| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៤. វេបចិត្តិសុត្តវណ្ណនា
4. Vepacittisuttavaṇṇanā
២៥០. ‘‘មហានុភាវតាយ អសុរានំ ចិត្តវេបនេន វេបចិត្តី’’តិ វទន្តិ។ ឥសីហិ បន អភយំ យាចិតេ ‘‘ភយមេវ ទទាមី’’តិ វត្វា តេហិ ‘‘អក្ខយំ ហោតុ តេ ភយ’’ន្តិ អភិសបវសេន វុត្តកាលតោ បដ្ឋាយ វេបនចិត្តតាយ ‘‘វេបចិត្តី’’តិ វុច្ចតិ, យំ លោកិយា ‘‘បុលោមោ’’តិ ច វទន្តិ។ និបាតបទានិបិ កានិចិ អត្ថវិសេសជោតកានិ ហោន្តីតិ អាហ ‘‘និបាតមត្ត’’ន្តិ ហេតុអត្ថាទីនមេត្ថ អសម្ភវតោ។ តន្តិ សក្កំ ទេវានមិន្ទំ។ កណ្ឋេ បញ្ចមេហីតិ កណ្ឋពន្ធនបញ្ចមេហិ, វិភត្តិអលោបេន និទ្ទេសោ។ ចិត្តេនេវាតិ ‘‘ឥមំ ពន្ធាមិ, អយំ ពជ្ឈតូ’’តិ ឧប្បន្នចិត្តេនេវ។ ពជ្ឈតិ ពទ្ធោ ហោតិ, អយំ ទេវានុភាវោ។ មុច្ចតីតិ ឯត្ថាបិ ឯសេវ នយោ។ ទសហីតិ ‘‘ចោរោសី’’តិអាទិនា ឥធ វុត្តេហិ ទសហិ។ តេនាហ ‘‘ឥមេហី’’តិ។ និព្ពត្តិត្វា ចិរកាលតំ ឧបាទាយ ខុំសនវសេន វទតិ ‘‘ជរសក្កា’’តិ។ ន តំ អក្កោសំ មនសិ ករោតិ ទីឃរត្តំ ខន្តិសោរច្ចេសុ និរុឡ្ហអជ្ឈាសយត្តា។ មហាបដិគ្គហណន្តិ មហន្តំ ឧបសមព្យញ្ជនំ។ អស្សាតិ វេបចិត្តស្ស។
250. ‘‘Mahānubhāvatāya asurānaṃ cittavepanena vepacittī’’ti vadanti. Isīhi pana abhayaṃ yācite ‘‘bhayameva dadāmī’’ti vatvā tehi ‘‘akkhayaṃ hotu te bhaya’’nti abhisapavasena vuttakālato paṭṭhāya vepanacittatāya ‘‘vepacittī’’ti vuccati, yaṃ lokiyā ‘‘pulomo’’ti ca vadanti. Nipātapadānipi kānici atthavisesajotakāni hontīti āha ‘‘nipātamatta’’nti hetuatthādīnamettha asambhavato. Tanti sakkaṃ devānamindaṃ. Kaṇṭhe pañcamehīti kaṇṭhabandhanapañcamehi, vibhattialopena niddeso. Cittenevāti ‘‘imaṃ bandhāmi, ayaṃ bajjhatū’’ti uppannacitteneva. Bajjhati baddho hoti, ayaṃ devānubhāvo. Muccatīti etthāpi eseva nayo. Dasahīti ‘‘corosī’’tiādinā idha vuttehi dasahi. Tenāha ‘‘imehī’’ti. Nibbattitvā cirakālataṃ upādāya khuṃsanavasena vadati ‘‘jarasakkā’’ti. Na taṃ akkosaṃ manasi karoti dīgharattaṃ khantisoraccesu niruḷhaajjhāsayattā. Mahāpaṭiggahaṇanti mahantaṃ upasamabyañjanaṃ. Assāti vepacittassa.
បដិសំយុជេតិ បដិសត្តុ ហុត្វា សំយុទ្ធំ ករេយ្យ។ តេនាហ ‘‘បដិប្ផរេយ្យា’’តិ។ ឧបសមំ…បេ.… មញ្ញេ ឧបសមេនេវ បច្ចត្ថិកស្ស នាយកភូតស្ស កោធស្ស បដិសេធនតោ។ តាទិសេ ហិ កោធោ បដិកិរិយំ អលភន្តោ អនុបាទានោ វិយ ជាតវេទោ វូបសម្មតិ។ យទា-សទ្ទោ ហេតុអត្ថោ, ន កាលត្ថោតិ អាហ ‘‘យស្មា តំ មញ្ញតី’’តិ។ តាវទេវ ទ្វេ គាវោ យុជ្ឈន្តេតិ តស្មិំយេវ ខណេ ទ្វីសុ គោណេសុ យុជ្ឈន្តេសុ។
Paṭisaṃyujeti paṭisattu hutvā saṃyuddhaṃ kareyya. Tenāha ‘‘paṭipphareyyā’’ti. Upasamaṃ…pe… maññe upasameneva paccatthikassa nāyakabhūtassa kodhassa paṭisedhanato. Tādise hi kodho paṭikiriyaṃ alabhanto anupādāno viya jātavedo vūpasammati. Yadā-saddo hetuattho, na kālatthoti āha ‘‘yasmā taṃ maññatī’’ti. Tāvadeva dve gāvo yujjhanteti tasmiṃyeva khaṇe dvīsu goṇesu yujjhantesu.
ខន្តិតោ ឧត្តរិតរោ អញ្ញោ អត្ថោ ន វិជ្ជតិ អនន្តរេវ អស្ស វិរោធំ អនត្ថំ បដិពាហិត្វា ទិដ្ឋធម្មិកស្ស ចេវ សម្បរាយិកស្ស ច សំវិធានតោ។ តំ ខន្តិំ បរមំ អាហុ សេដ្ឋពលំ វិរោធបច្ចយំ អភិភុយ្យ បវត្តនតោ។ ពាលយោគតោ ពាលោ, តស្ស ពលំ ពាលពលំ, អញ្ញាណន្តិ អាហ ‘‘ពាលពលំ នាម អញ្ញាណពល’’ន្តិ។ តំ យស្ស ពលន្តិ តំ អញ្ញាណពលំ យស្ស បុគ្គលស្ស ពលំ, អពលមេវ តំ បញ្ញាពលេន វិទ្ធំសេតព្ពតោ។ បដិវត្តា ន វិជ្ជតីតិ ធម្មដ្ឋំ បដិប្ផរិត្វា អភិភវិត្វា បវត្តា នត្ថិ។ បដិវចនមត្តំ បន កោចិ វទេយ្យាបិ, តំ អការណន្តិ ទស្សេន្តោ ‘‘បដិប្ផរិត្វា វា’’តិអាទិមាហ។ ពាលពលន្តិ ‘‘បដិប្ផរិត្វា’’តិ វចនស្ស ការណវចនំ។ តស្សេវ បុគ្គលស្ស បដិកុជ្ឈនកស្ស។ នានត្តាវិតក្កនតោ ឧភិន្នំ អត្ថំ។ តិកិច្ឆន្តន្តិ អនត្ថបដិពាហនមុខេន បណ្ឌិតកិច្ចករណេន បដិសេធេន្តំ។ ‘‘ពាលោ អយ’’ន្តិ ឯវំ បញ្ញបេតុំ ហេតុផលានំ អនវពោធតោ ចតុសច្ចធម្មេ អឆេកាតិ។
Khantito uttaritaro añño attho na vijjati anantareva assa virodhaṃ anatthaṃ paṭibāhitvā diṭṭhadhammikassa ceva samparāyikassa ca saṃvidhānato. Taṃ khantiṃ paramaṃ āhu seṭṭhabalaṃ virodhapaccayaṃ abhibhuyya pavattanato. Bālayogato bālo, tassa balaṃ bālabalaṃ, aññāṇanti āha ‘‘bālabalaṃ nāma aññāṇabala’’nti. Taṃ yassa balanti taṃ aññāṇabalaṃ yassa puggalassa balaṃ, abalameva taṃ paññābalena viddhaṃsetabbato. Paṭivattā na vijjatīti dhammaṭṭhaṃ paṭippharitvā abhibhavitvā pavattā natthi. Paṭivacanamattaṃ pana koci vadeyyāpi, taṃ akāraṇanti dassento ‘‘paṭippharitvā vā’’tiādimāha. Bālabalanti ‘‘paṭippharitvā’’ti vacanassa kāraṇavacanaṃ. Tasseva puggalassa paṭikujjhanakassa. Nānattāvitakkanato ubhinnaṃ atthaṃ. Tikicchantanti anatthapaṭibāhanamukhena paṇḍitakiccakaraṇena paṭisedhentaṃ. ‘‘Bālo aya’’nti evaṃ paññapetuṃ hetuphalānaṃ anavabodhato catusaccadhamme achekāti.
វេបចិត្តិសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Vepacittisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៤. វេបចិត្តិសុត្តំ • 4. Vepacittisuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៤. វេបចិត្តិសុត្តវណ្ណនា • 4. Vepacittisuttavaṇṇanā
