Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ചൂളനിദ്ദേസപാളി • Cūḷaniddesapāḷi |
നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ഖുദ്ദകനികായേ
Khuddakanikāye
ചൂളനിദ്ദേസപാളി
Cūḷaniddesapāḷi
പാരായനവഗ്ഗോ
Pārāyanavaggo
വത്ഥുഗാഥാ
Vatthugāthā
൧.
1.
കോസലാനം പുരാ രമ്മാ, അഗമാ ദക്ഖിണാപഥം;
Kosalānaṃ purā rammā, agamā dakkhiṇāpathaṃ;
ആകിഞ്ചഞ്ഞം പത്ഥയാനോ, ബ്രാഹ്മണോ മന്തപാരഗൂ.
Ākiñcaññaṃ patthayāno, brāhmaṇo mantapāragū.
൨.
2.
വസി ഗോധാവരീകൂലേ, ഉഞ്ഛേന ച ഫലേന ച.
Vasi godhāvarīkūle, uñchena ca phalena ca.
൩.
3.
തതോ ജാതേന ആയേന, മഹായഞ്ഞമകപ്പയി.
Tato jātena āyena, mahāyaññamakappayi.
൪.
4.
മഹായഞ്ഞം യജിത്വാന, പുന പാവിസി അസ്സമം;
Mahāyaññaṃ yajitvāna, puna pāvisi assamaṃ;
തസ്മിം പടിപവിട്ഠമ്ഹി, അഞ്ഞോ ആഗഞ്ഛി ബ്രാഹ്മണോ.
Tasmiṃ paṭipaviṭṭhamhi, añño āgañchi brāhmaṇo.
൫.
5.
സോ ച നം ഉപസങ്കമ്മ, സതാനി പഞ്ച യാചതി.
So ca naṃ upasaṅkamma, satāni pañca yācati.
൬.
6.
തമേനം ബാവരീ ദിസ്വാ, ആസനേന നിമന്തയി;
Tamenaṃ bāvarī disvā, āsanena nimantayi;
൭.
7.
‘‘യം ഖോ മമ ദേയ്യധമ്മം, സബ്ബം വിസജ്ജിതം മയാ;
‘‘Yaṃ kho mama deyyadhammaṃ, sabbaṃ visajjitaṃ mayā;
അനുജാനാഹി മേ ബ്രഹ്മേ, നത്ഥി പഞ്ചസതാനി മേ’’.
Anujānāhi me brahme, natthi pañcasatāni me’’.
൮.
8.
സത്തമേ ദിവസേ തുയ്ഹം, മുദ്ധാ ഫലതു സത്തധാ’’.
Sattame divase tuyhaṃ, muddhā phalatu sattadhā’’.
൯.
9.
അഭിസങ്ഖരിത്വാ കുഹകോ, ഭേരവം സോ അകിത്തയി;
Abhisaṅkharitvā kuhako, bheravaṃ so akittayi;
തസ്സ തം വചനം സുത്വാ, ബാവരീ ദുക്ഖിതോ അഹു.
Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, bāvarī dukkhito ahu.
൧൦.
10.
ഉസ്സുസ്സതി അനാഹാരോ, സോകസല്ലസമപ്പിതോ;
Ussussati anāhāro, sokasallasamappito;
അഥോപി ഏവം ചിത്തസ്സ, ഝാനേ ന രമതീ മനോ.
Athopi evaṃ cittassa, jhāne na ramatī mano.
൧൧.
11.
ഉത്രസ്തം ദുക്ഖിതം ദിസ്വാ, ദേവതാ അത്ഥകാമിനീ;
Utrastaṃ dukkhitaṃ disvā, devatā atthakāminī;
ബാവരിം ഉപസങ്കമ്മ, ഇദം വചനമബ്രവി.
Bāvariṃ upasaṅkamma, idaṃ vacanamabravi.
൧൨.
12.
‘‘ന സോ മുദ്ധം പജാനാതി, കുഹകോ സോ ധനത്ഥികോ;
‘‘Na so muddhaṃ pajānāti, kuhako so dhanatthiko;
മുദ്ധനി മുദ്ധപാതേ 13 വാ, ഞാണം തസ്സ ന വിജ്ജതി’’.
Muddhani muddhapāte 14 vā, ñāṇaṃ tassa na vijjati’’.
൧൩.
13.
൧൪.
14.
‘‘അഹമ്പേതം ന ജാനാമി, ഞാണം മേത്ഥ ന വിജ്ജതി;
‘‘Ahampetaṃ na jānāmi, ñāṇaṃ mettha na vijjati;
മുദ്ധനി മുദ്ധാധിപാതേ ച, ജിനാനഞ്ഹേത്ഥ 19 ദസ്സനം’’.
Muddhani muddhādhipāte ca, jinānañhettha 20 dassanaṃ’’.
൧൫.
15.
മുദ്ധം മുദ്ധാധിപാതഞ്ച, തം മേ അക്ഖാഹി ദേവതേ’’.
Muddhaṃ muddhādhipātañca, taṃ me akkhāhi devate’’.
൧൬.
16.
‘‘പുരാ കപിലവത്ഥുമ്ഹാ, നിക്ഖന്തോ ലോകനായകോ;
‘‘Purā kapilavatthumhā, nikkhanto lokanāyako;
അപച്ചോ ഓക്കാകരാജസ്സ, സക്യപുത്തോ പഭങ്കരോ.
Apacco okkākarājassa, sakyaputto pabhaṅkaro.
൧൭.
17.
‘‘സോ ഹി ബ്രാഹ്മണ സമ്ബുദ്ധോ, സബ്ബധമ്മാന പാരഗൂ;
‘‘So hi brāhmaṇa sambuddho, sabbadhammāna pāragū;
സബ്ബകമ്മക്ഖയം പത്തോ, വിമുത്തോ ഉപധിക്ഖയേ.
Sabbakammakkhayaṃ patto, vimutto upadhikkhaye.
൧൮.
18.
‘‘ബുദ്ധോ സോ ഭഗവാ ലോകേ, ധമ്മം ദേസേതി ചക്ഖുമാ;
‘‘Buddho so bhagavā loke, dhammaṃ deseti cakkhumā;
തം ത്വം ഗന്ത്വാന പുച്ഛസ്സു, സോ തേ തം ബ്യാകരിസ്സതി’’.
Taṃ tvaṃ gantvāna pucchassu, so te taṃ byākarissati’’.
൧൯.
19.
സമ്ബുദ്ധോതി വചോ സുത്വാ, ഉദഗ്ഗോ ബാവരീ അഹു;
Sambuddhoti vaco sutvā, udaggo bāvarī ahu;
സോകസ്സ തനുകോ ആസി, പീതിഞ്ച വിപുലം ലഭി.
Sokassa tanuko āsi, pītiñca vipulaṃ labhi.
൨൦.
20.
സോ ബാവരീ അത്തമനോ ഉദഗ്ഗോ, തം ദേവതം പുച്ഛതി വേദജാതോ;
So bāvarī attamano udaggo, taṃ devataṃ pucchati vedajāto;
‘‘കതമമ്ഹി ഗാമേ നിഗമമ്ഹി വാ പന, കതമമ്ഹി വാ ജനപദേ ലോകനാഥോ;
‘‘Katamamhi gāme nigamamhi vā pana, katamamhi vā janapade lokanātho;
യത്ഥ ഗന്ത്വാന പസ്സേമു, സമ്ബുദ്ധം ദ്വിപദുത്തമം’’.
Yattha gantvāna passemu, sambuddhaṃ dvipaduttamaṃ’’.
൨൧.
21.
‘‘സാവത്ഥിയം കോസലമന്ദിരേ ജിനോ, പഹൂതപഞ്ഞോ വരഭൂരിമേധസോ;
‘‘Sāvatthiyaṃ kosalamandire jino, pahūtapañño varabhūrimedhaso;
സോ സക്യപുത്തോ വിധുരോ അനാസവോ, മുദ്ധാധിപാതസ്സ വിദൂ നരാസഭോ’’.
So sakyaputto vidhuro anāsavo, muddhādhipātassa vidū narāsabho’’.
൨൨.
22.
‘‘ഏഥ മാണവാ അക്ഖിസ്സം, സുണാഥ വചനം മമ.
‘‘Etha māṇavā akkhissaṃ, suṇātha vacanaṃ mama.
൨൩.
23.
‘‘യസ്സേസോ ദുല്ലഭോ ലോകേ, പാതുഭാവോ അഭിണ്ഹസോ;
‘‘Yasseso dullabho loke, pātubhāvo abhiṇhaso;
സ്വാജ്ജ ലോകമ്ഹി ഉപ്പന്നോ, സമ്ബുദ്ധോ ഇതി വിസ്സുതോ;
Svājja lokamhi uppanno, sambuddho iti vissuto;
ഖിപ്പം ഗന്ത്വാന സാവത്ഥിം, പസ്സവ്ഹോ ദ്വിപദുത്തമം’’.
Khippaṃ gantvāna sāvatthiṃ, passavho dvipaduttamaṃ’’.
൨൪.
24.
‘‘കഥം ചരഹി ജാനേമു, ദിസ്വാ ബുദ്ധോതി ബ്രാഹ്മണ;
‘‘Kathaṃ carahi jānemu, disvā buddhoti brāhmaṇa;
അജാനതം നോ പബ്രൂഹി, യഥാ ജാനേമു തം മയം’’.
Ajānataṃ no pabrūhi, yathā jānemu taṃ mayaṃ’’.
൨൫.
25.
‘‘ആഗതാനി ഹി മന്തേസു, മഹാപുരിസലക്ഖണാ;
‘‘Āgatāni hi mantesu, mahāpurisalakkhaṇā;
ദ്വത്തിംസാനി ച ബ്യാക്ഖാതാ, സമത്താ അനുപുബ്ബസോ.
Dvattiṃsāni ca byākkhātā, samattā anupubbaso.
൨൬.
26.
‘‘യസ്സേതേ ഹോന്തി ഗത്തേസു, മഹാപുരിസലക്ഖണാ;
‘‘Yassete honti gattesu, mahāpurisalakkhaṇā;
ദ്വേയേവ തസ്സ ഗതിയോ, തതിയാ ഹി ന വിജ്ജതി.
Dveyeva tassa gatiyo, tatiyā hi na vijjati.
൨൭.
27.
‘‘സചേ അഗാരം ആവസതി, വിജേയ്യ പഥവിം ഇമം;
‘‘Sace agāraṃ āvasati, vijeyya pathaviṃ imaṃ;
അദണ്ഡേന അസത്ഥേന, ധമ്മേന അനുസാസതി.
Adaṇḍena asatthena, dhammena anusāsati.
൨൮.
28.
‘‘സചേ ച സോ പബ്ബജതി, അഗാരാ അനഗാരിയം;
‘‘Sace ca so pabbajati, agārā anagāriyaṃ;
൨൯.
29.
‘‘ജാതിം ഗോത്തഞ്ച ലക്ഖണം, മന്തേ സിസ്സേ പുനാപരേ;
‘‘Jātiṃ gottañca lakkhaṇaṃ, mante sisse punāpare;
മുദ്ധം മുദ്ധാധിപാതഞ്ച, മനസായേവ പുച്ഛഥ.
Muddhaṃ muddhādhipātañca, manasāyeva pucchatha.
൩൦.
30.
‘‘അനാവരണദസ്സാവീ, യദി ബുദ്ധോ ഭവിസ്സതി;
‘‘Anāvaraṇadassāvī, yadi buddho bhavissati;
൩൧.
31.
ബാവരിസ്സ വചോ സുത്വാ, സിസ്സാ സോളസ ബ്രാഹ്മണാ;
Bāvarissa vaco sutvā, sissā soḷasa brāhmaṇā;
അജിതോ തിസ്സമേത്തേയ്യോ, പുണ്ണകോ അഥ മേത്തഗൂ.
Ajito tissametteyyo, puṇṇako atha mettagū.
൩൨.
32.
ധോതകോ ഉപസീവോ ച, നന്ദോ ച അഥ ഹേമകോ;
Dhotako upasīvo ca, nando ca atha hemako;
തോദേയ്യ-കപ്പാ ദുഭയോ, ജതുകണ്ണീ ച പണ്ഡിതോ.
Todeyya-kappā dubhayo, jatukaṇṇī ca paṇḍito.
൩൩.
33.
ഭദ്രാവുധോ ഉദയോ ച, പോസാലോ ചാപി ബ്രാഹ്മണോ;
Bhadrāvudho udayo ca, posālo cāpi brāhmaṇo;
മോഘരാജാ ച മേധാവീ, പിങ്ഗിയോ ച മഹാഇസി.
Mogharājā ca medhāvī, piṅgiyo ca mahāisi.
൩൪.
34.
പച്ചേകഗണിനോ സബ്ബേ, സബ്ബലോകസ്സ വിസ്സുതാ;
Paccekagaṇino sabbe, sabbalokassa vissutā;
ഝായീ ഝാനരതാ ധീരാ, പുബ്ബവാസനവാസിതാ.
Jhāyī jhānaratā dhīrā, pubbavāsanavāsitā.
൩൫.
35.
ബാവരിം അഭിവാദേത്വാ, കത്വാ ച നം പദക്ഖിണം;
Bāvariṃ abhivādetvā, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ;
ജടാജിനധരാ സബ്ബേ, പക്കാമും ഉത്തരാമുഖാ.
Jaṭājinadharā sabbe, pakkāmuṃ uttarāmukhā.
൩൬.
36.
ഉജ്ജേനിഞ്ചാപി ഗോനദ്ധം, വേദിസം വനസവ്ഹയം.
Ujjeniñcāpi gonaddhaṃ, vedisaṃ vanasavhayaṃ.
൩൭.
37.
കോസമ്ബിഞ്ചാപി സാകേതം, സാവത്ഥിഞ്ച പുരുത്തമം;
Kosambiñcāpi sāketaṃ, sāvatthiñca puruttamaṃ;
സേതബ്യം കപിലവത്ഥും, കുസിനാരഞ്ച മന്ദിരം.
Setabyaṃ kapilavatthuṃ, kusinārañca mandiraṃ.
൩൮.
38.
പാവഞ്ച ഭോഗനഗരം, വേസാലിം മാഗധം പുരം;
Pāvañca bhoganagaraṃ, vesāliṃ māgadhaṃ puraṃ;
പാസാണകം ചേതിയഞ്ച, രമണീയം മനോരമം.
Pāsāṇakaṃ cetiyañca, ramaṇīyaṃ manoramaṃ.
൩൯.
39.
തസിതോവുദകം സീതം, മഹാലാഭംവ വാണിജോ;
Tasitovudakaṃ sītaṃ, mahālābhaṃva vāṇijo;
ഛായം ഘമ്മാഭിതത്തോവ തുരിതാ പബ്ബതമാരുഹും.
Chāyaṃ ghammābhitattova turitā pabbatamāruhuṃ.
൪൦.
40.
ഭഗവാ തമ്ഹി സമയേ, ഭിക്ഖുസങ്ഘപുരക്ഖതോ;
Bhagavā tamhi samaye, bhikkhusaṅghapurakkhato;
ഭിക്ഖൂനം ധമ്മം ദേസേതി, സീഹോവ നദതീ വനേ.
Bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti, sīhova nadatī vane.
൪൧.
41.
൪൨.
42.
അഥസ്സ ഗത്തേ ദിസ്വാന, പരിപൂരഞ്ച ബ്യഞ്ജനം;
Athassa gatte disvāna, paripūrañca byañjanaṃ;
ഏകമന്തം ഠിതോ ഹട്ഠോ, മനോപഞ്ഹേ അപുച്ഛഥ.
Ekamantaṃ ṭhito haṭṭho, manopañhe apucchatha.
൪൩.
43.
‘‘ആദിസ്സ ജമ്മനം ബ്രൂഹി, ഗോത്തം ബ്രൂഹി സലക്ഖണം;
‘‘Ādissa jammanaṃ brūhi, gottaṃ brūhi salakkhaṇaṃ;
മന്തേസു പാരമിം ബ്രൂഹി, കതി വാചേതി ബ്രാഹ്മണോ’’.
Mantesu pāramiṃ brūhi, kati vāceti brāhmaṇo’’.
൪൪.
44.
‘‘വീസം വസ്സസതം ആയു, സോ ച ഗോത്തേന ബാവരീ;
‘‘Vīsaṃ vassasataṃ āyu, so ca gottena bāvarī;
തീണിസ്സ ലക്ഖണാ ഗത്തേ, തിണ്ണം വേദാന പാരഗൂ.
Tīṇissa lakkhaṇā gatte, tiṇṇaṃ vedāna pāragū.
൪൫.
45.
‘‘ലക്ഖണേ ഇതിഹാസേ ച, സനിഘണ്ഡുസകേടുഭേ;
‘‘Lakkhaṇe itihāse ca, sanighaṇḍusakeṭubhe;
പഞ്ചസതാനി വാചേതി, സധമ്മേ പാരമിം ഗതോ’’.
Pañcasatāni vāceti, sadhamme pāramiṃ gato’’.
൪൬.
46.
‘‘ലക്ഖണാനം പവിചയം, ബാവരിസ്സ നരുത്തമ;
‘‘Lakkhaṇānaṃ pavicayaṃ, bāvarissa naruttama;
൪൭.
47.
‘‘മുഖം ജിവ്ഹായ ഛാദേതി, ഉണ്ണസ്സ ഭമുകന്തരേ;
‘‘Mukhaṃ jivhāya chādeti, uṇṇassa bhamukantare;
കോസോഹിതം വത്ഥഗുയ്ഹം, ഏവം ജാനാഹി മാണവ’’.
Kosohitaṃ vatthaguyhaṃ, evaṃ jānāhi māṇava’’.
൪൮.
48.
പുച്ഛഞ്ഹി കിഞ്ചി അസുണന്തോ, സുത്വാ പഞ്ഹേ വിയാകതേ;
Pucchañhi kiñci asuṇanto, sutvā pañhe viyākate;
വിചിന്തേതി ജനോ സബ്ബോ, വേദജാതോ കതഞ്ജലീ.
Vicinteti jano sabbo, vedajāto katañjalī.
൪൯.
49.
‘‘കോ നു ദേവോ വാ ബ്രഹ്മാ വാ, ഇന്ദോ വാപി സുജമ്പതി;
‘‘Ko nu devo vā brahmā vā, indo vāpi sujampati;
മനസാ പുച്ഛിതേ പഞ്ഹേ, കമേതം പടിഭാസതി.
Manasā pucchite pañhe, kametaṃ paṭibhāsati.
൫൦.
50.
‘‘മുദ്ധം മുദ്ധാധിപാതഞ്ച, ബാവരീ പരിപുച്ഛതി;
‘‘Muddhaṃ muddhādhipātañca, bāvarī paripucchati;
തം ബ്യാകരോഹി ഭഗവാ, കങ്ഖം വിനയ നോ ഇസേ’’.
Taṃ byākarohi bhagavā, kaṅkhaṃ vinaya no ise’’.
൫൧.
51.
‘‘അവിജ്ജാ മുദ്ധാതി ജാനാഹി, വിജ്ജാ മുദ്ധാധിപാതിനീ;
‘‘Avijjā muddhāti jānāhi, vijjā muddhādhipātinī;
സദ്ധാസതിസമാധീഹി, ഛന്ദവീരിയേന സംയുതാ’’.
Saddhāsatisamādhīhi, chandavīriyena saṃyutā’’.
൫൨.
52.
തതോ വേദേന മഹതാ, സന്ഥമ്ഭേത്വാന മാണവോ;
Tato vedena mahatā, santhambhetvāna māṇavo;
ഏകംസം അജിനം കത്വാ, പാദേസു സിരസാ പതി.
Ekaṃsaṃ ajinaṃ katvā, pādesu sirasā pati.
൫൩.
53.
‘‘ബാവരീ ബ്രാഹ്മണോ ഭോതോ, സഹ സിസ്സേഹി മാരിസ;
‘‘Bāvarī brāhmaṇo bhoto, saha sissehi mārisa;
ഉദഗ്ഗചിത്തോ സുമനോ, പാദേ വന്ദതി ചക്ഖുമ’’.
Udaggacitto sumano, pāde vandati cakkhuma’’.
൫൪.
54.
‘‘സുഖിതോ ബാവരീ ഹോതു, സഹ സിസ്സേഹി ബ്രാഹ്മണോ;
‘‘Sukhito bāvarī hotu, saha sissehi brāhmaṇo;
ത്വഞ്ചാപി സുഖിതോ ഹോഹി, ചിരം ജീവാഹി മാണവ.
Tvañcāpi sukhito hohi, ciraṃ jīvāhi māṇava.
൫൫.
55.
‘‘ബാവരിസ്സ ച തുയ്ഹം വാ, സബ്ബേസം സബ്ബസംസയം;
‘‘Bāvarissa ca tuyhaṃ vā, sabbesaṃ sabbasaṃsayaṃ;
കതാവകാസാ പുച്ഛവ്ഹോ, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛഥ’’.
Katāvakāsā pucchavho, yaṃ kiñci manasicchatha’’.
൫൬.
56.
സമ്ബുദ്ധേന കതോകാസോ, നിസീദിത്വാന പഞ്ജലീ;
Sambuddhena katokāso, nisīditvāna pañjalī;
അജിതോ പഠമം പഞ്ഹം, തത്ഥ പുച്ഛി തഥാഗതം.
Ajito paṭhamaṃ pañhaṃ, tattha pucchi tathāgataṃ.
വത്ഥുഗാഥാ നിട്ഠിതാ.
Vatthugāthā niṭṭhitā.
Footnotes: