| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
੧੫. વਤ੍ਥੁਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
15. Vatthunānattañāṇaniddesavaṇṇanā
੬੬. વਤ੍ਥੁਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વવਤ੍ਥੇਤੀਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਭੂਤਂ ਚਕ੍ਖੁਂ વવਤ੍ਥਪੇਤਿ। ਯਥਾ ਸੋ ਚਕ੍ਖੁਂ વવਤ੍ਥਪੇਤਿ, ਤਥਾ વਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਕਥਂ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વવਤ੍ਥੇਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਚਕ੍ਖੁ ਅવਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਭੂਤਨ੍ਤਿ વવਤ੍ਥੇਤੀਤਿਆਦਿਨਾ વવਤ੍ਥਾਪਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅવਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾ ਅਤੀਤਾ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਹੇਤੁਯੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਅਤੀਤਂ ਜਨਕਹੇਤੁ, ਆਹਾਰੋ ਇਦਾਨਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਹੇਤੁ। ਏਤੇਨ ਚਕ੍ਖੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਾਨਿ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਉਪਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤੇਨ ਪਸਾਦਚਕ੍ਖੁਭਾવੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਸਸਮ੍ਭਾਰਭਾવੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਾવਸੇਨ, ਸਨ੍ਤਤਿਖਣવਸੇਨ વਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਸਮੁਦਾਗਤਨ੍ਤਿ ਹੇਤੁਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਚਕ੍ਖੁવવਤ੍ਥਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ਅਹੁਤ੍વਾ ਸਮ੍ਭੂਤਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ। ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਦਯਾ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਤੋ ਅਹੁਤ੍વਾ ਸਮ੍ਭੂਤਂ, ਉਦ੍ਧਂ વਯਾ ਅਭਾવਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਨ੍ਤવਨ੍ਤਤੋਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਨ੍ਤવਾ, ਅਨ੍ਤવਾ ਏવ ਅਨ੍ਤવਨ੍ਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਸਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਗਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਧਿਤਿਮਨ੍ਤੋ ਚ ਯੋ ਇਸੀ’’ਤਿ (ਥੇਰਗਾ॰ ੧੦੫੨)। ਤਤੋ ਅਨ੍ਤવਨ੍ਤਤੋ, ਭਙ੍ਗવਿਜ੍ਜਮਾਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਦ੍ਧੁવਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਾવਤ੍ਥਾਨਿਪਾਤਿਤਾਯ, ਥਿਰਭਾવਸ੍ਸ ਚ ਅਭਾવਤਾਯ ਨ ਥਿਰਂ। ਅਸਸ੍ਸਤਨ੍ਤਿ ਨ ਨਿਚ੍ਚਂ। વਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਜਰਾਯ ਚੇવ ਮਰਣੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍વੇਧਾ વਿਪਰਿਣਾਮਪਕਤਿਕਂ। ਚਕ੍ਖੁ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋਤਿਆਦੀਨਿ ਚ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨਿ। ਮਨੋਤਿ ਇਧ ਭવਙ੍ਗਮਨਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਭੂਤੋਤਿਆਦਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇવ। ਆਹਾਰਸਮ੍ਭੂਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਫਸ੍ਸਾਹਾਰਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਹਾਰવਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਚ ਅਦ੍ਧਾਸਨ੍ਤਤਿવਸੇਨ।
66. Vatthunānattañāṇaniddese cakkhuṃ ajjhattaṃ vavatthetīti ajjhattabhūtaṃ cakkhuṃ vavatthapeti. Yathā so cakkhuṃ vavatthapeti, tathā vattukāmo kathaṃ cakkhuṃ ajjhattaṃ vavatthetīti pucchitvā puna cakkhu avijjāsambhūtanti vavatthetītiādinā vavatthāpanākāraṃ dasseti. Tattha avijjātaṇhā atītā upatthambhakahetuyo, kammaṃ atītaṃ janakahetu, āhāro idāni upatthambhakahetu. Etena cakkhūpatthambhakāni utucittāni gahitāneva honti. Catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti upayogatthe sāmivacanaṃ, cattāri mahābhūtāni upādiyitvā pavattanti attho. Etena pasādacakkhubhāvo dassito hoti, sasambhārabhāvo paṭikkhitto. Uppannanti addhāvasena, santatikhaṇavasena vā paccuppannaṃ. Samudāgatanti hetuto samuṭṭhitaṃ. Ettāvatā vipassanāpubbabhāge cakkhuvavatthānaṃ dassitaṃ. Ahutvā sambhūtantiādīhi aniccānupassanā. Pubbe udayā avijjamānato ahutvā sambhūtaṃ, uddhaṃ vayā abhāvato hutvā na bhavissati. Antavantatoti anto assa atthīti antavā, antavā eva antavanto yathā ‘‘satimanto, gatimanto, dhitimanto ca yo isī’’ti (theragā. 1052). Tato antavantato, bhaṅgavijjamānatoti attho. Addhuvanti sabbāvatthānipātitāya, thirabhāvassa ca abhāvatāya na thiraṃ. Asassatanti na niccaṃ. Vipariṇāmadhammanti jarāya ceva maraṇena cāti dvedhā vipariṇāmapakatikaṃ. Cakkhu aniccantiādīni cakkhuṃ aniccatotiādīni ca vuttatthāni. Manoti idha bhavaṅgamanassa adhippetattā avijjāsambhūtotiādi yujjatiyeva. Āhārasambhūtoti ettha sampayuttaphassāhāramanosañcetanāhāravasena veditabbaṃ. Uppannoti ca addhāsantativasena.
વਤ੍ਥੁਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Vatthunānattañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ੧੫. વਤ੍ਥੁਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ • 15. Vatthunānattañāṇaniddeso
