Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / చూళనిద్దేసపాళి • Cūḷaniddesapāḷi |
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ఖుద్దకనికాయే
Khuddakanikāye
చూళనిద్దేసపాళి
Cūḷaniddesapāḷi
పారాయనవగ్గో
Pārāyanavaggo
వత్థుగాథా
Vatthugāthā
౧.
1.
కోసలానం పురా రమ్మా, అగమా దక్ఖిణాపథం;
Kosalānaṃ purā rammā, agamā dakkhiṇāpathaṃ;
ఆకిఞ్చఞ్ఞం పత్థయానో, బ్రాహ్మణో మన్తపారగూ.
Ākiñcaññaṃ patthayāno, brāhmaṇo mantapāragū.
౨.
2.
వసి గోధావరీకూలే, ఉఞ్ఛేన చ ఫలేన చ.
Vasi godhāvarīkūle, uñchena ca phalena ca.
౩.
3.
తతో జాతేన ఆయేన, మహాయఞ్ఞమకప్పయి.
Tato jātena āyena, mahāyaññamakappayi.
౪.
4.
మహాయఞ్ఞం యజిత్వాన, పున పావిసి అస్సమం;
Mahāyaññaṃ yajitvāna, puna pāvisi assamaṃ;
తస్మిం పటిపవిట్ఠమ్హి, అఞ్ఞో ఆగఞ్ఛి బ్రాహ్మణో.
Tasmiṃ paṭipaviṭṭhamhi, añño āgañchi brāhmaṇo.
౫.
5.
సో చ నం ఉపసఙ్కమ్మ, సతాని పఞ్చ యాచతి.
So ca naṃ upasaṅkamma, satāni pañca yācati.
౬.
6.
తమేనం బావరీ దిస్వా, ఆసనేన నిమన్తయి;
Tamenaṃ bāvarī disvā, āsanena nimantayi;
౭.
7.
‘‘యం ఖో మమ దేయ్యధమ్మం, సబ్బం విసజ్జితం మయా;
‘‘Yaṃ kho mama deyyadhammaṃ, sabbaṃ visajjitaṃ mayā;
అనుజానాహి మే బ్రహ్మే, నత్థి పఞ్చసతాని మే’’.
Anujānāhi me brahme, natthi pañcasatāni me’’.
౮.
8.
సత్తమే దివసే తుయ్హం, ముద్ధా ఫలతు సత్తధా’’.
Sattame divase tuyhaṃ, muddhā phalatu sattadhā’’.
౯.
9.
అభిసఙ్ఖరిత్వా కుహకో, భేరవం సో అకిత్తయి;
Abhisaṅkharitvā kuhako, bheravaṃ so akittayi;
తస్స తం వచనం సుత్వా, బావరీ దుక్ఖితో అహు.
Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, bāvarī dukkhito ahu.
౧౦.
10.
ఉస్సుస్సతి అనాహారో, సోకసల్లసమప్పితో;
Ussussati anāhāro, sokasallasamappito;
అథోపి ఏవం చిత్తస్స, ఝానే న రమతీ మనో.
Athopi evaṃ cittassa, jhāne na ramatī mano.
౧౧.
11.
ఉత్రస్తం దుక్ఖితం దిస్వా, దేవతా అత్థకామినీ;
Utrastaṃ dukkhitaṃ disvā, devatā atthakāminī;
బావరిం ఉపసఙ్కమ్మ, ఇదం వచనమబ్రవి.
Bāvariṃ upasaṅkamma, idaṃ vacanamabravi.
౧౨.
12.
‘‘న సో ముద్ధం పజానాతి, కుహకో సో ధనత్థికో;
‘‘Na so muddhaṃ pajānāti, kuhako so dhanatthiko;
ముద్ధని ముద్ధపాతే 13 వా, ఞాణం తస్స న విజ్జతి’’.
Muddhani muddhapāte 14 vā, ñāṇaṃ tassa na vijjati’’.
౧౩.
13.
౧౪.
14.
‘‘అహమ్పేతం న జానామి, ఞాణం మేత్థ న విజ్జతి;
‘‘Ahampetaṃ na jānāmi, ñāṇaṃ mettha na vijjati;
ముద్ధని ముద్ధాధిపాతే చ, జినానఞ్హేత్థ 19 దస్సనం’’.
Muddhani muddhādhipāte ca, jinānañhettha 20 dassanaṃ’’.
౧౫.
15.
ముద్ధం ముద్ధాధిపాతఞ్చ, తం మే అక్ఖాహి దేవతే’’.
Muddhaṃ muddhādhipātañca, taṃ me akkhāhi devate’’.
౧౬.
16.
‘‘పురా కపిలవత్థుమ్హా, నిక్ఖన్తో లోకనాయకో;
‘‘Purā kapilavatthumhā, nikkhanto lokanāyako;
అపచ్చో ఓక్కాకరాజస్స, సక్యపుత్తో పభఙ్కరో.
Apacco okkākarājassa, sakyaputto pabhaṅkaro.
౧౭.
17.
‘‘సో హి బ్రాహ్మణ సమ్బుద్ధో, సబ్బధమ్మాన పారగూ;
‘‘So hi brāhmaṇa sambuddho, sabbadhammāna pāragū;
సబ్బకమ్మక్ఖయం పత్తో, విముత్తో ఉపధిక్ఖయే.
Sabbakammakkhayaṃ patto, vimutto upadhikkhaye.
౧౮.
18.
‘‘బుద్ధో సో భగవా లోకే, ధమ్మం దేసేతి చక్ఖుమా;
‘‘Buddho so bhagavā loke, dhammaṃ deseti cakkhumā;
తం త్వం గన్త్వాన పుచ్ఛస్సు, సో తే తం బ్యాకరిస్సతి’’.
Taṃ tvaṃ gantvāna pucchassu, so te taṃ byākarissati’’.
౧౯.
19.
సమ్బుద్ధోతి వచో సుత్వా, ఉదగ్గో బావరీ అహు;
Sambuddhoti vaco sutvā, udaggo bāvarī ahu;
సోకస్స తనుకో ఆసి, పీతిఞ్చ విపులం లభి.
Sokassa tanuko āsi, pītiñca vipulaṃ labhi.
౨౦.
20.
సో బావరీ అత్తమనో ఉదగ్గో, తం దేవతం పుచ్ఛతి వేదజాతో;
So bāvarī attamano udaggo, taṃ devataṃ pucchati vedajāto;
‘‘కతమమ్హి గామే నిగమమ్హి వా పన, కతమమ్హి వా జనపదే లోకనాథో;
‘‘Katamamhi gāme nigamamhi vā pana, katamamhi vā janapade lokanātho;
యత్థ గన్త్వాన పస్సేము, సమ్బుద్ధం ద్విపదుత్తమం’’.
Yattha gantvāna passemu, sambuddhaṃ dvipaduttamaṃ’’.
౨౧.
21.
‘‘సావత్థియం కోసలమన్దిరే జినో, పహూతపఞ్ఞో వరభూరిమేధసో;
‘‘Sāvatthiyaṃ kosalamandire jino, pahūtapañño varabhūrimedhaso;
సో సక్యపుత్తో విధురో అనాసవో, ముద్ధాధిపాతస్స విదూ నరాసభో’’.
So sakyaputto vidhuro anāsavo, muddhādhipātassa vidū narāsabho’’.
౨౨.
22.
‘‘ఏథ మాణవా అక్ఖిస్సం, సుణాథ వచనం మమ.
‘‘Etha māṇavā akkhissaṃ, suṇātha vacanaṃ mama.
౨౩.
23.
‘‘యస్సేసో దుల్లభో లోకే, పాతుభావో అభిణ్హసో;
‘‘Yasseso dullabho loke, pātubhāvo abhiṇhaso;
స్వాజ్జ లోకమ్హి ఉప్పన్నో, సమ్బుద్ధో ఇతి విస్సుతో;
Svājja lokamhi uppanno, sambuddho iti vissuto;
ఖిప్పం గన్త్వాన సావత్థిం, పస్సవ్హో ద్విపదుత్తమం’’.
Khippaṃ gantvāna sāvatthiṃ, passavho dvipaduttamaṃ’’.
౨౪.
24.
‘‘కథం చరహి జానేము, దిస్వా బుద్ధోతి బ్రాహ్మణ;
‘‘Kathaṃ carahi jānemu, disvā buddhoti brāhmaṇa;
అజానతం నో పబ్రూహి, యథా జానేము తం మయం’’.
Ajānataṃ no pabrūhi, yathā jānemu taṃ mayaṃ’’.
౨౫.
25.
‘‘ఆగతాని హి మన్తేసు, మహాపురిసలక్ఖణా;
‘‘Āgatāni hi mantesu, mahāpurisalakkhaṇā;
ద్వత్తింసాని చ బ్యాక్ఖాతా, సమత్తా అనుపుబ్బసో.
Dvattiṃsāni ca byākkhātā, samattā anupubbaso.
౨౬.
26.
‘‘యస్సేతే హోన్తి గత్తేసు, మహాపురిసలక్ఖణా;
‘‘Yassete honti gattesu, mahāpurisalakkhaṇā;
ద్వేయేవ తస్స గతియో, తతియా హి న విజ్జతి.
Dveyeva tassa gatiyo, tatiyā hi na vijjati.
౨౭.
27.
‘‘సచే అగారం ఆవసతి, విజేయ్య పథవిం ఇమం;
‘‘Sace agāraṃ āvasati, vijeyya pathaviṃ imaṃ;
అదణ్డేన అసత్థేన, ధమ్మేన అనుసాసతి.
Adaṇḍena asatthena, dhammena anusāsati.
౨౮.
28.
‘‘సచే చ సో పబ్బజతి, అగారా అనగారియం;
‘‘Sace ca so pabbajati, agārā anagāriyaṃ;
౨౯.
29.
‘‘జాతిం గోత్తఞ్చ లక్ఖణం, మన్తే సిస్సే పునాపరే;
‘‘Jātiṃ gottañca lakkhaṇaṃ, mante sisse punāpare;
ముద్ధం ముద్ధాధిపాతఞ్చ, మనసాయేవ పుచ్ఛథ.
Muddhaṃ muddhādhipātañca, manasāyeva pucchatha.
౩౦.
30.
‘‘అనావరణదస్సావీ, యది బుద్ధో భవిస్సతి;
‘‘Anāvaraṇadassāvī, yadi buddho bhavissati;
౩౧.
31.
బావరిస్స వచో సుత్వా, సిస్సా సోళస బ్రాహ్మణా;
Bāvarissa vaco sutvā, sissā soḷasa brāhmaṇā;
అజితో తిస్సమేత్తేయ్యో, పుణ్ణకో అథ మేత్తగూ.
Ajito tissametteyyo, puṇṇako atha mettagū.
౩౨.
32.
ధోతకో ఉపసీవో చ, నన్దో చ అథ హేమకో;
Dhotako upasīvo ca, nando ca atha hemako;
తోదేయ్య-కప్పా దుభయో, జతుకణ్ణీ చ పణ్డితో.
Todeyya-kappā dubhayo, jatukaṇṇī ca paṇḍito.
౩౩.
33.
భద్రావుధో ఉదయో చ, పోసాలో చాపి బ్రాహ్మణో;
Bhadrāvudho udayo ca, posālo cāpi brāhmaṇo;
మోఘరాజా చ మేధావీ, పిఙ్గియో చ మహాఇసి.
Mogharājā ca medhāvī, piṅgiyo ca mahāisi.
౩౪.
34.
పచ్చేకగణినో సబ్బే, సబ్బలోకస్స విస్సుతా;
Paccekagaṇino sabbe, sabbalokassa vissutā;
ఝాయీ ఝానరతా ధీరా, పుబ్బవాసనవాసితా.
Jhāyī jhānaratā dhīrā, pubbavāsanavāsitā.
౩౫.
35.
బావరిం అభివాదేత్వా, కత్వా చ నం పదక్ఖిణం;
Bāvariṃ abhivādetvā, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ;
జటాజినధరా సబ్బే, పక్కాముం ఉత్తరాముఖా.
Jaṭājinadharā sabbe, pakkāmuṃ uttarāmukhā.
౩౬.
36.
ఉజ్జేనిఞ్చాపి గోనద్ధం, వేదిసం వనసవ్హయం.
Ujjeniñcāpi gonaddhaṃ, vedisaṃ vanasavhayaṃ.
౩౭.
37.
కోసమ్బిఞ్చాపి సాకేతం, సావత్థిఞ్చ పురుత్తమం;
Kosambiñcāpi sāketaṃ, sāvatthiñca puruttamaṃ;
సేతబ్యం కపిలవత్థుం, కుసినారఞ్చ మన్దిరం.
Setabyaṃ kapilavatthuṃ, kusinārañca mandiraṃ.
౩౮.
38.
పావఞ్చ భోగనగరం, వేసాలిం మాగధం పురం;
Pāvañca bhoganagaraṃ, vesāliṃ māgadhaṃ puraṃ;
పాసాణకం చేతియఞ్చ, రమణీయం మనోరమం.
Pāsāṇakaṃ cetiyañca, ramaṇīyaṃ manoramaṃ.
౩౯.
39.
తసితోవుదకం సీతం, మహాలాభంవ వాణిజో;
Tasitovudakaṃ sītaṃ, mahālābhaṃva vāṇijo;
ఛాయం ఘమ్మాభితత్తోవ తురితా పబ్బతమారుహుం.
Chāyaṃ ghammābhitattova turitā pabbatamāruhuṃ.
౪౦.
40.
భగవా తమ్హి సమయే, భిక్ఖుసఙ్ఘపురక్ఖతో;
Bhagavā tamhi samaye, bhikkhusaṅghapurakkhato;
భిక్ఖూనం ధమ్మం దేసేతి, సీహోవ నదతీ వనే.
Bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti, sīhova nadatī vane.
౪౧.
41.
౪౨.
42.
అథస్స గత్తే దిస్వాన, పరిపూరఞ్చ బ్యఞ్జనం;
Athassa gatte disvāna, paripūrañca byañjanaṃ;
ఏకమన్తం ఠితో హట్ఠో, మనోపఞ్హే అపుచ్ఛథ.
Ekamantaṃ ṭhito haṭṭho, manopañhe apucchatha.
౪౩.
43.
‘‘ఆదిస్స జమ్మనం బ్రూహి, గోత్తం బ్రూహి సలక్ఖణం;
‘‘Ādissa jammanaṃ brūhi, gottaṃ brūhi salakkhaṇaṃ;
మన్తేసు పారమిం బ్రూహి, కతి వాచేతి బ్రాహ్మణో’’.
Mantesu pāramiṃ brūhi, kati vāceti brāhmaṇo’’.
౪౪.
44.
‘‘వీసం వస్ససతం ఆయు, సో చ గోత్తేన బావరీ;
‘‘Vīsaṃ vassasataṃ āyu, so ca gottena bāvarī;
తీణిస్స లక్ఖణా గత్తే, తిణ్ణం వేదాన పారగూ.
Tīṇissa lakkhaṇā gatte, tiṇṇaṃ vedāna pāragū.
౪౫.
45.
‘‘లక్ఖణే ఇతిహాసే చ, సనిఘణ్డుసకేటుభే;
‘‘Lakkhaṇe itihāse ca, sanighaṇḍusakeṭubhe;
పఞ్చసతాని వాచేతి, సధమ్మే పారమిం గతో’’.
Pañcasatāni vāceti, sadhamme pāramiṃ gato’’.
౪౬.
46.
‘‘లక్ఖణానం పవిచయం, బావరిస్స నరుత్తమ;
‘‘Lakkhaṇānaṃ pavicayaṃ, bāvarissa naruttama;
౪౭.
47.
‘‘ముఖం జివ్హాయ ఛాదేతి, ఉణ్ణస్స భముకన్తరే;
‘‘Mukhaṃ jivhāya chādeti, uṇṇassa bhamukantare;
కోసోహితం వత్థగుయ్హం, ఏవం జానాహి మాణవ’’.
Kosohitaṃ vatthaguyhaṃ, evaṃ jānāhi māṇava’’.
౪౮.
48.
పుచ్ఛఞ్హి కిఞ్చి అసుణన్తో, సుత్వా పఞ్హే వియాకతే;
Pucchañhi kiñci asuṇanto, sutvā pañhe viyākate;
విచిన్తేతి జనో సబ్బో, వేదజాతో కతఞ్జలీ.
Vicinteti jano sabbo, vedajāto katañjalī.
౪౯.
49.
‘‘కో ను దేవో వా బ్రహ్మా వా, ఇన్దో వాపి సుజమ్పతి;
‘‘Ko nu devo vā brahmā vā, indo vāpi sujampati;
మనసా పుచ్ఛితే పఞ్హే, కమేతం పటిభాసతి.
Manasā pucchite pañhe, kametaṃ paṭibhāsati.
౫౦.
50.
‘‘ముద్ధం ముద్ధాధిపాతఞ్చ, బావరీ పరిపుచ్ఛతి;
‘‘Muddhaṃ muddhādhipātañca, bāvarī paripucchati;
తం బ్యాకరోహి భగవా, కఙ్ఖం వినయ నో ఇసే’’.
Taṃ byākarohi bhagavā, kaṅkhaṃ vinaya no ise’’.
౫౧.
51.
‘‘అవిజ్జా ముద్ధాతి జానాహి, విజ్జా ముద్ధాధిపాతినీ;
‘‘Avijjā muddhāti jānāhi, vijjā muddhādhipātinī;
సద్ధాసతిసమాధీహి, ఛన్దవీరియేన సంయుతా’’.
Saddhāsatisamādhīhi, chandavīriyena saṃyutā’’.
౫౨.
52.
తతో వేదేన మహతా, సన్థమ్భేత్వాన మాణవో;
Tato vedena mahatā, santhambhetvāna māṇavo;
ఏకంసం అజినం కత్వా, పాదేసు సిరసా పతి.
Ekaṃsaṃ ajinaṃ katvā, pādesu sirasā pati.
౫౩.
53.
‘‘బావరీ బ్రాహ్మణో భోతో, సహ సిస్సేహి మారిస;
‘‘Bāvarī brāhmaṇo bhoto, saha sissehi mārisa;
ఉదగ్గచిత్తో సుమనో, పాదే వన్దతి చక్ఖుమ’’.
Udaggacitto sumano, pāde vandati cakkhuma’’.
౫౪.
54.
‘‘సుఖితో బావరీ హోతు, సహ సిస్సేహి బ్రాహ్మణో;
‘‘Sukhito bāvarī hotu, saha sissehi brāhmaṇo;
త్వఞ్చాపి సుఖితో హోహి, చిరం జీవాహి మాణవ.
Tvañcāpi sukhito hohi, ciraṃ jīvāhi māṇava.
౫౫.
55.
‘‘బావరిస్స చ తుయ్హం వా, సబ్బేసం సబ్బసంసయం;
‘‘Bāvarissa ca tuyhaṃ vā, sabbesaṃ sabbasaṃsayaṃ;
కతావకాసా పుచ్ఛవ్హో, యం కిఞ్చి మనసిచ్ఛథ’’.
Katāvakāsā pucchavho, yaṃ kiñci manasicchatha’’.
౫౬.
56.
సమ్బుద్ధేన కతోకాసో, నిసీదిత్వాన పఞ్జలీ;
Sambuddhena katokāso, nisīditvāna pañjalī;
అజితో పఠమం పఞ్హం, తత్థ పుచ్ఛి తథాగతం.
Ajito paṭhamaṃ pañhaṃ, tattha pucchi tathāgataṃ.
వత్థుగాథా నిట్ఠితా.
Vatthugāthā niṭṭhitā.
Footnotes: