| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
वत्तुकामवारकथावण्णना
Vattukāmavārakathāvaṇṇanā
२१५. केवलञ्हियन्ति केवलञ्हि अयं वारोति अज्झाहरितब्बं। तङ्खणञ्ञेव जानातीति पकतिया वचनानन्तरं विजाननं सन्धाय वुत्तं। एवं पन वचीभेदं अकत्वा ‘‘यो इमम्हा आवासा पठमं पक्कमिस्सति, नं मयं ‘अरहा’ति जानिस्सामा’’ति एवं कतसङ्केता विहारा पठमं पक्कमनेन तस्मिं खणे अवीतिवत्तेपि निक्खन्तमत्तेपि पाराजिकं अञ्ञतरो भिक्खु ‘‘मं ‘अरहा’ति जानन्तू’’ति तम्हा आवासा पठमं पक्कामीति आगतवत्थुम्हि (पारा॰ २२७) विय। विञ्ञत्तिपथेति कायवचीविञ्ञत्तीनं गहणयोग्गे पदेसे, तेन विञ्ञत्तिपथं अतिक्कमित्वा ठितो कोचि दिब्बेन चक्खुना कायविकारं दिस्वा दिब्बाय सोतधातुया वचीभेदञ्च सुत्वा जानाति, न पाराजिकन्ति दीपेति। पाळियं ‘‘पटिविजानन्तस्स आपत्ति पाराजिकस्सा’’ति (पारा॰ २१५) इमस्मिं पटिविजाननवारे यस्मिं अक्खरे वा उच्चारिते कायप्पयोगे वा कतेयेव अयं पठमज्झानं समापन्नोतिआदिअत्थं परो विजानाति, ततो पुरिमेसु अक्खरुच्चारणादिप्पयोगेसु थुल्लच्चयं आपज्जित्वा पच्छिमेव पटिविजाननपयोगक्खणे पाराजिकं आपज्जतीति वेदितब्बं थुल्लच्चयस्सेवेत्थ सामन्तत्ता, तेनेव बुद्धदत्ताचरियेन –
215.Kevalañhiyanti kevalañhi ayaṃ vāroti ajjhāharitabbaṃ. Taṅkhaṇaññeva jānātīti pakatiyā vacanānantaraṃ vijānanaṃ sandhāya vuttaṃ. Evaṃ pana vacībhedaṃ akatvā ‘‘yo imamhā āvāsā paṭhamaṃ pakkamissati, naṃ mayaṃ ‘arahā’ti jānissāmā’’ti evaṃ katasaṅketā vihārā paṭhamaṃ pakkamanena tasmiṃ khaṇe avītivattepi nikkhantamattepi pārājikaṃ aññataro bhikkhu ‘‘maṃ ‘arahā’ti jānantū’’ti tamhā āvāsā paṭhamaṃ pakkāmīti āgatavatthumhi (pārā. 227) viya. Viññattipatheti kāyavacīviññattīnaṃ gahaṇayogge padese, tena viññattipathaṃ atikkamitvā ṭhito koci dibbena cakkhunā kāyavikāraṃ disvā dibbāya sotadhātuyā vacībhedañca sutvā jānāti, na pārājikanti dīpeti. Pāḷiyaṃ ‘‘paṭivijānantassa āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 215) imasmiṃ paṭivijānanavāre yasmiṃ akkhare vā uccārite kāyappayoge vā kateyeva ayaṃ paṭhamajjhānaṃ samāpannotiādiatthaṃ paro vijānāti, tato purimesu akkharuccāraṇādippayogesu thullaccayaṃ āpajjitvā pacchimeva paṭivijānanapayogakkhaṇe pārājikaṃ āpajjatīti veditabbaṃ thullaccayassevettha sāmantattā, teneva buddhadattācariyena –
‘‘दुक्कटं पठमस्सेव, सामन्तमिति वण्णितं।
‘‘Dukkaṭaṃ paṭhamasseva, sāmantamiti vaṇṇitaṃ;
सेसानं पन तिण्णम्पि, थुल्लच्चयमुदीरित’’न्ति –
Sesānaṃ pana tiṇṇampi, thullaccayamudīrita’’nti –
वुत्तं , अयञ्चत्थो ‘‘न पटिविजानन्तस्स आपत्ति थुल्लच्चयस्सा’’ति इमिना सुत्तेन सङ्गहितोति दट्ठब्बो। उग्गहपरिपुच्छादिवसेनातिआदिना झानसमाधिआदिसद्दानमत्थेसु पुब्बे अकतपरिचयत्ता सुत्वा ‘‘अत्थं ईदिस’’न्ति अजानित्वा केवलं ‘‘विसिट्ठो कोचि समणगुणो अनेन लद्धो’’ति परेन ञातेपि पाराजिकमेवाति दस्सेति।
Vuttaṃ , ayañcattho ‘‘na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassā’’ti iminā suttena saṅgahitoti daṭṭhabbo. Uggahaparipucchādivasenātiādinā jhānasamādhiādisaddānamatthesu pubbe akataparicayattā sutvā ‘‘atthaṃ īdisa’’nti ajānitvā kevalaṃ ‘‘visiṭṭho koci samaṇaguṇo anena laddho’’ti parena ñātepi pārājikamevāti dasseti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ४. चतुत्थपाराजिकं • 4. Catutthapārājikaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ४. चतुत्थपाराजिकं • 4. Catutthapārājikaṃ
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / वत्तुकामवारकथावण्णना • Vattukāmavārakathāvaṇṇanā
