| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
൧൫. വത്ഥുനാനത്തഞാണനിദ്ദേസവണ്ണനാ
15. Vatthunānattañāṇaniddesavaṇṇanā
൬൬. വത്ഥുനാനത്തഞാണനിദ്ദേസേ ചക്ഖും അജ്ഝത്തം വവത്ഥേതീതി അജ്ഝത്തഭൂതം ചക്ഖും വവത്ഥപേതി. യഥാ സോ ചക്ഖും വവത്ഥപേതി, തഥാ വത്തുകാമോ കഥം ചക്ഖും അജ്ഝത്തം വവത്ഥേതീതി പുച്ഛിത്വാ പുന ചക്ഖു അവിജ്ജാസമ്ഭൂതന്തി വവത്ഥേതീതിആദിനാ വവത്ഥാപനാകാരം ദസ്സേതി. തത്ഥ അവിജ്ജാതണ്ഹാ അതീതാ ഉപത്ഥമ്ഭകഹേതുയോ, കമ്മം അതീതം ജനകഹേതു, ആഹാരോ ഇദാനി ഉപത്ഥമ്ഭകഹേതു. ഏതേന ചക്ഖൂപത്ഥമ്ഭകാനി ഉതുചിത്താനി ഗഹിതാനേവ ഹോന്തി. ചതുന്നം മഹാഭൂതാനം ഉപാദായാതി ഉപയോഗത്ഥേ സാമിവചനം, ചത്താരി മഹാഭൂതാനി ഉപാദിയിത്വാ പവത്തന്തി അത്ഥോ. ഏതേന പസാദചക്ഖുഭാവോ ദസ്സിതോ ഹോതി, സസമ്ഭാരഭാവോ പടിക്ഖിത്തോ. ഉപ്പന്നന്തി അദ്ധാവസേന, സന്തതിഖണവസേന വാ പച്ചുപ്പന്നം. സമുദാഗതന്തി ഹേതുതോ സമുട്ഠിതം. ഏത്താവതാ വിപസ്സനാപുബ്ബഭാഗേ ചക്ഖുവവത്ഥാനം ദസ്സിതം. അഹുത്വാ സമ്ഭൂതന്തിആദീഹി അനിച്ചാനുപസ്സനാ. പുബ്ബേ ഉദയാ അവിജ്ജമാനതോ അഹുത്വാ സമ്ഭൂതം, ഉദ്ധം വയാ അഭാവതോ ഹുത്വാ ന ഭവിസ്സതി. അന്തവന്തതോതി അന്തോ അസ്സ അത്ഥീതി അന്തവാ, അന്തവാ ഏവ അന്തവന്തോ യഥാ ‘‘സതിമന്തോ, ഗതിമന്തോ, ധിതിമന്തോ ച യോ ഇസീ’’തി (ഥേരഗാ॰ ൧൦൫൨). തതോ അന്തവന്തതോ, ഭങ്ഗവിജ്ജമാനതോതി അത്ഥോ. അദ്ധുവന്തി സബ്ബാവത്ഥാനിപാതിതായ, ഥിരഭാവസ്സ ച അഭാവതായ ന ഥിരം. അസസ്സതന്തി ന നിച്ചം. വിപരിണാമധമ്മന്തി ജരായ ചേവ മരണേന ചാതി ദ്വേധാ വിപരിണാമപകതികം. ചക്ഖു അനിച്ചന്തിആദീനി ചക്ഖും അനിച്ചതോതിആദീനി ച വുത്തത്ഥാനി. മനോതി ഇധ ഭവങ്ഗമനസ്സ അധിപ്പേതത്താ അവിജ്ജാസമ്ഭൂതോതിആദി യുജ്ജതിയേവ. ആഹാരസമ്ഭൂതോതി ഏത്ഥ സമ്പയുത്തഫസ്സാഹാരമനോസഞ്ചേതനാഹാരവസേന വേദിതബ്ബം. ഉപ്പന്നോതി ച അദ്ധാസന്തതിവസേന.
66. Vatthunānattañāṇaniddese cakkhuṃ ajjhattaṃ vavatthetīti ajjhattabhūtaṃ cakkhuṃ vavatthapeti. Yathā so cakkhuṃ vavatthapeti, tathā vattukāmo kathaṃ cakkhuṃ ajjhattaṃ vavatthetīti pucchitvā puna cakkhu avijjāsambhūtanti vavatthetītiādinā vavatthāpanākāraṃ dasseti. Tattha avijjātaṇhā atītā upatthambhakahetuyo, kammaṃ atītaṃ janakahetu, āhāro idāni upatthambhakahetu. Etena cakkhūpatthambhakāni utucittāni gahitāneva honti. Catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti upayogatthe sāmivacanaṃ, cattāri mahābhūtāni upādiyitvā pavattanti attho. Etena pasādacakkhubhāvo dassito hoti, sasambhārabhāvo paṭikkhitto. Uppannanti addhāvasena, santatikhaṇavasena vā paccuppannaṃ. Samudāgatanti hetuto samuṭṭhitaṃ. Ettāvatā vipassanāpubbabhāge cakkhuvavatthānaṃ dassitaṃ. Ahutvā sambhūtantiādīhi aniccānupassanā. Pubbe udayā avijjamānato ahutvā sambhūtaṃ, uddhaṃ vayā abhāvato hutvā na bhavissati. Antavantatoti anto assa atthīti antavā, antavā eva antavanto yathā ‘‘satimanto, gatimanto, dhitimanto ca yo isī’’ti (theragā. 1052). Tato antavantato, bhaṅgavijjamānatoti attho. Addhuvanti sabbāvatthānipātitāya, thirabhāvassa ca abhāvatāya na thiraṃ. Asassatanti na niccaṃ. Vipariṇāmadhammanti jarāya ceva maraṇena cāti dvedhā vipariṇāmapakatikaṃ. Cakkhu aniccantiādīni cakkhuṃ aniccatotiādīni ca vuttatthāni. Manoti idha bhavaṅgamanassa adhippetattā avijjāsambhūtotiādi yujjatiyeva. Āhārasambhūtoti ettha sampayuttaphassāhāramanosañcetanāhāravasena veditabbaṃ. Uppannoti ca addhāsantativasena.
വത്ഥുനാനത്തഞാണനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Vatthunānattañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗപാളി • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ൧൫. വത്ഥുനാനത്തഞാണനിദ്ദേസോ • 15. Vatthunānattañāṇaniddeso
