| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กงฺขาวิตรณี-อภินว-ฎีกา • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
๘. เวหาสกุฎิสิกฺขาปทวณฺณนา
8. Vehāsakuṭisikkhāpadavaṇṇanā
อุปริเวหาสกุฎิยาติ อุปริมตเล อสนฺถตปทราย กุฎิยาฯ เตนาห ‘‘อุปริ อจฺฉนฺนตลายา’’ติอาทิฯ ยา หิ กาจิ อุปริ อจฺฉนฺนตลา ทฺวิภูมิกกุฎิกา วา ติภูมิกาทิกุฎิกา วา, สา ‘‘เวหาสกุฎี’’ติ วุจฺจติฯ อิทญฺหิ เวหาสกุฎิลกฺขณํฯ ยทิ เอวํ กสฺมา ปทภาชเน ‘‘มชฺฌิมสฺส ปุริสสฺส อสีสฆฎฺฎา’’ติ (ปาจิ. ๑๓๑) วุตฺตนฺติ อาห ‘‘ปทภาชเน ปนา’’ติอาทิฯ อิธ อธิเปฺปตํ กุฎิํ ทเสฺสตุนฺติ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเท อธิเปฺปตํ เวหาสกุฎิํ ทเสฺสตุํฯ มชฺฌิมสฺส ปุริสสฺสาติ ปมาณมชฺฌิมสฺส ปุริสสฺสฯ สพฺพเหฎฺฐิมาหิ ตุลาหิ สีสํ น ฆเฎฺฎตีติ อสีสฆฎฺฎาฯ อเงฺค วิชฺฌิตฺวาติ อฎนิโย วิชฺฌิตฺวาฯ ปเวสิตปาทกนฺติ ปเวสิตปาทสิขํฯ ตสฺมาติ ‘‘ภูมเตฺถ วา’’ติอาทินา วุตฺตเมวตฺถํ การณภาเวน ปจฺจามสติฯ ยสฺมา อาหจฺจปาทกาทีสุ ยถาวุโตฺต อโตฺถ โหติ, ตสฺมาติ วุตฺตํ โหติฯ
Uparivehāsakuṭiyāti uparimatale asanthatapadarāya kuṭiyā. Tenāha ‘‘upari acchannatalāyā’’tiādi. Yā hi kāci upari acchannatalā dvibhūmikakuṭikā vā tibhūmikādikuṭikā vā, sā ‘‘vehāsakuṭī’’ti vuccati. Idañhi vehāsakuṭilakkhaṇaṃ. Yadi evaṃ kasmā padabhājane ‘‘majjhimassa purisassa asīsaghaṭṭā’’ti (pāci. 131) vuttanti āha ‘‘padabhājane panā’’tiādi. Idha adhippetaṃ kuṭiṃ dassetunti imasmiṃ sikkhāpade adhippetaṃ vehāsakuṭiṃ dassetuṃ. Majjhimassa purisassāti pamāṇamajjhimassa purisassa. Sabbaheṭṭhimāhi tulāhi sīsaṃ na ghaṭṭetīti asīsaghaṭṭā. Aṅge vijjhitvāti aṭaniyo vijjhitvā. Pavesitapādakanti pavesitapādasikhaṃ. Tasmāti ‘‘bhūmatthe vā’’tiādinā vuttamevatthaṃ kāraṇabhāvena paccāmasati. Yasmā āhaccapādakādīsu yathāvutto attho hoti, tasmāti vuttaṃ hoti.
สหสาติ อภิภวิตฺวา อโชฺฌตฺถริตฺวาฯ อเวหาสกุฎิกายาติ ภูมิยํ กตปณฺณสาลาทีสุ, ตตฺถ อนาปตฺติฯ น หิ สกฺกา ตตฺถ ปรสฺส ปีฬา กาตุํฯ สีสฆฎฺฎายาติ ยา สีสํ ฆฎฺฎา โหติ, ตตฺถาปิ อนาปตฺติฯ น หิ สกฺกา ตตฺถ เหฎฺฐาปาสาเท อโนณเตน วิจริตุํ, ตสฺมา อสญฺจรณฎฺฐานตฺตา ปรปีฬา น ภวิสฺสติฯ อุปริตลํ วา ปทรสญฺจิตนฺติ อุปริมตลํ ทารุผลเกหิ ฆนสนฺถตํฯ กิญฺจิ คณฺหาติ วาติ อุปริ นาคทนฺตกาทีสุ ลคฺคิตํ จีวราทิํ ยํ กิญฺจิ คณฺหาติ วาฯ ลคฺคติ วาติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ ปฎิปกฺขภูตา อาณิ ปฎาณิฯ ยสฺสา ทินฺนาย นิสีทเนฺตปิ ปาทา น นิปตนฺติ, เอวํภูตา อาณิ มญฺจปีฐานํ ปาทสิขาสุ ทินฺนา โหตีติ อโตฺถฯ เตนาห ‘‘ปาทสีสาน’’นฺติอาทิฯ
Sahasāti abhibhavitvā ajjhottharitvā. Avehāsakuṭikāyāti bhūmiyaṃ katapaṇṇasālādīsu, tattha anāpatti. Na hi sakkā tattha parassa pīḷā kātuṃ. Sīsaghaṭṭāyāti yā sīsaṃ ghaṭṭā hoti, tatthāpi anāpatti. Na hi sakkā tattha heṭṭhāpāsāde anoṇatena vicarituṃ, tasmā asañcaraṇaṭṭhānattā parapīḷā na bhavissati. Uparitalaṃ vā padarasañcitanti uparimatalaṃ dāruphalakehi ghanasanthataṃ. Kiñci gaṇhāti vāti upari nāgadantakādīsu laggitaṃ cīvarādiṃ yaṃ kiñci gaṇhāti vā. Laggati vāti etthāpi eseva nayo. Paṭipakkhabhūtā āṇi paṭāṇi. Yassā dinnāya nisīdantepi pādā na nipatanti, evaṃbhūtā āṇi mañcapīṭhānaṃ pādasikhāsu dinnā hotīti attho. Tenāha ‘‘pādasīsāna’’ntiādi.
เวหาสกุฎิสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Vehāsakuṭisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
