌိ ဘိန္နော, ဘဂ္ဂာ ပရဝာဒာ, ဇိနပုတ္တာနံ စက္ခုံ တယာ ဥပ္ပာဒိတံ, နိပ္ပဋိဘာနာ တိတ္ထိယာ, တ္ဝံ ဂဏိဝရပဝရမာသဇ္ဇာ’’တိ။
‘‘Sādhu, bhante nāgasena, sunibbeṭhito pañho bahuvidhehi kāraṇehi, gahanaṃ agahanaṃ kataṃ, andhakāro āloko kato, gaṇṭhi bhinno, bhaggā paravādā, jinaputtānaṃ cakkhuṃ tayā uppāditaṃ, nippaṭibhānā titthiyā, tvaṃ gaṇivarapavaramāsajjā’’ti.
ဝတ္ထဂုယ္ဟနိဒသ္သနပဉ္ဟော တတိယော။
Vatthaguyhanidassanapañho tatiyo.
Footnotes: