| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๘. เวหาสกุฎิสิกฺขาปทํ
8. Vehāsakuṭisikkhāpadaṃ
๑๒๙. อฎฺฐเม อจฺฉนฺนตลตฺตา อุปริ เวหาโส เอติสฺสาติ อุปริเวหาสา, สา จ สา กุฎิ เจติ อุปริเวหาสกุฎีติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อุปริอจฺฉนฺนตลายา’’ติฯ ตสฺสา กุฎิยา สรูปํ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘ทฺวิภูมิกกุฎิยา วา’’ติอาทิฯ ‘‘มญฺจ’’นฺติ ปทํ ‘‘อภี’’ติอุปสเคฺคน สมฺพนฺธิตพฺพนฺติ อาห ‘‘อภิภวิตฺวา’’ติฯ ‘‘นิสีทตี’’ติ กิริยาปเทน วา โยเชตโพฺพติ อาห ‘‘ภุมฺมเตฺถ วา’’ติอาทิฯ เอตนฺติ ‘‘มญฺจ’’นฺติปเท เอตํ วจนํ อุปโยควจนํฯ อถ วา เอตนฺติ ‘‘มญฺจ’’นฺติปทํ อุปโยควจนวนฺตํฯ เอตฺถ จ ปจฺฉิมสมฺพเนฺธ อภีตฺยูปสโคฺค ปทาลงฺการมโตฺต ปทวิภูสนมโตฺตติ อาห ‘‘อภีติ อิทํ ปนา’’ติอาทิฯ ปทโสภณตฺถนฺติ ปทสฺส อลงฺการตฺถํ วิภูสนตฺถํ ปทสฺส ผุลฺลิตตฺถนฺติ อธิปฺปาโยฯ นิปติตฺวาติ เอตฺถ นีตฺยูปสโคฺค ธาตฺวตฺถานุวตฺตโกติ อาห ‘‘ปติตฺวา’’ติฯ อถ วา นิกฺขนฺตตฺถวาจโกติ อาห ‘‘นิกฺขมิตฺวา วา’’ติฯ อิมินา นีตฺยูปสคฺคสฺส ธาตฺวตฺถวิเสสกตํ ทีเปติ, นิกฺขโนฺต หุตฺวา ปติตฺวาติ อโตฺถฯ หีติ ยสฺมาฯ อาณีติ อคฺคขีลาฯ
129. Aṭṭhame acchannatalattā upari vehāso etissāti uparivehāsā, sā ca sā kuṭi ceti uparivehāsakuṭīti dassento āha ‘‘upariacchannatalāyā’’ti. Tassā kuṭiyā sarūpaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘dvibhūmikakuṭiyā vā’’tiādi. ‘‘Mañca’’nti padaṃ ‘‘abhī’’tiupasaggena sambandhitabbanti āha ‘‘abhibhavitvā’’ti. ‘‘Nisīdatī’’ti kiriyāpadena vā yojetabboti āha ‘‘bhummatthe vā’’tiādi. Etanti ‘‘mañca’’ntipade etaṃ vacanaṃ upayogavacanaṃ. Atha vā etanti ‘‘mañca’’ntipadaṃ upayogavacanavantaṃ. Ettha ca pacchimasambandhe abhītyūpasaggo padālaṅkāramatto padavibhūsanamattoti āha ‘‘abhīti idaṃ panā’’tiādi. Padasobhaṇatthanti padassa alaṅkāratthaṃ vibhūsanatthaṃ padassa phullitatthanti adhippāyo. Nipatitvāti ettha nītyūpasaggo dhātvatthānuvattakoti āha ‘‘patitvā’’ti. Atha vā nikkhantatthavācakoti āha ‘‘nikkhamitvā vā’’ti. Iminā nītyūpasaggassa dhātvatthavisesakataṃ dīpeti, nikkhanto hutvā patitvāti attho. Hīti yasmā. Āṇīti aggakhīlā.
๑๓๑. ยา กุฎิ สีสํ น ฆเฎฺฎติ, สา อสีสฆฎฺฎา นามาติ โยชนาฯ ‘‘ปมาณมชฺฌิมสฺสา’’ติอิมินา ถามมชฺฌิมํ นิวเตฺตติฯ สพฺพเหฎฺฐิมาหีติ สเพฺพสํ ทพฺพสมฺภารานํ เหฎฺฐา ฐิตาหิฯ ตุลาหีติ เคหถมฺภานมุปริ วิตฺถารวเสน ฐิเตหิ กฎฺฐวิเสเสหิฯ อิมินา อฎฺฐกถาวจเนน จ ตุลาย สรูปํ ปากฎํฯ เกจิ ปน ตุลาย สรูปํ อญฺญถา วทนฺติฯ เอเตนาติ ‘‘มชฺฌิมสฺส ปุริสสฺส อสีสฆฎฺฎา’’ติวจเนน ทสฺสิตา โหตีติ สมฺพโนฺธฯ หีติ สจฺจํฯ ยา กาจิ กุฎิ วุจฺจตีติ โยชนาฯ อุปรีติ ทฺวิภูมิกกุฎิยํ ภูมิโต อุปริ ภูมิยํฯ อจฺฉนฺนตลาติ อนุโลฺลจตลา, อวิตานตลาติ อโตฺถฯ อิธ ปนาติ อิมสฺมิํ ปน สิกฺขาปเทฯ
131. Yā kuṭi sīsaṃ na ghaṭṭeti, sā asīsaghaṭṭā nāmāti yojanā. ‘‘Pamāṇamajjhimassā’’tiiminā thāmamajjhimaṃ nivatteti. Sabbaheṭṭhimāhīti sabbesaṃ dabbasambhārānaṃ heṭṭhā ṭhitāhi. Tulāhīti gehathambhānamupari vitthāravasena ṭhitehi kaṭṭhavisesehi. Iminā aṭṭhakathāvacanena ca tulāya sarūpaṃ pākaṭaṃ. Keci pana tulāya sarūpaṃ aññathā vadanti. Etenāti ‘‘majjhimassa purisassa asīsaghaṭṭā’’tivacanena dassitā hotīti sambandho. Hīti saccaṃ. Yā kāci kuṭi vuccatīti yojanā. Uparīti dvibhūmikakuṭiyaṃ bhūmito upari bhūmiyaṃ. Acchannatalāti anullocatalā, avitānatalāti attho. Idha panāti imasmiṃ pana sikkhāpade.
๑๓๓. หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ ยายนฺติ ยา อยํ กุฎิฯ ตตฺถาติ ตสฺสํ สีสฆฎฺฎกุฎิยํฯ อโนณเตน ภิกฺขุนาติ โยชนาฯ ยสฺสาติ กุฎิยาฯ อปริโภคนฺติ น ปริภุญฺชิตพฺพํ, น ปริภุญฺชนารหนฺติ อโตฺถฯ ปตาณีติ ปตนสฺส นิวารณา อาณิ อคฺคขีลาฯ สา หิ อาพนฺธํ นยติ ปวเตฺตตีติ อาณีติ วุจฺจติฯ ยตฺถาติ ยสฺมิํ มญฺจปีเฐ ฯ น นิปฺปตนฺตีติ นิกฺขโนฺต หุตฺวา น ปตนฺติฯ อาหจฺจปาทเกติ อเงฺค อาหนิตฺวา วิชฺฌิตฺวา ตตฺถ ปเวสิตปาทเกฯ นาคทนฺตกาทีสูติ นาคสฺส ทโนฺต วิยาติ นาคทนฺตโก, สทิสเตฺถ โก, โส อาทิ เยสํ เตติ นาคทนฺตกาทโย, เตสุฯ อาทิสเทฺทน ภิตฺติขีลาทโย สงฺคณฺหาตีติฯ อฎฺฐมํฯ
133.Hīti saccaṃ, yasmā vā. Yāyanti yā ayaṃ kuṭi. Tatthāti tassaṃ sīsaghaṭṭakuṭiyaṃ. Anoṇatena bhikkhunāti yojanā. Yassāti kuṭiyā. Aparibhoganti na paribhuñjitabbaṃ, na paribhuñjanārahanti attho. Patāṇīti patanassa nivāraṇā āṇi aggakhīlā. Sā hi ābandhaṃ nayati pavattetīti āṇīti vuccati. Yatthāti yasmiṃ mañcapīṭhe . Na nippatantīti nikkhanto hutvā na patanti. Āhaccapādaketi aṅge āhanitvā vijjhitvā tattha pavesitapādake. Nāgadantakādīsūti nāgassa danto viyāti nāgadantako, sadisatthe ko, so ādi yesaṃ teti nāgadantakādayo, tesu. Ādisaddena bhittikhīlādayo saṅgaṇhātīti. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๒. ภูตคามวโคฺค • 2. Bhūtagāmavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๘. เวหาสกุฎิสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Vehāsakuṭisikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๘. เวหาสกุฎิสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Vehāsakuṭisikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๘. เวหาสกุฎิสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Vehāsakuṭisikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๘. เวหาสกุฎิสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Vehāsakuṭisikkhāpadavaṇṇanā
