| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੪. વੇਪਚਿਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
4. Vepacittisuttavaṇṇanā
੨੫੦. ‘‘ਮਹਾਨੁਭਾવਤਾਯ ਅਸੁਰਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤવੇਪਨੇਨ વੇਪਚਿਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਇਸੀਹਿ ਪਨ ਅਭਯਂ ਯਾਚਿਤੇ ‘‘ਭਯਮੇવ ਦਦਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ‘‘ਅਕ੍ਖਯਂ ਹੋਤੁ ਤੇ ਭਯ’’ਨ੍ਤਿ ਅਭਿਸਪવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વੇਪਨਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ‘‘વੇਪਚਿਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਂ ਲੋਕਿਯਾ ‘‘ਪੁਲੋਮੋ’’ਤਿ ਚ વਦਨ੍ਤਿ। ਨਿਪਾਤਪਦਾਨਿਪਿ ਕਾਨਿਚਿ ਅਤ੍ਥવਿਸੇਸਜੋਤਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਾਦੀਨਮੇਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਭવਤੋ। ਤਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਂ। ਕਣ੍ਠੇ ਪਞ੍ਚਮੇਹੀਤਿ ਕਣ੍ਠਬਨ੍ਧਨਪਞ੍ਚਮੇਹਿ, વਿਭਤ੍ਤਿਅਲੋਪੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਚਿਤ੍ਤੇਨੇવਾਤਿ ‘‘ਇਮਂ ਬਨ੍ਧਾਮਿ, ਅਯਂ ਬਜ੍ਝਤੂ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ। ਬਜ੍ਝਤਿ ਬਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਦੇવਾਨੁਭਾવੋ। ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਦਸਹੀਤਿ ‘‘ਚੋਰੋਸੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਧ વੁਤ੍ਤੇਹਿ ਦਸਹਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਮੇਹੀ’’ਤਿ। ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਚਿਰਕਾਲਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਖੁਂਸਨવਸੇਨ વਦਤਿ ‘‘ਜਰਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ। ਨ ਤਂ ਅਕ੍ਕੋਸਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਖਨ੍ਤਿਸੋਰਚ੍ਚੇਸੁ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਅਜ੍ਝਾਸਯਤ੍ਤਾ। ਮਹਾਪਟਿਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਮਹਨ੍ਤਂ ਉਪਸਮਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ વੇਪਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ।
250. ‘‘Mahānubhāvatāya asurānaṃ cittavepanena vepacittī’’ti vadanti. Isīhi pana abhayaṃ yācite ‘‘bhayameva dadāmī’’ti vatvā tehi ‘‘akkhayaṃ hotu te bhaya’’nti abhisapavasena vuttakālato paṭṭhāya vepanacittatāya ‘‘vepacittī’’ti vuccati, yaṃ lokiyā ‘‘pulomo’’ti ca vadanti. Nipātapadānipi kānici atthavisesajotakāni hontīti āha ‘‘nipātamatta’’nti hetuatthādīnamettha asambhavato. Tanti sakkaṃ devānamindaṃ. Kaṇṭhe pañcamehīti kaṇṭhabandhanapañcamehi, vibhattialopena niddeso. Cittenevāti ‘‘imaṃ bandhāmi, ayaṃ bajjhatū’’ti uppannacitteneva. Bajjhati baddho hoti, ayaṃ devānubhāvo. Muccatīti etthāpi eseva nayo. Dasahīti ‘‘corosī’’tiādinā idha vuttehi dasahi. Tenāha ‘‘imehī’’ti. Nibbattitvā cirakālataṃ upādāya khuṃsanavasena vadati ‘‘jarasakkā’’ti. Na taṃ akkosaṃ manasi karoti dīgharattaṃ khantisoraccesu niruḷhaajjhāsayattā. Mahāpaṭiggahaṇanti mahantaṃ upasamabyañjanaṃ. Assāti vepacittassa.
ਪਟਿਸਂਯੁਜੇਤਿ ਪਟਿਸਤ੍ਤੁ ਹੁਤ੍વਾ ਸਂਯੁਦ੍ਧਂ ਕਰੇਯ੍ਯ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਟਿਪ੍ਫਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਉਪਸਮਂ…ਪੇ॰… ਮਞ੍ਞੇ ਉਪਸਮੇਨੇવ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਸ੍ਸ ਨਾਯਕਭੂਤਸ੍ਸ ਕੋਧਸ੍ਸ ਪਟਿਸੇਧਨਤੋ। ਤਾਦਿਸੇ ਹਿ ਕੋਧੋ ਪਟਿਕਿਰਿਯਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ વਿਯ ਜਾਤવੇਦੋ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ। ਯਦਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ, ਨ ਕਾਲਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਤਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ। ਤਾવਦੇવ ਦ੍વੇ ਗਾવੋ ਯੁਜ੍ਝਨ੍ਤੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਖਣੇ ਦ੍વੀਸੁ ਗੋਣੇਸੁ ਯੁਜ੍ਝਨ੍ਤੇਸੁ।
Paṭisaṃyujeti paṭisattu hutvā saṃyuddhaṃ kareyya. Tenāha ‘‘paṭipphareyyā’’ti. Upasamaṃ…pe… maññe upasameneva paccatthikassa nāyakabhūtassa kodhassa paṭisedhanato. Tādise hi kodho paṭikiriyaṃ alabhanto anupādāno viya jātavedo vūpasammati. Yadā-saddo hetuattho, na kālatthoti āha ‘‘yasmā taṃ maññatī’’ti. Tāvadeva dve gāvo yujjhanteti tasmiṃyeva khaṇe dvīsu goṇesu yujjhantesu.
ਖਨ੍ਤਿਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰੋ ਅਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਥੋ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰੇવ ਅਸ੍ਸ વਿਰੋਧਂ ਅਨਤ੍ਥਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤ੍વਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਚੇવ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਸ੍ਸ ਚ ਸਂવਿਧਾਨਤੋ। ਤਂ ਖਨ੍ਤਿਂ ਪਰਮਂ ਆਹੁ ਸੇਟ੍ਠਬਲਂ વਿਰੋਧਪਚ੍ਚਯਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਪવਤ੍ਤਨਤੋ। ਬਾਲਯੋਗਤੋ ਬਾਲੋ, ਤਸ੍ਸ ਬਲਂ ਬਾਲਬਲਂ, ਅਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਬਾਲਬਲਂ ਨਾਮ ਅਞ੍ਞਾਣਬਲ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਯਸ੍ਸ ਬਲਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਞ੍ਞਾਣਬਲਂ ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਬਲਂ, ਅਬਲਮੇવ ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਬਲੇਨ વਿਦ੍ਧਂਸੇਤਬ੍ਬਤੋ। ਪਟਿવਤ੍ਤਾ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪ੍ਫਰਿਤ੍વਾ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਪਟਿવਚਨਮਤ੍ਤਂ ਪਨ ਕੋਚਿ વਦੇਯ੍ਯਾਪਿ, ਤਂ ਅਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਟਿਪ੍ਫਰਿਤ੍વਾ વਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਬਾਲਬਲਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਟਿਪ੍ਫਰਿਤ੍વਾ’’ਤਿ વਚਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣવਚਨਂ। ਤਸ੍ਸੇવ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਟਿਕੁਜ੍ਝਨਕਸ੍ਸ। ਨਾਨਤ੍ਤਾવਿਤਕ੍ਕਨਤੋ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਥਂ। ਤਿਕਿਚ੍ਛਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਥਪਟਿਬਾਹਨਮੁਖੇਨ ਪਣ੍ਡਿਤਕਿਚ੍ਚਕਰਣੇਨ ਪਟਿਸੇਧੇਨ੍ਤਂ। ‘‘ਬਾਲੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੁਂ ਹੇਤੁਫਲਾਨਂ ਅਨવਬੋਧਤੋ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮੇ ਅਛੇਕਾਤਿ।
Khantito uttaritaro añño attho na vijjati anantareva assa virodhaṃ anatthaṃ paṭibāhitvā diṭṭhadhammikassa ceva samparāyikassa ca saṃvidhānato. Taṃ khantiṃ paramaṃ āhu seṭṭhabalaṃ virodhapaccayaṃ abhibhuyya pavattanato. Bālayogato bālo, tassa balaṃ bālabalaṃ, aññāṇanti āha ‘‘bālabalaṃ nāma aññāṇabala’’nti. Taṃ yassa balanti taṃ aññāṇabalaṃ yassa puggalassa balaṃ, abalameva taṃ paññābalena viddhaṃsetabbato. Paṭivattā na vijjatīti dhammaṭṭhaṃ paṭippharitvā abhibhavitvā pavattā natthi. Paṭivacanamattaṃ pana koci vadeyyāpi, taṃ akāraṇanti dassento ‘‘paṭippharitvā vā’’tiādimāha. Bālabalanti ‘‘paṭippharitvā’’ti vacanassa kāraṇavacanaṃ. Tasseva puggalassa paṭikujjhanakassa. Nānattāvitakkanato ubhinnaṃ atthaṃ. Tikicchantanti anatthapaṭibāhanamukhena paṇḍitakiccakaraṇena paṭisedhentaṃ. ‘‘Bālo aya’’nti evaṃ paññapetuṃ hetuphalānaṃ anavabodhato catusaccadhamme achekāti.
વੇਪਚਿਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Vepacittisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੪. વੇਪਚਿਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤਂ • 4. Vepacittisuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੪. વੇਪਚਿਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Vepacittisuttavaṇṇanā
