| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೧೫. ವತ್ಥುನಾನತ್ತಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
15. Vatthunānattañāṇaniddesavaṇṇanā
೬೬. ವತ್ಥುನಾನತ್ತಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ಚಕ್ಖುಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವವತ್ಥೇತೀತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಭೂತಂ ಚಕ್ಖುಂ ವವತ್ಥಪೇತಿ। ಯಥಾ ಸೋ ಚಕ್ಖುಂ ವವತ್ಥಪೇತಿ, ತಥಾ ವತ್ತುಕಾಮೋ ಕಥಂ ಚಕ್ಖುಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವವತ್ಥೇತೀತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪುನ ಚಕ್ಖು ಅವಿಜ್ಜಾಸಮ್ಭೂತನ್ತಿ ವವತ್ಥೇತೀತಿಆದಿನಾ ವವತ್ಥಾಪನಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ಅವಿಜ್ಜಾತಣ್ಹಾ ಅತೀತಾ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕಹೇತುಯೋ, ಕಮ್ಮಂ ಅತೀತಂ ಜನಕಹೇತು, ಆಹಾರೋ ಇದಾನಿ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕಹೇತು। ಏತೇನ ಚಕ್ಖೂಪತ್ಥಮ್ಭಕಾನಿ ಉತುಚಿತ್ತಾನಿ ಗಹಿತಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ। ಚತುನ್ನಂ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಉಪಾದಾಯಾತಿ ಉಪಯೋಗತ್ಥೇ ಸಾಮಿವಚನಂ, ಚತ್ತಾರಿ ಮಹಾಭೂತಾನಿ ಉಪಾದಿಯಿತ್ವಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತೇನ ಪಸಾದಚಕ್ಖುಭಾವೋ ದಸ್ಸಿತೋ ಹೋತಿ, ಸಸಮ್ಭಾರಭಾವೋ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋ। ಉಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ ಅದ್ಧಾವಸೇನ, ಸನ್ತತಿಖಣವಸೇನ ವಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ। ಸಮುದಾಗತನ್ತಿ ಹೇತುತೋ ಸಮುಟ್ಠಿತಂ। ಏತ್ತಾವತಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಚಕ್ಖುವವತ್ಥಾನಂ ದಸ್ಸಿತಂ। ಅಹುತ್ವಾ ಸಮ್ಭೂತನ್ತಿಆದೀಹಿ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಾ। ಪುಬ್ಬೇ ಉದಯಾ ಅವಿಜ್ಜಮಾನತೋ ಅಹುತ್ವಾ ಸಮ್ಭೂತಂ, ಉದ್ಧಂ ವಯಾ ಅಭಾವತೋ ಹುತ್ವಾ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಅನ್ತವನ್ತತೋತಿ ಅನ್ತೋ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಅನ್ತವಾ, ಅನ್ತವಾ ಏವ ಅನ್ತವನ್ತೋ ಯಥಾ ‘‘ಸತಿಮನ್ತೋ, ಗತಿಮನ್ತೋ, ಧಿತಿಮನ್ತೋ ಚ ಯೋ ಇಸೀ’’ತಿ (ಥೇರಗಾ॰ ೧೦೫೨)। ತತೋ ಅನ್ತವನ್ತತೋ, ಭಙ್ಗವಿಜ್ಜಮಾನತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅದ್ಧುವನ್ತಿ ಸಬ್ಬಾವತ್ಥಾನಿಪಾತಿತಾಯ, ಥಿರಭಾವಸ್ಸ ಚ ಅಭಾವತಾಯ ನ ಥಿರಂ। ಅಸಸ್ಸತನ್ತಿ ನ ನಿಚ್ಚಂ। ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮನ್ತಿ ಜರಾಯ ಚೇವ ಮರಣೇನ ಚಾತಿ ದ್ವೇಧಾ ವಿಪರಿಣಾಮಪಕತಿಕಂ। ಚಕ್ಖು ಅನಿಚ್ಚನ್ತಿಆದೀನಿ ಚಕ್ಖುಂ ಅನಿಚ್ಚತೋತಿಆದೀನಿ ಚ ವುತ್ತತ್ಥಾನಿ। ಮನೋತಿ ಇಧ ಭವಙ್ಗಮನಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸಮ್ಭೂತೋತಿಆದಿ ಯುಜ್ಜತಿಯೇವ। ಆಹಾರಸಮ್ಭೂತೋತಿ ಏತ್ಥ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಫಸ್ಸಾಹಾರಮನೋಸಞ್ಚೇತನಾಹಾರವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಉಪ್ಪನ್ನೋತಿ ಚ ಅದ್ಧಾಸನ್ತತಿವಸೇನ।
66. Vatthunānattañāṇaniddese cakkhuṃ ajjhattaṃ vavatthetīti ajjhattabhūtaṃ cakkhuṃ vavatthapeti. Yathā so cakkhuṃ vavatthapeti, tathā vattukāmo kathaṃ cakkhuṃ ajjhattaṃ vavatthetīti pucchitvā puna cakkhu avijjāsambhūtanti vavatthetītiādinā vavatthāpanākāraṃ dasseti. Tattha avijjātaṇhā atītā upatthambhakahetuyo, kammaṃ atītaṃ janakahetu, āhāro idāni upatthambhakahetu. Etena cakkhūpatthambhakāni utucittāni gahitāneva honti. Catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti upayogatthe sāmivacanaṃ, cattāri mahābhūtāni upādiyitvā pavattanti attho. Etena pasādacakkhubhāvo dassito hoti, sasambhārabhāvo paṭikkhitto. Uppannanti addhāvasena, santatikhaṇavasena vā paccuppannaṃ. Samudāgatanti hetuto samuṭṭhitaṃ. Ettāvatā vipassanāpubbabhāge cakkhuvavatthānaṃ dassitaṃ. Ahutvā sambhūtantiādīhi aniccānupassanā. Pubbe udayā avijjamānato ahutvā sambhūtaṃ, uddhaṃ vayā abhāvato hutvā na bhavissati. Antavantatoti anto assa atthīti antavā, antavā eva antavanto yathā ‘‘satimanto, gatimanto, dhitimanto ca yo isī’’ti (theragā. 1052). Tato antavantato, bhaṅgavijjamānatoti attho. Addhuvanti sabbāvatthānipātitāya, thirabhāvassa ca abhāvatāya na thiraṃ. Asassatanti na niccaṃ. Vipariṇāmadhammanti jarāya ceva maraṇena cāti dvedhā vipariṇāmapakatikaṃ. Cakkhu aniccantiādīni cakkhuṃ aniccatotiādīni ca vuttatthāni. Manoti idha bhavaṅgamanassa adhippetattā avijjāsambhūtotiādi yujjatiyeva. Āhārasambhūtoti ettha sampayuttaphassāhāramanosañcetanāhāravasena veditabbaṃ. Uppannoti ca addhāsantativasena.
ವತ್ಥುನಾನತ್ತಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vatthunānattañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೧೫. ವತ್ಥುನಾನತ್ತಞಾಣನಿದ್ದೇಸೋ • 15. Vatthunānattañāṇaniddeso
