| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
၂. မဟာဝဂ္ဂော
2. Mahāvaggo
၁. ဝေရဉ္ဇသုတ္တဝဏ္ဏနာ
1. Verañjasuttavaṇṇanā
၁၁. ဒုတိယသ္သ ပဌမေ အဘိဝာဒေတီတိ ဧဝမာဒီနိ န သမဏော ဂောတမောတိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနကာရေန ယောဇေတ္ဝာ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော ‘‘န ဝန္ဒတိ နာသနာ ဝုဋ္ဌာတိ, နာပိ ‘ဣဓ ဘောန္တော နိသီဒန္တူ’တိ ဧဝံ အာသနေန ဝာ နိမန္တေတီ’’တိ။ ဧတ္ထ ဟိ ဝာ-သဒ္ဒော ဝိဘာဝနေ နာမ အတ္ထေ ‘‘ရူပံ နိစ္စံ ဝာ အနိစ္စံ ဝာ’’တိအာဒီသု ဝိယ။ ဧဝံ ဝတ္ဝာ အထ အတ္တနော အဘိဝာဒနာဒီနိ အကရောန္တံ ဘဂဝန္တံ ဒိသ္ဝာ အာဟ – တယိဒံ, ဘော ဂောတမ, တထေဝာတိ။ ယံ တံ မယာ သုတံ, တံ တထေဝ, တံ သဝနဉ္စ မေ ဒသ္သနဉ္စ သံသန္ဒတိ သမေတိ, အတ္ထတော ဧကီဘာဝံ ဂစ္ဆတိ။ န ဟိ ဘဝံ ဂောတမော။ပေ.။ အာသနေန ဝာ နိမန္တေတီတိ။ ဧဝံ အတ္တနာ သုတံ ဒိဋ္ဌေန နိဂမေတ္ဝာ နိန္ဒန္တော အာဟ – တယိဒံ, ဘော ဂောတမ, န သမ္ပန္နမေဝာတိ တံ အဘိဝာဒနာဒီနံ အကရဏံ အယုတ္တမေဝာတိ။
11. Dutiyassa paṭhame abhivādetīti evamādīni na samaṇo gotamoti ettha vuttanakārena yojetvā evamettha attho veditabbo ‘‘na vandati nāsanā vuṭṭhāti, nāpi ‘idha bhonto nisīdantū’ti evaṃ āsanena vā nimantetī’’ti. Ettha hi vā-saddo vibhāvane nāma atthe ‘‘rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’tiādīsu viya. Evaṃ vatvā atha attano abhivādanādīni akarontaṃ bhagavantaṃ disvā āha – tayidaṃ, bho gotama, tathevāti. Yaṃ taṃ mayā sutaṃ, taṃ tatheva, taṃ savanañca me dassanañca saṃsandati sameti, atthato ekībhāvaṃ gacchati. Na hi bhavaṃ gotamo…pe… āsanena vā nimantetīti. Evaṃ attanā sutaṃ diṭṭhena nigametvā nindanto āha – tayidaṃ, bho gotama, na sampannamevāti taṃ abhivādanādīnaṃ akaraṇaṃ ayuttamevāti.
အထသ္သ ဘဂဝာ အတ္တုက္ကံသနပရဝမ္ဘနဒောသံ အနုပဂမ္မ ကရုဏာသီတလေန ဟဒယေန တံ အညာဏံ ဝိဓမိတ္ဝာ ယုတ္တဘာဝံ ဒသ္သေတုကာမော နာဟံ တံ ဗ္ရာဟ္မဏာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ရာယံ သင္ခေပတ္ထော – အဟံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, အပ္ပဋိဟတေန သဗ္ဗညုတညာဏစက္ခုနာ ဩလောကေန္တောပိ တံ ပုဂ္ဂလံ ဧတသ္မိံ သဒေဝကာဒိဘေဒေ လောကေ န ပသ္သာမိ, ယမဟံ အဘိဝာဒေယ္ယံ ဝာ ပစ္စုဋ္ဌေယ္ယံ ဝာ အာသနေန ဝာ နိမန္တေယ္ယံ။ အနစ္ဆရိယံ ဝာ ဧတံ, သ္ဝာဟံ အဇ္ဇ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော ဧဝရူပံ နိပစ္စာကာရာရဟံ ပုဂ္ဂလံ န ပသ္သာမိ။ အပိစ ခော ယဒာပာဟံ သမ္ပတိဇာတောဝ ဥတ္တရေန မုခော သတ္တပဒဝီတိဟာရေန ဂန္တ္ဝာ သကလံ ဒသသဟသ္သိလောကဓာတုံ ဩလောကေသိံ, တဒာပိ ဧတသ္မိံ သဒေဝကာဒိဘေဒေ လောကေ တံ ပုဂ္ဂလံ န ပသ္သာမိ, ယမဟံ ဧဝရူပံ နိပစ္စကာရံ ကရေယ္ယံ။ အထ ခော မံ သောဠသကပ္ပသဟသ္သာယုကော ခီဏာသဝမဟာဗ္ရဟ္မာပိ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတ္ဝာ ‘‘တ္ဝံ လောကေ မဟာပုရိသော, တ္ဝံ သဒေဝကသ္သ လောကသ္သ အဂ္ဂော စ ဇေဋ္ဌော စ သေဋ္ဌော စ, နတ္ထိ တယာ ဥတ္တရိတရော’’တိ သဉ္ဇာတသောမနသ္သော ပတိမာနေသိ။ တဒာပိ စာဟံ အတ္တနာ ဥတ္တရိတရံ အပသ္သန္တော အာသဘိံ ဝာစံ နိစ္ဆာရေသိံ – ‘‘အဂ္ဂောဟမသ္မိ လောကသ္သ, ဇေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကသ္သ, သေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကသ္သာ’’တိ။ ဧဝံ သမ္ပတိဇာတသ္သာပိ မယ္ဟံ အဘိဝာဒနာဒိရဟော ပုဂ္ဂလော နတ္ထိ, သ္ဝာဟံ ဣဒာနိ သဗ္ဗညုတံ ပတ္တော ကံ အဘိဝာဒေယ္ယံ။ တသ္မာ တ္ဝံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, မာ တထာဂတာ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ပတ္ထယိ။ ယဉ္ဟိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, တထာဂတော အဘိဝာဒေယ္ယ ဝာ။ပေ.။ အာသနေန ဝာ နိမန္တေယ္ယ, မုဒ္ဓာပိ တသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ ရတ္တိပရိယောသာနေ ပရိပာကသိထိလဗန္ဓနံ ဝဏ္ဋာ မုတ္တတာလဖလံ ဝိယ ဂီဝတော ဆိဇ္ဇိတ္ဝာ သဟသာဝ ဘူမိယံ နိပတေယ္ယ။
Athassa bhagavā attukkaṃsanaparavambhanadosaṃ anupagamma karuṇāsītalena hadayena taṃ aññāṇaṃ vidhamitvā yuttabhāvaṃ dassetukāmo nāhaṃ taṃ brāhmaṇātiādimāha. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – ahaṃ, brāhmaṇa, appaṭihatena sabbaññutaññāṇacakkhunā olokentopi taṃ puggalaṃ etasmiṃ sadevakādibhede loke na passāmi, yamahaṃ abhivādeyyaṃ vā paccuṭṭheyyaṃ vā āsanena vā nimanteyyaṃ. Anacchariyaṃ vā etaṃ, svāhaṃ ajja sabbaññutaṃ patto evarūpaṃ nipaccākārārahaṃ puggalaṃ na passāmi. Apica kho yadāpāhaṃ sampatijātova uttarena mukho sattapadavītihārena gantvā sakalaṃ dasasahassilokadhātuṃ olokesiṃ, tadāpi etasmiṃ sadevakādibhede loke taṃ puggalaṃ na passāmi, yamahaṃ evarūpaṃ nipaccakāraṃ kareyyaṃ. Atha kho maṃ soḷasakappasahassāyuko khīṇāsavamahābrahmāpi añjaliṃ paggahetvā ‘‘tvaṃ loke mahāpuriso, tvaṃ sadevakassa lokassa aggo ca jeṭṭho ca seṭṭho ca, natthi tayā uttaritaro’’ti sañjātasomanasso patimānesi. Tadāpi cāhaṃ attanā uttaritaraṃ apassanto āsabhiṃ vācaṃ nicchāresiṃ – ‘‘aggohamasmi lokassa, jeṭṭhohamasmi lokassa, seṭṭhohamasmi lokassā’’ti. Evaṃ sampatijātassāpi mayhaṃ abhivādanādiraho puggalo natthi, svāhaṃ idāni sabbaññutaṃ patto kaṃ abhivādeyyaṃ. Tasmā tvaṃ, brāhmaṇa, mā tathāgatā evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ patthayi. Yañhi, brāhmaṇa, tathāgato abhivādeyya vā…pe… āsanena vā nimanteyya, muddhāpi tassa puggalassa rattipariyosāne paripākasithilabandhanaṃ vaṇṭā muttatālaphalaṃ viya gīvato chijjitvā sahasāva bhūmiyaṃ nipateyya.
ဧဝံ ဝုတ္တေပိ ဗ္ရာဟ္မဏော ဒုပ္ပညတာယ တထာဂတသ္သ လောကဇေဋ္ဌဘာဝံ အသလ္လက္ခေန္တော ကေဝလံ တံ ဝစနံ အသဟမာနော အာဟ – အရသရူပော ဘဝံ ဂောတမောတိ။ အယံ ကိရသ္သ အဓိပ္ပာယော – ယံ လောကေ အဘိဝာဒနပစ္စုဋ္ဌာနအဉ္ဇလိကမ္မသာမီစိကမ္မံ ‘‘သာမဂ္ဂိရသော’’တိ ဝုစ္စတိ, တံ ဘောတော ဂောတမသ္သ နတ္ထိ။ တသ္မာ အရသရူပော ဘဝံ ဂောတမော, အရသဇာတိကော အရသသဘာဝောတိ။ အထသ္သ ဘဂဝာ စိတ္တမုဒုဘာဝဇနနတ္ထံ ဥဇုဝိပစ္စနီကဘာဝံ ပရိဟရန္တော အညထာ တသ္သ ဝစနသ္သ အတ္ထံ အတ္တနိ သန္ဒသ္သေန္တော အတ္ထိ ခ္ဝေသ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပရိယာယောတိအာဒိမာဟ။
Evaṃ vuttepi brāhmaṇo duppaññatāya tathāgatassa lokajeṭṭhabhāvaṃ asallakkhento kevalaṃ taṃ vacanaṃ asahamāno āha – arasarūpo bhavaṃ gotamoti. Ayaṃ kirassa adhippāyo – yaṃ loke abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammaṃ ‘‘sāmaggiraso’’ti vuccati, taṃ bhoto gotamassa natthi. Tasmā arasarūpo bhavaṃ gotamo, arasajātiko arasasabhāvoti. Athassa bhagavā cittamudubhāvajananatthaṃ ujuvipaccanīkabhāvaṃ pariharanto aññathā tassa vacanassa atthaṃ attani sandassento atthi khvesa, brāhmaṇa, pariyāyotiādimāha.
တတ္ထ အတ္ထိ ခ္ဝေသာတိ အတ္ထိ ခော ဧသ။ ပရိယာယောတိ ကာရဏံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – အတ္ထိ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဧတံ ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန မံ ‘‘အရသရူပော ဘဝံ ဂောတမော’’တိ ဝဒမာနော ပုဂ္ဂလော သမ္မာ ဝဒေယ္ယ, အဝိတထဝာဒီတိ သင္ခံ ဂစ္ဆေယ္ယ။ ကတမော ပန သောတိ? ယေ တေ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ရူပရသာ။ပေ.။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗရသာ, တေ တထာဂတသ္သ ပဟီနာတိ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယေ တေ ဇာတိဝသေန ဝာ ဥပပတ္တိဝသေန ဝာ သေဋ္ဌသမ္မတာနမ္ပိ ပုထုဇ္ဇနာနံ ရူပာရမ္မဏာဒီနိ အသ္သာဒေန္တာနံ အဘိနန္ဒန္တာနံ ရဇ္ဇန္တာနံ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ကာမသုခသ္သာဒသင္ခာတာ ရူပရသာ, သဒ္ဒရသာ, ဂန္ဓရသာ, ရသရသာ, ဖောဋ္ဌဗ္ဗရသာ, ယေ ဣမံ လောကံ ဂီဝာယ ဗန္ဓိတ္ဝာ ဝိယ အာဝိဉ္ဆန္တိ, ဝတ္ထာရမ္မဏာဒိသာမဂ္ဂိယဉ္စ ဥပ္ပန္နတ္တာ သာမဂ္ဂိရသာတိ ဝုစ္စန္တိ။ တေ သဗ္ဗေပိ တထာဂတသ္သ ပဟီနာ။ ‘‘မယ္ဟံ ပဟီနာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗေပိ မမာကာရေန အတ္တာနံ အနုက္ခိပန္တော ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ဒေသနာဝိလာသော ဝာ ဧသ တထာဂတသ္သ။
Tattha atthi khvesāti atthi kho esa. Pariyāyoti kāraṇaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – atthi kho, brāhmaṇa, etaṃ kāraṇaṃ, yena kāraṇena maṃ ‘‘arasarūpo bhavaṃ gotamo’’ti vadamāno puggalo sammā vadeyya, avitathavādīti saṅkhaṃ gaccheyya. Katamo pana soti? Ye te, brāhmaṇa, rūparasā…pe… phoṭṭhabbarasā, te tathāgatassa pahīnāti. Kiṃ vuttaṃ hoti? Ye te jātivasena vā upapattivasena vā seṭṭhasammatānampi puthujjanānaṃ rūpārammaṇādīni assādentānaṃ abhinandantānaṃ rajjantānaṃ uppajjanti kāmasukhassādasaṅkhātā rūparasā, saddarasā, gandharasā, rasarasā, phoṭṭhabbarasā, ye imaṃ lokaṃ gīvāya bandhitvā viya āviñchanti, vatthārammaṇādisāmaggiyañca uppannattā sāmaggirasāti vuccanti. Te sabbepi tathāgatassa pahīnā. ‘‘Mayhaṃ pahīnā’’ti vattabbepi mamākārena attānaṃ anukkhipanto dhammaṃ deseti, desanāvilāso vā esa tathāgatassa.
တတ္ထ ပဟီနာတိ စိတ္တသန္တာနတော ဝိဂတာ, ပဇဟိတာ ဝာ။ ဧတသ္မိံ ပနတ္ထေ ကရဏေ သာမိဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အရိယမဂ္ဂသတ္ထေန ဥစ္ဆိန္နံ တဏ္ဟာဝိဇ္ဇာမယံ မူလံ ဧတေသန္တိ ဥစ္ဆိန္နမူလာ။ တာလဝတ္ထု ဝိယ နေသံ ဝတ္ထု ကတန္တိ တာလာဝတ္ထုကတာ။ ယထာ ဟိ တာလရုက္ခံ သမူလံ ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ တသ္သ ဝတ္ထုမတ္တေ တသ္မိံ ပဒေသေ ကတေ န ပုန တသ္သ တာလသ္သ ဥပ္ပတ္တိ ပညာယတိ, ဧဝံ အရိယမဂ္ဂသတ္ထေန သမူလေ ရူပာဒိရသေ ဥဒ္ဓရိတ္ဝာ တေသံ ပုဗ္ဗေ ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗဘာဝေန ဝတ္ထုမတ္တေ စိတ္တသန္တာနေ ကတေ သဗ္ဗေပိ တေ တာလာဝတ္ထုကတာတိ ဝုစ္စန္တိ။ အဝိရုဠ္ဟိဓမ္မတ္တာ ဝာ မတ္ထကစ္ဆိန္နတာလော ဝိယ ကတာတိ တာလာဝတ္ထုကတာ။ ယသ္မာ ပန ဧဝံ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ ဟောန္တိ , ယထာ နေသံ ပစ္ဆာဘာဝော န ဟောတိ, တထာ ကတာ ဟောန္တိ။ တသ္မာ အာဟ – အနဘာဝံကတာတိ။ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာတိ အနာဂတေ အနုပ္ပဇ္ဇနကသဘာဝာ။
Tattha pahīnāti cittasantānato vigatā, pajahitā vā. Etasmiṃ panatthe karaṇe sāmivacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Ariyamaggasatthena ucchinnaṃ taṇhāvijjāmayaṃ mūlaṃ etesanti ucchinnamūlā. Tālavatthu viya nesaṃ vatthu katanti tālāvatthukatā. Yathā hi tālarukkhaṃ samūlaṃ uddharitvā tassa vatthumatte tasmiṃ padese kate na puna tassa tālassa uppatti paññāyati, evaṃ ariyamaggasatthena samūle rūpādirase uddharitvā tesaṃ pubbe uppannapubbabhāvena vatthumatte cittasantāne kate sabbepi te tālāvatthukatāti vuccanti. Aviruḷhidhammattā vā matthakacchinnatālo viya katāti tālāvatthukatā. Yasmā pana evaṃ tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā honti , yathā nesaṃ pacchābhāvo na hoti, tathā katā honti. Tasmā āha – anabhāvaṃkatāti. Āyatiṃ anuppādadhammāti anāgate anuppajjanakasabhāvā.
နော စ ခော ယံ တ္ဝံ သန္ဓာယ ဝဒေသီတိ ယဉ္စ ခော တ္ဝံ သန္ဓာယ ဝဒေသိ, သော ပရိယာယော န ဟောတိ။ နနု စ ဧဝံ ဝုတ္တေ ယော ဗ္ရာဟ္မဏေန ဝုတ္တော သာမဂ္ဂိရသော, တသ္သ အတ္တနိ ဝိဇ္ဇမာနတာ အနုညာတာ ဟောတီတိ? န ဟောတိ။ ယော ဟိ နံ သာမဂ္ဂိရသံ ကာတုံ ဘဗ္ဗော ဟုတ္ဝာ န ကရောတိ, သော တဒဘာဝေန အရသရူပောတိ ဝတ္တဗ္ဗတံ အရဟတိ။ ဘဂဝာ ပန အဘဗ္ဗောဝ ဧတံ ကာတုံ, တေနသ္သ ကာရဏေ အဘဗ္ဗတံ ပကာသေန္တော အာဟ – ‘‘နော စ ခော ယံ တ္ဝံ သန္ဓာယ ဝဒေသီ’’တိ။ ယံ ပရိယာယံ သန္ဓာယ တ္ဝံ မံ ‘‘အရသရူပော’’တိ ဝဒေသိ, သော အမ္ဟေသု နေဝ ဝတ္တဗ္ဗောတိ။
No ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesīti yañca kho tvaṃ sandhāya vadesi, so pariyāyo na hoti. Nanu ca evaṃ vutte yo brāhmaṇena vutto sāmaggiraso, tassa attani vijjamānatā anuññātā hotīti? Na hoti. Yo hi naṃ sāmaggirasaṃ kātuṃ bhabbo hutvā na karoti, so tadabhāvena arasarūpoti vattabbataṃ arahati. Bhagavā pana abhabbova etaṃ kātuṃ, tenassa kāraṇe abhabbataṃ pakāsento āha – ‘‘no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesī’’ti. Yaṃ pariyāyaṃ sandhāya tvaṃ maṃ ‘‘arasarūpo’’ti vadesi, so amhesu neva vattabboti.
ဧဝံ ဗ္ရာဟ္မဏော အတ္တနာ အဓိပ္ပေတံ အရသရူပတံ အာရောပေတုံ အသက္ကောန္တော အထာပရံ နိဗ္ဘောဂော ဘဝန္တိအာဒိမာဟ။ သဗ္ဗပရိယာယေသု စေတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ယောဇနာက္ကမံ ဝိဒိတ္ဝာ သန္ဓာယဘာသိတမတ္ထံ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗံ – ဗ္ရာဟ္မဏော တဒေဝ ဝယောဝုဒ္ဓာနံ အဘိဝာဒနာဒိကမ္မံ လောကေ ‘‘သာမဂ္ဂိပရိဘောဂော’’တိ မညမာနော တဒဘာဝေန စ ဘဂဝန္တံ ‘‘နိဗ္ဘောဂော’’တိအာဒိမာဟ။ ဘဂဝာ စ ယ္ဝာယံ ရူပာဒီသု သတ္တာနံ ဆန္ဒရာဂပရိဘောဂော, တဒဘာဝံ အတ္တနိ သမ္ပသ္သမာနော အပရံ ပရိယာယမနုဇာနိ။
Evaṃ brāhmaṇo attanā adhippetaṃ arasarūpataṃ āropetuṃ asakkonto athāparaṃ nibbhogo bhavantiādimāha. Sabbapariyāyesu cettha vuttanayeneva yojanākkamaṃ viditvā sandhāyabhāsitamatthaṃ evaṃ veditabbaṃ – brāhmaṇo tadeva vayovuddhānaṃ abhivādanādikammaṃ loke ‘‘sāmaggiparibhogo’’ti maññamāno tadabhāvena ca bhagavantaṃ ‘‘nibbhogo’’tiādimāha. Bhagavā ca yvāyaṃ rūpādīsu sattānaṃ chandarāgaparibhogo, tadabhāvaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni.
ပုန ဗ္ရာဟ္မဏော ယံ လောကေ ဝယောဝုဒ္ဓာနံ အဘိဝာဒနာဒိကုလသမုဒာစာရကမ္မံ လောကိယာ ကရောန္တိ, တသ္သ အကိရိယံ သမ္ပသ္သမာနော ဘဂဝန္တံ အကိရိယဝာဒောတိ အာဟ။ ဘဂဝာ ပန ယသ္မာ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနံ အကိရိယံ ဝဒတိ, တသ္မာ တံ အကိရိယဝာဒိတံ အတ္တနိ သမ္ပသ္သမာနော အပရံ ပရိယာယမနုဇာနိ။ တတ္ထ ဌပေတ္ဝာ ကာယဒုစ္စရိတာဒီနိ အဝသေသာ အကုသလာ ဓမ္မာ အနေကဝိဟိတာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။
Puna brāhmaṇo yaṃ loke vayovuddhānaṃ abhivādanādikulasamudācārakammaṃ lokiyā karonti, tassa akiriyaṃ sampassamāno bhagavantaṃ akiriyavādoti āha. Bhagavā pana yasmā kāyaduccaritādīnaṃ akiriyaṃ vadati, tasmā taṃ akiriyavāditaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tattha ṭhapetvā kāyaduccaritādīni avasesā akusalā dhammā anekavihitā pāpakā akusalā dhammāti veditabbā.
ပုန ဗ္ရာဟ္မဏော တဒေဝ အဘိဝာဒနာဒိကမ္မံ ဘဂဝတိ အပသ္သန္တော ‘‘ဣမံ အာဂမ္မ အယံ လောကတန္တိ လောကပဝေဏီ ဥစ္ဆိဇ္ဇတီ’’တိ မညမာနော ဘဂဝန္တံ ဥစ္ဆေဒဝာဒောတိ အာဟ။ ဘဂဝာ ပန ယသ္မာ ပဉ္စကာမဂုဏိကရာဂသ္သ စေဝ အကုသလစိတ္တဒ္ဝယသမ္ပယုတ္တသ္သ စ ဒောသသ္သ အနာဂာမိမဂ္ဂေန ဥစ္ဆေဒံ ဝဒတိ, သဗ္ဗာကုသလသမ္ဘဝသ္သ ပန မောဟသ္သ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ဥစ္ဆေဒံ ဝဒတိ, ဌပေတ္ဝာ တေ တယော အဝသေသာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ယထာနုရူပံ စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ ဥစ္ဆေဒံ ဝဒတိ, တသ္မာ တံ ဥစ္ဆေဒဝာဒံ အတ္တနိ သမ္ပသ္သမာနော အပရံ ပရိယာယမနုဇာနိ။
Puna brāhmaṇo tadeva abhivādanādikammaṃ bhagavati apassanto ‘‘imaṃ āgamma ayaṃ lokatanti lokapaveṇī ucchijjatī’’ti maññamāno bhagavantaṃ ucchedavādoti āha. Bhagavā pana yasmā pañcakāmaguṇikarāgassa ceva akusalacittadvayasampayuttassa ca dosassa anāgāmimaggena ucchedaṃ vadati, sabbākusalasambhavassa pana mohassa arahattamaggena ucchedaṃ vadati, ṭhapetvā te tayo avasesānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ yathānurūpaṃ catūhi maggehi ucchedaṃ vadati, tasmā taṃ ucchedavādaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni.
ပုန ဗ္ရာဟ္မဏော ‘‘ဇိဂုစ္ဆတိ မညေ သမဏော ဂောတမော ဣဒံ ဝယောဝုဒ္ဓာနံ အဘိဝာဒနာဒိကုလသမုဒာစာရကမ္မံ, တေန တံ န ကရောတီ’’တိ မညမာနော ဘဂဝန္တံ ဇေဂုစ္ဆီတိ အာဟ။ ဘဂဝာ ပန ယသ္မာ ဇိဂုစ္ဆတိ ကာယဒုစ္စရိတာဒီဟိ, ယာနိ ကာယဝစီမနောဒုစ္စရိတာနိ စေဝ ယာဝ စ အကုသလာနံ လာမကဓမ္မာနံ သမာပတ္တိ သမာပဇ္ဇနာ သမင္ဂိဘာဝော, တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဂူထံ ဝိယ မဏ္ဍနကဇာတိကော ပုရိသော ဇိဂုစ္ဆတိ ဟိရီယတိ, တသ္မာ တံ ဇေဂုစ္ဆိတံ အတ္တနိ သမ္ပသ္သမာနော အပရံ ပရိယာယမနုဇာနိ။ တတ္ထ ကာယဒုစ္စရိတေနာတိအာဒိ ကရဏဝစနံ ဥပယောဂတ္ထေ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
Puna brāhmaṇo ‘‘jigucchati maññe samaṇo gotamo idaṃ vayovuddhānaṃ abhivādanādikulasamudācārakammaṃ, tena taṃ na karotī’’ti maññamāno bhagavantaṃ jegucchīti āha. Bhagavā pana yasmā jigucchati kāyaduccaritādīhi, yāni kāyavacīmanoduccaritāni ceva yāva ca akusalānaṃ lāmakadhammānaṃ samāpatti samāpajjanā samaṅgibhāvo, taṃ sabbampi gūthaṃ viya maṇḍanakajātiko puriso jigucchati hirīyati, tasmā taṃ jegucchitaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tattha kāyaduccaritenātiādi karaṇavacanaṃ upayogatthe daṭṭhabbaṃ.
ပုန ဗ္ရာဟ္မဏော တဒေဝ အဘိဝာဒနာဒိကမ္မံ ဘဂဝတိ အပသ္သန္တော ‘‘အယံ ဣဒံ လောကဇေဋ္ဌကကမ္မံ ဝိနေတိ ဝိနာသေတိ, အထ ဝာ ယသ္မာ ဧတံ သာမီစိကမ္မံ န ကရောတိ, တသ္မာ အယံ ဝိနေတဗ္ဗော နိဂ္ဂဏ္ဟိတဗ္ဗော’’တိ မညမာနော ဘဂဝန္တံ ဝေနယိကောတိ အာဟ။ တတ္ရာယံ ပဒတ္ထော – ဝိနယတီတိ ဝိနယော, ဝိနာသေတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝိနယော ဧဝ ဝေနယိကော။ ဝိနယံ ဝာ အရဟတီတိ ဝေနယိကော, နိဂ္ဂဟံ အရဟတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဘဂဝာ ပန ယသ္မာ ရာဂာဒီနံ ဝိနယာယ ဝူပသမာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, တသ္မာ ဝေနယိကော ဟောတိ။ အယမေဝ စေတ္ထ ပဒတ္ထော – ဝိနယာယ ဓမ္မံ ဒေသေတီတိ ဝေနယိကော။ ဝိစိတ္ရာ ဟိ တဒ္ဓိတဝုတ္တိ။ သ္ဝာယံ တံ ဝေနယိကဘာဝံ အတ္တနိ သမ္ပသ္သမာနော အပရံ ပရိယာယမနုဇာနိ။
Puna brāhmaṇo tadeva abhivādanādikammaṃ bhagavati apassanto ‘‘ayaṃ idaṃ lokajeṭṭhakakammaṃ vineti vināseti, atha vā yasmā etaṃ sāmīcikammaṃ na karoti, tasmā ayaṃ vinetabbo niggaṇhitabbo’’ti maññamāno bhagavantaṃ venayikoti āha. Tatrāyaṃ padattho – vinayatīti vinayo, vināsetīti vuttaṃ hoti. Vinayo eva venayiko. Vinayaṃ vā arahatīti venayiko, niggahaṃ arahatīti vuttaṃ hoti. Bhagavā pana yasmā rāgādīnaṃ vinayāya vūpasamāya dhammaṃ deseti, tasmā venayiko hoti. Ayameva cettha padattho – vinayāya dhammaṃ desetīti venayiko. Vicitrā hi taddhitavutti. Svāyaṃ taṃ venayikabhāvaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni.
ပုန ဗ္ရာဟ္မဏော ယသ္မာ အဘိဝာဒနာဒီနိ သာမီစိကမ္မာနိ ကရောန္တာ ဝယောဝုဒ္ဓေ တောသေန္တိ ဟာသေန္တိ , အကရောန္တာ ပန တာပေန္တိ ဝိဟေသေန္တိ ဒောမနသ္သံ နေသံ ဥပ္ပာဒေန္တိ, ဘဂဝာ စ တာနိ န ကရောတိ, တသ္မာ ‘‘အယံ ဝယောဝုဒ္ဓေ တပတီ’’တိ မညမာနော သပ္ပုရိသာစာရဝိရဟိတတ္တာ ဝာ ‘‘ကပဏပုရိသော အယ’’န္တိ မညမာနော ဘဂဝန္တံ တပသ္သီတိ အာဟ။ တတ္ရာယံ ပဒတ္ထော – တပတီတိ တပော, ရောသေတိ ဝိဟေသေတီတိ အတ္ထော။ သာမီစိကမ္မာကရဏသ္သေတံ အဓိဝစနံ။ တပော အသ္သ အတ္ထီတိ တပသ္သီ။ ဒုတိယေ အတ္ထဝိကပ္ပေ ဗ္ယဉ္ဇနာနိ အဝိစာရေတ္ဝာ လောကေ ကပဏပုရိသော တပသ္သီတိ ဝုစ္စတိ။ ဘဂဝာ ပန ယေ အကုသလာ ဓမ္မာ လောကံ တပနတော တပနီယာနိ ဝုစ္စန္တိ, တေသံ ပဟီနတ္တာ ယသ္မာ တပသ္သီတိ သင္ခံ ဂတော။ တသ္မာ တံ တပသ္သိတံ အတ္တနိ သမ္ပသ္သမာနော အပရံ ပရိယာယမနုဇာနိ။ တတ္ရာယံ ဝစနတ္ထော – တပန္တီတိ တပာ, အကုသလဓမ္မာနမေတံ အဓိဝစနံ။ တေ တပေ အသ္သိ နိရသ္သိ ပဟာသိ ဝိဒ္ဓံသီတိ တပသ္သီ။
Puna brāhmaṇo yasmā abhivādanādīni sāmīcikammāni karontā vayovuddhe tosenti hāsenti , akarontā pana tāpenti vihesenti domanassaṃ nesaṃ uppādenti, bhagavā ca tāni na karoti, tasmā ‘‘ayaṃ vayovuddhe tapatī’’ti maññamāno sappurisācāravirahitattā vā ‘‘kapaṇapuriso aya’’nti maññamāno bhagavantaṃ tapassīti āha. Tatrāyaṃ padattho – tapatīti tapo, roseti vihesetīti attho. Sāmīcikammākaraṇassetaṃ adhivacanaṃ. Tapo assa atthīti tapassī. Dutiye atthavikappe byañjanāni avicāretvā loke kapaṇapuriso tapassīti vuccati. Bhagavā pana ye akusalā dhammā lokaṃ tapanato tapanīyāni vuccanti, tesaṃ pahīnattā yasmā tapassīti saṅkhaṃ gato. Tasmā taṃ tapassitaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tatrāyaṃ vacanattho – tapantīti tapā, akusaladhammānametaṃ adhivacanaṃ. Te tape assi nirassi pahāsi viddhaṃsīti tapassī.
ပုန ဗ္ရာဟ္မဏော တံ အဘိဝာဒနာဒိကမ္မံ ဒေဝလောကဂဗ္ဘသမ္ပတ္တိယာ ဒေဝလောကပဋိသန္ဓိပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတီတိ မညမာနော ဘဂဝတိ စသ္သ အဘာဝံ ဒိသ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အပဂဗ္ဘောတိ အာဟ။ ကောဓဝသေန ဝာ ဘဂဝတော မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏေ ဒောသံ ဒသ္သေန္တောပိ ဧဝမာဟ။ တတ္ရာယံ ဝစနတ္ထော – ဂဗ္ဘတော အပဂတောတိ အပဂဗ္ဘော, အဘဗ္ဗော ဒေဝလောကူပပတ္တိံ ပာပုဏိတုန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ဟီနော ဝာ ဂဗ္ဘော အသ္သာတိ အပဂဗ္ဘော။ ဒေဝလောကဂဗ္ဘပရိဗာဟိရတ္တာ အာယတိံ ဟီနဂဗ္ဘပဋိလာဘဘာဂီတိ။ ဟီနော ဝာသ္သ မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ဂဗ္ဘဝာသော အဟောသီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဘဂဝတော ပန ယသ္မာ အာယတိံ ဂဗ္ဘသေယ္ယာ အပဂတာ, တသ္မာ သော တံ အပဂဗ္ဘတံ အတ္တနိ သမ္ပသ္သမာနော အပရံ ပရိယာယမနုဇာနိ။ တတ္ရ စ ယသ္သ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, အာယတိံ ဂဗ္ဘသေယ္ယာ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိ ပဟီနာတိ ဧတေသံ ပဒာနံ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော – ‘‘ဗ္ရာဟ္မဏ, ယသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ အနာဂတေ ဂဗ္ဘသေယ္ယာ ပုနဗ္ဘဝေ စ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ အနုတ္တရေန မဂ္ဂေန ဝိဟတကာရဏတ္တာ ပဟီနာ။ ဂဗ္ဘသေယ္ယာဂဟဏေန စေတ္ထ ဇလာဗုဇယောနိ ဂဟိတာ, ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိဂ္ဂဟဏေန ဣတရာ တိသ္သော’’ပိ။
Puna brāhmaṇo taṃ abhivādanādikammaṃ devalokagabbhasampattiyā devalokapaṭisandhipaṭilābhāya saṃvattatīti maññamāno bhagavati cassa abhāvaṃ disvā bhagavantaṃ apagabbhoti āha. Kodhavasena vā bhagavato mātukucchismiṃ paṭisandhiggahaṇe dosaṃ dassentopi evamāha. Tatrāyaṃ vacanattho – gabbhato apagatoti apagabbho, abhabbo devalokūpapattiṃ pāpuṇitunti adhippāyo. Hīno vā gabbho assāti apagabbho. Devalokagabbhaparibāhirattā āyatiṃ hīnagabbhapaṭilābhabhāgīti. Hīno vāssa mātukucchismiṃ gabbhavāso ahosīti adhippāyo. Bhagavato pana yasmā āyatiṃ gabbhaseyyā apagatā, tasmā so taṃ apagabbhataṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tatra ca yassa kho, brāhmaṇa, āyatiṃ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnāti etesaṃ padānaṃ evamattho daṭṭhabbo – ‘‘brāhmaṇa, yassa puggalassa anāgate gabbhaseyyā punabbhave ca abhinibbatti anuttarena maggena vihatakāraṇattā pahīnā. Gabbhaseyyāgahaṇena cettha jalābujayoni gahitā, punabbhavābhinibbattiggahaṇena itarā tisso’’pi.
အပိစ ဂဗ္ဘသ္သ သေယ္ယာ ဂဗ္ဘသေယ္ယာ။ ပုနဗ္ဘဝော ဧဝ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယထာ စ ဝိညာဏဋ္ဌိတီတိ ဝုတ္တေပိ န ဝိညာဏတော အညာ ဌိတိ အတ္ထိ, ဧဝမိဓာပိ န ဂဗ္ဘတော အညာ သေယ္ယာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ စ နာမ ယသ္မာ ပုနဗ္ဘဝဘူတာပိ အပုနဗ္ဘဝဘူတာပိ အတ္ထိ, ဣဓ စ ပုနဗ္ဘဝဘူတာ အဓိပ္ပေတာ, တသ္မာ ဝုတ္တံ – ‘‘ပုနဗ္ဘဝော ဧဝ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တီ’’တိ။
Apica gabbhassa seyyā gabbhaseyyā. Punabbhavo eva abhinibbatti punabbhavābhinibbattīti evamettha attho daṭṭhabbo. Yathā ca viññāṇaṭṭhitīti vuttepi na viññāṇato aññā ṭhiti atthi, evamidhāpi na gabbhato aññā seyyā veditabbā. Abhinibbatti ca nāma yasmā punabbhavabhūtāpi apunabbhavabhūtāpi atthi, idha ca punabbhavabhūtā adhippetā, tasmā vuttaṃ – ‘‘punabbhavo eva abhinibbatti punabbhavābhinibbattī’’ti.
ဧဝံ အာဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ အရသရူပတာဒီဟိ အဋ္ဌဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ အက္ကောသန္တမ္ပိ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဘဂဝာ ဓမ္မိသ္သရော ဓမ္မရာဇာ ဓမ္မသာမီ တထာဂတော အနုကမ္ပာယ သီတလေနေဝ စက္ခုနာ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဩလေကေန္တော ယံ ဓမ္မဓာတုံ ပဋိဝိဇ္ဈိတ္ဝာ ဒေသနာဝိလာသပ္ပတ္တာ နာမ ဟောတိ, တသ္သာ ဓမ္မဓာတုယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ ဝိဂတဝလာဟကေ နဘေ ပုဏ္ဏစန္ဒော ဝိယ စ သရဒကာလေ သူရိယော ဝိယ စ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဟဒယန္ဓကာရံ ဝိဓမေန္တော တာနိယေဝ အက္ကောသဝတ္ထူနိ တေန တေန ပရိယာယေန အညထာ ဒသ္သေတ္ဝာ ပုနပိ အတ္တနော ကရုဏာဝိပ္ဖာရံ အဋ္ဌဟိ လောကဓမ္မေဟိ အကမ္ပိယဘာဝေန ပဋိလဒ္ဓတာဒိဂုဏလက္ခဏံ ပထဝိသမစိတ္တတံ အကုပ္ပဓမ္မတဉ္စ ပကာသေန္တော ‘‘အယံ ဗ္ရာဟ္မဏော ကေဝလံ ပလိတသိရခဏ္ဍဒန္တဝလိတ္တစတာဒီဟိ အတ္တနော ဝုဒ္ဓဘာဝံ သလ္လက္ခေတိ, နော စ ခော ဇာနာတိ အတ္တာနံ ဇာတိယာ အနုဂတံ ဇရာယ အနုသဋံ ဗ္ယာဓိနော အဓိဘူတံ မရဏေန အဗ္ဘာဟတံ အဇ္ဇ မရိတ္ဝာ ပုန သ္ဝေဝ ဥတ္တာနသေယ္ယဒာရကဘာဝဂမနီယံ ။ မဟန္တေန ခော ပန ဥသ္သာဟေန မမ သန္တိကံ အာဂတော, တဒသ္သ အာဂမနံ သာတ္ထကံ ဟောတူ’’တိ စိန္တေတ္ဝာ ဣမသ္မိံ လောကေ အတ္တနော အပ္ပဋိသမံ ပုရေဇာတဘာဝံ ဒသ္သေန္တော သေယ္ယထာပိ, ဗ္ရာဟ္မဏာတိအာဒိနာ နယေန ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဓမ္မဒေသနံ ဝဍ္ဎေသိ။
Evaṃ āgatakālato paṭṭhāya arasarūpatādīhi aṭṭhahi akkosavatthūhi akkosantampi brāhmaṇaṃ bhagavā dhammissaro dhammarājā dhammasāmī tathāgato anukampāya sītaleneva cakkhunā brāhmaṇaṃ olekento yaṃ dhammadhātuṃ paṭivijjhitvā desanāvilāsappattā nāma hoti, tassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā vigatavalāhake nabhe puṇṇacando viya ca saradakāle sūriyo viya ca brāhmaṇassa hadayandhakāraṃ vidhamento tāniyeva akkosavatthūni tena tena pariyāyena aññathā dassetvā punapi attano karuṇāvipphāraṃ aṭṭhahi lokadhammehi akampiyabhāvena paṭiladdhatādiguṇalakkhaṇaṃ pathavisamacittataṃ akuppadhammatañca pakāsento ‘‘ayaṃ brāhmaṇo kevalaṃ palitasirakhaṇḍadantavalittacatādīhi attano vuddhabhāvaṃ sallakkheti, no ca kho jānāti attānaṃ jātiyā anugataṃ jarāya anusaṭaṃ byādhino adhibhūtaṃ maraṇena abbhāhataṃ ajja maritvā puna sveva uttānaseyyadārakabhāvagamanīyaṃ . Mahantena kho pana ussāhena mama santikaṃ āgato, tadassa āgamanaṃ sātthakaṃ hotū’’ti cintetvā imasmiṃ loke attano appaṭisamaṃ purejātabhāvaṃ dassento seyyathāpi, brāhmaṇātiādinā nayena brāhmaṇassa dhammadesanaṃ vaḍḍhesi.
တတ္ထ သေယ္ယထာပီတိအာဒီနံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတနယေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယံ ပန ဝိသေသော – ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ဟိ တေ ကုက္ကုဋပောတကာ ပက္ခေ ဝိဓုနန္တာ တံခဏာနုရူပံ ဝိရဝန္တာ နိက္ခမန္တိ။ ဧဝံ နိက္ခမန္တာနဉ္စ တေသံ ယော ပဌမတရံ နိက္ခမတိ, သော ဇေဋ္ဌောတိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မာ ဘဂဝာ တာယ ဥပမာယ အတ္တနော ဇေဋ္ဌဘာဝံ သာဓေတုကာမော ဗ္ရာဟ္မဏံ ပုစ္ဆတိ – ယော နု ခော တေသံ ကုက္ကုဋစ္ဆာပောတကာနံ။ပေ.။ ကိန္တိ သ္ဝာသ္သ ဝစနီယောတိ။ တတ္ထ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကာနန္တိ ကုက္ကုဋပောတကာနံ။ ကိန္တိ သ္ဝာသ္သ ဝစနီယောတိ သော ကိန္တိ ဝစနီယော အသ္သ, ကိံ ဝတ္တဗ္ဗော ဘဝေယ္ယ ဇေဋ္ဌော ဝာ ကနိဋ္ဌော ဝာတိ။
Tattha seyyathāpītiādīnaṃ heṭṭhā vutanayeneva attho veditabbo. Ayaṃ pana viseso – heṭṭhā vuttanayeneva hi te kukkuṭapotakā pakkhe vidhunantā taṃkhaṇānurūpaṃ viravantā nikkhamanti. Evaṃ nikkhamantānañca tesaṃ yo paṭhamataraṃ nikkhamati, so jeṭṭhoti vuccati. Tasmā bhagavā tāya upamāya attano jeṭṭhabhāvaṃ sādhetukāmo brāhmaṇaṃ pucchati – yo nu kho tesaṃ kukkuṭacchāpotakānaṃ…pe… kinti svāssa vacanīyoti. Tattha kukkuṭacchāpakānanti kukkuṭapotakānaṃ. Kinti svāssa vacanīyoti so kinti vacanīyo assa, kiṃ vattabbo bhaveyya jeṭṭho vā kaniṭṭho vāti.
‘‘ဇေဋ္ဌော’’တိသ္သ, ဘော ဂောတမ, ဝစနီယောတိ, ဘော ဂောတမ, သော ဇေဋ္ဌော ဣတိ အသ္သ ဝစနီယော။ ကသ္မာတိ စေ? သော ဟိ နေသံ ဇေဋ္ဌောတိ, ယသ္မာ သော နေသံ ဝုဒ္ဓတရောတိ အတ္ထော။ အထသ္သ ဘဂဝာ ဩပမ္မံ သမ္ပဋိပာဒေန္တော ဧဝမေဝ ခောတိ အာဟ, ယထာ သော ကုက္ကုဋပောတကော, ဧဝံ အဟမ္ပိ။ အဝိဇ္ဇာဂတာယ ပဇာယာတိ အဝိဇ္ဇာ ဝုစ္စတိ အညာဏံ, တတ္ထ ဂတာယ။ ပဇာယာတိ သတ္တဓိဝစနမေတံ, အဝိဇ္ဇာကောသသ္သ အန္တော ပဝိဋ္ဌေသု သတ္တေသူပိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အဏ္ဍဘူတာယာတိ အဏ္ဍေ ဘူတာယ ပဇာတာယ သဉ္ဇာတာယ။ ယထာ ဟိ အဏ္ဍေ နိဗ္ဗတ္တာ ဧကစ္စေ သတ္တာ အဏ္ဍဘူတာတိ ဝုစ္စန္တိ, ဧဝမယံ သဗ္ဗာပိ ပဇာ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသေ နိဗ္ဗတ္တတ္တာ အဏ္ဍဘူတာတိ ဝုစ္စတိ။ ပရိယောနဒ္ဓာယာတိ တေန အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသေန သမန္တတော ဩနဒ္ဓာယ ဗဒ္ဓာယ ဝေဌိတာယ။ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒာလေတ္ဝာတိ တံ အဝိဇ္ဇာမယံ အဏ္ဍကောသံ ဘိန္ဒိတ္ဝာ။ ဧကောဝ လောကေတိ သကလေပိ လောကသန္နိဝာသေ အဟမေဝ ဧကော အဒုတိယော။ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓောတိ ဥတ္တရရဟိတံ သဗ္ဗသေဋ္ဌံ သမ္မာ သာမဉ္စ ဗောဓိံ, အထ ဝာ ပသတ္ထံ သုန္ဒရဉ္စ ဗောဓိံ။ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏသ္သေတံ နာမံ, သဗ္ဗညုတညာဏသ္သာပိ နာမမေဝ။ ဥဘယမ္ပိ ဝဋ္ဋတိ။ အညေသံ အရဟတ္တမဂ္ဂော အနုတ္တရာ ဗောဓိ ဟောတိ, န ဟောတီတိ? န ဟောတိ။ ကသ္မာ? အသဗ္ဗဂုဏဒာယကတ္တာ။ တေသဉ္ဟိ ကသ္သစိ အရဟတ္တမဂ္ဂော အရဟတ္တဖလမေဝ ဒေတိ, ကသ္သစိ တိသ္သော ဝိဇ္ဇာ, ကသ္သစိ ဆ အဘိညာ, ကသ္သစိ စတသ္သော ပဋိသမ္ဘိဒာ, ကသ္သစိ သာဝကပာရမိဉာဏံ။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓာနမ္ပိ ပစ္စေကဗောဓိဉာဏမေဝ ဒေတိ, ဗုဒ္ဓာနံ ပန သဗ္ဗဂုဏသမ္ပတ္တိံ ဒေတိ အဘိသေကော ဝိယ ရညော သဗ္ဗလောကိသ္သရဘာဝံ။ တသ္မာ အညသ္သ ကသ္သစိပိ အနုတ္တရာ ဗောဓိ န ဟောတီတိ။ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓောတိ အဗ္ဘညာသိံ ပဋိဝိဇ္ဈိံ, ပတ္တောမ္ဟိ အဓိဂတောမ္ဟီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။
‘‘Jeṭṭho’’tissa, bho gotama, vacanīyoti, bho gotama, so jeṭṭho iti assa vacanīyo. Kasmāti ce? So hi nesaṃ jeṭṭhoti, yasmā so nesaṃ vuddhataroti attho. Athassa bhagavā opammaṃ sampaṭipādento evameva khoti āha, yathā so kukkuṭapotako, evaṃ ahampi. Avijjāgatāyapajāyāti avijjā vuccati aññāṇaṃ, tattha gatāya. Pajāyāti sattadhivacanametaṃ, avijjākosassa anto paviṭṭhesu sattesūpi vuttaṃ hoti. Aṇḍabhūtāyāti aṇḍe bhūtāya pajātāya sañjātāya. Yathā hi aṇḍe nibbattā ekacce sattā aṇḍabhūtāti vuccanti, evamayaṃ sabbāpi pajā avijjaṇḍakose nibbattattā aṇḍabhūtāti vuccati. Pariyonaddhāyāti tena avijjaṇḍakosena samantato onaddhāya baddhāya veṭhitāya. Avijjaṇḍakosaṃ padāletvāti taṃ avijjāmayaṃ aṇḍakosaṃ bhinditvā. Ekova loketi sakalepi lokasannivāse ahameva eko adutiyo. Anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti uttararahitaṃ sabbaseṭṭhaṃ sammā sāmañca bodhiṃ, atha vā pasatthaṃ sundarañca bodhiṃ. Arahattamaggañāṇassetaṃ nāmaṃ, sabbaññutaññāṇassāpi nāmameva. Ubhayampi vaṭṭati. Aññesaṃ arahattamaggo anuttarā bodhi hoti, na hotīti? Na hoti. Kasmā? Asabbaguṇadāyakattā. Tesañhi kassaci arahattamaggo arahattaphalameva deti, kassaci tisso vijjā, kassaci cha abhiññā, kassaci catasso paṭisambhidā, kassaci sāvakapāramiñāṇaṃ. Paccekabuddhānampi paccekabodhiñāṇameva deti, buddhānaṃ pana sabbaguṇasampattiṃ deti abhiseko viya rañño sabbalokissarabhāvaṃ. Tasmā aññassa kassacipi anuttarā bodhi na hotīti. Abhisambuddhoti abbhaññāsiṃ paṭivijjhiṃ, pattomhi adhigatomhīti vuttaṃ hoti.
ဣဒာနိ ယဒေတံ ဘဂဝတာ ‘‘ဧဝမေဝ ခော’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တံ ဩပမ္မသမ္ပဋိပာဒနံ, တံ ဧဝံ အတ္ထေန သံသန္ဒိတ္ဝာ ဝေဒိတဗ္ဗံ – ယထာ ဟိ တသ္သာ ကုက္ကုဋိယာ အတ္တနော အဏ္ဍေသု အဓိသယနာဒိတိဝိဓကိရိယာကရဏံ, ဧဝံ ဗောဓိပလ္လင္ကေ နိသိန္နသ္သ ဗောဓိသတ္တဘူတသ္သ ဘဂဝတော အတ္တနော သန္တာနေ အနိစ္စံ, ဒုက္ခံ, အနတ္တာတိ တိဝိဓာနုပသ္သနာကရဏံ။ ကုက္ကုဋိယာ တိဝိဓကိရိယာသမ္ပာဒနေန အဏ္ဍာနံ အပူတိဘာဝော ဝိယ ဗောဓိသတ္တဘူတသ္သ ဘဂဝတော တိဝိဓာနုပသ္သနာသမ္ပာဒနေန ဝိပသ္သနာဉာဏသ္သ အပရိဟာနိ။ ကုက္ကုဋိယာ တိဝိဓကိရိယာကရဏေန အဏ္ဍာနံ အလ္လသိနေဟပရိယာဒာနံ ဝိယ ဗောဓိသတ္တဘူတသ္သ ဘဂဝတော တိဝိဓာနုပသ္သနာသမ္ပာဒနေန ဘဝတ္တယာနုဂတနိကန္တိသိနေဟပရိယာဒာနံ။ ကုက္ကုဋိယာ တိဝိဓကိရိယာကရဏေန အဏ္ဍကပာလာနံ တနုဘာဝော ဝိယ ဗောဓိသတ္တဘူတသ္သ ဘဂဝတော တိဝိဓာနုပသ္သနာသမ္ပာဒနေန အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသသ္သ တနုဘာဝော, ကုက္ကုဋိယာ တိဝိဓကိရိယာကရဏေန ကုက္ကုဋပောတကသ္သ ပာဒနခတုဏ္ဍကာနံ ထဒ္ဓခရဘာဝော ဝိယ ဗောဓိသတ္တဘူတသ္သ ဘဂဝတော တိဝိဓာနုပသ္သနာသမ္ပာဒနေန ဝိပသ္သနာဉာဏသ္သ တိက္ခခရဝိပ္ပသန္နသူရဘာဝော။ ကုက္ကုဋိယာ တိဝိဓကိရိယာကရဏေန ကုက္ကုဋပောတကသ္သ ပရိဏာမကာလော ဝိယ ဗောဓိသတ္တဘူတသ္သ ဘဂဝတော တိဝိဓာနုပသ္သနာသမ္ပာဒနေန ဝိပသ္သနာဉာဏသ္သ ပရိဏာမကာလော ဝဍ္ဎိကာလော ဂဗ္ဘဂ္ဂဟဏကာလော။ ကုက္ကုဋိယာ တိဝိဓကိရိယာကရဏေန ကုက္ကုဋပောတကသ္သ ပာဒနခသိခာယ ဝာ မုခတုဏ္ဍကေန ဝာ အဏ္ဍကောသံ ပဒာလေတ္ဝာ ပက္ခေ ပပ္ဖောဋေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ အဘိနိဗ္ဘိဒာကာလော ဝိယ ဘဂဝတော တိဝိဓာနုပသ္သနာသမ္ပာဒနေန ဝိပသ္သနာဉာဏဂဗ္ဘံ ဂဏ္ဟာပေတ္ဝာ အနုပုဗ္ဗာဓိဂတေန အရဟတ္တမဂ္ဂေန အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒာလေတ္ဝာ အဘိညာပက္ခေ ပပ္ဖောဋေတ္ဝာ သောတ္ထိနာ သကလဗုဒ္ဓဂုဏသစ္ဆိကတကာလော ဝေဒိတဗ္ဗော။
Idāni yadetaṃ bhagavatā ‘‘evameva kho’’tiādinā nayena vuttaṃ opammasampaṭipādanaṃ, taṃ evaṃ atthena saṃsanditvā veditabbaṃ – yathā hi tassā kukkuṭiyā attano aṇḍesu adhisayanāditividhakiriyākaraṇaṃ, evaṃ bodhipallaṅke nisinnassa bodhisattabhūtassa bhagavato attano santāne aniccaṃ, dukkhaṃ, anattāti tividhānupassanākaraṇaṃ. Kukkuṭiyā tividhakiriyāsampādanena aṇḍānaṃ apūtibhāvo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇassa aparihāni. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena aṇḍānaṃ allasinehapariyādānaṃ viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena bhavattayānugatanikantisinehapariyādānaṃ. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena aṇḍakapālānaṃ tanubhāvo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena avijjaṇḍakosassa tanubhāvo, kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena kukkuṭapotakassa pādanakhatuṇḍakānaṃ thaddhakharabhāvo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇassa tikkhakharavippasannasūrabhāvo. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena kukkuṭapotakassa pariṇāmakālo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇassa pariṇāmakālo vaḍḍhikālo gabbhaggahaṇakālo. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena kukkuṭapotakassa pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā pakkhe papphoṭetvā sotthinā abhinibbhidākālo viya bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇagabbhaṃ gaṇhāpetvā anupubbādhigatena arahattamaggena avijjaṇḍakosaṃ padāletvā abhiññāpakkhe papphoṭetvā sotthinā sakalabuddhaguṇasacchikatakālo veditabbo.
အဟဉ္ဟိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဇေဋ္ဌော သေဋ္ဌော လောကသ္သာတိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ယထာ တေသံ ကုက္ကုဋပောတကာနံ ပဌမတရံ အဏ္ဍကောသံ ပဒာလေတ္ဝာ အဘိနိဗ္ဗတ္တော ကုက္ကုဋပောတကော ဇေဋ္ဌော ဟောတိ, ဧဝံ အဝိဇ္ဇာဂတာယ ပဇာယ တံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒာလေတ္ဝာ ပဌမတရံ အရိယာယ ဇာတိယာ ဇာတတ္တာ အဟဉ္ဟိ ဇေဋ္ဌော ဝုဒ္ဓတမောတိ သင္ခံ ဂတော, သဗ္ဗဂုဏေဟိ ပန အပ္ပဋိသမတ္တာ သေဋ္ဌောတိ။
Ahañhi, brāhmaṇa, jeṭṭho seṭṭho lokassāti, brāhmaṇa, yathā tesaṃ kukkuṭapotakānaṃ paṭhamataraṃ aṇḍakosaṃ padāletvā abhinibbatto kukkuṭapotako jeṭṭho hoti, evaṃ avijjāgatāya pajāya taṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā paṭhamataraṃ ariyāya jātiyā jātattā ahañhi jeṭṭho vuddhatamoti saṅkhaṃ gato, sabbaguṇehi pana appaṭisamattā seṭṭhoti.
ဧဝံ ဘဂဝာ အတ္တနော အနုတ္တရံ ဇေဋ္ဌသေဋ္ဌဘာဝံ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပကာသေတ္ဝာ ဣဒာနိ ယာယ ပဋိပဒာယ တံ အဓိဂတော, တံ ပဋိပဒံ ပုဗ္ဗဘာဂတော ပဘုတိ ဒသ္သေတုံ အာရဒ္ဓံ ခော ပန မေ, ဗ္ရာဟ္မဏာတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အာရဒ္ဓံ ခော ပန မေ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဝီရိယံ အဟောသီတိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, န မယာ အယံ အနုတ္တရော ဇေဋ္ဌသေဋ္ဌဘာဝော ကုသီတေန မုဋ္ဌသ္သတိနာ သာရဒ္ဓကာယေန ဝိက္ခိတ္တစိတေန အဓိဂတော, အပိစ ခော တဒဓိဂမာယ အာရဒ္ဓံ ခော ပန မေ ဝီရိယံ အဟောသိ။ ဗောဓိမဏ္ဍေ နိသိန္နေန မယာ စတုသမ္မပ္ပဓာနဘေဒံ ဝီရိယံ အာရဒ္ဓံ အဟောသိ, ပဂ္ဂဟိတံ အသိထိလပ္ပဝတ္တိတံ။ အာရဒ္ဓတ္တာယေဝ စ မေ တံ အသလ္လီနံ အဟောသိ ။ န ကေဝလဉ္စ ဝီရိယမေဝ, သတိပိ မေ အာရမ္မဏာဘိမုခဘာဝေန ဥပဋ္ဌိတာ အဟောသိ, ဥပဋ္ဌိတတ္တာယေဝ စ အသမ္မုဋ္ဌာ။ ပသ္သဒ္ဓော ကာယော အသာရဒ္ဓောတိ ကာယစိတ္တပ္ပသ္သဒ္ဓိဝသေန ကာယောပိ မေ ပသ္သဒ္ဓော အဟောသိ။ တတ္ထ ယသ္မာ နာမကာယေ ပသ္သဒ္ဓေ ရူပကာယောပိ ပသ္သဒ္ဓောယေဝ ဟောတိ, တသ္မာ ‘‘နာမကာယော ရူပကာယော’’တိ အဝိသေသေတ္ဝာဝ ‘‘ပသ္သဒ္ဓော ကာယော’’တိ ဝုတ္တံ။ အသာရဒ္ဓောတိ သော စ ခော ပသ္သဒ္ဓတ္တာယေဝ အသာရဒ္ဓော, ဝိဂတဒရထောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ ။ သမာဟိတံ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂန္တိ စိတ္တမ္ပိ မေ သမ္မာ အာဟိတံ သုဋ္ဌု ဌပိတံ အပ္ပိတံ ဝိယ အဟောသိ, သမာဟိတတ္တာ ဧဝ စ ဧကဂ္ဂံ အစလံ နိပ္ဖန္ဒနန္တိ။ ဧတ္တာဝတာ ဈာနသ္သ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒာ ကထိတာ ဟောတိ။
Evaṃ bhagavā attano anuttaraṃ jeṭṭhaseṭṭhabhāvaṃ brāhmaṇassa pakāsetvā idāni yāya paṭipadāya taṃ adhigato, taṃ paṭipadaṃ pubbabhāgato pabhuti dassetuṃ āraddhaṃ kho pana me, brāhmaṇātiādimāha. Tattha āraddhaṃ kho pana me, brāhmaṇa, vīriyaṃ ahosīti, brāhmaṇa, na mayā ayaṃ anuttaro jeṭṭhaseṭṭhabhāvo kusītena muṭṭhassatinā sāraddhakāyena vikkhittacitena adhigato, apica kho tadadhigamāya āraddhaṃ kho pana me vīriyaṃ ahosi. Bodhimaṇḍe nisinnena mayā catusammappadhānabhedaṃ vīriyaṃ āraddhaṃ ahosi, paggahitaṃ asithilappavattitaṃ. Āraddhattāyeva ca me taṃ asallīnaṃ ahosi . Na kevalañca vīriyameva, satipi me ārammaṇābhimukhabhāvena upaṭṭhitā ahosi, upaṭṭhitattāyeva ca asammuṭṭhā. Passaddho kāyo asāraddhoti kāyacittappassaddhivasena kāyopi me passaddho ahosi. Tattha yasmā nāmakāye passaddhe rūpakāyopi passaddhoyeva hoti, tasmā ‘‘nāmakāyo rūpakāyo’’ti avisesetvāva ‘‘passaddho kāyo’’ti vuttaṃ. Asāraddhoti so ca kho passaddhattāyeva asāraddho, vigatadarathoti vuttaṃ hoti . Samāhitaṃ cittaṃ ekagganti cittampi me sammā āhitaṃ suṭṭhu ṭhapitaṃ appitaṃ viya ahosi, samāhitattā eva ca ekaggaṃ acalaṃ nipphandananti. Ettāvatā jhānassa pubbabhāgapaṭipadā kathitā hoti.
ဣဒာနိ ဣမာယ ပဋိပဒာယ အဓိဂတံ ပဌမဇ္ဈာနံ အာဒိံ ကတ္ဝာ ဝိဇ္ဇာတ္တယပရိယောသာနံ ဝိသေသံ ဒသ္သေန္တော သော ခော အဟန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယံ ယာဝ ဝိနိစ္ဆယနယေန ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ, တံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ. ၁.၆၉) ဝုတ္တမေဝ။
Idāni imāya paṭipadāya adhigataṃ paṭhamajjhānaṃ ādiṃ katvā vijjāttayapariyosānaṃ visesaṃ dassento so kho ahantiādimāha. Tattha yaṃ yāva vinicchayanayena vattabbaṃ siyā, taṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.69) vuttameva.
အယံ ခော မေ, ဗ္ရာဟ္မဏာတိအာဒီသု ပန ဝိဇ္ဇာတိ ဝိဒိတကရဏဋ္ဌေန ဝိဇ္ဇာ။ ကိံ ဝိဒိတံ ကရောတိ ? ပုဗ္ဗေနိဝာသံ။ အဝိဇ္ဇာတိ တသ္သေဝ ပုဗ္ဗေနိဝာသသ္သ အဝိဒိတကရဏဋ္ဌေန တပ္ပဋိစ္ဆာဒကမောဟော။ တမောတိ သ္ဝေဝ မောဟော တပ္ပဋိစ္ဆာဒကဋ္ဌေန တမော နာမ။ အာလောကောတိ သာ ဧဝ ဝိဇ္ဇာ ဩဘာသကရဏဋ္ဌေန အာလောကောတိ။ ဧတ္ထ စ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာတိ အတ္ထော, သေသံ ပသံသာဝစနံ။ ယောဇနာ ပနေတ္ထ – အယံ ခော မေ ဝိဇ္ဇာ အဓိဂတာ, တသ္သ မေ အဓိဂတဝိဇ္ဇသ္သ အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ, ဝိနဋ္ဌာတိ အတ္ထော။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ။ ဧသ နယော ဣတရသ္မိမ္ပိ ပဒဒ္ဝယေ။ ယထာ တန္တိ ဧတ္ထ တန္တိ နိပာတမတ္တံ။ သတိယာ အဝိပ္ပဝာသေန အပ္ပမတ္တသ္သ ဝီရိယာတာပေန အာတာပိနော ကာယေ စ ဇီဝိတေ စ အနပေက္ခာတာယ ပဟိတတ္တသ္သ ပေသိတတ္တသ္သာတိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယထာ အပ္ပမတ္တသ္သ အာတာပိနော ပဟိတတ္တသ္သ ဝိဟရတော အဝိဇ္ဇာ ဝိဟညေယ္ယ, ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယ တမော ဝိဟညေယ္ယ, အာလောကော ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယ, ဧဝမေဝ မမ အဝိဇ္ဇာ ဝိဟတာ, ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပန္နာ, တမော ဝိဟတော, အာလောကော ဥပ္ပန္နော။ ဧတသ္သ မေ ပဓာနာနုယောဂသ္သ အနုရူပမေဝ ဖလံ လဒ္ဓန္တိ။
Ayaṃ kho me, brāhmaṇātiādīsu pana vijjāti viditakaraṇaṭṭhena vijjā. Kiṃ viditaṃ karoti ? Pubbenivāsaṃ. Avijjāti tasseva pubbenivāsassa aviditakaraṇaṭṭhena tappaṭicchādakamoho. Tamoti sveva moho tappaṭicchādakaṭṭhena tamo nāma. Ālokoti sā eva vijjā obhāsakaraṇaṭṭhena ālokoti. Ettha ca vijjā adhigatāti attho, sesaṃ pasaṃsāvacanaṃ. Yojanā panettha – ayaṃ kho me vijjā adhigatā, tassa me adhigatavijjassa avijjā vihatā, vinaṭṭhāti attho. Kasmā? Yasmā vijjā uppannā. Esa nayo itarasmimpi padadvaye. Yathā tanti ettha tanti nipātamattaṃ. Satiyā avippavāsena appamattassa vīriyātāpena ātāpino kāye ca jīvite ca anapekkhātāya pahitattassa pesitattassāti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avijjā vihaññeyya, vijjā uppajjeyya tamo vihaññeyya, āloko uppajjeyya, evameva mama avijjā vihatā, vijjā uppannā, tamo vihato, āloko uppanno. Etassa me padhānānuyogassa anurūpameva phalaṃ laddhanti.
အယံ ခော မေ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပဌမာ အဘိနိဗ္ဘိဒာ အဟောသိ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကသ္သေဝ အဏ္ဍကောသမ္ဟာတိ အယံ ခော မမ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိဉာဏမုခတုဏ္ဍကေန ပုဗ္ဗေ နိဝုတ္ထခန္ဓပ္ပဋိစ္ဆာဒကံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒာလေတ္ဝာ ပဌမာ အဘိနိဗ္ဘိဒာ ပဌမာ နိက္ခန္တိ ပဌမာ အရိယာဇာတိ အဟောသိ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကသ္သေဝ မုခတုဏ္ဍကေန ဝာ ံ ပာဒနခသိခာယ ဝာ အဏ္ဍကောသံ ပဒာလေတ္ဝာ တမ္ဟာ အဏ္ဍကောသမ္ဟာ အဘိနိဗ္ဘိဒာ နိက္ခန္တိ ကုက္ကုဋနိကာယေ ပစ္စာဇာတီတိ။ အယံ တာဝ ပုဗ္ဗေနိဝာသကထာယံ နယော။
Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, paṭhamā abhinibbhidā ahosi kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhāti ayaṃ kho mama, brāhmaṇa, pubbenivāsānussatiñāṇamukhatuṇḍakena pubbe nivutthakhandhappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā paṭhamā abhinibbhidā paṭhamā nikkhanti paṭhamā ariyājāti ahosi kukkuṭacchāpakasseva mukhatuṇḍakena vā ṃ pādanakhasikhāya vā aṇḍakosaṃ padāletvā tamhā aṇḍakosamhā abhinibbhidā nikkhanti kukkuṭanikāye paccājātīti. Ayaṃ tāva pubbenivāsakathāyaṃ nayo.
စုတုပပာတကထာယ ပန ဝိဇ္ဇာတိ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏဝိဇ္ဇာ။ အဝိဇ္ဇာတိ စုတုပပာတပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ အဝိဇ္ဇာ။ ယထာ ပန ပုဗ္ဗေနိဝာသကထာယံ ‘‘ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိဉာဏမုခတုဏ္ဍကေန ပုဗ္ဗေ နိဝုတ္ထက္ခန္ဓပ္ပဋိစ္ဆာဒကံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒာလေတ္ဝာ’’တိ ဝုတ္တံ, ဧဝမိဓ ‘‘စုတုပပာတဉာဏမုခတုဏ္ဍကေန စုတုပပာတပ္ပဋိစ္ဆာဒကံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒာလေတ္ဝာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ။
Cutupapātakathāya pana vijjāti dibbacakkhuñāṇavijjā. Avijjāti cutupapātappaṭicchādikā avijjā. Yathā pana pubbenivāsakathāyaṃ ‘‘pubbenivāsānussatiñāṇamukhatuṇḍakena pubbe nivutthakkhandhappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā’’ti vuttaṃ, evamidha ‘‘cutupapātañāṇamukhatuṇḍakena cutupapātappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā’’ti vattabbaṃ.
ယံ ပနေတံ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏပရိဂ္ဂဟိတံ အာသဝာနံ ခယဉာဏာဓိဂမံ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဒသ္သေန္တော အယံ ခော မေ, ဗ္ရာဟ္မဏ, တတိယာ ဝိဇ္ဇာတိအာဒိမာဟ, တတ္ထ ဝိဇ္ဇာတိ အရဟတ္တမဂ္ဂဝိဇ္ဇာ။ အဝိဇ္ဇာတိ စတုသစ္စပ္ပဋိစ္ဆာဒိကာ အဝိဇ္ဇာ။ အယံ ခော မေ, ဗ္ရာဟ္မဏ, တတိယာ အဘိနိဗ္ဘိဒာ အဟောသီတိ ဧတ္ထ အယံ ခော မမ, ဗ္ရာဟ္မဏ, အာသဝာနံ ခယဉာဏမုခတုဏ္ဍကေန စတုသစ္စပဋိစ္ဆာဒကံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒာလေတ္ဝာ တတိယာ အဘိနိဗ္ဘိဒာ တတိယာ နိက္ခန္တိ တတိယာ အရိယဇာတိ အဟောသိ ကုက္ကုဋစ္ဆာပကသ္သေဝ မုခတုဏ္ဍကေန ဝာ ပာဒနခသိခာယ ဝာ အဏ္ဍကောသံ ပဒာလေတ္ဝာ တမ္ဟာ အဏ္ဍကောသမ္ဟာ အဘိနိဗ္ဘိဒာ နိက္ခန္တိ ကုက္ကုဋနိကာယေ ပစ္စာဇာတီတိ။
Yaṃ panetaṃ paccavekkhaṇañāṇapariggahitaṃ āsavānaṃ khayañāṇādhigamaṃ brāhmaṇassa dassento ayaṃ kho me, brāhmaṇa, tatiyā vijjātiādimāha, tattha vijjāti arahattamaggavijjā. Avijjāti catusaccappaṭicchādikā avijjā. Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, tatiyā abhinibbhidā ahosīti ettha ayaṃ kho mama, brāhmaṇa, āsavānaṃ khayañāṇamukhatuṇḍakena catusaccapaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā tatiyā abhinibbhidā tatiyā nikkhanti tatiyā ariyajāti ahosi kukkuṭacchāpakasseva mukhatuṇḍakena vā pādanakhasikhāya vā aṇḍakosaṃ padāletvā tamhā aṇḍakosamhā abhinibbhidā nikkhanti kukkuṭanikāye paccājātīti.
ဧတ္တာဝတာ ကိံ ဒသ္သေသီတိ? သော ဟိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ကုက္ကုဋစ္ဆာပကော အဏ္ဍကောသံ ပဒာလေတ္ဝာ တတော နိက္ခမန္တော သကိမေဝ ဇာယတိ, အဟံ ပန ပုဗ္ဗေနိဝုတ္ထက္ခန္ဓပ္ပဋိစ္ဆာဒကံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ဘိန္ဒိတ္ဝာ ပဌမံ တာဝ ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိဉာဏဝိဇ္ဇာယ ဇာတော။ တတော သတ္တာနံ စုတိပဋိသန္ဓိပ္ပဋိစ္ဆာဒကံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒာလေတ္ဝာ ဒုတိယံ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏဝိဇ္ဇာယ ဇာတော, ပုန စတုသစ္စပ္ပဋိစ္ဆာဒကံ အဝိဇ္ဇဏ္ဍကောသံ ပဒာလေတ္ဝာ တတိယံ အာသဝာနံ ခယဉာဏဝိဇ္ဇာယ ဇာတော။ ဧဝံ တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ တိက္ခတ္တုံ ဇာတောမ္ဟိ။ သာ စ မေ ဇာတိ အရိယာ သုပရိသုဒ္ဓာတိ ဣဒံ ဒသ္သေတိ။ ဧဝံဒသ္သေန္တော စ ပုဗ္ဗေနိဝာသဉာဏေန အတီတံသဉာဏံ, ဒိဗ္ဗစက္ခုနာ ပစ္စုပ္ပန္နာနာဂတံသဉာဏံ, အာသဝက္ခယေန သကလလောကိယလောကုတ္တရဂုဏန္တိ ဧဝံ တီဟိ ဝိဇ္ဇာဟိ သဗ္ဗေပိ သဗ္ဗညုဂုဏေ ပကာသေတ္ဝာ အတ္တနော အရိယာယ ဇာတိယာ ဇေဋ္ဌသေဋ္ဌဘာဝံ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဒသ္သေသိ။
Ettāvatā kiṃ dassesīti? So hi, brāhmaṇa, kukkuṭacchāpako aṇḍakosaṃ padāletvā tato nikkhamanto sakimeva jāyati, ahaṃ pana pubbenivutthakkhandhappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ bhinditvā paṭhamaṃ tāva pubbenivāsānussatiñāṇavijjāya jāto. Tato sattānaṃ cutipaṭisandhippaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā dutiyaṃ dibbacakkhuñāṇavijjāya jāto, puna catusaccappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā tatiyaṃ āsavānaṃ khayañāṇavijjāya jāto. Evaṃ tīhi vijjāhi tikkhattuṃ jātomhi. Sā ca me jāti ariyā suparisuddhāti idaṃ dasseti. Evaṃdassento ca pubbenivāsañāṇena atītaṃsañāṇaṃ, dibbacakkhunā paccuppannānāgataṃsañāṇaṃ, āsavakkhayena sakalalokiyalokuttaraguṇanti evaṃ tīhi vijjāhi sabbepi sabbaññuguṇe pakāsetvā attano ariyāya jātiyā jeṭṭhaseṭṭhabhāvaṃ brāhmaṇassa dassesi.
ဧဝံ ဝုတ္တေ ဝေရဉ္ဇော ဗ္ရာဟ္မဏောတိ ဧဝံ ဘဂဝတာ လောကာနုကမ္ပကေန ဗ္ရာဟ္မဏံ အနုကမ္ပမာနေန နိဂုဟိတဗ္ဗေပိ အတ္တနော အရိယာယ ဇာတိယာ ဇေဋ္ဌသေဋ္ဌဘာဝေ ဝိဇ္ဇာတ္တယပကာသိကာယ ဓမ္မဒေသနာယ ဝုတ္တေ ပီတိဝိပ္ဖာရပရိပုဏ္ဏဂတ္တစိတ္တော ဝေရဉ္ဇော ဗ္ရာဟ္မဏော တံ ဘဂဝတော အရိယာယ ဇာတိယာ ဇေဋ္ဌသေဋ္ဌဘာဝံ ဝိဒိတ္ဝာ ‘‘ဤဒိသံ နာမာဟံ သဗ္ဗလောကဇေဋ္ဌံ သဗ္ဗဂုဏသမန္နာဂတံ သဗ္ဗညုံ ‘အညေသံ အဘိဝာဒနာဒိကမ္မံ န ကရောတီ’တိ အဝစံ, ဓိရတ္ထု ဝတ, ဘော, အညာဏ’’န္တိ အတ္တာနံ ဂရဟိတ္ဝာ ‘‘အယံ ဒာနိ လောကေ အရိယာယ ဇာတိယာ ပုရေဇာတဋ္ဌေန ဇေဋ္ဌော, သဗ္ဗဂုဏေဟိ အပ္ပဋိသမဋ္ဌေန သေဋ္ဌော’’တိ နိဋ္ဌံ ဂန္တ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ဇေဋ္ဌော ဘဝံ ဂောတမော သေဋ္ဌော ဘဝံ ဂောတမောတိ။ ဧဝဉ္စ ပန ဝတ္ဝာ ပုန တံ ဘဂဝတော ဓမ္မဒေသနံ အဗ္ဘနုမောဒမာနော အဘိက္ကန္တံ ဘော ဂောတမာတိအာဒိမာဟ။ တံ ဝုတ္တတ္ထမေဝာတိ။
Evaṃ vutte verañjo brāhmaṇoti evaṃ bhagavatā lokānukampakena brāhmaṇaṃ anukampamānena niguhitabbepi attano ariyāya jātiyā jeṭṭhaseṭṭhabhāve vijjāttayapakāsikāya dhammadesanāya vutte pītivipphāraparipuṇṇagattacitto verañjo brāhmaṇo taṃ bhagavato ariyāya jātiyā jeṭṭhaseṭṭhabhāvaṃ viditvā ‘‘īdisaṃ nāmāhaṃ sabbalokajeṭṭhaṃ sabbaguṇasamannāgataṃ sabbaññuṃ ‘aññesaṃ abhivādanādikammaṃ na karotī’ti avacaṃ, dhiratthu vata, bho, aññāṇa’’nti attānaṃ garahitvā ‘‘ayaṃ dāni loke ariyāya jātiyā purejātaṭṭhena jeṭṭho, sabbaguṇehi appaṭisamaṭṭhena seṭṭho’’ti niṭṭhaṃ gantvā bhagavantaṃ etadavoca – jeṭṭho bhavaṃ gotamo seṭṭho bhavaṃ gotamoti. Evañca pana vatvā puna taṃ bhagavato dhammadesanaṃ abbhanumodamāno abhikkantaṃ bho gotamātiādimāha. Taṃ vuttatthamevāti.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၁. ဝေရဉ္ဇသုတ္တံ • 1. Verañjasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၁. ဝေရဉ္ဇသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Verañjasuttavaṇṇanā
