| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya |
೩. ವೇನಾಗಪುರಸುತ್ತಂ
3. Venāgapurasuttaṃ
೬೪. ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಕೋಸಲೇಸು ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಮಹತಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೇನ ವೇನಾಗಪುರಂ ನಾಮ ಕೋಸಲಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಾಮೋ ತದವಸರಿ। ಅಸ್ಸೋಸುಂ ಖೋ ವೇನಾಗಪುರಿಕಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾ – ‘‘ಸಮಣೋ ಖಲು , ಭೋ, ಗೋತಮೋ ಸಕ್ಯಪುತ್ತೋ ಸಕ್ಯಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ವೇನಾಗಪುರಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ। ತಂ ಖೋ ಪನ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಏವಂ ಕಲ್ಯಾಣೋ ಕಿತ್ತಿಸದ್ದೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗತೋ – ‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸುಗತೋ ಲೋಕವಿದೂ ಅನುತ್ತರೋ ಪುರಿಸದಮ್ಮಸಾರಥಿ ಸತ್ಥಾ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ’ತಿ 1। ಸೋ ಇಮಂ ಲೋಕಂ ಸದೇವಕಂ ಸಮಾರಕಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಕಂ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಂ ಪಜಂ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಪವೇದೇತಿ। ಸೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ, ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತಿ। ಸಾಧು ಖೋ ಪನ ತಥಾರೂಪಾನಂ ಅರಹತಂ ದಸ್ಸನಂ ಹೋತೀ’’ತಿ।
64. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena venāgapuraṃ nāma kosalānaṃ brāhmaṇagāmo tadavasari. Assosuṃ kho venāgapurikā brāhmaṇagahapatikā – ‘‘samaṇo khalu , bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito venāgapuraṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti 2. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti.
ಅಥ ಖೋ ವೇನಾಗಪುರಿಕಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು, ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿಂಸು, ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು, ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನಞ್ಜಲಿಂ ಪಣಾಮೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು, ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ನಾಮಗೋತ್ತಂ ಸಾವೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು, ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ತುಣ್ಹೀಭೂತಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ವೇನಾಗಪುರಿಕೋ ವಚ್ಛಗೋತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ –
Atha kho venāgapurikā brāhmaṇagahapatikā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho venāgapuriko vacchagotto brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ , ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಬ್ಭುತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ! ಯಾವಞ್ಚಿದಂ ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಸನ್ನಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ, ಪರಿಸುದ್ಧೋ ಛವಿವಣ್ಣೋ ಪರಿಯೋದಾತೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಾರದಂ ಬದರಪಣ್ಡುಂ 3 ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಹೋತಿ ಪರಿಯೋದಾತಂ; ಏವಮೇವಂ ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಸನ್ನಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ಛವಿವಣ್ಣೋ ಪರಿಯೋದಾತೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ತಾಲಪಕ್ಕಂ ಸಮ್ಪತಿ ಬನ್ಧನಾ ಪಮುತ್ತಂ 4 ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಹೋತಿ ಪರಿಯೋದಾತಂ; ಏವಮೇವಂ ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಸನ್ನಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ಛವಿವಣ್ಣೋ ಪರಿಯೋದಾತೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ನೇಕ್ಖಂ 5 ಜಮ್ಬೋನದಂ ದಕ್ಖಕಮ್ಮಾರಪುತ್ತಸುಪರಿಕಮ್ಮಕತಂ ಉಕ್ಕಾಮುಖೇ ಸುಕುಸಲಸಮ್ಪಹಟ್ಠಂ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಭಾಸತೇ ಚ ತಪತೇ ಚ ವಿರೋಚತಿ ಚ; ಏವಮೇವಂ ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ ವಿಪ್ಪಸನ್ನಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ಛವಿವಣ್ಣೋ ಪರಿಯೋದಾತೋ। ಯಾನಿ ತಾನಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಾನಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಆಸನ್ದಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕೋ ಗೋನಕೋ ಚಿತ್ತಕೋ ಪಟಿಕಾ ಪಟಲಿಕಾ ತೂಲಿಕಾ ವಿಕತಿಕಾ ಉದ್ದಲೋಮೀ ಏಕನ್ತಲೋಮೀ ಕಟ್ಟಿಸ್ಸಂ ಕೋಸೇಯ್ಯಂ ಕುತ್ತಕಂ ಹತ್ಥತ್ಥರಂ ಅಸ್ಸತ್ಥರಂ ರಥತ್ಥರಂ ಅಜಿನಪ್ಪವೇಣೀ ಕದಲಿಮಿಗಪವರಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ 6 ಸಉತ್ತರಚ್ಛದಂ ಉಭತೋಲೋಹಿತಕೂಪಧಾನಂ, ಏವರೂಪಾನಂ ನೂನ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಾನಂ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ’’ತಿ।
‘‘Acchariyaṃ , bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama! Yāvañcidaṃ bhoto gotamassa vippasannāni indriyāni, parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto. Seyyathāpi, bho gotama, sāradaṃ badarapaṇḍuṃ 7 parisuddhaṃ hoti pariyodātaṃ; evamevaṃ bhoto gotamassa vippasannāni indriyāni parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto. Seyyathāpi, bho gotama, tālapakkaṃ sampati bandhanā pamuttaṃ 8 parisuddhaṃ hoti pariyodātaṃ; evamevaṃ bhoto gotamassa vippasannāni indriyāni parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto. Seyyathāpi, bho gotama, nekkhaṃ 9 jambonadaṃ dakkhakammāraputtasuparikammakataṃ ukkāmukhe sukusalasampahaṭṭhaṃ paṇḍukambale nikkhittaṃ bhāsate ca tapate ca virocati ca; evamevaṃ bhoto gotamassa vippasannāni indriyāni parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto. Yāni tāni, bho gotama, uccāsayanamahāsayanāni, seyyathidaṃ – āsandi pallaṅko gonako cittako paṭikā paṭalikā tūlikā vikatikā uddalomī ekantalomī kaṭṭissaṃ koseyyaṃ kuttakaṃ hatthattharaṃ assattharaṃ rathattharaṃ ajinappaveṇī kadalimigapavarapaccattharaṇaṃ 10 sauttaracchadaṃ ubhatolohitakūpadhānaṃ, evarūpānaṃ nūna bhavaṃ gotamo uccāsayanamahāsayanānaṃ nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī’’ti.
‘‘ಯಾನಿ ಖೋ ಪನ ತಾನಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಾನಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಆಸನ್ದಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕೋ ಗೋನಕೋ ಚಿತ್ತಕೋ ಪಟಿಕಾ ಪಟಲಿಕಾ ತೂಲಿಕಾ ವಿಕತಿಕಾ ಉದ್ದಲೋಮೀ ಏಕನ್ತಲೋಮೀ ಕಟ್ಟಿಸ್ಸಂ ಕೋಸೇಯ್ಯಂ ಕುತ್ತಕಂ ಹತ್ಥತ್ಥರಂ ಅಸ್ಸತ್ಥರಂ ರಥತ್ಥರಂ ಅಜಿನಪ್ಪವೇಣೀ ಕದಲಿಮಿಗಪವರಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ ಸಉತ್ತರಚ್ಛದಂ ಉಭತೋಲೋಹಿತಕೂಪಧಾನಂ। ದುಲ್ಲಭಾನಿ ತಾನಿ ಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಲದ್ಧಾ ಚ ಪನ 11 ನ ಕಪ್ಪನ್ತಿ।
‘‘Yāni kho pana tāni, brāhmaṇa, uccāsayanamahāsayanāni, seyyathidaṃ – āsandi pallaṅko gonako cittako paṭikā paṭalikā tūlikā vikatikā uddalomī ekantalomī kaṭṭissaṃ koseyyaṃ kuttakaṃ hatthattharaṃ assattharaṃ rathattharaṃ ajinappaveṇī kadalimigapavarapaccattharaṇaṃ sauttaracchadaṃ ubhatolohitakūpadhānaṃ. Dullabhāni tāni pabbajitānaṃ laddhā ca pana 12 na kappanti.
‘‘ತೀಣಿ ಖೋ, ಇಮಾನಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಾನಿ, ಯೇಸಾಹಂ ಏತರಹಿ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ। ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ? ದಿಬ್ಬಂ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಂ, ಬ್ರಹ್ಮಂ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಂ, ಅರಿಯಂ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಂ। ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ತೀಣಿ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಾನಿ, ಯೇಸಾಹಂ ಏತರಹಿ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ’’ತಿ।
‘‘Tīṇi kho, imāni, brāhmaṇa, uccāsayanamahāsayanāni, yesāhaṃ etarahi nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī. Katamāni tīṇi? Dibbaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ, brahmaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ, ariyaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ. Imāni kho, brāhmaṇa, tīṇi uccāsayanamahāsayanāni, yesāhaṃ etarahi nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī’’ti.
‘‘ಕತಮಂ ಪನ ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ದಿಬ್ಬಂ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಂ, ಯಸ್ಸ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಏತರಹಿ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ’’ತಿ? ‘‘ಇಧಾಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಯಂ ಗಾಮಂ ವಾ ನಿಗಮಂ ವಾ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರಾಮಿ, ಸೋ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ತಮೇವ ಗಾಮಂ ವಾ ನಿಗಮಂ ವಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಾಮಿ। ಸೋ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ವನನ್ತಞ್ಞೇವ ಪವಿಸಾಮಿ 13। ಸೋ ಯದೇವ ತತ್ಥ ಹೋನ್ತಿ ತಿಣಾನಿ ವಾ ಪಣ್ಣಾನಿ ವಾ ತಾನಿ ಏಕಜ್ಝಂ ಸಙ್ಘರಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಾಮಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ। ಸೋ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಾಮಿ; ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮ್ಪಸಾದನಂ ಚೇತಸೋ ಏಕೋದಿಭಾವಂ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರಂ ಸಮಾಧಿಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಾಮಿ; ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಚ ವಿಹರಾಮಿ ಸತೋ ಚ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇಮಿ, ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ – ‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸತಿಮಾ ಸುಖವಿಹಾರೀ’ತಿ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಾಮಿ; ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ಪುಬ್ಬೇವ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರಾಮಿ। ಸೋ ಚೇ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಂಭೂತೋ ಚಙ್ಕಮಾಮಿ, ದಿಬ್ಬೋ ಮೇ ಏಸೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಚಙ್ಕಮೋ ಹೋತಿ। ಸೋ ಚೇ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಂಭೂತೋ ತಿಟ್ಠಾಮಿ, ದಿಬ್ಬಂ ಮೇ ಏತಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಠಾನಂ ಹೋತಿ। ಸೋ ಚೇ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಂಭೂತೋ ನಿಸೀದಾಮಿ, ದಿಬ್ಬಂ ಮೇ ಏತಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಆಸನಂ ಹೋತಿ। ಸೋ ಚೇ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಂಭೂತೋ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಮಿ, ದಿಬ್ಬಂ ಮೇ ಏತಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಂ ಹೋತಿ। ಇದಂ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ದಿಬ್ಬಂ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಂ, ಯಸ್ಸಾಹಂ ಏತರಹಿ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ’’ತಿ।
‘‘Katamaṃ pana taṃ, bho gotama, dibbaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ, yassa bhavaṃ gotamo etarahi nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī’’ti? ‘‘Idhāhaṃ, brāhmaṇa, yaṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharāmi, so pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya tameva gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisāmi. So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto vanantaññeva pavisāmi 14. So yadeva tattha honti tiṇāni vā paṇṇāni vā tāni ekajjhaṃ saṅgharitvā nisīdāmi pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi; vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi; pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharāmi sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedemi, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi; sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. So ce ahaṃ, brāhmaṇa, evaṃbhūto caṅkamāmi, dibbo me eso tasmiṃ samaye caṅkamo hoti. So ce ahaṃ, brāhmaṇa, evaṃbhūto tiṭṭhāmi, dibbaṃ me etaṃ tasmiṃ samaye ṭhānaṃ hoti. So ce ahaṃ, brāhmaṇa, evaṃbhūto nisīdāmi, dibbaṃ me etaṃ tasmiṃ samaye āsanaṃ hoti. So ce ahaṃ, brāhmaṇa, evaṃbhūto seyyaṃ kappemi, dibbaṃ me etaṃ tasmiṃ samaye uccāsayanamahāsayanaṃ hoti. Idaṃ kho, brāhmaṇa, dibbaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ, yassāhaṃ etarahi nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī’’ti.
‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಬ್ಭುತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ! ಕೋ ಚಞ್ಞೋ ಏವರೂಪಸ್ಸ ದಿಬ್ಬಸ್ಸ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಸ್ಸ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಭೋತಾ ಗೋತಮೇನ!
‘‘Acchariyaṃ, bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama! Ko cañño evarūpassa dibbassa uccāsayanamahāsayanassa nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhī, aññatra bhotā gotamena!
‘‘ಕತಮಂ ಪನ ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಬ್ರಹ್ಮಂ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಂ, ಯಸ್ಸ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಏತರಹಿ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ’’ತಿ? ‘‘ಇಧಾಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಯಂ ಗಾಮಂ ವಾ ನಿಗಮಂ ವಾ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರಾಮಿ, ಸೋ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ತಮೇವ ಗಾಮಂ ವಾ ನಿಗಮಂ ವಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಾಮಿ। ಸೋ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ವನನ್ತಞ್ಞೇವ ಪವಿಸಾಮಿ। ಸೋ ಯದೇವ ತತ್ಥ ಹೋನ್ತಿ ತಿಣಾನಿ ವಾ ಪಣ್ಣಾನಿ ವಾ ತಾನಿ ಏಕಜ್ಝಂ ಸಙ್ಘರಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಾಮಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ। ಸೋ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಏಕಂ ದಿಸಂ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರಾಮಿ, ತಥಾ ದುತಿಯಂ, ತಥಾ ತತಿಯಂ, ತಥಾ ಚತುತ್ಥಂ, ಇತಿ ಉದ್ಧಮಧೋ ತಿರಿಯಂ ಸಬ್ಬಧಿ ಸಬ್ಬತ್ತತಾಯ ಸಬ್ಬಾವನ್ತಂ ಲೋಕಂ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಪುಲೇನ ಮಹಗ್ಗತೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅವೇರೇನ ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಝೇನ 15 ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರಾಮಿ। ಕರುಣಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ…ಪೇ॰… ಮುದಿತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ…ಪೇ॰… ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಏಕಂ ದಿಸಂ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರಾಮಿ, ತಥಾ ದುತಿಯಂ, ತಥಾ ತತಿಯಂ , ತಥಾ ಚತುತ್ಥಂ 16, ಇತಿ ಉದ್ಧಮಧೋ ತಿರಿಯಂ ಸಬ್ಬಧಿ ಸಬ್ಬತ್ತತಾಯ ಸಬ್ಬಾವನ್ತಂ ಲೋಕಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಪುಲೇನ ಮಹಗ್ಗತೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅವೇರೇನ ಅಬ್ಯಾಪಜ್ಝೇನ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರಾಮಿ। ಸೋ ಚೇ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಂಭೂತೋ ಚಙ್ಕಮಾಮಿ, ಬ್ರಹ್ಮಾ ಮೇ ಏಸೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಚಙ್ಕಮೋ ಹೋತಿ। ಸೋ ಚೇ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಂಭೂತೋ ತಿಟ್ಠಾಮಿ…ಪೇ॰… ನಿಸೀದಾಮಿ…ಪೇ॰… ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಮಿ, ಬ್ರಹ್ಮಂ ಮೇ ಏತಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಂ ಹೋತಿ। ಇದಂ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಬ್ರಹ್ಮಂ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಂ, ಯಸ್ಸಾಹಂ ಏತರಹಿ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ’’ತಿ।
‘‘Katamaṃ pana taṃ, bho gotama, brahmaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ, yassa bhavaṃ gotamo etarahi nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī’’ti? ‘‘Idhāhaṃ, brāhmaṇa, yaṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharāmi, so pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya tameva gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisāmi. So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto vanantaññeva pavisāmi. So yadeva tattha honti tiṇāni vā paṇṇāni vā tāni ekajjhaṃ saṅgharitvā nisīdāmi pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharāmi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena 17 pharitvā viharāmi. Karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharāmi, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ , tathā catutthaṃ 18, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharāmi. So ce ahaṃ, brāhmaṇa, evaṃbhūto caṅkamāmi, brahmā me eso tasmiṃ samaye caṅkamo hoti. So ce ahaṃ, brāhmaṇa, evaṃbhūto tiṭṭhāmi…pe… nisīdāmi…pe… seyyaṃ kappemi, brahmaṃ me etaṃ tasmiṃ samaye uccāsayanamahāsayanaṃ hoti. Idaṃ kho, brāhmaṇa, brahmaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ, yassāhaṃ etarahi nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī’’ti.
‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ , ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಬ್ಭುತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ! ಕೋ ಚಞ್ಞೋ ಏವರೂಪಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮಸ್ಸ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಸ್ಸ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಭೋತಾ ಗೋತಮೇನ!
‘‘Acchariyaṃ , bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama! Ko cañño evarūpassa brahmassa uccāsayanamahāsayanassa nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhī, aññatra bhotā gotamena!
‘‘ಕತಮಂ ಪನ ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅರಿಯಂ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಂ, ಯಸ್ಸ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಏತರಹಿ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ’’ತಿ? ‘‘ಇಧಾಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಯಂ ಗಾಮಂ ವಾ ನಿಗಮಂ ವಾ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರಾಮಿ, ಸೋ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ತಮೇವ ಗಾಮಂ ವಾ ನಿಗಮಂ ವಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸಾಮಿ। ಸೋ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪಟಿಕ್ಕನ್ತೋ ವನನ್ತಞ್ಞೇವ ಪವಿಸಾಮಿ। ಸೋ ಯದೇವ ತತ್ಥ ಹೋನ್ತಿ ತಿಣಾನಿ ವಾ ಪಣ್ಣಾನಿ ವಾ ತಾನಿ ಏಕಜ್ಝಂ ಸಙ್ಘರಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಾಮಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ। ಸೋ ಏವಂ ಜಾನಾಮಿ – ‘ರಾಗೋ ಮೇ ಪಹೀನೋ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ ಅನಭಾವಂಕತೋ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ; ದೋಸೋ ಮೇ ಪಹೀನೋ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ ಅನಭಾವಙ್ಕತೋ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ; ಮೋಹೋ ಮೇ ಪಹೀನೋ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ ಅನಭಾವಙ್ಕತೋ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ’। ಸೋ ಚೇ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಂಭೂತೋ ಚಙ್ಕಮಾಮಿ, ಅರಿಯೋ ಮೇ ಏಸೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಚಙ್ಕಮೋ ಹೋತಿ। ಸೋ ಚೇ ಅಹಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಏವಂಭೂತೋ ತಿಟ್ಠಾಮಿ…ಪೇ॰… ನಿಸೀದಾಮಿ…ಪೇ॰… ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಮಿ, ಅರಿಯಂ ಮೇ ಏತಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಂ ಹೋತಿ। ಇದಂ ಖೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅರಿಯಂ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಂ, ಯಸ್ಸಾಹಂ ಏತರಹಿ ನಿಕಾಮಲಾಭೀ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ’’ತಿ।
‘‘Katamaṃ pana taṃ, bho gotama, ariyaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ, yassa bhavaṃ gotamo etarahi nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī’’ti? ‘‘Idhāhaṃ, brāhmaṇa, yaṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharāmi, so pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya tameva gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisāmi. So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto vanantaññeva pavisāmi. So yadeva tattha honti tiṇāni vā paṇṇāni vā tāni ekajjhaṃ saṅgharitvā nisīdāmi pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So evaṃ jānāmi – ‘rāgo me pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo; doso me pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṅkato āyatiṃ anuppādadhammo; moho me pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṅkato āyatiṃ anuppādadhammo’. So ce ahaṃ, brāhmaṇa, evaṃbhūto caṅkamāmi, ariyo me eso tasmiṃ samaye caṅkamo hoti. So ce ahaṃ, brāhmaṇa, evaṃbhūto tiṭṭhāmi…pe… nisīdāmi…pe… seyyaṃ kappemi, ariyaṃ me etaṃ tasmiṃ samaye uccāsayanamahāsayanaṃ hoti. Idaṃ kho, brāhmaṇa, ariyaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ, yassāhaṃ etarahi nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī’’ti.
‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಬ್ಭುತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ! ಕೋ ಚಞ್ಞೋ ಏವರೂಪಸ್ಸ ಅರಿಯಸ್ಸ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಸ್ಸ ನಿಕಾಮಲಾಮೀ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅಕಿಚ್ಛಲಾಭೀ ಅಕಸಿರಲಾಭೀ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಭೋತಾ ಗೋತಮೇನ!
‘‘Acchariyaṃ, bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama! Ko cañño evarūpassa ariyassa uccāsayanamahāsayanassa nikāmalāmī bhavissati akicchalābhī akasiralābhī, aññatra bhotā gotamena!
‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ! ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ ವಾ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ ವಿವರೇಯ್ಯ, ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಅನ್ಧಕಾರೇ ವಾ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇಯ್ಯ – ‘ಚಕ್ಖುಮನ್ತೋ ರೂಪಾನಿ ದಕ್ಖನ್ತೀ’ತಿ; ಏವಮೇವಂ ಖೋ ಭೋತಾ ಗೋತಮೇನ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ ಪಕಾಸಿತೋ। ಏತೇ ಮಯಂ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ। ಉಪಾಸಕೇ ನೋ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತೇ ಸರಣಂ ಗತೇ’’ತಿ। ತತಿಯಂ।
‘‘Abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ kho bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate’’ti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೩. ವೇನಾಗಪುರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Venāgapurasuttavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ೩. ವೇನಾಗಪುರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Venāgapurasuttavaṇṇanā
