| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
4. වෙපචිත්‌තිසුත්‌තවණ්‌ණනා
4. Vepacittisuttavaṇṇanā
250. ‘‘මහානුභාවතාය අසුරානං චිත්‌තවෙපනෙන වෙපචිත්‌තී’’ති වදන්‌ති. ඉසීහි පන අභයං යාචිතෙ ‘‘භයමෙව දදාමී’’ති වත්‌වා තෙහි ‘‘අක්‌ඛයං හොතු තෙ භය’’න්‌ති අභිසපවසෙන වුත්‌තකාලතො පට්‌ඨාය වෙපනචිත්‌තතාය ‘‘වෙපචිත්‌තී’’ති වුච්‌චති, යං ලොකියා ‘‘පුලොමො’’ති ච වදන්‌ති. නිපාතපදානිපි කානිචි අත්‌ථවිසෙසජොතකානි හොන්‌තීති ආහ ‘‘නිපාතමත්‌ත’’න්‌ති හෙතුඅත්‌ථාදීනමෙත්‌ථ අසම්‌භවතො. තන්‌ති සක්‌කං දෙවානමින්‌දං. කණ්‌ඨෙ පඤ්‌චමෙහීති කණ්‌ඨබන්‌ධනපඤ්‌චමෙහි, විභත්‌තිඅලොපෙන නිද්‌දෙසො. චිත්‌තෙනෙවාති ‘‘ඉමං බන්‌ධාමි, අයං බජ්‌ඣතූ’’ති උප්‌පන්‌නචිත්‌තෙනෙව. බජ්‌ඣති බද්‌ධො හොති, අයං දෙවානුභාවො. මුච්‌චතීති එත්‌ථාපි එසෙව නයො. දසහීති ‘‘චොරොසී’’තිආදිනා ඉධ වුත්‌තෙහි දසහි. තෙනාහ ‘‘ඉමෙහී’’ති. නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා චිරකාලතං උපාදාය ඛුංසනවසෙන වදති ‘‘ජරසක්‌කා’’ති. න තං අක්‌කොසං මනසි කරොති දීඝරත්‌තං ඛන්‌තිසොරච්‌චෙසු නිරුළ්‌හඅජ්‌ඣාසයත්‌තා. මහාපටිග්‌ගහණන්‌ති මහන්‌තං උපසමබ්‍යඤ්‌ජනං. අස්‌සාති වෙපචිත්‌තස්‌ස.
250. ‘‘Mahānubhāvatāya asurānaṃ cittavepanena vepacittī’’ti vadanti. Isīhi pana abhayaṃ yācite ‘‘bhayameva dadāmī’’ti vatvā tehi ‘‘akkhayaṃ hotu te bhaya’’nti abhisapavasena vuttakālato paṭṭhāya vepanacittatāya ‘‘vepacittī’’ti vuccati, yaṃ lokiyā ‘‘pulomo’’ti ca vadanti. Nipātapadānipi kānici atthavisesajotakāni hontīti āha ‘‘nipātamatta’’nti hetuatthādīnamettha asambhavato. Tanti sakkaṃ devānamindaṃ. Kaṇṭhe pañcamehīti kaṇṭhabandhanapañcamehi, vibhattialopena niddeso. Cittenevāti ‘‘imaṃ bandhāmi, ayaṃ bajjhatū’’ti uppannacitteneva. Bajjhati baddho hoti, ayaṃ devānubhāvo. Muccatīti etthāpi eseva nayo. Dasahīti ‘‘corosī’’tiādinā idha vuttehi dasahi. Tenāha ‘‘imehī’’ti. Nibbattitvā cirakālataṃ upādāya khuṃsanavasena vadati ‘‘jarasakkā’’ti. Na taṃ akkosaṃ manasi karoti dīgharattaṃ khantisoraccesu niruḷhaajjhāsayattā. Mahāpaṭiggahaṇanti mahantaṃ upasamabyañjanaṃ. Assāti vepacittassa.
පටිසංයුජෙති පටිසත්‌තු හුත්‌වා සංයුද්‌ධං කරෙය්‍ය. තෙනාහ ‘‘පටිප්‌ඵරෙය්‍යා’’ති. උපසමං…පෙ.… මඤ්‌ඤෙ උපසමෙනෙව පච්‌චත්‌ථිකස්‌ස නායකභූතස්‌ස කොධස්‌ස පටිසෙධනතො. තාදිසෙ හි කොධො පටිකිරියං අලභන්‌තො අනුපාදානො විය ජාතවෙදො වූපසම්‌මති. යදා-සද්‌දො හෙතුඅත්‌ථො, න කාලත්‌ථොති ආහ ‘‘යස්‌මා තං මඤ්‌ඤතී’’ති. තාවදෙව ද්‌වෙ ගාවො යුජ්‌ඣන්‌තෙති තස්‌මිංයෙව ඛණෙ ද්‌වීසු ගොණෙසු යුජ්‌ඣන්‌තෙසු.
Paṭisaṃyujeti paṭisattu hutvā saṃyuddhaṃ kareyya. Tenāha ‘‘paṭipphareyyā’’ti. Upasamaṃ…pe… maññe upasameneva paccatthikassa nāyakabhūtassa kodhassa paṭisedhanato. Tādise hi kodho paṭikiriyaṃ alabhanto anupādāno viya jātavedo vūpasammati. Yadā-saddo hetuattho, na kālatthoti āha ‘‘yasmā taṃ maññatī’’ti. Tāvadeva dve gāvo yujjhanteti tasmiṃyeva khaṇe dvīsu goṇesu yujjhantesu.
ඛන්‌තිතො උත්‌තරිතරො අඤ්‌ඤො අත්‌ථො න විජ්‌ජති අනන්‌තරෙව අස්‌ස විරොධං අනත්‌ථං පටිබාහිත්‌වා දිට්‌ඨධම්‌මිකස්‌ස චෙව සම්‌පරායිකස්‌ස ච සංවිධානතො. තං ඛන්‌තිං පරමං ආහු සෙට්‌ඨබලං විරොධපච්‌චයං අභිභුය්‍ය පවත්‌තනතො. බාලයොගතො බාලො, තස්‌ස බලං බාලබලං, අඤ්‌ඤාණන්‌ති ආහ ‘‘බාලබලං නාම අඤ්‌ඤාණබල’’න්‌ති. තං යස්‌ස බලන්‌ති තං අඤ්‌ඤාණබලං යස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස බලං, අබලමෙව තං පඤ්‌ඤාබලෙන විද්‌ධංසෙතබ්‌බතො. පටිවත්‌තා න විජ්‌ජතීති ධම්‌මට්‌ඨං පටිප්‌ඵරිත්‌වා අභිභවිත්‌වා පවත්‌තා නත්‌ථි. පටිවචනමත්‌තං පන කොචි වදෙය්‍යාපි, තං අකාරණන්‌ති දස්‌සෙන්‌තො ‘‘පටිප්‌ඵරිත්‌වා වා’’තිආදිමාහ. බාලබලන්‌ති ‘‘පටිප්‌ඵරිත්‌වා’’ති වචනස්‌ස කාරණවචනං. තස්‌සෙව පුග්‌ගලස්‌ස පටිකුජ්‌ඣනකස්‌ස. නානත්‌තාවිතක්‌කනතො උභින්‌නං අත්‌ථං. තිකිච්‌ඡන්‌තන්‌ති අනත්‌ථපටිබාහනමුඛෙන පණ්‌ඩිතකිච්‌චකරණෙන පටිසෙධෙන්‌තං. ‘‘බාලො අය’’න්‌ති එවං පඤ්‌ඤපෙතුං හෙතුඵලානං අනවබොධතො චතුසච්‌චධම්‌මෙ අඡෙකාති.
Khantito uttaritaro añño attho na vijjati anantareva assa virodhaṃ anatthaṃ paṭibāhitvā diṭṭhadhammikassa ceva samparāyikassa ca saṃvidhānato. Taṃ khantiṃ paramaṃ āhu seṭṭhabalaṃ virodhapaccayaṃ abhibhuyya pavattanato. Bālayogato bālo, tassa balaṃ bālabalaṃ, aññāṇanti āha ‘‘bālabalaṃ nāma aññāṇabala’’nti. Taṃ yassa balanti taṃ aññāṇabalaṃ yassa puggalassa balaṃ, abalameva taṃ paññābalena viddhaṃsetabbato. Paṭivattā na vijjatīti dhammaṭṭhaṃ paṭippharitvā abhibhavitvā pavattā natthi. Paṭivacanamattaṃ pana koci vadeyyāpi, taṃ akāraṇanti dassento ‘‘paṭippharitvā vā’’tiādimāha. Bālabalanti ‘‘paṭippharitvā’’ti vacanassa kāraṇavacanaṃ. Tasseva puggalassa paṭikujjhanakassa. Nānattāvitakkanato ubhinnaṃ atthaṃ. Tikicchantanti anatthapaṭibāhanamukhena paṇḍitakiccakaraṇena paṭisedhentaṃ. ‘‘Bālo aya’’nti evaṃ paññapetuṃ hetuphalānaṃ anavabodhato catusaccadhamme achekāti.
වෙපචිත්‌තිසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Vepacittisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 4. වෙපචිත්‌තිසුත්‌තං • 4. Vepacittisuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 4. වෙපචිත්‌තිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 4. Vepacittisuttavaṇṇanā
