| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
८. वेहासकुटिसिक्खापदं
8. Vehāsakuṭisikkhāpadaṃ
१२९. अट्ठमे अच्छन्नतलत्ता उपरि वेहासो एतिस्साति उपरिवेहासा, सा च सा कुटि चेति उपरिवेहासकुटीति दस्सेन्तो आह ‘‘उपरिअच्छन्नतलाया’’ति। तस्सा कुटिया सरूपं दस्सेतुं वुत्तं ‘‘द्विभूमिककुटिया वा’’तिआदि। ‘‘मञ्च’’न्ति पदं ‘‘अभी’’तिउपसग्गेन सम्बन्धितब्बन्ति आह ‘‘अभिभवित्वा’’ति। ‘‘निसीदती’’ति किरियापदेन वा योजेतब्बोति आह ‘‘भुम्मत्थे वा’’तिआदि। एतन्ति ‘‘मञ्च’’न्तिपदे एतं वचनं उपयोगवचनं। अथ वा एतन्ति ‘‘मञ्च’’न्तिपदं उपयोगवचनवन्तं। एत्थ च पच्छिमसम्बन्धे अभीत्यूपसग्गो पदालङ्कारमत्तो पदविभूसनमत्तोति आह ‘‘अभीति इदं पना’’तिआदि। पदसोभणत्थन्ति पदस्स अलङ्कारत्थं विभूसनत्थं पदस्स फुल्लितत्थन्ति अधिप्पायो। निपतित्वाति एत्थ नीत्यूपसग्गो धात्वत्थानुवत्तकोति आह ‘‘पतित्वा’’ति। अथ वा निक्खन्तत्थवाचकोति आह ‘‘निक्खमित्वा वा’’ति। इमिना नीत्यूपसग्गस्स धात्वत्थविसेसकतं दीपेति, निक्खन्तो हुत्वा पतित्वाति अत्थो। हीति यस्मा। आणीति अग्गखीला।
129. Aṭṭhame acchannatalattā upari vehāso etissāti uparivehāsā, sā ca sā kuṭi ceti uparivehāsakuṭīti dassento āha ‘‘upariacchannatalāyā’’ti. Tassā kuṭiyā sarūpaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘dvibhūmikakuṭiyā vā’’tiādi. ‘‘Mañca’’nti padaṃ ‘‘abhī’’tiupasaggena sambandhitabbanti āha ‘‘abhibhavitvā’’ti. ‘‘Nisīdatī’’ti kiriyāpadena vā yojetabboti āha ‘‘bhummatthe vā’’tiādi. Etanti ‘‘mañca’’ntipade etaṃ vacanaṃ upayogavacanaṃ. Atha vā etanti ‘‘mañca’’ntipadaṃ upayogavacanavantaṃ. Ettha ca pacchimasambandhe abhītyūpasaggo padālaṅkāramatto padavibhūsanamattoti āha ‘‘abhīti idaṃ panā’’tiādi. Padasobhaṇatthanti padassa alaṅkāratthaṃ vibhūsanatthaṃ padassa phullitatthanti adhippāyo. Nipatitvāti ettha nītyūpasaggo dhātvatthānuvattakoti āha ‘‘patitvā’’ti. Atha vā nikkhantatthavācakoti āha ‘‘nikkhamitvā vā’’ti. Iminā nītyūpasaggassa dhātvatthavisesakataṃ dīpeti, nikkhanto hutvā patitvāti attho. Hīti yasmā. Āṇīti aggakhīlā.
१३१. या कुटि सीसं न घट्टेति, सा असीसघट्टा नामाति योजना। ‘‘पमाणमज्झिमस्सा’’तिइमिना थाममज्झिमं निवत्तेति। सब्बहेट्ठिमाहीति सब्बेसं दब्बसम्भारानं हेट्ठा ठिताहि। तुलाहीति गेहथम्भानमुपरि वित्थारवसेन ठितेहि कट्ठविसेसेहि। इमिना अट्ठकथावचनेन च तुलाय सरूपं पाकटं। केचि पन तुलाय सरूपं अञ्ञथा वदन्ति। एतेनाति ‘‘मज्झिमस्स पुरिसस्स असीसघट्टा’’तिवचनेन दस्सिता होतीति सम्बन्धो। हीति सच्चं। या काचि कुटि वुच्चतीति योजना। उपरीति द्विभूमिककुटियं भूमितो उपरि भूमियं। अच्छन्नतलाति अनुल्लोचतला, अवितानतलाति अत्थो। इध पनाति इमस्मिं पन सिक्खापदे।
131. Yā kuṭi sīsaṃ na ghaṭṭeti, sā asīsaghaṭṭā nāmāti yojanā. ‘‘Pamāṇamajjhimassā’’tiiminā thāmamajjhimaṃ nivatteti. Sabbaheṭṭhimāhīti sabbesaṃ dabbasambhārānaṃ heṭṭhā ṭhitāhi. Tulāhīti gehathambhānamupari vitthāravasena ṭhitehi kaṭṭhavisesehi. Iminā aṭṭhakathāvacanena ca tulāya sarūpaṃ pākaṭaṃ. Keci pana tulāya sarūpaṃ aññathā vadanti. Etenāti ‘‘majjhimassa purisassa asīsaghaṭṭā’’tivacanena dassitā hotīti sambandho. Hīti saccaṃ. Yā kāci kuṭi vuccatīti yojanā. Uparīti dvibhūmikakuṭiyaṃ bhūmito upari bhūmiyaṃ. Acchannatalāti anullocatalā, avitānatalāti attho. Idha panāti imasmiṃ pana sikkhāpade.
१३३. हीति सच्चं, यस्मा वा। यायन्ति या अयं कुटि। तत्थाति तस्सं सीसघट्टकुटियं। अनोणतेन भिक्खुनाति योजना। यस्साति कुटिया। अपरिभोगन्ति न परिभुञ्जितब्बं, न परिभुञ्जनारहन्ति अत्थो। पताणीति पतनस्स निवारणा आणि अग्गखीला। सा हि आबन्धं नयति पवत्तेतीति आणीति वुच्चति। यत्थाति यस्मिं मञ्चपीठे । न निप्पतन्तीति निक्खन्तो हुत्वा न पतन्ति। आहच्चपादकेति अङ्गे आहनित्वा विज्झित्वा तत्थ पवेसितपादके। नागदन्तकादीसूति नागस्स दन्तो वियाति नागदन्तको, सदिसत्थे को, सो आदि येसं तेति नागदन्तकादयो, तेसु। आदिसद्देन भित्तिखीलादयो सङ्गण्हातीति। अट्ठमं।
133.Hīti saccaṃ, yasmā vā. Yāyanti yā ayaṃ kuṭi. Tatthāti tassaṃ sīsaghaṭṭakuṭiyaṃ. Anoṇatena bhikkhunāti yojanā. Yassāti kuṭiyā. Aparibhoganti na paribhuñjitabbaṃ, na paribhuñjanārahanti attho. Patāṇīti patanassa nivāraṇā āṇi aggakhīlā. Sā hi ābandhaṃ nayati pavattetīti āṇīti vuccati. Yatthāti yasmiṃ mañcapīṭhe . Na nippatantīti nikkhanto hutvā na patanti. Āhaccapādaketi aṅge āhanitvā vijjhitvā tattha pavesitapādake. Nāgadantakādīsūti nāgassa danto viyāti nāgadantako, sadisatthe ko, so ādi yesaṃ teti nāgadantakādayo, tesu. Ādisaddena bhittikhīlādayo saṅgaṇhātīti. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / २. भूतगामवग्गो • 2. Bhūtagāmavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ८. वेहासकुटिसिक्खापदवण्णना • 8. Vehāsakuṭisikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ८. वेहासकुटिसिक्खापदवण्णना • 8. Vehāsakuṭisikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ८. वेहासकुटिसिक्खापदवण्णना • 8. Vehāsakuṭisikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ८. वेहासकुटिसिक्खापदवण्णना • 8. Vehāsakuṭisikkhāpadavaṇṇanā
