| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
២. មហាវគ្គោ
2. Mahāvaggo
១. វេរញ្ជសុត្តវណ្ណនា
1. Verañjasuttavaṇṇanā
១១. ទុតិយស្ស បឋមេ អភិវាទេតីតិ ឯវមាទីនិ ន សមណោ គោតមោតិ ឯត្ថ វុត្តនការេន យោជេត្វា ឯវមេត្ថ អត្ថោ វេទិតព្ពោ ‘‘ន វន្ទតិ នាសនា វុដ្ឋាតិ, នាបិ ‘ឥធ ភោន្តោ និសីទន្តូ’តិ ឯវំ អាសនេន វា និមន្តេតី’’តិ។ ឯត្ថ ហិ វា-សទ្ទោ វិភាវនេ នាម អត្ថេ ‘‘រូបំ និច្ចំ វា អនិច្ចំ វា’’តិអាទីសុ វិយ។ ឯវំ វត្វា អថ អត្តនោ អភិវាទនាទីនិ អករោន្តំ ភគវន្តំ ទិស្វា អាហ – តយិទំ, ភោ គោតម, តថេវាតិ។ យំ តំ មយា សុតំ, តំ តថេវ, តំ សវនញ្ច មេ ទស្សនញ្ច សំសន្ទតិ សមេតិ, អត្ថតោ ឯកីភាវំ គច្ឆតិ។ ន ហិ ភវំ គោតមោ…បេ.… អាសនេន វា និមន្តេតីតិ។ ឯវំ អត្តនា សុតំ ទិដ្ឋេន និគមេត្វា និន្ទន្តោ អាហ – តយិទំ, ភោ គោតម, ន សម្បន្នមេវាតិ តំ អភិវាទនាទីនំ អករណំ អយុត្តមេវាតិ។
11. Dutiyassa paṭhame abhivādetīti evamādīni na samaṇo gotamoti ettha vuttanakārena yojetvā evamettha attho veditabbo ‘‘na vandati nāsanā vuṭṭhāti, nāpi ‘idha bhonto nisīdantū’ti evaṃ āsanena vā nimantetī’’ti. Ettha hi vā-saddo vibhāvane nāma atthe ‘‘rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’tiādīsu viya. Evaṃ vatvā atha attano abhivādanādīni akarontaṃ bhagavantaṃ disvā āha – tayidaṃ, bho gotama, tathevāti. Yaṃ taṃ mayā sutaṃ, taṃ tatheva, taṃ savanañca me dassanañca saṃsandati sameti, atthato ekībhāvaṃ gacchati. Na hi bhavaṃ gotamo…pe… āsanena vā nimantetīti. Evaṃ attanā sutaṃ diṭṭhena nigametvā nindanto āha – tayidaṃ, bho gotama, na sampannamevāti taṃ abhivādanādīnaṃ akaraṇaṃ ayuttamevāti.
អថស្ស ភគវា អត្តុក្កំសនបរវម្ភនទោសំ អនុបគម្ម ករុណាសីតលេន ហទយេន តំ អញ្ញាណំ វិធមិត្វា យុត្តភាវំ ទស្សេតុកាមោ នាហំ តំ ព្រាហ្មណាតិអាទិមាហ។ តត្រាយំ សង្ខេបត្ថោ – អហំ, ព្រាហ្មណ, អប្បដិហតេន សព្ពញ្ញុតញ្ញាណចក្ខុនា ឱលោកេន្តោបិ តំ បុគ្គលំ ឯតស្មិំ សទេវកាទិភេទេ លោកេ ន បស្សាមិ, យមហំ អភិវាទេយ្យំ វា បច្ចុដ្ឋេយ្យំ វា អាសនេន វា និមន្តេយ្យំ។ អនច្ឆរិយំ វា ឯតំ, ស្វាហំ អជ្ជ សព្ពញ្ញុតំ បត្តោ ឯវរូបំ និបច្ចាការារហំ បុគ្គលំ ន បស្សាមិ។ អបិច ខោ យទាបាហំ សម្បតិជាតោវ ឧត្តរេន មុខោ សត្តបទវីតិហារេន គន្ត្វា សកលំ ទសសហស្សិលោកធាតុំ ឱលោកេសិំ, តទាបិ ឯតស្មិំ សទេវកាទិភេទេ លោកេ តំ បុគ្គលំ ន បស្សាមិ, យមហំ ឯវរូបំ និបច្ចការំ ករេយ្យំ។ អថ ខោ មំ សោឡសកប្បសហស្សាយុកោ ខីណាសវមហាព្រហ្មាបិ អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា ‘‘ត្វំ លោកេ មហាបុរិសោ, ត្វំ សទេវកស្ស លោកស្ស អគ្គោ ច ជេដ្ឋោ ច សេដ្ឋោ ច, នត្ថិ តយា ឧត្តរិតរោ’’តិ សញ្ជាតសោមនស្សោ បតិមានេសិ។ តទាបិ ចាហំ អត្តនា ឧត្តរិតរំ អបស្សន្តោ អាសភិំ វាចំ និច្ឆារេសិំ – ‘‘អគ្គោហមស្មិ លោកស្ស, ជេដ្ឋោហមស្មិ លោកស្ស, សេដ្ឋោហមស្មិ លោកស្សា’’តិ។ ឯវំ សម្បតិជាតស្សាបិ មយ្ហំ អភិវាទនាទិរហោ បុគ្គលោ នត្ថិ, ស្វាហំ ឥទានិ សព្ពញ្ញុតំ បត្តោ កំ អភិវាទេយ្យំ។ តស្មា ត្វំ, ព្រាហ្មណ, មា តថាគតា ឯវរូបំ បរមនិបច្ចការំ បត្ថយិ។ យញ្ហិ, ព្រាហ្មណ, តថាគតោ អភិវាទេយ្យ វា…បេ.… អាសនេន វា និមន្តេយ្យ, មុទ្ធាបិ តស្ស បុគ្គលស្ស រត្តិបរិយោសានេ បរិបាកសិថិលពន្ធនំ វណ្ដា មុត្តតាលផលំ វិយ គីវតោ ឆិជ្ជិត្វា សហសាវ ភូមិយំ និបតេយ្យ។
Athassa bhagavā attukkaṃsanaparavambhanadosaṃ anupagamma karuṇāsītalena hadayena taṃ aññāṇaṃ vidhamitvā yuttabhāvaṃ dassetukāmo nāhaṃ taṃ brāhmaṇātiādimāha. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – ahaṃ, brāhmaṇa, appaṭihatena sabbaññutaññāṇacakkhunā olokentopi taṃ puggalaṃ etasmiṃ sadevakādibhede loke na passāmi, yamahaṃ abhivādeyyaṃ vā paccuṭṭheyyaṃ vā āsanena vā nimanteyyaṃ. Anacchariyaṃ vā etaṃ, svāhaṃ ajja sabbaññutaṃ patto evarūpaṃ nipaccākārārahaṃ puggalaṃ na passāmi. Apica kho yadāpāhaṃ sampatijātova uttarena mukho sattapadavītihārena gantvā sakalaṃ dasasahassilokadhātuṃ olokesiṃ, tadāpi etasmiṃ sadevakādibhede loke taṃ puggalaṃ na passāmi, yamahaṃ evarūpaṃ nipaccakāraṃ kareyyaṃ. Atha kho maṃ soḷasakappasahassāyuko khīṇāsavamahābrahmāpi añjaliṃ paggahetvā ‘‘tvaṃ loke mahāpuriso, tvaṃ sadevakassa lokassa aggo ca jeṭṭho ca seṭṭho ca, natthi tayā uttaritaro’’ti sañjātasomanasso patimānesi. Tadāpi cāhaṃ attanā uttaritaraṃ apassanto āsabhiṃ vācaṃ nicchāresiṃ – ‘‘aggohamasmi lokassa, jeṭṭhohamasmi lokassa, seṭṭhohamasmi lokassā’’ti. Evaṃ sampatijātassāpi mayhaṃ abhivādanādiraho puggalo natthi, svāhaṃ idāni sabbaññutaṃ patto kaṃ abhivādeyyaṃ. Tasmā tvaṃ, brāhmaṇa, mā tathāgatā evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ patthayi. Yañhi, brāhmaṇa, tathāgato abhivādeyya vā…pe… āsanena vā nimanteyya, muddhāpi tassa puggalassa rattipariyosāne paripākasithilabandhanaṃ vaṇṭā muttatālaphalaṃ viya gīvato chijjitvā sahasāva bhūmiyaṃ nipateyya.
ឯវំ វុត្តេបិ ព្រាហ្មណោ ទុប្បញ្ញតាយ តថាគតស្ស លោកជេដ្ឋភាវំ អសល្លក្ខេន្តោ កេវលំ តំ វចនំ អសហមានោ អាហ – អរសរូបោ ភវំ គោតមោតិ។ អយំ កិរស្ស អធិប្បាយោ – យំ លោកេ អភិវាទនបច្ចុដ្ឋានអញ្ជលិកម្មសាមីចិកម្មំ ‘‘សាមគ្គិរសោ’’តិ វុច្ចតិ, តំ ភោតោ គោតមស្ស នត្ថិ។ តស្មា អរសរូបោ ភវំ គោតមោ, អរសជាតិកោ អរសសភាវោតិ។ អថស្ស ភគវា ចិត្តមុទុភាវជននត្ថំ ឧជុវិបច្ចនីកភាវំ បរិហរន្តោ អញ្ញថា តស្ស វចនស្ស អត្ថំ អត្តនិ សន្ទស្សេន្តោ អត្ថិ ខ្វេស, ព្រាហ្មណ, បរិយាយោតិអាទិមាហ។
Evaṃ vuttepi brāhmaṇo duppaññatāya tathāgatassa lokajeṭṭhabhāvaṃ asallakkhento kevalaṃ taṃ vacanaṃ asahamāno āha – arasarūpo bhavaṃ gotamoti. Ayaṃ kirassa adhippāyo – yaṃ loke abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammaṃ ‘‘sāmaggiraso’’ti vuccati, taṃ bhoto gotamassa natthi. Tasmā arasarūpo bhavaṃ gotamo, arasajātiko arasasabhāvoti. Athassa bhagavā cittamudubhāvajananatthaṃ ujuvipaccanīkabhāvaṃ pariharanto aññathā tassa vacanassa atthaṃ attani sandassento atthi khvesa, brāhmaṇa, pariyāyotiādimāha.
តត្ថ អត្ថិ ខ្វេសាតិ អត្ថិ ខោ ឯស។ បរិយាយោតិ ការណំ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – អត្ថិ ខោ, ព្រាហ្មណ, ឯតំ ការណំ, យេន ការណេន មំ ‘‘អរសរូបោ ភវំ គោតមោ’’តិ វទមានោ បុគ្គលោ សម្មា វទេយ្យ, អវិតថវាទីតិ សង្ខំ គច្ឆេយ្យ។ កតមោ បន សោតិ? យេ តេ, ព្រាហ្មណ, រូបរសា…បេ.… ផោដ្ឋព្ពរសា, តេ តថាគតស្ស បហីនាតិ។ កិំ វុត្តំ ហោតិ? យេ តេ ជាតិវសេន វា ឧបបត្តិវសេន វា សេដ្ឋសម្មតានម្បិ បុថុជ្ជនានំ រូបារម្មណាទីនិ អស្សាទេន្តានំ អភិនន្ទន្តានំ រជ្ជន្តានំ ឧប្បជ្ជន្តិ កាមសុខស្សាទសង្ខាតា រូបរសា, សទ្ទរសា, គន្ធរសា, រសរសា, ផោដ្ឋព្ពរសា, យេ ឥមំ លោកំ គីវាយ ពន្ធិត្វា វិយ អាវិញ្ឆន្តិ, វត្ថារម្មណាទិសាមគ្គិយញ្ច ឧប្បន្នត្តា សាមគ្គិរសាតិ វុច្ចន្តិ។ តេ សព្ពេបិ តថាគតស្ស បហីនា។ ‘‘មយ្ហំ បហីនា’’តិ វត្តព្ពេបិ មមាការេន អត្តានំ អនុក្ខិបន្តោ ធម្មំ ទេសេតិ, ទេសនាវិលាសោ វា ឯស តថាគតស្ស។
Tattha atthi khvesāti atthi kho esa. Pariyāyoti kāraṇaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – atthi kho, brāhmaṇa, etaṃ kāraṇaṃ, yena kāraṇena maṃ ‘‘arasarūpo bhavaṃ gotamo’’ti vadamāno puggalo sammā vadeyya, avitathavādīti saṅkhaṃ gaccheyya. Katamo pana soti? Ye te, brāhmaṇa, rūparasā…pe… phoṭṭhabbarasā, te tathāgatassa pahīnāti. Kiṃ vuttaṃ hoti? Ye te jātivasena vā upapattivasena vā seṭṭhasammatānampi puthujjanānaṃ rūpārammaṇādīni assādentānaṃ abhinandantānaṃ rajjantānaṃ uppajjanti kāmasukhassādasaṅkhātā rūparasā, saddarasā, gandharasā, rasarasā, phoṭṭhabbarasā, ye imaṃ lokaṃ gīvāya bandhitvā viya āviñchanti, vatthārammaṇādisāmaggiyañca uppannattā sāmaggirasāti vuccanti. Te sabbepi tathāgatassa pahīnā. ‘‘Mayhaṃ pahīnā’’ti vattabbepi mamākārena attānaṃ anukkhipanto dhammaṃ deseti, desanāvilāso vā esa tathāgatassa.
តត្ថ បហីនាតិ ចិត្តសន្តានតោ វិគតា, បជហិតា វា។ ឯតស្មិំ បនត្ថេ ករណេ សាមិវចនំ ទដ្ឋព្ពំ។ អរិយមគ្គសត្ថេន ឧច្ឆិន្នំ តណ្ហាវិជ្ជាមយំ មូលំ ឯតេសន្តិ ឧច្ឆិន្នមូលា។ តាលវត្ថុ វិយ នេសំ វត្ថុ កតន្តិ តាលាវត្ថុកតា។ យថា ហិ តាលរុក្ខំ សមូលំ ឧទ្ធរិត្វា តស្ស វត្ថុមត្តេ តស្មិំ បទេសេ កតេ ន បុន តស្ស តាលស្ស ឧប្បត្តិ បញ្ញាយតិ, ឯវំ អរិយមគ្គសត្ថេន សមូលេ រូបាទិរសេ ឧទ្ធរិត្វា តេសំ បុព្ពេ ឧប្បន្នបុព្ពភាវេន វត្ថុមត្តេ ចិត្តសន្តានេ កតេ សព្ពេបិ តេ តាលាវត្ថុកតាតិ វុច្ចន្តិ។ អវិរុឡ្ហិធម្មត្តា វា មត្ថកច្ឆិន្នតាលោ វិយ កតាតិ តាលាវត្ថុកតា។ យស្មា បន ឯវំ តាលាវត្ថុកតា អនភាវំកតា ហោន្តិ , យថា នេសំ បច្ឆាភាវោ ន ហោតិ, តថា កតា ហោន្តិ។ តស្មា អាហ – អនភាវំកតាតិ។ អាយតិំ អនុប្បាទធម្មាតិ អនាគតេ អនុប្បជ្ជនកសភាវា។
Tattha pahīnāti cittasantānato vigatā, pajahitā vā. Etasmiṃ panatthe karaṇe sāmivacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Ariyamaggasatthena ucchinnaṃ taṇhāvijjāmayaṃ mūlaṃ etesanti ucchinnamūlā. Tālavatthu viya nesaṃ vatthu katanti tālāvatthukatā. Yathā hi tālarukkhaṃ samūlaṃ uddharitvā tassa vatthumatte tasmiṃ padese kate na puna tassa tālassa uppatti paññāyati, evaṃ ariyamaggasatthena samūle rūpādirase uddharitvā tesaṃ pubbe uppannapubbabhāvena vatthumatte cittasantāne kate sabbepi te tālāvatthukatāti vuccanti. Aviruḷhidhammattā vā matthakacchinnatālo viya katāti tālāvatthukatā. Yasmā pana evaṃ tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā honti , yathā nesaṃ pacchābhāvo na hoti, tathā katā honti. Tasmā āha – anabhāvaṃkatāti. Āyatiṃ anuppādadhammāti anāgate anuppajjanakasabhāvā.
នោ ច ខោ យំ ត្វំ សន្ធាយ វទេសីតិ យញ្ច ខោ ត្វំ សន្ធាយ វទេសិ, សោ បរិយាយោ ន ហោតិ។ ននុ ច ឯវំ វុត្តេ យោ ព្រាហ្មណេន វុត្តោ សាមគ្គិរសោ, តស្ស អត្តនិ វិជ្ជមានតា អនុញ្ញាតា ហោតីតិ? ន ហោតិ។ យោ ហិ នំ សាមគ្គិរសំ កាតុំ ភព្ពោ ហុត្វា ន ករោតិ, សោ តទភាវេន អរសរូបោតិ វត្តព្ពតំ អរហតិ។ ភគវា បន អភព្ពោវ ឯតំ កាតុំ, តេនស្ស ការណេ អភព្ពតំ បកាសេន្តោ អាហ – ‘‘នោ ច ខោ យំ ត្វំ សន្ធាយ វទេសី’’តិ។ យំ បរិយាយំ សន្ធាយ ត្វំ មំ ‘‘អរសរូបោ’’តិ វទេសិ, សោ អម្ហេសុ នេវ វត្តព្ពោតិ។
No ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesīti yañca kho tvaṃ sandhāya vadesi, so pariyāyo na hoti. Nanu ca evaṃ vutte yo brāhmaṇena vutto sāmaggiraso, tassa attani vijjamānatā anuññātā hotīti? Na hoti. Yo hi naṃ sāmaggirasaṃ kātuṃ bhabbo hutvā na karoti, so tadabhāvena arasarūpoti vattabbataṃ arahati. Bhagavā pana abhabbova etaṃ kātuṃ, tenassa kāraṇe abhabbataṃ pakāsento āha – ‘‘no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesī’’ti. Yaṃ pariyāyaṃ sandhāya tvaṃ maṃ ‘‘arasarūpo’’ti vadesi, so amhesu neva vattabboti.
ឯវំ ព្រាហ្មណោ អត្តនា អធិប្បេតំ អរសរូបតំ អារោបេតុំ អសក្កោន្តោ អថាបរំ និព្ភោគោ ភវន្តិអាទិមាហ។ សព្ពបរិយាយេសុ ចេត្ថ វុត្តនយេនេវ យោជនាក្កមំ វិទិត្វា សន្ធាយភាសិតមត្ថំ ឯវំ វេទិតព្ពំ – ព្រាហ្មណោ តទេវ វយោវុទ្ធានំ អភិវាទនាទិកម្មំ លោកេ ‘‘សាមគ្គិបរិភោគោ’’តិ មញ្ញមានោ តទភាវេន ច ភគវន្តំ ‘‘និព្ភោគោ’’តិអាទិមាហ។ ភគវា ច យ្វាយំ រូបាទីសុ សត្តានំ ឆន្ទរាគបរិភោគោ, តទភាវំ អត្តនិ សម្បស្សមានោ អបរំ បរិយាយមនុជានិ។
Evaṃ brāhmaṇo attanā adhippetaṃ arasarūpataṃ āropetuṃ asakkonto athāparaṃ nibbhogo bhavantiādimāha. Sabbapariyāyesu cettha vuttanayeneva yojanākkamaṃ viditvā sandhāyabhāsitamatthaṃ evaṃ veditabbaṃ – brāhmaṇo tadeva vayovuddhānaṃ abhivādanādikammaṃ loke ‘‘sāmaggiparibhogo’’ti maññamāno tadabhāvena ca bhagavantaṃ ‘‘nibbhogo’’tiādimāha. Bhagavā ca yvāyaṃ rūpādīsu sattānaṃ chandarāgaparibhogo, tadabhāvaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni.
បុន ព្រាហ្មណោ យំ លោកេ វយោវុទ្ធានំ អភិវាទនាទិកុលសមុទាចារកម្មំ លោកិយា ករោន្តិ, តស្ស អកិរិយំ សម្បស្សមានោ ភគវន្តំ អកិរិយវាទោតិ អាហ។ ភគវា បន យស្មា កាយទុច្ចរិតាទីនំ អកិរិយំ វទតិ, តស្មា តំ អកិរិយវាទិតំ អត្តនិ សម្បស្សមានោ អបរំ បរិយាយមនុជានិ។ តត្ថ ឋបេត្វា កាយទុច្ចរិតាទីនិ អវសេសា អកុសលា ធម្មា អនេកវិហិតា បាបកា អកុសលា ធម្មាតិ វេទិតព្ពា។
Puna brāhmaṇo yaṃ loke vayovuddhānaṃ abhivādanādikulasamudācārakammaṃ lokiyā karonti, tassa akiriyaṃ sampassamāno bhagavantaṃ akiriyavādoti āha. Bhagavā pana yasmā kāyaduccaritādīnaṃ akiriyaṃ vadati, tasmā taṃ akiriyavāditaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tattha ṭhapetvā kāyaduccaritādīni avasesā akusalā dhammā anekavihitā pāpakā akusalā dhammāti veditabbā.
បុន ព្រាហ្មណោ តទេវ អភិវាទនាទិកម្មំ ភគវតិ អបស្សន្តោ ‘‘ឥមំ អាគម្ម អយំ លោកតន្តិ លោកបវេណី ឧច្ឆិជ្ជតី’’តិ មញ្ញមានោ ភគវន្តំ ឧច្ឆេទវាទោតិ អាហ។ ភគវា បន យស្មា បញ្ចកាមគុណិករាគស្ស ចេវ អកុសលចិត្តទ្វយសម្បយុត្តស្ស ច ទោសស្ស អនាគាមិមគ្គេន ឧច្ឆេទំ វទតិ, សព្ពាកុសលសម្ភវស្ស បន មោហស្ស អរហត្តមគ្គេន ឧច្ឆេទំ វទតិ, ឋបេត្វា តេ តយោ អវសេសានំ បាបកានំ អកុសលានំ ធម្មានំ យថានុរូបំ ចតូហិ មគ្គេហិ ឧច្ឆេទំ វទតិ, តស្មា តំ ឧច្ឆេទវាទំ អត្តនិ សម្បស្សមានោ អបរំ បរិយាយមនុជានិ។
Puna brāhmaṇo tadeva abhivādanādikammaṃ bhagavati apassanto ‘‘imaṃ āgamma ayaṃ lokatanti lokapaveṇī ucchijjatī’’ti maññamāno bhagavantaṃ ucchedavādoti āha. Bhagavā pana yasmā pañcakāmaguṇikarāgassa ceva akusalacittadvayasampayuttassa ca dosassa anāgāmimaggena ucchedaṃ vadati, sabbākusalasambhavassa pana mohassa arahattamaggena ucchedaṃ vadati, ṭhapetvā te tayo avasesānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ yathānurūpaṃ catūhi maggehi ucchedaṃ vadati, tasmā taṃ ucchedavādaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni.
បុន ព្រាហ្មណោ ‘‘ជិគុច្ឆតិ មញ្ញេ សមណោ គោតមោ ឥទំ វយោវុទ្ធានំ អភិវាទនាទិកុលសមុទាចារកម្មំ, តេន តំ ន ករោតី’’តិ មញ្ញមានោ ភគវន្តំ ជេគុច្ឆីតិ អាហ។ ភគវា បន យស្មា ជិគុច្ឆតិ កាយទុច្ចរិតាទីហិ, យានិ កាយវចីមនោទុច្ចរិតានិ ចេវ យាវ ច អកុសលានំ លាមកធម្មានំ សមាបត្តិ សមាបជ្ជនា សមង្គិភាវោ, តំ សព្ពម្បិ គូថំ វិយ មណ្ឌនកជាតិកោ បុរិសោ ជិគុច្ឆតិ ហិរីយតិ, តស្មា តំ ជេគុច្ឆិតំ អត្តនិ សម្បស្សមានោ អបរំ បរិយាយមនុជានិ។ តត្ថ កាយទុច្ចរិតេនាតិអាទិ ករណវចនំ ឧបយោគត្ថេ ទដ្ឋព្ពំ។
Puna brāhmaṇo ‘‘jigucchati maññe samaṇo gotamo idaṃ vayovuddhānaṃ abhivādanādikulasamudācārakammaṃ, tena taṃ na karotī’’ti maññamāno bhagavantaṃ jegucchīti āha. Bhagavā pana yasmā jigucchati kāyaduccaritādīhi, yāni kāyavacīmanoduccaritāni ceva yāva ca akusalānaṃ lāmakadhammānaṃ samāpatti samāpajjanā samaṅgibhāvo, taṃ sabbampi gūthaṃ viya maṇḍanakajātiko puriso jigucchati hirīyati, tasmā taṃ jegucchitaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tattha kāyaduccaritenātiādi karaṇavacanaṃ upayogatthe daṭṭhabbaṃ.
បុន ព្រាហ្មណោ តទេវ អភិវាទនាទិកម្មំ ភគវតិ អបស្សន្តោ ‘‘អយំ ឥទំ លោកជេដ្ឋកកម្មំ វិនេតិ វិនាសេតិ, អថ វា យស្មា ឯតំ សាមីចិកម្មំ ន ករោតិ, តស្មា អយំ វិនេតព្ពោ និគ្គណ្ហិតព្ពោ’’តិ មញ្ញមានោ ភគវន្តំ វេនយិកោតិ អាហ។ តត្រាយំ បទត្ថោ – វិនយតីតិ វិនយោ, វិនាសេតីតិ វុត្តំ ហោតិ។ វិនយោ ឯវ វេនយិកោ។ វិនយំ វា អរហតីតិ វេនយិកោ, និគ្គហំ អរហតីតិ វុត្តំ ហោតិ។ ភគវា បន យស្មា រាគាទីនំ វិនយាយ វូបសមាយ ធម្មំ ទេសេតិ, តស្មា វេនយិកោ ហោតិ។ អយមេវ ចេត្ថ បទត្ថោ – វិនយាយ ធម្មំ ទេសេតីតិ វេនយិកោ។ វិចិត្រា ហិ តទ្ធិតវុត្តិ។ ស្វាយំ តំ វេនយិកភាវំ អត្តនិ សម្បស្សមានោ អបរំ បរិយាយមនុជានិ។
Puna brāhmaṇo tadeva abhivādanādikammaṃ bhagavati apassanto ‘‘ayaṃ idaṃ lokajeṭṭhakakammaṃ vineti vināseti, atha vā yasmā etaṃ sāmīcikammaṃ na karoti, tasmā ayaṃ vinetabbo niggaṇhitabbo’’ti maññamāno bhagavantaṃ venayikoti āha. Tatrāyaṃ padattho – vinayatīti vinayo, vināsetīti vuttaṃ hoti. Vinayo eva venayiko. Vinayaṃ vā arahatīti venayiko, niggahaṃ arahatīti vuttaṃ hoti. Bhagavā pana yasmā rāgādīnaṃ vinayāya vūpasamāya dhammaṃ deseti, tasmā venayiko hoti. Ayameva cettha padattho – vinayāya dhammaṃ desetīti venayiko. Vicitrā hi taddhitavutti. Svāyaṃ taṃ venayikabhāvaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni.
បុន ព្រាហ្មណោ យស្មា អភិវាទនាទីនិ សាមីចិកម្មានិ ករោន្តា វយោវុទ្ធេ តោសេន្តិ ហាសេន្តិ , អករោន្តា បន តាបេន្តិ វិហេសេន្តិ ទោមនស្សំ នេសំ ឧប្បាទេន្តិ, ភគវា ច តានិ ន ករោតិ, តស្មា ‘‘អយំ វយោវុទ្ធេ តបតី’’តិ មញ្ញមានោ សប្បុរិសាចារវិរហិតត្តា វា ‘‘កបណបុរិសោ អយ’’ន្តិ មញ្ញមានោ ភគវន្តំ តបស្សីតិ អាហ។ តត្រាយំ បទត្ថោ – តបតីតិ តបោ, រោសេតិ វិហេសេតីតិ អត្ថោ។ សាមីចិកម្មាករណស្សេតំ អធិវចនំ។ តបោ អស្ស អត្ថីតិ តបស្សី។ ទុតិយេ អត្ថវិកប្បេ ព្យញ្ជនានិ អវិចារេត្វា លោកេ កបណបុរិសោ តបស្សីតិ វុច្ចតិ។ ភគវា បន យេ អកុសលា ធម្មា លោកំ តបនតោ តបនីយានិ វុច្ចន្តិ, តេសំ បហីនត្តា យស្មា តបស្សីតិ សង្ខំ គតោ។ តស្មា តំ តបស្សិតំ អត្តនិ សម្បស្សមានោ អបរំ បរិយាយមនុជានិ។ តត្រាយំ វចនត្ថោ – តបន្តីតិ តបា, អកុសលធម្មានមេតំ អធិវចនំ។ តេ តបេ អស្សិ និរស្សិ បហាសិ វិទ្ធំសីតិ តបស្សី។
Puna brāhmaṇo yasmā abhivādanādīni sāmīcikammāni karontā vayovuddhe tosenti hāsenti , akarontā pana tāpenti vihesenti domanassaṃ nesaṃ uppādenti, bhagavā ca tāni na karoti, tasmā ‘‘ayaṃ vayovuddhe tapatī’’ti maññamāno sappurisācāravirahitattā vā ‘‘kapaṇapuriso aya’’nti maññamāno bhagavantaṃ tapassīti āha. Tatrāyaṃ padattho – tapatīti tapo, roseti vihesetīti attho. Sāmīcikammākaraṇassetaṃ adhivacanaṃ. Tapo assa atthīti tapassī. Dutiye atthavikappe byañjanāni avicāretvā loke kapaṇapuriso tapassīti vuccati. Bhagavā pana ye akusalā dhammā lokaṃ tapanato tapanīyāni vuccanti, tesaṃ pahīnattā yasmā tapassīti saṅkhaṃ gato. Tasmā taṃ tapassitaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tatrāyaṃ vacanattho – tapantīti tapā, akusaladhammānametaṃ adhivacanaṃ. Te tape assi nirassi pahāsi viddhaṃsīti tapassī.
បុន ព្រាហ្មណោ តំ អភិវាទនាទិកម្មំ ទេវលោកគព្ភសម្បត្តិយា ទេវលោកបដិសន្ធិបដិលាភាយ សំវត្តតីតិ មញ្ញមានោ ភគវតិ ចស្ស អភាវំ ទិស្វា ភគវន្តំ អបគព្ភោតិ អាហ។ កោធវសេន វា ភគវតោ មាតុកុច្ឆិស្មិំ បដិសន្ធិគ្គហណេ ទោសំ ទស្សេន្តោបិ ឯវមាហ។ តត្រាយំ វចនត្ថោ – គព្ភតោ អបគតោតិ អបគព្ភោ, អភព្ពោ ទេវលោកូបបត្តិំ បាបុណិតុន្តិ អធិប្បាយោ។ ហីនោ វា គព្ភោ អស្សាតិ អបគព្ភោ។ ទេវលោកគព្ភបរិពាហិរត្តា អាយតិំ ហីនគព្ភបដិលាភភាគីតិ។ ហីនោ វាស្ស មាតុកុច្ឆិស្មិំ គព្ភវាសោ អហោសីតិ អធិប្បាយោ។ ភគវតោ បន យស្មា អាយតិំ គព្ភសេយ្យា អបគតា, តស្មា សោ តំ អបគព្ភតំ អត្តនិ សម្បស្សមានោ អបរំ បរិយាយមនុជានិ។ តត្រ ច យស្ស ខោ, ព្រាហ្មណ, អាយតិំ គព្ភសេយ្យា បុនព្ភវាភិនិព្ពត្តិ បហីនាតិ ឯតេសំ បទានំ ឯវមត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ – ‘‘ព្រាហ្មណ, យស្ស បុគ្គលស្ស អនាគតេ គព្ភសេយ្យា បុនព្ភវេ ច អភិនិព្ពត្តិ អនុត្តរេន មគ្គេន វិហតការណត្តា បហីនា។ គព្ភសេយ្យាគហណេន ចេត្ថ ជលាពុជយោនិ គហិតា, បុនព្ភវាភិនិព្ពត្តិគ្គហណេន ឥតរា តិស្សោ’’បិ។
Puna brāhmaṇo taṃ abhivādanādikammaṃ devalokagabbhasampattiyā devalokapaṭisandhipaṭilābhāya saṃvattatīti maññamāno bhagavati cassa abhāvaṃ disvā bhagavantaṃ apagabbhoti āha. Kodhavasena vā bhagavato mātukucchismiṃ paṭisandhiggahaṇe dosaṃ dassentopi evamāha. Tatrāyaṃ vacanattho – gabbhato apagatoti apagabbho, abhabbo devalokūpapattiṃ pāpuṇitunti adhippāyo. Hīno vā gabbho assāti apagabbho. Devalokagabbhaparibāhirattā āyatiṃ hīnagabbhapaṭilābhabhāgīti. Hīno vāssa mātukucchismiṃ gabbhavāso ahosīti adhippāyo. Bhagavato pana yasmā āyatiṃ gabbhaseyyā apagatā, tasmā so taṃ apagabbhataṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tatra ca yassa kho, brāhmaṇa, āyatiṃ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnāti etesaṃ padānaṃ evamattho daṭṭhabbo – ‘‘brāhmaṇa, yassa puggalassa anāgate gabbhaseyyā punabbhave ca abhinibbatti anuttarena maggena vihatakāraṇattā pahīnā. Gabbhaseyyāgahaṇena cettha jalābujayoni gahitā, punabbhavābhinibbattiggahaṇena itarā tisso’’pi.
អបិច គព្ភស្ស សេយ្យា គព្ភសេយ្យា។ បុនព្ភវោ ឯវ អភិនិព្ពត្តិ បុនព្ភវាភិនិព្ពត្តីតិ ឯវមេត្ថ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ យថា ច វិញ្ញាណដ្ឋិតីតិ វុត្តេបិ ន វិញ្ញាណតោ អញ្ញា ឋិតិ អត្ថិ, ឯវមិធាបិ ន គព្ភតោ អញ្ញា សេយ្យា វេទិតព្ពា។ អភិនិព្ពត្តិ ច នាម យស្មា បុនព្ភវភូតាបិ អបុនព្ភវភូតាបិ អត្ថិ, ឥធ ច បុនព្ភវភូតា អធិប្បេតា, តស្មា វុត្តំ – ‘‘បុនព្ភវោ ឯវ អភិនិព្ពត្តិ បុនព្ភវាភិនិព្ពត្តី’’តិ។
Apica gabbhassa seyyā gabbhaseyyā. Punabbhavo eva abhinibbatti punabbhavābhinibbattīti evamettha attho daṭṭhabbo. Yathā ca viññāṇaṭṭhitīti vuttepi na viññāṇato aññā ṭhiti atthi, evamidhāpi na gabbhato aññā seyyā veditabbā. Abhinibbatti ca nāma yasmā punabbhavabhūtāpi apunabbhavabhūtāpi atthi, idha ca punabbhavabhūtā adhippetā, tasmā vuttaṃ – ‘‘punabbhavo eva abhinibbatti punabbhavābhinibbattī’’ti.
ឯវំ អាគតកាលតោ បដ្ឋាយ អរសរូបតាទីហិ អដ្ឋហិ អក្កោសវត្ថូហិ អក្កោសន្តម្បិ ព្រាហ្មណំ ភគវា ធម្មិស្សរោ ធម្មរាជា ធម្មសាមី តថាគតោ អនុកម្បាយ សីតលេនេវ ចក្ខុនា ព្រាហ្មណំ ឱលេកេន្តោ យំ ធម្មធាតុំ បដិវិជ្ឈិត្វា ទេសនាវិលាសប្បត្តា នាម ហោតិ, តស្សា ធម្មធាតុយា សុប្បដិវិទ្ធត្តា វិគតវលាហកេ នភេ បុណ្ណចន្ទោ វិយ ច សរទកាលេ សូរិយោ វិយ ច ព្រាហ្មណស្ស ហទយន្ធការំ វិធមេន្តោ តានិយេវ អក្កោសវត្ថូនិ តេន តេន បរិយាយេន អញ្ញថា ទស្សេត្វា បុនបិ អត្តនោ ករុណាវិប្ផារំ អដ្ឋហិ លោកធម្មេហិ អកម្បិយភាវេន បដិលទ្ធតាទិគុណលក្ខណំ បថវិសមចិត្តតំ អកុប្បធម្មតញ្ច បកាសេន្តោ ‘‘អយំ ព្រាហ្មណោ កេវលំ បលិតសិរខណ្ឌទន្តវលិត្តចតាទីហិ អត្តនោ វុទ្ធភាវំ សល្លក្ខេតិ, នោ ច ខោ ជានាតិ អត្តានំ ជាតិយា អនុគតំ ជរាយ អនុសដំ ព្យាធិនោ អធិភូតំ មរណេន អព្ភាហតំ អជ្ជ មរិត្វា បុន ស្វេវ ឧត្តានសេយ្យទារកភាវគមនីយំ ។ មហន្តេន ខោ បន ឧស្សាហេន មម សន្តិកំ អាគតោ, តទស្ស អាគមនំ សាត្ថកំ ហោតូ’’តិ ចិន្តេត្វា ឥមស្មិំ លោកេ អត្តនោ អប្បដិសមំ បុរេជាតភាវំ ទស្សេន្តោ សេយ្យថាបិ, ព្រាហ្មណាតិអាទិនា នយេន ព្រាហ្មណស្ស ធម្មទេសនំ វឌ្ឍេសិ។
Evaṃ āgatakālato paṭṭhāya arasarūpatādīhi aṭṭhahi akkosavatthūhi akkosantampi brāhmaṇaṃ bhagavā dhammissaro dhammarājā dhammasāmī tathāgato anukampāya sītaleneva cakkhunā brāhmaṇaṃ olekento yaṃ dhammadhātuṃ paṭivijjhitvā desanāvilāsappattā nāma hoti, tassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā vigatavalāhake nabhe puṇṇacando viya ca saradakāle sūriyo viya ca brāhmaṇassa hadayandhakāraṃ vidhamento tāniyeva akkosavatthūni tena tena pariyāyena aññathā dassetvā punapi attano karuṇāvipphāraṃ aṭṭhahi lokadhammehi akampiyabhāvena paṭiladdhatādiguṇalakkhaṇaṃ pathavisamacittataṃ akuppadhammatañca pakāsento ‘‘ayaṃ brāhmaṇo kevalaṃ palitasirakhaṇḍadantavalittacatādīhi attano vuddhabhāvaṃ sallakkheti, no ca kho jānāti attānaṃ jātiyā anugataṃ jarāya anusaṭaṃ byādhino adhibhūtaṃ maraṇena abbhāhataṃ ajja maritvā puna sveva uttānaseyyadārakabhāvagamanīyaṃ . Mahantena kho pana ussāhena mama santikaṃ āgato, tadassa āgamanaṃ sātthakaṃ hotū’’ti cintetvā imasmiṃ loke attano appaṭisamaṃ purejātabhāvaṃ dassento seyyathāpi, brāhmaṇātiādinā nayena brāhmaṇassa dhammadesanaṃ vaḍḍhesi.
តត្ថ សេយ្យថាបីតិអាទីនំ ហេដ្ឋា វុតនយេនេវ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ អយំ បន វិសេសោ – ហេដ្ឋា វុត្តនយេនេវ ហិ តេ កុក្កុដបោតកា បក្ខេ វិធុនន្តា តំខណានុរូបំ វិរវន្តា និក្ខមន្តិ។ ឯវំ និក្ខមន្តានញ្ច តេសំ យោ បឋមតរំ និក្ខមតិ, សោ ជេដ្ឋោតិ វុច្ចតិ។ តស្មា ភគវា តាយ ឧបមាយ អត្តនោ ជេដ្ឋភាវំ សាធេតុកាមោ ព្រាហ្មណំ បុច្ឆតិ – យោ នុ ខោ តេសំ កុក្កុដច្ឆាបោតកានំ…បេ.… កិន្តិ ស្វាស្ស វចនីយោតិ។ តត្ថ កុក្កុដច្ឆាបកានន្តិ កុក្កុដបោតកានំ។ កិន្តិ ស្វាស្ស វចនីយោតិ សោ កិន្តិ វចនីយោ អស្ស, កិំ វត្តព្ពោ ភវេយ្យ ជេដ្ឋោ វា កនិដ្ឋោ វាតិ។
Tattha seyyathāpītiādīnaṃ heṭṭhā vutanayeneva attho veditabbo. Ayaṃ pana viseso – heṭṭhā vuttanayeneva hi te kukkuṭapotakā pakkhe vidhunantā taṃkhaṇānurūpaṃ viravantā nikkhamanti. Evaṃ nikkhamantānañca tesaṃ yo paṭhamataraṃ nikkhamati, so jeṭṭhoti vuccati. Tasmā bhagavā tāya upamāya attano jeṭṭhabhāvaṃ sādhetukāmo brāhmaṇaṃ pucchati – yo nu kho tesaṃ kukkuṭacchāpotakānaṃ…pe… kinti svāssa vacanīyoti. Tattha kukkuṭacchāpakānanti kukkuṭapotakānaṃ. Kinti svāssa vacanīyoti so kinti vacanīyo assa, kiṃ vattabbo bhaveyya jeṭṭho vā kaniṭṭho vāti.
‘‘ជេដ្ឋោ’’តិស្ស, ភោ គោតម, វចនីយោតិ, ភោ គោតម, សោ ជេដ្ឋោ ឥតិ អស្ស វចនីយោ។ កស្មាតិ ចេ? សោ ហិ នេសំ ជេដ្ឋោតិ, យស្មា សោ នេសំ វុទ្ធតរោតិ អត្ថោ។ អថស្ស ភគវា ឱបម្មំ សម្បដិបាទេន្តោ ឯវមេវ ខោតិ អាហ, យថា សោ កុក្កុដបោតកោ, ឯវំ អហម្បិ។ អវិជ្ជាគតាយ បជាយាតិ អវិជ្ជា វុច្ចតិ អញ្ញាណំ, តត្ថ គតាយ។ បជាយាតិ សត្តធិវចនមេតំ, អវិជ្ជាកោសស្ស អន្តោ បវិដ្ឋេសុ សត្តេសូបិ វុត្តំ ហោតិ។ អណ្ឌភូតាយាតិ អណ្ឌេ ភូតាយ បជាតាយ សញ្ជាតាយ។ យថា ហិ អណ្ឌេ និព្ពត្តា ឯកច្ចេ សត្តា អណ្ឌភូតាតិ វុច្ចន្តិ, ឯវមយំ សព្ពាបិ បជា អវិជ្ជណ្ឌកោសេ និព្ពត្តត្តា អណ្ឌភូតាតិ វុច្ចតិ។ បរិយោនទ្ធាយាតិ តេន អវិជ្ជណ្ឌកោសេន សមន្តតោ ឱនទ្ធាយ ពទ្ធាយ វេឋិតាយ។ អវិជ្ជណ្ឌកោសំ បទាលេត្វាតិ តំ អវិជ្ជាមយំ អណ្ឌកោសំ ភិន្ទិត្វា។ ឯកោវ លោកេតិ សកលេបិ លោកសន្និវាសេ អហមេវ ឯកោ អទុតិយោ។ អនុត្តរំ សម្មាសម្ពោធិំ អភិសម្ពុទ្ធោតិ ឧត្តររហិតំ សព្ពសេដ្ឋំ សម្មា សាមញ្ច ពោធិំ, អថ វា បសត្ថំ សុន្ទរញ្ច ពោធិំ។ អរហត្តមគ្គញាណស្សេតំ នាមំ, សព្ពញ្ញុតញ្ញាណស្សាបិ នាមមេវ។ ឧភយម្បិ វដ្ដតិ។ អញ្ញេសំ អរហត្តមគ្គោ អនុត្តរា ពោធិ ហោតិ, ន ហោតីតិ? ន ហោតិ។ កស្មា? អសព្ពគុណទាយកត្តា។ តេសញ្ហិ កស្សចិ អរហត្តមគ្គោ អរហត្តផលមេវ ទេតិ, កស្សចិ តិស្សោ វិជ្ជា, កស្សចិ ឆ អភិញ្ញា, កស្សចិ ចតស្សោ បដិសម្ភិទា, កស្សចិ សាវកបារមិញាណំ។ បច្ចេកពុទ្ធានម្បិ បច្ចេកពោធិញាណមេវ ទេតិ, ពុទ្ធានំ បន សព្ពគុណសម្បត្តិំ ទេតិ អភិសេកោ វិយ រញ្ញោ សព្ពលោកិស្សរភាវំ។ តស្មា អញ្ញស្ស កស្សចិបិ អនុត្តរា ពោធិ ន ហោតីតិ។ អភិសម្ពុទ្ធោតិ អព្ភញ្ញាសិំ បដិវិជ្ឈិំ, បត្តោម្ហិ អធិគតោម្ហីតិ វុត្តំ ហោតិ។
‘‘Jeṭṭho’’tissa, bho gotama, vacanīyoti, bho gotama, so jeṭṭho iti assa vacanīyo. Kasmāti ce? So hi nesaṃ jeṭṭhoti, yasmā so nesaṃ vuddhataroti attho. Athassa bhagavā opammaṃ sampaṭipādento evameva khoti āha, yathā so kukkuṭapotako, evaṃ ahampi. Avijjāgatāyapajāyāti avijjā vuccati aññāṇaṃ, tattha gatāya. Pajāyāti sattadhivacanametaṃ, avijjākosassa anto paviṭṭhesu sattesūpi vuttaṃ hoti. Aṇḍabhūtāyāti aṇḍe bhūtāya pajātāya sañjātāya. Yathā hi aṇḍe nibbattā ekacce sattā aṇḍabhūtāti vuccanti, evamayaṃ sabbāpi pajā avijjaṇḍakose nibbattattā aṇḍabhūtāti vuccati. Pariyonaddhāyāti tena avijjaṇḍakosena samantato onaddhāya baddhāya veṭhitāya. Avijjaṇḍakosaṃ padāletvāti taṃ avijjāmayaṃ aṇḍakosaṃ bhinditvā. Ekova loketi sakalepi lokasannivāse ahameva eko adutiyo. Anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti uttararahitaṃ sabbaseṭṭhaṃ sammā sāmañca bodhiṃ, atha vā pasatthaṃ sundarañca bodhiṃ. Arahattamaggañāṇassetaṃ nāmaṃ, sabbaññutaññāṇassāpi nāmameva. Ubhayampi vaṭṭati. Aññesaṃ arahattamaggo anuttarā bodhi hoti, na hotīti? Na hoti. Kasmā? Asabbaguṇadāyakattā. Tesañhi kassaci arahattamaggo arahattaphalameva deti, kassaci tisso vijjā, kassaci cha abhiññā, kassaci catasso paṭisambhidā, kassaci sāvakapāramiñāṇaṃ. Paccekabuddhānampi paccekabodhiñāṇameva deti, buddhānaṃ pana sabbaguṇasampattiṃ deti abhiseko viya rañño sabbalokissarabhāvaṃ. Tasmā aññassa kassacipi anuttarā bodhi na hotīti. Abhisambuddhoti abbhaññāsiṃ paṭivijjhiṃ, pattomhi adhigatomhīti vuttaṃ hoti.
ឥទានិ យទេតំ ភគវតា ‘‘ឯវមេវ ខោ’’តិអាទិនា នយេន វុត្តំ ឱបម្មសម្បដិបាទនំ, តំ ឯវំ អត្ថេន សំសន្ទិត្វា វេទិតព្ពំ – យថា ហិ តស្សា កុក្កុដិយា អត្តនោ អណ្ឌេសុ អធិសយនាទិតិវិធកិរិយាករណំ, ឯវំ ពោធិបល្លង្កេ និសិន្នស្ស ពោធិសត្តភូតស្ស ភគវតោ អត្តនោ សន្តានេ អនិច្ចំ, ទុក្ខំ, អនត្តាតិ តិវិធានុបស្សនាករណំ។ កុក្កុដិយា តិវិធកិរិយាសម្បាទនេន អណ្ឌានំ អបូតិភាវោ វិយ ពោធិសត្តភូតស្ស ភគវតោ តិវិធានុបស្សនាសម្បាទនេន វិបស្សនាញាណស្ស អបរិហានិ។ កុក្កុដិយា តិវិធកិរិយាករណេន អណ្ឌានំ អល្លសិនេហបរិយាទានំ វិយ ពោធិសត្តភូតស្ស ភគវតោ តិវិធានុបស្សនាសម្បាទនេន ភវត្តយានុគតនិកន្តិសិនេហបរិយាទានំ។ កុក្កុដិយា តិវិធកិរិយាករណេន អណ្ឌកបាលានំ តនុភាវោ វិយ ពោធិសត្តភូតស្ស ភគវតោ តិវិធានុបស្សនាសម្បាទនេន អវិជ្ជណ្ឌកោសស្ស តនុភាវោ, កុក្កុដិយា តិវិធកិរិយាករណេន កុក្កុដបោតកស្ស បាទនខតុណ្ឌកានំ ថទ្ធខរភាវោ វិយ ពោធិសត្តភូតស្ស ភគវតោ តិវិធានុបស្សនាសម្បាទនេន វិបស្សនាញាណស្ស តិក្ខខរវិប្បសន្នសូរភាវោ។ កុក្កុដិយា តិវិធកិរិយាករណេន កុក្កុដបោតកស្ស បរិណាមកាលោ វិយ ពោធិសត្តភូតស្ស ភគវតោ តិវិធានុបស្សនាសម្បាទនេន វិបស្សនាញាណស្ស បរិណាមកាលោ វឌ្ឍិកាលោ គព្ភគ្គហណកាលោ។ កុក្កុដិយា តិវិធកិរិយាករណេន កុក្កុដបោតកស្ស បាទនខសិខាយ វា មុខតុណ្ឌកេន វា អណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា បក្ខេ បប្ផោដេត្វា សោត្ថិនា អភិនិព្ភិទាកាលោ វិយ ភគវតោ តិវិធានុបស្សនាសម្បាទនេន វិបស្សនាញាណគព្ភំ គណ្ហាបេត្វា អនុបុព្ពាធិគតេន អរហត្តមគ្គេន អវិជ្ជណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា អភិញ្ញាបក្ខេ បប្ផោដេត្វា សោត្ថិនា សកលពុទ្ធគុណសច្ឆិកតកាលោ វេទិតព្ពោ។
Idāni yadetaṃ bhagavatā ‘‘evameva kho’’tiādinā nayena vuttaṃ opammasampaṭipādanaṃ, taṃ evaṃ atthena saṃsanditvā veditabbaṃ – yathā hi tassā kukkuṭiyā attano aṇḍesu adhisayanāditividhakiriyākaraṇaṃ, evaṃ bodhipallaṅke nisinnassa bodhisattabhūtassa bhagavato attano santāne aniccaṃ, dukkhaṃ, anattāti tividhānupassanākaraṇaṃ. Kukkuṭiyā tividhakiriyāsampādanena aṇḍānaṃ apūtibhāvo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇassa aparihāni. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena aṇḍānaṃ allasinehapariyādānaṃ viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena bhavattayānugatanikantisinehapariyādānaṃ. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena aṇḍakapālānaṃ tanubhāvo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena avijjaṇḍakosassa tanubhāvo, kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena kukkuṭapotakassa pādanakhatuṇḍakānaṃ thaddhakharabhāvo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇassa tikkhakharavippasannasūrabhāvo. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena kukkuṭapotakassa pariṇāmakālo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇassa pariṇāmakālo vaḍḍhikālo gabbhaggahaṇakālo. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena kukkuṭapotakassa pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā pakkhe papphoṭetvā sotthinā abhinibbhidākālo viya bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇagabbhaṃ gaṇhāpetvā anupubbādhigatena arahattamaggena avijjaṇḍakosaṃ padāletvā abhiññāpakkhe papphoṭetvā sotthinā sakalabuddhaguṇasacchikatakālo veditabbo.
អហញ្ហិ, ព្រាហ្មណ, ជេដ្ឋោ សេដ្ឋោ លោកស្សាតិ, ព្រាហ្មណ, យថា តេសំ កុក្កុដបោតកានំ បឋមតរំ អណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា អភិនិព្ពត្តោ កុក្កុដបោតកោ ជេដ្ឋោ ហោតិ, ឯវំ អវិជ្ជាគតាយ បជាយ តំ អវិជ្ជណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា បឋមតរំ អរិយាយ ជាតិយា ជាតត្តា អហញ្ហិ ជេដ្ឋោ វុទ្ធតមោតិ សង្ខំ គតោ, សព្ពគុណេហិ បន អប្បដិសមត្តា សេដ្ឋោតិ។
Ahañhi, brāhmaṇa, jeṭṭho seṭṭho lokassāti, brāhmaṇa, yathā tesaṃ kukkuṭapotakānaṃ paṭhamataraṃ aṇḍakosaṃ padāletvā abhinibbatto kukkuṭapotako jeṭṭho hoti, evaṃ avijjāgatāya pajāya taṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā paṭhamataraṃ ariyāya jātiyā jātattā ahañhi jeṭṭho vuddhatamoti saṅkhaṃ gato, sabbaguṇehi pana appaṭisamattā seṭṭhoti.
ឯវំ ភគវា អត្តនោ អនុត្តរំ ជេដ្ឋសេដ្ឋភាវំ ព្រាហ្មណស្ស បកាសេត្វា ឥទានិ យាយ បដិបទាយ តំ អធិគតោ, តំ បដិបទំ បុព្ពភាគតោ បភុតិ ទស្សេតុំ អារទ្ធំ ខោ បន មេ, ព្រាហ្មណាតិអាទិមាហ។ តត្ថ អារទ្ធំ ខោ បន មេ, ព្រាហ្មណ, វីរិយំ អហោសីតិ, ព្រាហ្មណ, ន មយា អយំ អនុត្តរោ ជេដ្ឋសេដ្ឋភាវោ កុសីតេន មុដ្ឋស្សតិនា សារទ្ធកាយេន វិក្ខិត្តចិតេន អធិគតោ, អបិច ខោ តទធិគមាយ អារទ្ធំ ខោ បន មេ វីរិយំ អហោសិ។ ពោធិមណ្ឌេ និសិន្នេន មយា ចតុសម្មប្បធានភេទំ វីរិយំ អារទ្ធំ អហោសិ, បគ្គហិតំ អសិថិលប្បវត្តិតំ។ អារទ្ធត្តាយេវ ច មេ តំ អសល្លីនំ អហោសិ ។ ន កេវលញ្ច វីរិយមេវ, សតិបិ មេ អារម្មណាភិមុខភាវេន ឧបដ្ឋិតា អហោសិ, ឧបដ្ឋិតត្តាយេវ ច អសម្មុដ្ឋា។ បស្សទ្ធោ កាយោ អសារទ្ធោតិ កាយចិត្តប្បស្សទ្ធិវសេន កាយោបិ មេ បស្សទ្ធោ អហោសិ។ តត្ថ យស្មា នាមកាយេ បស្សទ្ធេ រូបកាយោបិ បស្សទ្ធោយេវ ហោតិ, តស្មា ‘‘នាមកាយោ រូបកាយោ’’តិ អវិសេសេត្វាវ ‘‘បស្សទ្ធោ កាយោ’’តិ វុត្តំ។ អសារទ្ធោតិ សោ ច ខោ បស្សទ្ធត្តាយេវ អសារទ្ធោ, វិគតទរថោតិ វុត្តំ ហោតិ ។ សមាហិតំ ចិត្តំ ឯកគ្គន្តិ ចិត្តម្បិ មេ សម្មា អាហិតំ សុដ្ឋុ ឋបិតំ អប្បិតំ វិយ អហោសិ, សមាហិតត្តា ឯវ ច ឯកគ្គំ អចលំ និប្ផន្ទនន្តិ។ ឯត្តាវតា ឈានស្ស បុព្ពភាគបដិបទា កថិតា ហោតិ។
Evaṃ bhagavā attano anuttaraṃ jeṭṭhaseṭṭhabhāvaṃ brāhmaṇassa pakāsetvā idāni yāya paṭipadāya taṃ adhigato, taṃ paṭipadaṃ pubbabhāgato pabhuti dassetuṃ āraddhaṃ kho pana me, brāhmaṇātiādimāha. Tattha āraddhaṃ kho pana me, brāhmaṇa, vīriyaṃ ahosīti, brāhmaṇa, na mayā ayaṃ anuttaro jeṭṭhaseṭṭhabhāvo kusītena muṭṭhassatinā sāraddhakāyena vikkhittacitena adhigato, apica kho tadadhigamāya āraddhaṃ kho pana me vīriyaṃ ahosi. Bodhimaṇḍe nisinnena mayā catusammappadhānabhedaṃ vīriyaṃ āraddhaṃ ahosi, paggahitaṃ asithilappavattitaṃ. Āraddhattāyeva ca me taṃ asallīnaṃ ahosi . Na kevalañca vīriyameva, satipi me ārammaṇābhimukhabhāvena upaṭṭhitā ahosi, upaṭṭhitattāyeva ca asammuṭṭhā. Passaddho kāyo asāraddhoti kāyacittappassaddhivasena kāyopi me passaddho ahosi. Tattha yasmā nāmakāye passaddhe rūpakāyopi passaddhoyeva hoti, tasmā ‘‘nāmakāyo rūpakāyo’’ti avisesetvāva ‘‘passaddho kāyo’’ti vuttaṃ. Asāraddhoti so ca kho passaddhattāyeva asāraddho, vigatadarathoti vuttaṃ hoti . Samāhitaṃ cittaṃ ekagganti cittampi me sammā āhitaṃ suṭṭhu ṭhapitaṃ appitaṃ viya ahosi, samāhitattā eva ca ekaggaṃ acalaṃ nipphandananti. Ettāvatā jhānassa pubbabhāgapaṭipadā kathitā hoti.
ឥទានិ ឥមាយ បដិបទាយ អធិគតំ បឋមជ្ឈានំ អាទិំ កត្វា វិជ្ជាត្តយបរិយោសានំ វិសេសំ ទស្សេន្តោ សោ ខោ អហន្តិអាទិមាហ។ តត្ថ យំ យាវ វិនិច្ឆយនយេន វត្តព្ពំ សិយា, តំ វិសុទ្ធិមគ្គេ (វិសុទ្ធិ. ១.៦៩) វុត្តមេវ។
Idāni imāya paṭipadāya adhigataṃ paṭhamajjhānaṃ ādiṃ katvā vijjāttayapariyosānaṃ visesaṃ dassento so kho ahantiādimāha. Tattha yaṃ yāva vinicchayanayena vattabbaṃ siyā, taṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.69) vuttameva.
អយំ ខោ មេ, ព្រាហ្មណាតិអាទីសុ បន វិជ្ជាតិ វិទិតករណដ្ឋេន វិជ្ជា។ កិំ វិទិតំ ករោតិ ? បុព្ពេនិវាសំ។ អវិជ្ជាតិ តស្សេវ បុព្ពេនិវាសស្ស អវិទិតករណដ្ឋេន តប្បដិច្ឆាទកមោហោ។ តមោតិ ស្វេវ មោហោ តប្បដិច្ឆាទកដ្ឋេន តមោ នាម។ អាលោកោតិ សា ឯវ វិជ្ជា ឱភាសករណដ្ឋេន អាលោកោតិ។ ឯត្ថ ច វិជ្ជា អធិគតាតិ អត្ថោ, សេសំ បសំសាវចនំ។ យោជនា បនេត្ថ – អយំ ខោ មេ វិជ្ជា អធិគតា, តស្ស មេ អធិគតវិជ្ជស្ស អវិជ្ជា វិហតា, វិនដ្ឋាតិ អត្ថោ។ កស្មា? យស្មា វិជ្ជា ឧប្បន្នា។ ឯស នយោ ឥតរស្មិម្បិ បទទ្វយេ។ យថា តន្តិ ឯត្ថ តន្តិ និបាតមត្តំ។ សតិយា អវិប្បវាសេន អប្បមត្តស្ស វីរិយាតាបេន អាតាបិនោ កាយេ ច ជីវិតេ ច អនបេក្ខាតាយ បហិតត្តស្ស បេសិតត្តស្សាតិ អត្ថោ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – យថា អប្បមត្តស្ស អាតាបិនោ បហិតត្តស្ស វិហរតោ អវិជ្ជា វិហញ្ញេយ្យ, វិជ្ជា ឧប្បជ្ជេយ្យ តមោ វិហញ្ញេយ្យ, អាលោកោ ឧប្បជ្ជេយ្យ, ឯវមេវ មម អវិជ្ជា វិហតា, វិជ្ជា ឧប្បន្នា, តមោ វិហតោ, អាលោកោ ឧប្បន្នោ។ ឯតស្ស មេ បធានានុយោគស្ស អនុរូបមេវ ផលំ លទ្ធន្តិ។
Ayaṃ kho me, brāhmaṇātiādīsu pana vijjāti viditakaraṇaṭṭhena vijjā. Kiṃ viditaṃ karoti ? Pubbenivāsaṃ. Avijjāti tasseva pubbenivāsassa aviditakaraṇaṭṭhena tappaṭicchādakamoho. Tamoti sveva moho tappaṭicchādakaṭṭhena tamo nāma. Ālokoti sā eva vijjā obhāsakaraṇaṭṭhena ālokoti. Ettha ca vijjā adhigatāti attho, sesaṃ pasaṃsāvacanaṃ. Yojanā panettha – ayaṃ kho me vijjā adhigatā, tassa me adhigatavijjassa avijjā vihatā, vinaṭṭhāti attho. Kasmā? Yasmā vijjā uppannā. Esa nayo itarasmimpi padadvaye. Yathā tanti ettha tanti nipātamattaṃ. Satiyā avippavāsena appamattassa vīriyātāpena ātāpino kāye ca jīvite ca anapekkhātāya pahitattassa pesitattassāti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avijjā vihaññeyya, vijjā uppajjeyya tamo vihaññeyya, āloko uppajjeyya, evameva mama avijjā vihatā, vijjā uppannā, tamo vihato, āloko uppanno. Etassa me padhānānuyogassa anurūpameva phalaṃ laddhanti.
អយំ ខោ មេ, ព្រាហ្មណ, បឋមា អភិនិព្ភិទា អហោសិ កុក្កុដច្ឆាបកស្សេវ អណ្ឌកោសម្ហាតិ អយំ ខោ មម, ព្រាហ្មណ, បុព្ពេនិវាសានុស្សតិញាណមុខតុណ្ឌកេន បុព្ពេ និវុត្ថខន្ធប្បដិច្ឆាទកំ អវិជ្ជណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា បឋមា អភិនិព្ភិទា បឋមា និក្ខន្តិ បឋមា អរិយាជាតិ អហោសិ កុក្កុដច្ឆាបកស្សេវ មុខតុណ្ឌកេន វា ំ បាទនខសិខាយ វា អណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា តម្ហា អណ្ឌកោសម្ហា អភិនិព្ភិទា និក្ខន្តិ កុក្កុដនិកាយេ បច្ចាជាតីតិ។ អយំ តាវ បុព្ពេនិវាសកថាយំ នយោ។
Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, paṭhamā abhinibbhidā ahosi kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhāti ayaṃ kho mama, brāhmaṇa, pubbenivāsānussatiñāṇamukhatuṇḍakena pubbe nivutthakhandhappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā paṭhamā abhinibbhidā paṭhamā nikkhanti paṭhamā ariyājāti ahosi kukkuṭacchāpakasseva mukhatuṇḍakena vā ṃ pādanakhasikhāya vā aṇḍakosaṃ padāletvā tamhā aṇḍakosamhā abhinibbhidā nikkhanti kukkuṭanikāye paccājātīti. Ayaṃ tāva pubbenivāsakathāyaṃ nayo.
ចុតុបបាតកថាយ បន វិជ្ជាតិ ទិព្ពចក្ខុញាណវិជ្ជា។ អវិជ្ជាតិ ចុតុបបាតប្បដិច្ឆាទិកា អវិជ្ជា។ យថា បន បុព្ពេនិវាសកថាយំ ‘‘បុព្ពេនិវាសានុស្សតិញាណមុខតុណ្ឌកេន បុព្ពេ និវុត្ថក្ខន្ធប្បដិច្ឆាទកំ អវិជ្ជណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា’’តិ វុត្តំ, ឯវមិធ ‘‘ចុតុបបាតញាណមុខតុណ្ឌកេន ចុតុបបាតប្បដិច្ឆាទកំ អវិជ្ជណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា’’តិ វត្តព្ពំ។
Cutupapātakathāya pana vijjāti dibbacakkhuñāṇavijjā. Avijjāti cutupapātappaṭicchādikā avijjā. Yathā pana pubbenivāsakathāyaṃ ‘‘pubbenivāsānussatiñāṇamukhatuṇḍakena pubbe nivutthakkhandhappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā’’ti vuttaṃ, evamidha ‘‘cutupapātañāṇamukhatuṇḍakena cutupapātappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā’’ti vattabbaṃ.
យំ បនេតំ បច្ចវេក្ខណញាណបរិគ្គហិតំ អាសវានំ ខយញាណាធិគមំ ព្រាហ្មណស្ស ទស្សេន្តោ អយំ ខោ មេ, ព្រាហ្មណ, តតិយា វិជ្ជាតិអាទិមាហ, តត្ថ វិជ្ជាតិ អរហត្តមគ្គវិជ្ជា។ អវិជ្ជាតិ ចតុសច្ចប្បដិច្ឆាទិកា អវិជ្ជា។ អយំ ខោ មេ, ព្រាហ្មណ, តតិយា អភិនិព្ភិទា អហោសីតិ ឯត្ថ អយំ ខោ មម, ព្រាហ្មណ, អាសវានំ ខយញាណមុខតុណ្ឌកេន ចតុសច្ចបដិច្ឆាទកំ អវិជ្ជណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា តតិយា អភិនិព្ភិទា តតិយា និក្ខន្តិ តតិយា អរិយជាតិ អហោសិ កុក្កុដច្ឆាបកស្សេវ មុខតុណ្ឌកេន វា បាទនខសិខាយ វា អណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា តម្ហា អណ្ឌកោសម្ហា អភិនិព្ភិទា និក្ខន្តិ កុក្កុដនិកាយេ បច្ចាជាតីតិ។
Yaṃ panetaṃ paccavekkhaṇañāṇapariggahitaṃ āsavānaṃ khayañāṇādhigamaṃ brāhmaṇassa dassento ayaṃ kho me, brāhmaṇa, tatiyā vijjātiādimāha, tattha vijjāti arahattamaggavijjā. Avijjāti catusaccappaṭicchādikā avijjā. Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, tatiyā abhinibbhidā ahosīti ettha ayaṃ kho mama, brāhmaṇa, āsavānaṃ khayañāṇamukhatuṇḍakena catusaccapaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā tatiyā abhinibbhidā tatiyā nikkhanti tatiyā ariyajāti ahosi kukkuṭacchāpakasseva mukhatuṇḍakena vā pādanakhasikhāya vā aṇḍakosaṃ padāletvā tamhā aṇḍakosamhā abhinibbhidā nikkhanti kukkuṭanikāye paccājātīti.
ឯត្តាវតា កិំ ទស្សេសីតិ? សោ ហិ, ព្រាហ្មណ, កុក្កុដច្ឆាបកោ អណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា តតោ និក្ខមន្តោ សកិមេវ ជាយតិ, អហំ បន បុព្ពេនិវុត្ថក្ខន្ធប្បដិច្ឆាទកំ អវិជ្ជណ្ឌកោសំ ភិន្ទិត្វា បឋមំ តាវ បុព្ពេនិវាសានុស្សតិញាណវិជ្ជាយ ជាតោ។ តតោ សត្តានំ ចុតិបដិសន្ធិប្បដិច្ឆាទកំ អវិជ្ជណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា ទុតិយំ ទិព្ពចក្ខុញាណវិជ្ជាយ ជាតោ, បុន ចតុសច្ចប្បដិច្ឆាទកំ អវិជ្ជណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា តតិយំ អាសវានំ ខយញាណវិជ្ជាយ ជាតោ។ ឯវំ តីហិ វិជ្ជាហិ តិក្ខត្តុំ ជាតោម្ហិ។ សា ច មេ ជាតិ អរិយា សុបរិសុទ្ធាតិ ឥទំ ទស្សេតិ។ ឯវំទស្សេន្តោ ច បុព្ពេនិវាសញាណេន អតីតំសញាណំ, ទិព្ពចក្ខុនា បច្ចុប្បន្នានាគតំសញាណំ, អាសវក្ខយេន សកលលោកិយលោកុត្តរគុណន្តិ ឯវំ តីហិ វិជ្ជាហិ សព្ពេបិ សព្ពញ្ញុគុណេ បកាសេត្វា អត្តនោ អរិយាយ ជាតិយា ជេដ្ឋសេដ្ឋភាវំ ព្រាហ្មណស្ស ទស្សេសិ។
Ettāvatā kiṃ dassesīti? So hi, brāhmaṇa, kukkuṭacchāpako aṇḍakosaṃ padāletvā tato nikkhamanto sakimeva jāyati, ahaṃ pana pubbenivutthakkhandhappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ bhinditvā paṭhamaṃ tāva pubbenivāsānussatiñāṇavijjāya jāto. Tato sattānaṃ cutipaṭisandhippaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā dutiyaṃ dibbacakkhuñāṇavijjāya jāto, puna catusaccappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā tatiyaṃ āsavānaṃ khayañāṇavijjāya jāto. Evaṃ tīhi vijjāhi tikkhattuṃ jātomhi. Sā ca me jāti ariyā suparisuddhāti idaṃ dasseti. Evaṃdassento ca pubbenivāsañāṇena atītaṃsañāṇaṃ, dibbacakkhunā paccuppannānāgataṃsañāṇaṃ, āsavakkhayena sakalalokiyalokuttaraguṇanti evaṃ tīhi vijjāhi sabbepi sabbaññuguṇe pakāsetvā attano ariyāya jātiyā jeṭṭhaseṭṭhabhāvaṃ brāhmaṇassa dassesi.
ឯវំ វុត្តេ វេរញ្ជោ ព្រាហ្មណោតិ ឯវំ ភគវតា លោកានុកម្បកេន ព្រាហ្មណំ អនុកម្បមានេន និគុហិតព្ពេបិ អត្តនោ អរិយាយ ជាតិយា ជេដ្ឋសេដ្ឋភាវេ វិជ្ជាត្តយបកាសិកាយ ធម្មទេសនាយ វុត្តេ បីតិវិប្ផារបរិបុណ្ណគត្តចិត្តោ វេរញ្ជោ ព្រាហ្មណោ តំ ភគវតោ អរិយាយ ជាតិយា ជេដ្ឋសេដ្ឋភាវំ វិទិត្វា ‘‘ឦទិសំ នាមាហំ សព្ពលោកជេដ្ឋំ សព្ពគុណសមន្នាគតំ សព្ពញ្ញុំ ‘អញ្ញេសំ អភិវាទនាទិកម្មំ ន ករោតី’តិ អវចំ, ធិរត្ថុ វត, ភោ, អញ្ញាណ’’ន្តិ អត្តានំ គរហិត្វា ‘‘អយំ ទានិ លោកេ អរិយាយ ជាតិយា បុរេជាតដ្ឋេន ជេដ្ឋោ, សព្ពគុណេហិ អប្បដិសមដ្ឋេន សេដ្ឋោ’’តិ និដ្ឋំ គន្ត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោច – ជេដ្ឋោ ភវំ គោតមោ សេដ្ឋោ ភវំ គោតមោតិ។ ឯវញ្ច បន វត្វា បុន តំ ភគវតោ ធម្មទេសនំ អព្ភនុមោទមានោ អភិក្កន្តំ ភោ គោតមាតិអាទិមាហ។ តំ វុត្តត្ថមេវាតិ។
Evaṃ vutte verañjo brāhmaṇoti evaṃ bhagavatā lokānukampakena brāhmaṇaṃ anukampamānena niguhitabbepi attano ariyāya jātiyā jeṭṭhaseṭṭhabhāve vijjāttayapakāsikāya dhammadesanāya vutte pītivipphāraparipuṇṇagattacitto verañjo brāhmaṇo taṃ bhagavato ariyāya jātiyā jeṭṭhaseṭṭhabhāvaṃ viditvā ‘‘īdisaṃ nāmāhaṃ sabbalokajeṭṭhaṃ sabbaguṇasamannāgataṃ sabbaññuṃ ‘aññesaṃ abhivādanādikammaṃ na karotī’ti avacaṃ, dhiratthu vata, bho, aññāṇa’’nti attānaṃ garahitvā ‘‘ayaṃ dāni loke ariyāya jātiyā purejātaṭṭhena jeṭṭho, sabbaguṇehi appaṭisamaṭṭhena seṭṭho’’ti niṭṭhaṃ gantvā bhagavantaṃ etadavoca – jeṭṭho bhavaṃ gotamo seṭṭho bhavaṃ gotamoti. Evañca pana vatvā puna taṃ bhagavato dhammadesanaṃ abbhanumodamāno abhikkantaṃ bho gotamātiādimāha. Taṃ vuttatthamevāti.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១. វេរញ្ជសុត្តំ • 1. Verañjasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ១. វេរញ្ជសុត្តវណ្ណនា • 1. Verañjasuttavaṇṇanā
