| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
วตฺตุกามวารกถาวณฺณนา
Vattukāmavārakathāvaṇṇanā
๒๑๕. เกวลญฺหิยนฺติ เกวลญฺหิ อยํ วาโรติ อชฺฌาหริตพฺพํฯ ตงฺขณเญฺญว ชานาตีติ ปกติยา วจนานนฺตรํ วิชานนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ เอวํ ปน วจีเภทํ อกตฺวา ‘‘โย อิมมฺหา อาวาสา ปฐมํ ปกฺกมิสฺสติ, นํ มยํ ‘อรหา’ติ ชานิสฺสามา’’ติ เอวํ กตสเงฺกตา วิหารา ปฐมํ ปกฺกมเนน ตสฺมิํ ขเณ อวีติวเตฺตปิ นิกฺขนฺตมเตฺตปิ ปาราชิกํ อญฺญตโร ภิกฺขุ ‘‘มํ ‘อรหา’ติ ชานนฺตู’’ติ ตมฺหา อาวาสา ปฐมํ ปกฺกามีติ อาคตวตฺถุมฺหิ (ปารา. ๒๒๗) วิยฯ วิญฺญตฺติปเถติ กายวจีวิญฺญตฺตีนํ คหณโยเคฺค ปเทเส, เตน วิญฺญตฺติปถํ อติกฺกมิตฺวา ฐิโต โกจิ ทิเพฺพน จกฺขุนา กายวิการํ ทิสฺวา ทิพฺพาย โสตธาตุยา วจีเภทญฺจ สุตฺวา ชานาติ, น ปาราชิกนฺติ ทีเปติฯ ปาฬิยํ ‘‘ปฎิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ปาราชิกสฺสา’’ติ (ปารา. ๒๑๕) อิมสฺมิํ ปฎิวิชานนวาเร ยสฺมิํ อกฺขเร วา อุจฺจาริเต กายปฺปโยเค วา กเตเยว อยํ ปฐมชฺฌานํ สมาปโนฺนติอาทิอตฺถํ ปโร วิชานาติ, ตโต ปุริเมสุ อกฺขรุจฺจารณาทิปฺปโยเคสุ ถุลฺลจฺจยํ อาปชฺชิตฺวา ปจฺฉิเมว ปฎิวิชานนปโยคกฺขเณ ปาราชิกํ อาปชฺชตีติ เวทิตพฺพํ ถุลฺลจฺจยเสฺสเวตฺถ สามนฺตตฺตา, เตเนว พุทฺธทตฺตาจริเยน –
215.Kevalañhiyanti kevalañhi ayaṃ vāroti ajjhāharitabbaṃ. Taṅkhaṇaññeva jānātīti pakatiyā vacanānantaraṃ vijānanaṃ sandhāya vuttaṃ. Evaṃ pana vacībhedaṃ akatvā ‘‘yo imamhā āvāsā paṭhamaṃ pakkamissati, naṃ mayaṃ ‘arahā’ti jānissāmā’’ti evaṃ katasaṅketā vihārā paṭhamaṃ pakkamanena tasmiṃ khaṇe avītivattepi nikkhantamattepi pārājikaṃ aññataro bhikkhu ‘‘maṃ ‘arahā’ti jānantū’’ti tamhā āvāsā paṭhamaṃ pakkāmīti āgatavatthumhi (pārā. 227) viya. Viññattipatheti kāyavacīviññattīnaṃ gahaṇayogge padese, tena viññattipathaṃ atikkamitvā ṭhito koci dibbena cakkhunā kāyavikāraṃ disvā dibbāya sotadhātuyā vacībhedañca sutvā jānāti, na pārājikanti dīpeti. Pāḷiyaṃ ‘‘paṭivijānantassa āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 215) imasmiṃ paṭivijānanavāre yasmiṃ akkhare vā uccārite kāyappayoge vā kateyeva ayaṃ paṭhamajjhānaṃ samāpannotiādiatthaṃ paro vijānāti, tato purimesu akkharuccāraṇādippayogesu thullaccayaṃ āpajjitvā pacchimeva paṭivijānanapayogakkhaṇe pārājikaṃ āpajjatīti veditabbaṃ thullaccayassevettha sāmantattā, teneva buddhadattācariyena –
‘‘ทุกฺกฎํ ปฐมเสฺสว, สามนฺตมิติ วณฺณิตํ;
‘‘Dukkaṭaṃ paṭhamasseva, sāmantamiti vaṇṇitaṃ;
เสสานํ ปน ติณฺณมฺปิ, ถุลฺลจฺจยมุทีริต’’นฺติ –
Sesānaṃ pana tiṇṇampi, thullaccayamudīrita’’nti –
วุตฺตํ , อยญฺจโตฺถ ‘‘น ปฎิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺสา’’ติ อิมินา สุเตฺตน สงฺคหิโตติ ทฎฺฐโพฺพฯ อุคฺคหปริปุจฺฉาทิวเสนาติอาทินา ฌานสมาธิอาทิสทฺทานมเตฺถสุ ปุเพฺพ อกตปริจยตฺตา สุตฺวา ‘‘อตฺถํ อีทิส’’นฺติ อชานิตฺวา เกวลํ ‘‘วิสิโฎฺฐ โกจิ สมณคุโณ อเนน ลโทฺธ’’ติ ปเรน ญาเตปิ ปาราชิกเมวาติ ทเสฺสติฯ
Vuttaṃ , ayañcattho ‘‘na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassā’’ti iminā suttena saṅgahitoti daṭṭhabbo. Uggahaparipucchādivasenātiādinā jhānasamādhiādisaddānamatthesu pubbe akataparicayattā sutvā ‘‘atthaṃ īdisa’’nti ajānitvā kevalaṃ ‘‘visiṭṭho koci samaṇaguṇo anena laddho’’ti parena ñātepi pārājikamevāti dasseti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๔. จตุตฺถปาราชิกํ • 4. Catutthapārājikaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๔. จตุตฺถปาราชิกํ • 4. Catutthapārājikaṃ
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / วตฺตุกามวารกถาวณฺณนา • Vattukāmavārakathāvaṇṇanā
