Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സുത്തനിപാതപാളി • Suttanipātapāḷi |
൫. പാരായനവഗ്ഗോ
5. Pārāyanavaggo
വത്ഥുഗാഥാ
Vatthugāthā
൯൮൨.
982.
കോസലാനം പുരാ രമ്മാ, അഗമാ ദക്ഖിണാപഥം;
Kosalānaṃ purā rammā, agamā dakkhiṇāpathaṃ;
ആകിഞ്ചഞ്ഞം പത്ഥയാനോ, ബ്രാഹ്മണോ മന്തപാരഗൂ.
Ākiñcaññaṃ patthayāno, brāhmaṇo mantapāragū.
൯൮൩.
983.
വസി ഗോധാവരീകൂലേ, ഉഞ്ഛേന ച ഫലേന ച.
Vasi godhāvarīkūle, uñchena ca phalena ca.
൯൮൪.
984.
തസ്സേവ ഉപനിസ്സായ, ഗാമോ ച വിപുലോ അഹു;
Tasseva upanissāya, gāmo ca vipulo ahu;
തതോ ജാതേന ആയേന, മഹായഞ്ഞമകപ്പയി.
Tato jātena āyena, mahāyaññamakappayi.
൯൮൫.
985.
മഹായഞ്ഞം യജിത്വാന, പുന പാവിസി അസ്സമം;
Mahāyaññaṃ yajitvāna, puna pāvisi assamaṃ;
തസ്മിം പടിപവിട്ഠമ്ഹി, അഞ്ഞോ ആഗഞ്ഛി ബ്രാഹ്മണോ.
Tasmiṃ paṭipaviṭṭhamhi, añño āgañchi brāhmaṇo.
൯൮൬.
986.
സോ ച നം ഉപസങ്കമ്മ, സതാനി പഞ്ച യാചതി.
So ca naṃ upasaṅkamma, satāni pañca yācati.
൯൮൭.
987.
തമേനം ബാവരീ ദിസ്വാ, ആസനേന നിമന്തയി;
Tamenaṃ bāvarī disvā, āsanena nimantayi;
സുഖഞ്ച കുസലം പുച്ഛി, ഇദം വചനമബ്രവി.
Sukhañca kusalaṃ pucchi, idaṃ vacanamabravi.
൯൮൮.
988.
‘‘യം ഖോ മമ ദേയ്യധമ്മം, സബ്ബം വിസജ്ജിതം മയാ;
‘‘Yaṃ kho mama deyyadhammaṃ, sabbaṃ visajjitaṃ mayā;
അനുജാനാഹി മേ ബ്രഹ്മേ, നത്ഥി പഞ്ചസതാനി മേ’’.
Anujānāhi me brahme, natthi pañcasatāni me’’.
൯൮൯.
989.
‘‘സചേ മേ യാചമാനസ്സ, ഭവം നാനുപദസ്സതി;
‘‘Sace me yācamānassa, bhavaṃ nānupadassati;
സത്തമേ ദിവസേ തുയ്ഹം, മുദ്ധാ ഫലതു സത്തധാ’’.
Sattame divase tuyhaṃ, muddhā phalatu sattadhā’’.
൯൯൦.
990.
അഭിസങ്ഖരിത്വാ കുഹകോ, ഭേരവം സോ അകിത്തയി;
Abhisaṅkharitvā kuhako, bheravaṃ so akittayi;
തസ്സ തം വചനം സുത്വാ, ബാവരീ ദുക്ഖിതോ അഹു.
Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, bāvarī dukkhito ahu.
൯൯൧.
991.
ഉസ്സുസ്സതി അനാഹാരോ, സോകസല്ലസമപ്പിതോ;
Ussussati anāhāro, sokasallasamappito;
അഥോപി ഏവം ചിത്തസ്സ, ഝാനേ ന രമതീ മനോ.
Athopi evaṃ cittassa, jhāne na ramatī mano.
൯൯൨.
992.
ഉത്രസ്തം ദുക്ഖിതം ദിസ്വാ, ദേവതാ അത്ഥകാമിനീ;
Utrastaṃ dukkhitaṃ disvā, devatā atthakāminī;
ബാവരിം ഉപസങ്കമ്മ, ഇദം വചനമബ്രവി.
Bāvariṃ upasaṅkamma, idaṃ vacanamabravi.
൯൯൩.
993.
‘‘ന സോ മുദ്ധം പജാനാതി, കുഹകോ സോ ധനത്ഥികോ;
‘‘Na so muddhaṃ pajānāti, kuhako so dhanatthiko;
മുദ്ധനി മുദ്ധപാതേ വാ, ഞാണം തസ്സ ന വിജ്ജതി’’.
Muddhani muddhapāte vā, ñāṇaṃ tassa na vijjati’’.
൯൯൪.
994.
‘‘ഭോതീ ചരഹി ജാനാസി, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതാ;
‘‘Bhotī carahi jānāsi, taṃ me akkhāhi pucchitā;
മുദ്ധം മുദ്ധാധിപാതഞ്ച, തം സുണോമ വചോ തവ’’.
Muddhaṃ muddhādhipātañca, taṃ suṇoma vaco tava’’.
൯൯൫.
995.
‘‘അഹമ്പേതം ന ജാനാമി, ഞാണമേത്ഥ ന വിജ്ജതി;
‘‘Ahampetaṃ na jānāmi, ñāṇamettha na vijjati;
മുദ്ധനി മുദ്ധാധിപാതേ ച, ജിനാനം ഹേത്ഥ 5 ദസ്സനം’’.
Muddhani muddhādhipāte ca, jinānaṃ hettha 6 dassanaṃ’’.
൯൯൬.
996.
മുദ്ധം മുദ്ധാധിപാതഞ്ച, തം മേ അക്ഖാഹി ദേവതേ’’.
Muddhaṃ muddhādhipātañca, taṃ me akkhāhi devate’’.
൯൯൭.
997.
‘‘പുരാ കപിലവത്ഥുമ്ഹാ, നിക്ഖന്തോ ലോകനായകോ;
‘‘Purā kapilavatthumhā, nikkhanto lokanāyako;
അപച്ചോ ഓക്കാകരാജസ്സ, സക്യപുത്തോ പഭങ്കരോ.
Apacco okkākarājassa, sakyaputto pabhaṅkaro.
൯൯൮.
998.
‘‘സോ ഹി ബ്രാഹ്മണ സമ്ബുദ്ധോ, സബ്ബധമ്മാന പാരഗൂ;
‘‘So hi brāhmaṇa sambuddho, sabbadhammāna pāragū;
സബ്ബാഭിഞ്ഞാബലപ്പത്തോ, സബ്ബധമ്മേസു ചക്ഖുമാ;
Sabbābhiññābalappatto, sabbadhammesu cakkhumā;
സബ്ബകമ്മക്ഖയം പത്തോ, വിമുത്തോ ഉപധിക്ഖയേ.
Sabbakammakkhayaṃ patto, vimutto upadhikkhaye.
൯൯൯.
999.
‘‘ബുദ്ധോ സോ ഭഗവാ ലോകേ, ധമ്മം ദേസേതി ചക്ഖുമാ;
‘‘Buddho so bhagavā loke, dhammaṃ deseti cakkhumā;
തം ത്വം ഗന്ത്വാന പുച്ഛസ്സു, സോ തേ തം ബ്യാകരിസ്സതി’’.
Taṃ tvaṃ gantvāna pucchassu, so te taṃ byākarissati’’.
൧൦൦൦.
1000.
സമ്ബുദ്ധോതി വചോ സുത്വാ, ഉദഗ്ഗോ ബാവരീ അഹു;
Sambuddhoti vaco sutvā, udaggo bāvarī ahu;
സോകസ്സ തനുകോ ആസി, പീതിഞ്ച വിപുലം ലഭി.
Sokassa tanuko āsi, pītiñca vipulaṃ labhi.
൧൦൦൧.
1001.
സോ ബാവരീ അത്തമനോ ഉദഗ്ഗോ, തം ദേവതം പുച്ഛതി വേദജാതോ;
So bāvarī attamano udaggo, taṃ devataṃ pucchati vedajāto;
‘‘കതമമ്ഹി ഗാമേ നിഗമമ്ഹി വാ പന, കതമമ്ഹി വാ ജനപദേ ലോകനാഥോ;
‘‘Katamamhi gāme nigamamhi vā pana, katamamhi vā janapade lokanātho;
൧൦൦൨.
1002.
‘‘സാവത്ഥിയം കോസലമന്ദിരേ ജിനോ, പഹൂതപഞ്ഞോ വരഭൂരിമേധസോ;
‘‘Sāvatthiyaṃ kosalamandire jino, pahūtapañño varabhūrimedhaso;
സോ സക്യപുത്തോ വിധുരോ അനാസവോ, മുദ്ധാധിപാതസ്സ വിദൂ നരാസഭോ’’.
So sakyaputto vidhuro anāsavo, muddhādhipātassa vidū narāsabho’’.
൧൦൦൩.
1003.
തതോ ആമന്തയീ സിസ്സേ, ബ്രാഹ്മണേ മന്തപാരഗേ;
Tato āmantayī sisse, brāhmaṇe mantapārage;
‘‘ഏഥ മാണവാ അക്ഖിസ്സം, സുണാഥ വചനം മമ.
‘‘Etha māṇavā akkhissaṃ, suṇātha vacanaṃ mama.
൧൦൦൪.
1004.
‘‘യസ്സേസോ ദുല്ലഭോ ലോകേ, പാതുഭാവോ അഭിണ്ഹസോ;
‘‘Yasseso dullabho loke, pātubhāvo abhiṇhaso;
സ്വാജ്ജ ലോകമ്ഹി ഉപ്പന്നോ, സമ്ബുദ്ധോ ഇതി വിസ്സുതോ;
Svājja lokamhi uppanno, sambuddho iti vissuto;
ഖിപ്പം ഗന്ത്വാന സാവത്ഥിം, പസ്സവ്ഹോ ദ്വിപദുത്തമം’’.
Khippaṃ gantvāna sāvatthiṃ, passavho dvipaduttamaṃ’’.
൧൦൦൫.
1005.
‘‘കഥം ചരഹി ജാനേമു, ദിസ്വാ ബുദ്ധോതി ബ്രാഹ്മണ;
‘‘Kathaṃ carahi jānemu, disvā buddhoti brāhmaṇa;
അജാനതം നോ പബ്രൂഹി, യഥാ ജാനേമു തം മയം’’.
Ajānataṃ no pabrūhi, yathā jānemu taṃ mayaṃ’’.
൧൦൦൬.
1006.
‘‘ആഗതാനി ഹി മന്തേസു, മഹാപുരിസലക്ഖണാ;
‘‘Āgatāni hi mantesu, mahāpurisalakkhaṇā;
൧൦൦൭.
1007.
‘‘യസ്സേതേ ഹോന്തി ഗത്തേസു, മഹാപുരിസലക്ഖണാ;
‘‘Yassete honti gattesu, mahāpurisalakkhaṇā;
ദ്വേയേവ തസ്സ ഗതിയോ, തതിയാ ഹി ന വിജ്ജതി.
Dveyeva tassa gatiyo, tatiyā hi na vijjati.
൧൦൦൮.
1008.
അദണ്ഡേന അസത്ഥേന, ധമ്മേനമനുസാസതി.
Adaṇḍena asatthena, dhammenamanusāsati.
൧൦൦൯.
1009.
‘‘സചേ ച സോ പബ്ബജതി, അഗാരാ അനഗാരിയം;
‘‘Sace ca so pabbajati, agārā anagāriyaṃ;
൧൦൧൦.
1010.
‘‘ജാതിം ഗോത്തഞ്ച ലക്ഖണം, മന്തേ സിസ്സേ പുനാപരേ;
‘‘Jātiṃ gottañca lakkhaṇaṃ, mante sisse punāpare;
മുദ്ധം മുദ്ധാധിപാതഞ്ച, മനസായേവ പുച്ഛഥ.
Muddhaṃ muddhādhipātañca, manasāyeva pucchatha.
൧൦൧൧.
1011.
‘‘അനാവരണദസ്സാവീ, യദി ബുദ്ധോ ഭവിസ്സതി;
‘‘Anāvaraṇadassāvī, yadi buddho bhavissati;
മനസാ പുച്ഛിതേ പഞ്ഹേ, വാചായ വിസ്സജേസ്സതി’’.
Manasā pucchite pañhe, vācāya vissajessati’’.
൧൦൧൨.
1012.
ബാവരിസ്സ വചോ സുത്വാ, സിസ്സാ സോളസ ബ്രാഹ്മണാ;
Bāvarissa vaco sutvā, sissā soḷasa brāhmaṇā;
അജിതോ തിസ്സമേത്തേയ്യോ, പുണ്ണകോ അഥ മേത്തഗൂ.
Ajito tissametteyyo, puṇṇako atha mettagū.
൧൦൧൩.
1013.
ധോതകോ ഉപസീവോ ച, നന്ദോ ച അഥ ഹേമകോ;
Dhotako upasīvo ca, nando ca atha hemako;
തോദേയ്യകപ്പാ ദുഭയോ, ജതുകണ്ണീ ച പണ്ഡിതോ.
Todeyyakappā dubhayo, jatukaṇṇī ca paṇḍito.
൧൦൧൪.
1014.
ഭദ്രാവുധോ ഉദയോ ച, പോസാലോ ചാപി ബ്രാഹ്മണോ;
Bhadrāvudho udayo ca, posālo cāpi brāhmaṇo;
മോഘരാജാ ച മേധാവീ, പിങ്ഗിയോ ച മഹാഇസി.
Mogharājā ca medhāvī, piṅgiyo ca mahāisi.
൧൦൧൫.
1015.
പച്ചേകഗണിനോ സബ്ബേ, സബ്ബലോകസ്സ വിസ്സുതാ;
Paccekagaṇino sabbe, sabbalokassa vissutā;
ഝായീ ഝാനരതാ ധീരാ, പുബ്ബവാസനവാസിതാ.
Jhāyī jhānaratā dhīrā, pubbavāsanavāsitā.
൧൦൧൬.
1016.
ബാവരിം അഭിവാദേത്വാ, കത്വാ ച നം പദക്ഖിണം;
Bāvariṃ abhivādetvā, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ;
ജടാജിനധരാ സബ്ബേ, പക്കാമും ഉത്തരാമുഖാ.
Jaṭājinadharā sabbe, pakkāmuṃ uttarāmukhā.
൧൦൧൭.
1017.
ഉജ്ജേനിഞ്ചാപി ഗോനദ്ധം, വേദിസം വനസവ്ഹയം.
Ujjeniñcāpi gonaddhaṃ, vedisaṃ vanasavhayaṃ.
൧൦൧൮.
1018.
കോസമ്ബിഞ്ചാപി സാകേതം, സാവത്ഥിഞ്ച പുരുത്തമം;
Kosambiñcāpi sāketaṃ, sāvatthiñca puruttamaṃ;
സേതബ്യം കപിലവത്ഥും, കുസിനാരഞ്ച മന്ദിരം.
Setabyaṃ kapilavatthuṃ, kusinārañca mandiraṃ.
൧൦൧൯.
1019.
പാവഞ്ച ഭോഗനഗരം, വേസാലിം മാഗധം പുരം;
Pāvañca bhoganagaraṃ, vesāliṃ māgadhaṃ puraṃ;
പാസാണകം ചേതിയഞ്ച, രമണീയം മനോരമം.
Pāsāṇakaṃ cetiyañca, ramaṇīyaṃ manoramaṃ.
൧൦൨൦.
1020.
തസിതോവുദകം സീതം, മഹാലാഭംവ വാണിജോ;
Tasitovudakaṃ sītaṃ, mahālābhaṃva vāṇijo;
ഛായം ധമ്മാഭിതത്തോവ, തുരിതാ പബ്ബതമാരുഹും.
Chāyaṃ dhammābhitattova, turitā pabbatamāruhuṃ.
൧൦൨൧.
1021.
ഭഗവാ തമ്ഹി സമയേ, ഭിക്ഖുസങ്ഘപുരക്ഖതോ;
Bhagavā tamhi samaye, bhikkhusaṅghapurakkhato;
ഭിക്ഖൂനം ധമ്മം ദേസേതി, സീഹോവ നദതീ വനേ.
Bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti, sīhova nadatī vane.
൧൦൨൨.
1022.
ചന്ദം യഥാ പന്നരസേ, പാരിപൂരിം ഉപാഗതം.
Candaṃ yathā pannarase, pāripūriṃ upāgataṃ.
൧൦൨൩.
1023.
അഥസ്സ ഗത്തേ ദിസ്വാന, പരിപൂരഞ്ച ബ്യഞ്ജനം;
Athassa gatte disvāna, paripūrañca byañjanaṃ;
ഏകമന്തം ഠിതോ ഹട്ഠോ, മനോപഞ്ഹേ അപുച്ഛഥ.
Ekamantaṃ ṭhito haṭṭho, manopañhe apucchatha.
൧൦൨൪.
1024.
മന്തേസു പാരമിം ബ്രൂഹി, കതി വാചേതി ബ്രാഹ്മണോ’’.
Mantesu pāramiṃ brūhi, kati vāceti brāhmaṇo’’.
൧൦൨൫.
1025.
‘‘വീസം വസ്സസതം ആയു, സോ ച ഗോത്തേന ബാവരീ;
‘‘Vīsaṃ vassasataṃ āyu, so ca gottena bāvarī;
തീണിസ്സ ലക്ഖണാ ഗത്തേ, തിണ്ണം വേദാന പാരഗൂ.
Tīṇissa lakkhaṇā gatte, tiṇṇaṃ vedāna pāragū.
൧൦൨൬.
1026.
‘‘ലക്ഖണേ ഇതിഹാസേ ച, സനിഘണ്ഡുസകേടുഭേ;
‘‘Lakkhaṇe itihāse ca, sanighaṇḍusakeṭubhe;
പഞ്ചസതാനി വാചേതി, സധമ്മേ പാരമിം ഗതോ’’.
Pañcasatāni vāceti, sadhamme pāramiṃ gato’’.
൧൦൨൭.
1027.
‘‘ലക്ഖണാനം പവിചയം, ബാവരിസ്സ നരുത്തമ;
‘‘Lakkhaṇānaṃ pavicayaṃ, bāvarissa naruttama;
൧൦൨൮.
1028.
‘‘മുഖം ജിവ്ഹായ ഛാദേതി, ഉണ്ണസ്സ ഭമുകന്തരേ;
‘‘Mukhaṃ jivhāya chādeti, uṇṇassa bhamukantare;
കോസോഹിതം വത്ഥഗുയ്ഹം, ഏവം ജാനാഹി മാണവ’’.
Kosohitaṃ vatthaguyhaṃ, evaṃ jānāhi māṇava’’.
൧൦൨൯.
1029.
പുച്ഛഞ്ഹി കിഞ്ചി അസുണന്തോ, സുത്വാ പഞ്ഹേ വിയാകതേ;
Pucchañhi kiñci asuṇanto, sutvā pañhe viyākate;
വിചിന്തേതി ജനോ സബ്ബോ, വേദജാതോ കതഞ്ജലീ.
Vicinteti jano sabbo, vedajāto katañjalī.
൧൦൩൦.
1030.
‘‘കോ നു ദേവോ വാ ബ്രഹ്മാ വാ, ഇന്ദോ വാപി സുജമ്പതി;
‘‘Ko nu devo vā brahmā vā, indo vāpi sujampati;
മനസാ പുച്ഛിതേ പഞ്ഹേ, കമേതം പടിഭാസതി.
Manasā pucchite pañhe, kametaṃ paṭibhāsati.
൧൦൩൧.
1031.
‘‘മുദ്ധം മുദ്ധാധിപാതഞ്ച, ബാവരീ പരിപുച്ഛതി;
‘‘Muddhaṃ muddhādhipātañca, bāvarī paripucchati;
തം ബ്യാകരോഹി ഭഗവാ, കങ്ഖം വിനയ നോ ഇസേ’’.
Taṃ byākarohi bhagavā, kaṅkhaṃ vinaya no ise’’.
൧൦൩൨.
1032.
‘‘അവിജ്ജാ മുദ്ധാതി ജാനാഹി, വിജ്ജാ മുദ്ധാധിപാതിനീ;
‘‘Avijjā muddhāti jānāhi, vijjā muddhādhipātinī;
സദ്ധാസതിസമാധീഹി, ഛന്ദവീരിയേന സംയുതാ’’.
Saddhāsatisamādhīhi, chandavīriyena saṃyutā’’.
൧൦൩൩.
1033.
തതോ വേദേന മഹതാ, സന്ഥമ്ഭിത്വാന മാണവോ;
Tato vedena mahatā, santhambhitvāna māṇavo;
ഏകംസം അജിനം കത്വാ, പാദേസു സിരസാ പതി.
Ekaṃsaṃ ajinaṃ katvā, pādesu sirasā pati.
൧൦൩൪.
1034.
‘‘ബാവരീ ബ്രാഹ്മണോ ഭോതോ, സഹ സിസ്സേഹി മാരിസ;
‘‘Bāvarī brāhmaṇo bhoto, saha sissehi mārisa;
ഉദഗ്ഗചിത്തോ സുമനോ, പാദേ വന്ദതി ചക്ഖുമ’’.
Udaggacitto sumano, pāde vandati cakkhuma’’.
൧൦൩൫.
1035.
‘‘സുഖിതോ ബാവരീ ഹോതു, സഹ സിസ്സേഹി ബ്രാഹ്മണോ;
‘‘Sukhito bāvarī hotu, saha sissehi brāhmaṇo;
ത്വഞ്ചാപി സുഖിതോ ഹോഹി, ചിരം ജീവാഹി മാണവ.
Tvañcāpi sukhito hohi, ciraṃ jīvāhi māṇava.
൧൦൩൬.
1036.
‘‘ബാവരിസ്സ ച തുയ്ഹം വാ, സബ്ബേസം സബ്ബസംസയം;
‘‘Bāvarissa ca tuyhaṃ vā, sabbesaṃ sabbasaṃsayaṃ;
കതാവകാസാ പുച്ഛവ്ഹോ, യം കിഞ്ചി മനസിച്ഛഥ’’.
Katāvakāsā pucchavho, yaṃ kiñci manasicchatha’’.
൧൦൩൭.
1037.
സമ്ബുദ്ധേന കതോകാസോ, നിസീദിത്വാന പഞ്ജലീ;
Sambuddhena katokāso, nisīditvāna pañjalī;
അജിതോ പഠമം പഞ്ഹം, തത്ഥ പുച്ഛി തഥാഗതം.
Ajito paṭhamaṃ pañhaṃ, tattha pucchi tathāgataṃ.
വത്ഥുഗാഥാ നിട്ഠിതാ.
Vatthugāthā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / സുത്തനിപാത-അട്ഠകഥാ • Suttanipāta-aṭṭhakathā / വത്ഥുഗാഥാവണ്ണനാ • Vatthugāthāvaṇṇanā