Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పటిసమ్భిదామగ్గ-అట్ఠకథా • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
౧౫. వత్థునానత్తఞాణనిద్దేసవణ్ణనా
15. Vatthunānattañāṇaniddesavaṇṇanā
౬౬. వత్థునానత్తఞాణనిద్దేసే చక్ఖుం అజ్ఝత్తం వవత్థేతీతి అజ్ఝత్తభూతం చక్ఖుం వవత్థపేతి. యథా సో చక్ఖుం వవత్థపేతి, తథా వత్తుకామో కథం చక్ఖుం అజ్ఝత్తం వవత్థేతీతి పుచ్ఛిత్వా పున చక్ఖు అవిజ్జాసమ్భూతన్తి వవత్థేతీతిఆదినా వవత్థాపనాకారం దస్సేతి. తత్థ అవిజ్జాతణ్హా అతీతా ఉపత్థమ్భకహేతుయో, కమ్మం అతీతం జనకహేతు, ఆహారో ఇదాని ఉపత్థమ్భకహేతు. ఏతేన చక్ఖూపత్థమ్భకాని ఉతుచిత్తాని గహితానేవ హోన్తి. చతున్నం మహాభూతానం ఉపాదాయాతి ఉపయోగత్థే సామివచనం, చత్తారి మహాభూతాని ఉపాదియిత్వా పవత్తన్తి అత్థో. ఏతేన పసాదచక్ఖుభావో దస్సితో హోతి, ససమ్భారభావో పటిక్ఖిత్తో. ఉప్పన్నన్తి అద్ధావసేన, సన్తతిఖణవసేన వా పచ్చుప్పన్నం. సముదాగతన్తి హేతుతో సముట్ఠితం. ఏత్తావతా విపస్సనాపుబ్బభాగే చక్ఖువవత్థానం దస్సితం. అహుత్వా సమ్భూతన్తిఆదీహి అనిచ్చానుపస్సనా. పుబ్బే ఉదయా అవిజ్జమానతో అహుత్వా సమ్భూతం, ఉద్ధం వయా అభావతో హుత్వా న భవిస్సతి. అన్తవన్తతోతి అన్తో అస్స అత్థీతి అన్తవా, అన్తవా ఏవ అన్తవన్తో యథా ‘‘సతిమన్తో, గతిమన్తో, ధితిమన్తో చ యో ఇసీ’’తి (థేరగా॰ ౧౦౫౨). తతో అన్తవన్తతో, భఙ్గవిజ్జమానతోతి అత్థో. అద్ధువన్తి సబ్బావత్థానిపాతితాయ, థిరభావస్స చ అభావతాయ న థిరం. అసస్సతన్తి న నిచ్చం. విపరిణామధమ్మన్తి జరాయ చేవ మరణేన చాతి ద్వేధా విపరిణామపకతికం. చక్ఖు అనిచ్చన్తిఆదీని చక్ఖుం అనిచ్చతోతిఆదీని చ వుత్తత్థాని. మనోతి ఇధ భవఙ్గమనస్స అధిప్పేతత్తా అవిజ్జాసమ్భూతోతిఆది యుజ్జతియేవ. ఆహారసమ్భూతోతి ఏత్థ సమ్పయుత్తఫస్సాహారమనోసఞ్చేతనాహారవసేన వేదితబ్బం. ఉప్పన్నోతి చ అద్ధాసన్తతివసేన.
66. Vatthunānattañāṇaniddese cakkhuṃ ajjhattaṃ vavatthetīti ajjhattabhūtaṃ cakkhuṃ vavatthapeti. Yathā so cakkhuṃ vavatthapeti, tathā vattukāmo kathaṃ cakkhuṃ ajjhattaṃ vavatthetīti pucchitvā puna cakkhu avijjāsambhūtanti vavatthetītiādinā vavatthāpanākāraṃ dasseti. Tattha avijjātaṇhā atītā upatthambhakahetuyo, kammaṃ atītaṃ janakahetu, āhāro idāni upatthambhakahetu. Etena cakkhūpatthambhakāni utucittāni gahitāneva honti. Catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti upayogatthe sāmivacanaṃ, cattāri mahābhūtāni upādiyitvā pavattanti attho. Etena pasādacakkhubhāvo dassito hoti, sasambhārabhāvo paṭikkhitto. Uppannanti addhāvasena, santatikhaṇavasena vā paccuppannaṃ. Samudāgatanti hetuto samuṭṭhitaṃ. Ettāvatā vipassanāpubbabhāge cakkhuvavatthānaṃ dassitaṃ. Ahutvā sambhūtantiādīhi aniccānupassanā. Pubbe udayā avijjamānato ahutvā sambhūtaṃ, uddhaṃ vayā abhāvato hutvā na bhavissati. Antavantatoti anto assa atthīti antavā, antavā eva antavanto yathā ‘‘satimanto, gatimanto, dhitimanto ca yo isī’’ti (theragā. 1052). Tato antavantato, bhaṅgavijjamānatoti attho. Addhuvanti sabbāvatthānipātitāya, thirabhāvassa ca abhāvatāya na thiraṃ. Asassatanti na niccaṃ. Vipariṇāmadhammanti jarāya ceva maraṇena cāti dvedhā vipariṇāmapakatikaṃ. Cakkhu aniccantiādīni cakkhuṃ aniccatotiādīni ca vuttatthāni. Manoti idha bhavaṅgamanassa adhippetattā avijjāsambhūtotiādi yujjatiyeva. Āhārasambhūtoti ettha sampayuttaphassāhāramanosañcetanāhāravasena veditabbaṃ. Uppannoti ca addhāsantativasena.
వత్థునానత్తఞాణనిద్దేసవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Vatthunānattañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పటిసమ్భిదామగ్గపాళి • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ౧౫. వత్థునానత్తఞాణనిద్దేసో • 15. Vatthunānattañāṇaniddeso