Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മിലിന്ദപഞ്ഹപാളി • Milindapañhapāḷi

    ൩. വത്ഥഗുയ്ഹനിദസ്സനപഞ്ഹോ

    3. Vatthaguyhanidassanapañho

    . ‘‘ഭന്തേ നാഗസേന, ഭാസിതമ്പേതം തഥാഗതേന –

    3. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ tathāgatena –

    ‘‘‘കായേന സംവരോ സാധു 1, സാധു വാചായ സംവരോ;

    ‘‘‘Kāyena saṃvaro sādhu 2, sādhu vācāya saṃvaro;

    മനസാ സംവരോ സാധു, സാധു സബ്ബത്ഥ സംവരോ’തി.

    Manasā saṃvaro sādhu, sādhu sabbattha saṃvaro’ti.

    ‘‘പുന ച തഥാഗതോ ചതുന്നം പരിസാനം മജ്ഝേ നിസീദിത്വാ പുരതോ ദേവമനുസ്സാനം സേലസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ കോസോഹിതം വത്ഥഗുയ്ഹം ദസ്സേസി. യദി, ഭന്തേ നാഗസേന, ഭഗവതാ ഭണിതം ‘കായേന സംവരോ സാധൂ’തി, തേന ഹി സേലസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ കോസോഹിതം വത്ഥഗുയ്ഹം ദസ്സേസീതി യം വചനം, തം മിച്ഛാ. യദി സേലസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ കോസോഹിതം വത്ഥഗുയ്ഹം ദസ്സേതി, തേന ഹി ‘കായേന സംവരോ സാധൂ’തി തമ്പി വചനം മിച്ഛാ. അയമ്പി ഉഭതോ കോടികോ പഞ്ഹോ തവാനുപ്പത്തോ, സോ തയാ നിബ്ബാഹിതബ്ബോ’’തി.

    ‘‘Puna ca tathāgato catunnaṃ parisānaṃ majjhe nisīditvā purato devamanussānaṃ selassa brāhmaṇassa kosohitaṃ vatthaguyhaṃ dassesi. Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘kāyena saṃvaro sādhū’ti, tena hi selassa brāhmaṇassa kosohitaṃ vatthaguyhaṃ dassesīti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi selassa brāhmaṇassa kosohitaṃ vatthaguyhaṃ dasseti, tena hi ‘kāyena saṃvaro sādhū’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.

    ‘‘ഭാസിതമ്പേതം, മഹാരാജ, ഭഗവതാ ‘കായേന സംവരോ സാധൂ’തി, സേലസ്സ ച ബ്രാഹ്മണസ്സ കോസോഹിതം വത്ഥഗുയ്ഹം ദസ്സിതം. യസ്സ ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതേ കങ്ഖാ ഉപ്പന്നാ, തസ്സ ബോധനത്ഥായ ഭഗവാ ഇദ്ധിയാ തപ്പടിഭാഗം കായം ദസ്സേതി, സോ യേവ തം പാടിഹാരിയം പസ്സതീ’’തി.

    ‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘kāyena saṃvaro sādhū’ti, selassa ca brāhmaṇassa kosohitaṃ vatthaguyhaṃ dassitaṃ. Yassa kho, mahārāja, tathāgate kaṅkhā uppannā, tassa bodhanatthāya bhagavā iddhiyā tappaṭibhāgaṃ kāyaṃ dasseti, so yeva taṃ pāṭihāriyaṃ passatī’’ti.

    ‘‘കോ പനേതം, ഭന്തേ നാഗസേന, സദ്ദഹിസ്സതി, യം പരിസഗതോ ഏകോ യേവ തം ഗുയ്ഹം പസ്സതി, അവസേസാ തത്ഥേവ വസന്താ ന പസ്സന്തീതി. ഇങ്ഘ മേ ത്വം തത്ഥ കാരണം ഉപദിസ, കാരണേന മം സഞ്ഞാപേഹീ’’തി. ‘‘ദിട്ഠപുബ്ബോ പന തയാ, മഹാരാജ, കോചി ബ്യാധിതോ പുരിസോ പരികിണ്ണോ ഞാതിമിത്തേഹീ’’തി. ‘‘ആമ ഭന്തേ’’തി. ‘‘അപി നു ഖോ സാ, മഹാരാജ, പരിസാ പസ്സതേതം വേദനം, യായ സോ പുരിസോ വേദനായ വേദയതീ’’തി. ‘‘ന ഹി ഭന്തേ, അത്തനാ യേവ സോ, ഭന്തേ, പുരിസോ വേദയതീ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, യസ്സേവ തഥാഗതേ കങ്ഖാ ഉപ്പന്നാ, തസ്സേവ തഥാഗതോ ബോധനത്ഥായ ഇദ്ധിയാ തപ്പടിഭാഗം കായം ദസ്സേതി, സോ യേവ തം പാടിഹാരിയം പസ്സതി.

    ‘‘Ko panetaṃ, bhante nāgasena, saddahissati, yaṃ parisagato eko yeva taṃ guyhaṃ passati, avasesā tattheva vasantā na passantīti. Iṅgha me tvaṃ tattha kāraṇaṃ upadisa, kāraṇena maṃ saññāpehī’’ti. ‘‘Diṭṭhapubbo pana tayā, mahārāja, koci byādhito puriso parikiṇṇo ñātimittehī’’ti. ‘‘Āma bhante’’ti. ‘‘Api nu kho sā, mahārāja, parisā passatetaṃ vedanaṃ, yāya so puriso vedanāya vedayatī’’ti. ‘‘Na hi bhante, attanā yeva so, bhante, puriso vedayatī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, yasseva tathāgate kaṅkhā uppannā, tasseva tathāgato bodhanatthāya iddhiyā tappaṭibhāgaṃ kāyaṃ dasseti, so yeva taṃ pāṭihāriyaṃ passati.

    ‘‘യഥാ വാ പന, മഹാരാജ, കഞ്ചിദേവ പുരിസം ഭൂതോ ആവിസേയ്യ, അപി നു ഖോ സാ, മഹാരാജ, പരിസാ പസ്സതി തം ഭൂതാഗമന’’ന്തി? ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ, സോ യേവ ആതുരോ തസ്സ ഭൂതസ്സ ആഗമനം പസ്സതീ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, യസ്സേവ തഥാഗതേ കങ്ഖാ ഉപ്പന്നാ, തസ്സേവ തഥാഗതോ ബോധനത്ഥായ ഇദ്ധിയാ തപ്പടിഭാഗം കായം ദസ്സേതി, സോ യേവ തം പാടിഹാരിയം പസ്സതീ’’തി.

    ‘‘Yathā vā pana, mahārāja, kañcideva purisaṃ bhūto āviseyya, api nu kho sā, mahārāja, parisā passati taṃ bhūtāgamana’’nti? ‘‘Na hi, bhante, so yeva āturo tassa bhūtassa āgamanaṃ passatī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, yasseva tathāgate kaṅkhā uppannā, tasseva tathāgato bodhanatthāya iddhiyā tappaṭibhāgaṃ kāyaṃ dasseti, so yeva taṃ pāṭihāriyaṃ passatī’’ti.

    ‘‘ദുക്കരം, ഭന്തേ നാഗസേന, ഭഗവതാ കതം, യം ഏകസ്സപി അദസ്സനീയം, തം ദസ്സേന്തേനാ’’തി. ‘‘ന, മഹാരാജ, ഭഗവാ ഗുയ്ഹം ദസ്സേസി , ഇദ്ധിയാ പന ഛായം ദസ്സേസീ’’തി. ‘‘ഛായായപി, ഭന്തേ, ദിട്ഠായ ദിട്ഠം യേവ ഹോതി ഗുയ്ഹം, യം ദിസ്വാ നിട്ഠം ഗതോ’’തി. ‘‘ദുക്കരഞ്ചാപി, മഹാരാജ, തഥാഗതോ കരോതി ബോധനേയ്യേ സത്തേ ബോധേതും. യദി, മഹാരാജ, തഥാഗതോ കിരിയം ഹാപേയ്യ, ബോധനേയ്യാ സത്താ ന ബുജ്ഝേയ്യും. യസ്മാ ച ഖോ, മഹാരാജ, യോഗഞ്ഞൂ തഥാഗതോ ബോധനേയ്യേ സത്തേ ബോധേതും, തസ്മാ തഥാഗതോ യേന യേന യോഗേന ബോധനേയ്യാ ബുജ്ഝന്തി, തേന തേന യോഗേന ബോധനേയ്യേ ബോധേതി.

    ‘‘Dukkaraṃ, bhante nāgasena, bhagavatā kataṃ, yaṃ ekassapi adassanīyaṃ, taṃ dassentenā’’ti. ‘‘Na, mahārāja, bhagavā guyhaṃ dassesi , iddhiyā pana chāyaṃ dassesī’’ti. ‘‘Chāyāyapi, bhante, diṭṭhāya diṭṭhaṃ yeva hoti guyhaṃ, yaṃ disvā niṭṭhaṃ gato’’ti. ‘‘Dukkarañcāpi, mahārāja, tathāgato karoti bodhaneyye satte bodhetuṃ. Yadi, mahārāja, tathāgato kiriyaṃ hāpeyya, bodhaneyyā sattā na bujjheyyuṃ. Yasmā ca kho, mahārāja, yogaññū tathāgato bodhaneyye satte bodhetuṃ, tasmā tathāgato yena yena yogena bodhaneyyā bujjhanti, tena tena yogena bodhaneyye bodheti.

    ‘‘യഥാ, മഹാരാജ, ഭിസക്കോ സല്ലകത്തോ യേന യേന ഭേസജ്ജേന ആതുരോ അരോഗോ ഹോതി, തേന തേന ഭേസജ്ജേന ആതുരം ഉപസങ്കമതി, വമനീയം വമേതി, വിരേചനീയം വിരേചേതി, അനുലേപനീയം അനുലിമ്പേതി, അനുവാസനീയം അനുവാസേതി. ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതോ യേന യേന യോഗേന ബോധനേയ്യാ സത്താ ബുജ്ഝന്തി, തേന തേന യോഗേന ബോധേതി.

    ‘‘Yathā, mahārāja, bhisakko sallakatto yena yena bhesajjena āturo arogo hoti, tena tena bhesajjena āturaṃ upasaṅkamati, vamanīyaṃ vameti, virecanīyaṃ vireceti, anulepanīyaṃ anulimpeti, anuvāsanīyaṃ anuvāseti. Evameva kho, mahārāja, tathāgato yena yena yogena bodhaneyyā sattā bujjhanti, tena tena yogena bodheti.

    ‘‘യഥാ വാ പന, മഹാരാജ, ഇത്ഥീ മൂള്ഹഗബ്ഭാ ഭിസക്കസ്സ അദസ്സനീയം ഗുയ്ഹം ദസ്സേതി, ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതോ ബോധനേയ്യേ സത്തേ ബോധേതും അദസ്സനീയം ഗുയ്ഹം ഇദ്ധിയാ ഛായം ദസ്സേസി. നത്ഥി, മഹാരാജ, അദസ്സനീയോ നാമ ഓകാസോ പുഗ്ഗലം ഉപാദായ. യദി, മഹാരാജ, കോചി ഭഗവതോ ഹദയം ദിസ്വാ ബുജ്ഝേയ്യ, തസ്സപി ഭഗവാ യോഗേന ഹദയം ദസ്സേയ്യ, യോഗഞ്ഞൂ, മഹാരാജ, തഥാഗതോ ദേസനാകുസലോ.

    ‘‘Yathā vā pana, mahārāja, itthī mūḷhagabbhā bhisakkassa adassanīyaṃ guyhaṃ dasseti, evameva kho, mahārāja, tathāgato bodhaneyye satte bodhetuṃ adassanīyaṃ guyhaṃ iddhiyā chāyaṃ dassesi. Natthi, mahārāja, adassanīyo nāma okāso puggalaṃ upādāya. Yadi, mahārāja, koci bhagavato hadayaṃ disvā bujjheyya, tassapi bhagavā yogena hadayaṃ dasseyya, yogaññū, mahārāja, tathāgato desanākusalo.

    ‘‘നനു, മഹാരാജ, തഥാഗതോ ഥേരസ്സ നന്ദസ്സ അധിമുത്തിം ജാനിത്വാ തം ദേവഭവനം നേത്വാ ദേവകഞ്ഞായോ ദസ്സേസി ‘ഇമിനായം കുലപുത്തോ ബുജ്ഝിസ്സതീ’തി, തേന ച സോ കുലപുത്തോ ബുജ്ഝി. ഇതി ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതോ അനേകപരിയായേന സുഭനിമിത്തം ഹീളേന്തോ ഗരഹന്തോ ജിഗുച്ഛന്തോ തസ്സ ബോധനഹേതു കകുടപാദിനിയോ അച്ഛരായോ ദസ്സേസി. ഏവമ്പി തഥാഗതോ യോഗഞ്ഞൂ ദേസനാകുസലോ.

    ‘‘Nanu, mahārāja, tathāgato therassa nandassa adhimuttiṃ jānitvā taṃ devabhavanaṃ netvā devakaññāyo dassesi ‘imināyaṃ kulaputto bujjhissatī’ti, tena ca so kulaputto bujjhi. Iti kho, mahārāja, tathāgato anekapariyāyena subhanimittaṃ hīḷento garahanto jigucchanto tassa bodhanahetu kakuṭapādiniyo accharāyo dassesi. Evampi tathāgato yogaññū desanākusalo.

    ‘‘പുന ചപരം, മഹാരാജ, തഥാഗതോ ഥേരസ്സ ചൂളപന്ഥകസ്സ ഭാതരാ നിക്കഡ്ഢിതസ്സ ദുക്ഖിതസ്സ ദുമ്മനസ്സ ഉപഗന്ത്വാ സുഖുമം ചോളഖണ്ഡം അദാസി ‘ഇമിനായം കുലപുത്തോ ബുജ്ഝിസ്സതീ’തി , സോ ച കുലപുത്തോ തേന കാരണേന ജിനസാസനേ വസീഭാവം പാപുണി. ഏവമ്പി, മഹാരാജ, തഥാഗതോ യോഗഞ്ഞൂ ദേസനാകുസലോ.

    ‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, tathāgato therassa cūḷapanthakassa bhātarā nikkaḍḍhitassa dukkhitassa dummanassa upagantvā sukhumaṃ coḷakhaṇḍaṃ adāsi ‘imināyaṃ kulaputto bujjhissatī’ti , so ca kulaputto tena kāraṇena jinasāsane vasībhāvaṃ pāpuṇi. Evampi, mahārāja, tathāgato yogaññū desanākusalo.

    ‘‘പുന ചപരം, മഹാരാജ, തഥാഗതോ ബ്രാഹ്മണസ്സ മോഘരാജസ്സ യാവ തതിയം പഞ്ഹം പുട്ഠോ ന ബ്യാകാസി ‘ഏവമിമസ്സ കുലപുത്തസ്സ മാനോ ഉപസമിസ്സതി, മാനൂപസമാ അഭിസമയോ ഭവിസ്സതീ’തി, തേന ച തസ്സ കുലപുത്തസ്സ മാനോ ഉപസമി, മാനൂപസമാ സോ ബ്രാഹ്മണോ ഛസു അഭിഞ്ഞാസു വസീഭാവം പാപുണി. ഏവമ്പി, മഹാരാജ, തഥാഗതോ യോഗഞ്ഞൂ ദേസനാകുസലോ’’തി.

    ‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, tathāgato brāhmaṇassa mogharājassa yāva tatiyaṃ pañhaṃ puṭṭho na byākāsi ‘evamimassa kulaputtassa māno upasamissati, mānūpasamā abhisamayo bhavissatī’ti, tena ca tassa kulaputtassa māno upasami, mānūpasamā so brāhmaṇo chasu abhiññāsu vasībhāvaṃ pāpuṇi. Evampi, mahārāja, tathāgato yogaññū desanākusalo’’ti.

    ‘‘സാധു, ഭന്തേ നാഗസേന, സുനിബ്ബേഠിതോ പഞ്ഹോ ബഹുവിധേഹി കാരണേഹി, ഗഹനം അഗഹനം കതം, അന്ധകാരോ ആലോകോ കതോ, ഗണ്ഠി ഭിന്നോ, ഭഗ്ഗാ പരവാദാ, ജിനപുത്താനം ചക്ഖും തയാ ഉപ്പാദിതം, നിപ്പടിഭാനാ തിത്ഥിയാ, ത്വം ഗണിവരപവരമാസജ്ജാ’’തി.

    ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, sunibbeṭhito pañho bahuvidhehi kāraṇehi, gahanaṃ agahanaṃ kataṃ, andhakāro āloko kato, gaṇṭhi bhinno, bhaggā paravādā, jinaputtānaṃ cakkhuṃ tayā uppāditaṃ, nippaṭibhānā titthiyā, tvaṃ gaṇivarapavaramāsajjā’’ti.

    വത്ഥഗുയ്ഹനിദസ്സനപഞ്ഹോ തതിയോ.

    Vatthaguyhanidassanapañho tatiyo.







    Footnotes:
    1. ധ॰ പ॰ ൩൬൧
    2. dha. pa. 361

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact