Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)

    2. මහාවග්‌ගො

    2. Mahāvaggo

    1. වෙරඤ්‌ජසුත්‌තවණ්‌ණනා

    1. Verañjasuttavaṇṇanā

    11. දුතියස්‌ස පඨමෙ අභිවාදෙතීති එවමාදීනි න සමණො ගොතමොති එත්‌ථ වුත්‌තනකාරෙන යොජෙත්‌වා එවමෙත්‌ථ අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො ‘‘න වන්‌දති නාසනා වුට්‌ඨාති, නාපි ‘ඉධ භොන්‌තො නිසීදන්‌තූ’ති එවං ආසනෙන වා නිමන්‌තෙතී’’ති. එත්‌ථ හි වා-සද්‌දො විභාවනෙ නාම අත්‌ථෙ ‘‘රූපං නිච්‌චං වා අනිච්‌චං වා’’තිආදීසු විය. එවං වත්‌වා අථ අත්‌තනො අභිවාදනාදීනි අකරොන්‌තං භගවන්‌තං දිස්‌වා ආහ – තයිදං, භො ගොතම, තථෙවාති. යං තං මයා සුතං, තං තථෙව, තං සවනඤ්‌ච මෙ දස්‌සනඤ්‌ච සංසන්‌දති සමෙති, අත්‌ථතො එකීභාවං ගච්‌ඡති. න හි භවං ගොතමො…පෙ.… ආසනෙන වා නිමන්‌තෙතීති. එවං අත්‌තනා සුතං දිට්‌ඨෙන නිගමෙත්‌වා නින්‌දන්‌තො ආහ – තයිදං, භො ගොතම, න සම්‌පන්‌නමෙවාති තං අභිවාදනාදීනං අකරණං අයුත්‌තමෙවාති.

    11. Dutiyassa paṭhame abhivādetīti evamādīni na samaṇo gotamoti ettha vuttanakārena yojetvā evamettha attho veditabbo ‘‘na vandati nāsanā vuṭṭhāti, nāpi ‘idha bhonto nisīdantū’ti evaṃ āsanena vā nimantetī’’ti. Ettha hi vā-saddo vibhāvane nāma atthe ‘‘rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’tiādīsu viya. Evaṃ vatvā atha attano abhivādanādīni akarontaṃ bhagavantaṃ disvā āha – tayidaṃ, bho gotama, tathevāti. Yaṃ taṃ mayā sutaṃ, taṃ tatheva, taṃ savanañca me dassanañca saṃsandati sameti, atthato ekībhāvaṃ gacchati. Na hi bhavaṃ gotamo…pe… āsanena vā nimantetīti. Evaṃ attanā sutaṃ diṭṭhena nigametvā nindanto āha – tayidaṃ, bho gotama, na sampannamevāti taṃ abhivādanādīnaṃ akaraṇaṃ ayuttamevāti.

    අථස්‌ස භගවා අත්‌තුක්‌කංසනපරවම්‌භනදොසං අනුපගම්‌ම කරුණාසීතලෙන හදයෙන තං අඤ්‌ඤාණං විධමිත්‌වා යුත්‌තභාවං දස්‌සෙතුකාමො නාහං තං බ්‍රාහ්‌මණාතිආදිමාහ. තත්‍රායං සඞ්‌ඛෙපත්‌ථො – අහං, බ්‍රාහ්‌මණ, අප්‌පටිහතෙන සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණචක්‌ඛුනා ඔලොකෙන්‌තොපි තං පුග්‌ගලං එතස්‌මිං සදෙවකාදිභෙදෙ ලොකෙ න පස්‌සාමි, යමහං අභිවාදෙය්‍යං වා පච්‌චුට්‌ඨෙය්‍යං වා ආසනෙන වා නිමන්‌තෙය්‍යං. අනච්‌ඡරියං වා එතං, ස්‌වාහං අජ්‌ජ සබ්‌බඤ්‌ඤුතං පත්‌තො එවරූපං නිපච්‌චාකාරාරහං පුග්‌ගලං න පස්‌සාමි. අපිච ඛො යදාපාහං සම්‌පතිජාතොව උත්‌තරෙන මුඛො සත්‌තපදවීතිහාරෙන ගන්‌ත්‌වා සකලං දසසහස්‌සිලොකධාතුං ඔලොකෙසිං, තදාපි එතස්‌මිං සදෙවකාදිභෙදෙ ලොකෙ තං පුග්‌ගලං න පස්‌සාමි, යමහං එවරූපං නිපච්‌චකාරං කරෙය්‍යං. අථ ඛො මං සොළසකප්‌පසහස්‌සායුකො ඛීණාසවමහාබ්‍රහ්‌මාපි අඤ්‌ජලිං පග්‌ගහෙත්‌වා ‘‘ත්‌වං ලොකෙ මහාපුරිසො, ත්‌වං සදෙවකස්‌ස ලොකස්‌ස අග්‌ගො ච ජෙට්‌ඨො ච සෙට්‌ඨො ච, නත්‌ථි තයා උත්‌තරිතරො’’ති සඤ්‌ජාතසොමනස්‌සො පතිමානෙසි. තදාපි චාහං අත්‌තනා උත්‌තරිතරං අපස්‌සන්‌තො ආසභිං වාචං නිච්‌ඡාරෙසිං – ‘‘අග්‌ගොහමස්‌මි ලොකස්‌ස, ජෙට්‌ඨොහමස්‌මි ලොකස්‌ස, සෙට්‌ඨොහමස්‌මි ලොකස්‌සා’’ති. එවං සම්‌පතිජාතස්‌සාපි මය්‌හං අභිවාදනාදිරහො පුග්‌ගලො නත්‌ථි, ස්‌වාහං ඉදානි සබ්‌බඤ්‌ඤුතං පත්‌තො කං අභිවාදෙය්‍යං. තස්‌මා ත්‌වං, බ්‍රාහ්‌මණ, මා තථාගතා එවරූපං පරමනිපච්‌චකාරං පත්‌ථයි. යඤ්‌හි, බ්‍රාහ්‌මණ, තථාගතො අභිවාදෙය්‍ය වා…පෙ.… ආසනෙන වා නිමන්‌තෙය්‍ය, මුද්‌ධාපි තස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස රත්‌තිපරියොසානෙ පරිපාකසිථිලබන්‌ධනං වණ්‌ටා මුත්‌තතාලඵලං විය ගීවතො ඡිජ්‌ජිත්‌වා සහසාව භූමියං නිපතෙය්‍ය.

    Athassa bhagavā attukkaṃsanaparavambhanadosaṃ anupagamma karuṇāsītalena hadayena taṃ aññāṇaṃ vidhamitvā yuttabhāvaṃ dassetukāmo nāhaṃ taṃ brāhmaṇātiādimāha. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – ahaṃ, brāhmaṇa, appaṭihatena sabbaññutaññāṇacakkhunā olokentopi taṃ puggalaṃ etasmiṃ sadevakādibhede loke na passāmi, yamahaṃ abhivādeyyaṃ vā paccuṭṭheyyaṃ vā āsanena vā nimanteyyaṃ. Anacchariyaṃ vā etaṃ, svāhaṃ ajja sabbaññutaṃ patto evarūpaṃ nipaccākārārahaṃ puggalaṃ na passāmi. Apica kho yadāpāhaṃ sampatijātova uttarena mukho sattapadavītihārena gantvā sakalaṃ dasasahassilokadhātuṃ olokesiṃ, tadāpi etasmiṃ sadevakādibhede loke taṃ puggalaṃ na passāmi, yamahaṃ evarūpaṃ nipaccakāraṃ kareyyaṃ. Atha kho maṃ soḷasakappasahassāyuko khīṇāsavamahābrahmāpi añjaliṃ paggahetvā ‘‘tvaṃ loke mahāpuriso, tvaṃ sadevakassa lokassa aggo ca jeṭṭho ca seṭṭho ca, natthi tayā uttaritaro’’ti sañjātasomanasso patimānesi. Tadāpi cāhaṃ attanā uttaritaraṃ apassanto āsabhiṃ vācaṃ nicchāresiṃ – ‘‘aggohamasmi lokassa, jeṭṭhohamasmi lokassa, seṭṭhohamasmi lokassā’’ti. Evaṃ sampatijātassāpi mayhaṃ abhivādanādiraho puggalo natthi, svāhaṃ idāni sabbaññutaṃ patto kaṃ abhivādeyyaṃ. Tasmā tvaṃ, brāhmaṇa, mā tathāgatā evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ patthayi. Yañhi, brāhmaṇa, tathāgato abhivādeyya vā…pe… āsanena vā nimanteyya, muddhāpi tassa puggalassa rattipariyosāne paripākasithilabandhanaṃ vaṇṭā muttatālaphalaṃ viya gīvato chijjitvā sahasāva bhūmiyaṃ nipateyya.

    එවං වුත්‌තෙපි බ්‍රාහ්‌මණො දුප්‌පඤ්‌ඤතාය තථාගතස්‌ස ලොකජෙට්‌ඨභාවං අසල්‌ලක්‌ඛෙන්‌තො කෙවලං තං වචනං අසහමානො ආහ – අරසරූපො භවං ගොතමොති. අයං කිරස්‌ස අධිප්‌පායො – යං ලොකෙ අභිවාදනපච්‌චුට්‌ඨානඅඤ්‌ජලිකම්‌මසාමීචිකම්‌මං ‘‘සාමග්‌ගිරසො’’ති වුච්‌චති, තං භොතො ගොතමස්‌ස නත්‌ථි. තස්‌මා අරසරූපො භවං ගොතමො, අරසජාතිකො අරසසභාවොති. අථස්‌ස භගවා චිත්‌තමුදුභාවජනනත්‌ථං උජුවිපච්‌චනීකභාවං පරිහරන්‌තො අඤ්‌ඤථා තස්‌ස වචනස්‌ස අත්‌ථං අත්‌තනි සන්‌දස්‌සෙන්‌තො අත්‌ථි ඛ්‌වෙස, බ්‍රාහ්‌මණ, පරියායොතිආදිමාහ.

    Evaṃ vuttepi brāhmaṇo duppaññatāya tathāgatassa lokajeṭṭhabhāvaṃ asallakkhento kevalaṃ taṃ vacanaṃ asahamāno āha – arasarūpo bhavaṃ gotamoti. Ayaṃ kirassa adhippāyo – yaṃ loke abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammaṃ ‘‘sāmaggiraso’’ti vuccati, taṃ bhoto gotamassa natthi. Tasmā arasarūpo bhavaṃ gotamo, arasajātiko arasasabhāvoti. Athassa bhagavā cittamudubhāvajananatthaṃ ujuvipaccanīkabhāvaṃ pariharanto aññathā tassa vacanassa atthaṃ attani sandassento atthi khvesa, brāhmaṇa, pariyāyotiādimāha.

    තත්‌ථ අත්‌ථි ඛ්‌වෙසාති අත්‌ථි ඛො එස. පරියායොති කාරණං. ඉදං වුත්‌තං හොති – අත්‌ථි ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, එතං කාරණං, යෙන කාරණෙන මං ‘‘අරසරූපො භවං ගොතමො’’ති වදමානො පුග්‌ගලො සම්‌මා වදෙය්‍ය, අවිතථවාදීති සඞ්‌ඛං ගච්‌ඡෙය්‍ය. කතමො පන සොති? යෙ තෙ, බ්‍රාහ්‌මණ, රූපරසා…පෙ.… ඵොට්‌ඨබ්‌බරසා, තෙ තථාගතස්‌ස පහීනාති. කිං වුත්‌තං හොති? යෙ තෙ ජාතිවසෙන වා උපපත්‌තිවසෙන වා සෙට්‌ඨසම්‌මතානම්‌පි පුථුජ්‌ජනානං රූපාරම්‌මණාදීනි අස්‌සාදෙන්‌තානං අභිනන්‌දන්‌තානං රජ්‌ජන්‌තානං උප්‌පජ්‌ජන්‌ති කාමසුඛස්‌සාදසඞ්‌ඛාතා රූපරසා, සද්‌දරසා, ගන්‌ධරසා, රසරසා, ඵොට්‌ඨබ්‌බරසා, යෙ ඉමං ලොකං ගීවාය බන්‌ධිත්‌වා විය ආවිඤ්‌ඡන්‌ති, වත්‌ථාරම්‌මණාදිසාමග්‌ගියඤ්‌ච උප්‌පන්‌නත්‌තා සාමග්‌ගිරසාති වුච්‌චන්‌ති. තෙ සබ්‌බෙපි තථාගතස්‌ස පහීනා. ‘‘මය්‌හං පහීනා’’ති වත්‌තබ්‌බෙපි මමාකාරෙන අත්‌තානං අනුක්‌ඛිපන්‌තො ධම්‌මං දෙසෙති, දෙසනාවිලාසො වා එස තථාගතස්‌ස.

    Tattha atthi khvesāti atthi kho esa. Pariyāyoti kāraṇaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – atthi kho, brāhmaṇa, etaṃ kāraṇaṃ, yena kāraṇena maṃ ‘‘arasarūpo bhavaṃ gotamo’’ti vadamāno puggalo sammā vadeyya, avitathavādīti saṅkhaṃ gaccheyya. Katamo pana soti? Ye te, brāhmaṇa, rūparasā…pe… phoṭṭhabbarasā, te tathāgatassa pahīnāti. Kiṃ vuttaṃ hoti? Ye te jātivasena vā upapattivasena vā seṭṭhasammatānampi puthujjanānaṃ rūpārammaṇādīni assādentānaṃ abhinandantānaṃ rajjantānaṃ uppajjanti kāmasukhassādasaṅkhātā rūparasā, saddarasā, gandharasā, rasarasā, phoṭṭhabbarasā, ye imaṃ lokaṃ gīvāya bandhitvā viya āviñchanti, vatthārammaṇādisāmaggiyañca uppannattā sāmaggirasāti vuccanti. Te sabbepi tathāgatassa pahīnā. ‘‘Mayhaṃ pahīnā’’ti vattabbepi mamākārena attānaṃ anukkhipanto dhammaṃ deseti, desanāvilāso vā esa tathāgatassa.

    තත්‌ථ පහීනාති චිත්‌තසන්‌තානතො විගතා, පජහිතා වා. එතස්‌මිං පනත්‌ථෙ කරණෙ සාමිවචනං දට්‌ඨබ්‌බං. අරියමග්‌ගසත්‌ථෙන උච්‌ඡින්‌නං තණ්‌හාවිජ්‌ජාමයං මූලං එතෙසන්‌ති උච්‌ඡින්‌නමූලා. තාලවත්‌ථු විය නෙසං වත්‌ථු කතන්‌ති තාලාවත්‌ථුකතා. යථා හි තාලරුක්‌ඛං සමූලං උද්‌ධරිත්‌වා තස්‌ස වත්‌ථුමත්‌තෙ තස්‌මිං පදෙසෙ කතෙ න පුන තස්‌ස තාලස්‌ස උප්‌පත්‌ති පඤ්‌ඤායති, එවං අරියමග්‌ගසත්‌ථෙන සමූලෙ රූපාදිරසෙ උද්‌ධරිත්‌වා තෙසං පුබ්‌බෙ උප්‌පන්‌නපුබ්‌බභාවෙන වත්‌ථුමත්‌තෙ චිත්‌තසන්‌තානෙ කතෙ සබ්‌බෙපි තෙ තාලාවත්‌ථුකතාති වුච්‌චන්‌ති. අවිරුළ්‌හිධම්‌මත්‌තා වා මත්‌ථකච්‌ඡින්‌නතාලො විය කතාති තාලාවත්‌ථුකතා. යස්‌මා පන එවං තාලාවත්‌ථුකතා අනභාවංකතා හොන්‌ති , යථා නෙසං පච්‌ඡාභාවො න හොති, තථා කතා හොන්‌ති. තස්‌මා ආහ – අනභාවංකතාති. ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මාති අනාගතෙ අනුප්‌පජ්‌ජනකසභාවා.

    Tattha pahīnāti cittasantānato vigatā, pajahitā vā. Etasmiṃ panatthe karaṇe sāmivacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Ariyamaggasatthena ucchinnaṃ taṇhāvijjāmayaṃ mūlaṃ etesanti ucchinnamūlā. Tālavatthu viya nesaṃ vatthu katanti tālāvatthukatā. Yathā hi tālarukkhaṃ samūlaṃ uddharitvā tassa vatthumatte tasmiṃ padese kate na puna tassa tālassa uppatti paññāyati, evaṃ ariyamaggasatthena samūle rūpādirase uddharitvā tesaṃ pubbe uppannapubbabhāvena vatthumatte cittasantāne kate sabbepi te tālāvatthukatāti vuccanti. Aviruḷhidhammattā vā matthakacchinnatālo viya katāti tālāvatthukatā. Yasmā pana evaṃ tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā honti , yathā nesaṃ pacchābhāvo na hoti, tathā katā honti. Tasmā āha – anabhāvaṃkatāti. Āyatiṃ anuppādadhammāti anāgate anuppajjanakasabhāvā.

    නො ච ඛො යං ත්‌වං සන්‌ධාය වදෙසීති යඤ්‌ච ඛො ත්‌වං සන්‌ධාය වදෙසි, සො පරියායො න හොති. නනු ච එවං වුත්‌තෙ යො බ්‍රාහ්‌මණෙන වුත්‌තො සාමග්‌ගිරසො, තස්‌ස අත්‌තනි විජ්‌ජමානතා අනුඤ්‌ඤාතා හොතීති? න හොති. යො හි නං සාමග්‌ගිරසං කාතුං භබ්‌බො හුත්‌වා න කරොති, සො තදභාවෙන අරසරූපොති වත්‌තබ්‌බතං අරහති. භගවා පන අභබ්‌බොව එතං කාතුං, තෙනස්‌ස කාරණෙ අභබ්‌බතං පකාසෙන්‌තො ආහ – ‘‘නො ච ඛො යං ත්‌වං සන්‌ධාය වදෙසී’’ති. යං පරියායං සන්‌ධාය ත්‌වං මං ‘‘අරසරූපො’’ති වදෙසි, සො අම්‌හෙසු නෙව වත්‌තබ්‌බොති.

    No ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesīti yañca kho tvaṃ sandhāya vadesi, so pariyāyo na hoti. Nanu ca evaṃ vutte yo brāhmaṇena vutto sāmaggiraso, tassa attani vijjamānatā anuññātā hotīti? Na hoti. Yo hi naṃ sāmaggirasaṃ kātuṃ bhabbo hutvā na karoti, so tadabhāvena arasarūpoti vattabbataṃ arahati. Bhagavā pana abhabbova etaṃ kātuṃ, tenassa kāraṇe abhabbataṃ pakāsento āha – ‘‘no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesī’’ti. Yaṃ pariyāyaṃ sandhāya tvaṃ maṃ ‘‘arasarūpo’’ti vadesi, so amhesu neva vattabboti.

    එවං බ්‍රාහ්‌මණො අත්‌තනා අධිප්‌පෙතං අරසරූපතං ආරොපෙතුං අසක්‌කොන්‌තො අථාපරං නිබ්‌භොගො භවන්‌තිආදිමාහ. සබ්‌බපරියායෙසු චෙත්‌ථ වුත්‌තනයෙනෙව යොජනාක්‌කමං විදිත්‌වා සන්‌ධායභාසිතමත්‌ථං එවං වෙදිතබ්‌බං – බ්‍රාහ්‌මණො තදෙව වයොවුද්‌ධානං අභිවාදනාදිකම්‌මං ලොකෙ ‘‘සාමග්‌ගිපරිභොගො’’ති මඤ්‌ඤමානො තදභාවෙන ච භගවන්‌තං ‘‘නිබ්‌භොගො’’තිආදිමාහ. භගවා ච ය්‌වායං රූපාදීසු සත්‌තානං ඡන්‌දරාගපරිභොගො, තදභාවං අත්‌තනි සම්‌පස්‌සමානො අපරං පරියායමනුජානි.

    Evaṃ brāhmaṇo attanā adhippetaṃ arasarūpataṃ āropetuṃ asakkonto athāparaṃ nibbhogo bhavantiādimāha. Sabbapariyāyesu cettha vuttanayeneva yojanākkamaṃ viditvā sandhāyabhāsitamatthaṃ evaṃ veditabbaṃ – brāhmaṇo tadeva vayovuddhānaṃ abhivādanādikammaṃ loke ‘‘sāmaggiparibhogo’’ti maññamāno tadabhāvena ca bhagavantaṃ ‘‘nibbhogo’’tiādimāha. Bhagavā ca yvāyaṃ rūpādīsu sattānaṃ chandarāgaparibhogo, tadabhāvaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni.

    පුන බ්‍රාහ්‌මණො යං ලොකෙ වයොවුද්‌ධානං අභිවාදනාදිකුලසමුදාචාරකම්‌මං ලොකියා කරොන්‌ති, තස්‌ස අකිරියං සම්‌පස්‌සමානො භගවන්‌තං අකිරියවාදොති ආහ. භගවා පන යස්‌මා කායදුච්‌චරිතාදීනං අකිරියං වදති, තස්‌මා තං අකිරියවාදිතං අත්‌තනි සම්‌පස්‌සමානො අපරං පරියායමනුජානි. තත්‌ථ ඨපෙත්‌වා කායදුච්‌චරිතාදීනි අවසෙසා අකුසලා ධම්‌මා අනෙකවිහිතා පාපකා අකුසලා ධම්‌මාති වෙදිතබ්‌බා.

    Puna brāhmaṇo yaṃ loke vayovuddhānaṃ abhivādanādikulasamudācārakammaṃ lokiyā karonti, tassa akiriyaṃ sampassamāno bhagavantaṃ akiriyavādoti āha. Bhagavā pana yasmā kāyaduccaritādīnaṃ akiriyaṃ vadati, tasmā taṃ akiriyavāditaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tattha ṭhapetvā kāyaduccaritādīni avasesā akusalā dhammā anekavihitā pāpakā akusalā dhammāti veditabbā.

    පුන බ්‍රාහ්‌මණො තදෙව අභිවාදනාදිකම්‌මං භගවති අපස්‌සන්‌තො ‘‘ඉමං ආගම්‌ම අයං ලොකතන්‌ති ලොකපවෙණී උච්‌ඡිජ්‌ජතී’’ති මඤ්‌ඤමානො භගවන්‌තං උච්‌ඡෙදවාදොති ආහ. භගවා පන යස්‌මා පඤ්‌චකාමගුණිකරාගස්‌ස චෙව අකුසලචිත්‌තද්‌වයසම්‌පයුත්‌තස්‌ස ච දොසස්‌ස අනාගාමිමග්‌ගෙන උච්‌ඡෙදං වදති, සබ්‌බාකුසලසම්‌භවස්‌ස පන මොහස්‌ස අරහත්‌තමග්‌ගෙන උච්‌ඡෙදං වදති, ඨපෙත්‌වා තෙ තයො අවසෙසානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං යථානුරූපං චතූහි මග්‌ගෙහි උච්‌ඡෙදං වදති, තස්‌මා තං උච්‌ඡෙදවාදං අත්‌තනි සම්‌පස්‌සමානො අපරං පරියායමනුජානි.

    Puna brāhmaṇo tadeva abhivādanādikammaṃ bhagavati apassanto ‘‘imaṃ āgamma ayaṃ lokatanti lokapaveṇī ucchijjatī’’ti maññamāno bhagavantaṃ ucchedavādoti āha. Bhagavā pana yasmā pañcakāmaguṇikarāgassa ceva akusalacittadvayasampayuttassa ca dosassa anāgāmimaggena ucchedaṃ vadati, sabbākusalasambhavassa pana mohassa arahattamaggena ucchedaṃ vadati, ṭhapetvā te tayo avasesānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ yathānurūpaṃ catūhi maggehi ucchedaṃ vadati, tasmā taṃ ucchedavādaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni.

    පුන බ්‍රාහ්‌මණො ‘‘ජිගුච්‌ඡති මඤ්‌ඤෙ සමණො ගොතමො ඉදං වයොවුද්‌ධානං අභිවාදනාදිකුලසමුදාචාරකම්‌මං, තෙන තං න කරොතී’’ති මඤ්‌ඤමානො භගවන්‌තං ජෙගුච්‌ඡීති ආහ. භගවා පන යස්‌මා ජිගුච්‌ඡති කායදුච්‌චරිතාදීහි, යානි කායවචීමනොදුච්‌චරිතානි චෙව යාව ච අකුසලානං ලාමකධම්‌මානං සමාපත්‌ති සමාපජ්‌ජනා සමඞ්‌ගිභාවො, තං සබ්‌බම්‌පි ගූථං විය මණ්‌ඩනකජාතිකො පුරිසො ජිගුච්‌ඡති හිරීයති, තස්‌මා තං ජෙගුච්‌ඡිතං අත්‌තනි සම්‌පස්‌සමානො අපරං පරියායමනුජානි. තත්‌ථ කායදුච්‌චරිතෙනාතිආදි කරණවචනං උපයොගත්‌ථෙ දට්‌ඨබ්‌බං.

    Puna brāhmaṇo ‘‘jigucchati maññe samaṇo gotamo idaṃ vayovuddhānaṃ abhivādanādikulasamudācārakammaṃ, tena taṃ na karotī’’ti maññamāno bhagavantaṃ jegucchīti āha. Bhagavā pana yasmā jigucchati kāyaduccaritādīhi, yāni kāyavacīmanoduccaritāni ceva yāva ca akusalānaṃ lāmakadhammānaṃ samāpatti samāpajjanā samaṅgibhāvo, taṃ sabbampi gūthaṃ viya maṇḍanakajātiko puriso jigucchati hirīyati, tasmā taṃ jegucchitaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tattha kāyaduccaritenātiādi karaṇavacanaṃ upayogatthe daṭṭhabbaṃ.

    පුන බ්‍රාහ්‌මණො තදෙව අභිවාදනාදිකම්‌මං භගවති අපස්‌සන්‌තො ‘‘අයං ඉදං ලොකජෙට්‌ඨකකම්‌මං විනෙති විනාසෙති, අථ වා යස්‌මා එතං සාමීචිකම්‌මං න කරොති, තස්‌මා අයං විනෙතබ්‌බො නිග්‌ගණ්‌හිතබ්‌බො’’ති මඤ්‌ඤමානො භගවන්‌තං වෙනයිකොති ආහ. තත්‍රායං පදත්‌ථො – විනයතීති විනයො, විනාසෙතීති වුත්‌තං හොති. විනයො එව වෙනයිකො. විනයං වා අරහතීති වෙනයිකො, නිග්‌ගහං අරහතීති වුත්‌තං හොති. භගවා පන යස්‌මා රාගාදීනං විනයාය වූපසමාය ධම්‌මං දෙසෙති, තස්‌මා වෙනයිකො හොති. අයමෙව චෙත්‌ථ පදත්‌ථො – විනයාය ධම්‌මං දෙසෙතීති වෙනයිකො. විචිත්‍රා හි තද්‌ධිතවුත්‌ති. ස්‌වායං තං වෙනයිකභාවං අත්‌තනි සම්‌පස්‌සමානො අපරං පරියායමනුජානි.

    Puna brāhmaṇo tadeva abhivādanādikammaṃ bhagavati apassanto ‘‘ayaṃ idaṃ lokajeṭṭhakakammaṃ vineti vināseti, atha vā yasmā etaṃ sāmīcikammaṃ na karoti, tasmā ayaṃ vinetabbo niggaṇhitabbo’’ti maññamāno bhagavantaṃ venayikoti āha. Tatrāyaṃ padattho – vinayatīti vinayo, vināsetīti vuttaṃ hoti. Vinayo eva venayiko. Vinayaṃ vā arahatīti venayiko, niggahaṃ arahatīti vuttaṃ hoti. Bhagavā pana yasmā rāgādīnaṃ vinayāya vūpasamāya dhammaṃ deseti, tasmā venayiko hoti. Ayameva cettha padattho – vinayāya dhammaṃ desetīti venayiko. Vicitrā hi taddhitavutti. Svāyaṃ taṃ venayikabhāvaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni.

    පුන බ්‍රාහ්‌මණො යස්‌මා අභිවාදනාදීනි සාමීචිකම්‌මානි කරොන්‌තා වයොවුද්‌ධෙ තොසෙන්‌ති හාසෙන්‌ති , අකරොන්‌තා පන තාපෙන්‌ති විහෙසෙන්‌ති දොමනස්‌සං නෙසං උප්‌පාදෙන්‌ති, භගවා ච තානි න කරොති, තස්‌මා ‘‘අයං වයොවුද්‌ධෙ තපතී’’ති මඤ්‌ඤමානො සප්‌පුරිසාචාරවිරහිතත්‌තා වා ‘‘කපණපුරිසො අය’’න්‌ති මඤ්‌ඤමානො භගවන්‌තං තපස්‌සීති ආහ. තත්‍රායං පදත්‌ථො – තපතීති තපො, රොසෙති විහෙසෙතීති අත්‌ථො. සාමීචිකම්‌මාකරණස්‌සෙතං අධිවචනං. තපො අස්‌ස අත්‌ථීති තපස්‌සී. දුතියෙ අත්‌ථවිකප්‌පෙ බ්‍යඤ්‌ජනානි අවිචාරෙත්‌වා ලොකෙ කපණපුරිසො තපස්‌සීති වුච්‌චති. භගවා පන යෙ අකුසලා ධම්‌මා ලොකං තපනතො තපනීයානි වුච්‌චන්‌ති, තෙසං පහීනත්‌තා යස්‌මා තපස්‌සීති සඞ්‌ඛං ගතො. තස්‌මා තං තපස්‌සිතං අත්‌තනි සම්‌පස්‌සමානො අපරං පරියායමනුජානි. තත්‍රායං වචනත්‌ථො – තපන්‌තීති තපා, අකුසලධම්‌මානමෙතං අධිවචනං. තෙ තපෙ අස්‌සි නිරස්‌සි පහාසි විද්‌ධංසීති තපස්‌සී.

    Puna brāhmaṇo yasmā abhivādanādīni sāmīcikammāni karontā vayovuddhe tosenti hāsenti , akarontā pana tāpenti vihesenti domanassaṃ nesaṃ uppādenti, bhagavā ca tāni na karoti, tasmā ‘‘ayaṃ vayovuddhe tapatī’’ti maññamāno sappurisācāravirahitattā vā ‘‘kapaṇapuriso aya’’nti maññamāno bhagavantaṃ tapassīti āha. Tatrāyaṃ padattho – tapatīti tapo, roseti vihesetīti attho. Sāmīcikammākaraṇassetaṃ adhivacanaṃ. Tapo assa atthīti tapassī. Dutiye atthavikappe byañjanāni avicāretvā loke kapaṇapuriso tapassīti vuccati. Bhagavā pana ye akusalā dhammā lokaṃ tapanato tapanīyāni vuccanti, tesaṃ pahīnattā yasmā tapassīti saṅkhaṃ gato. Tasmā taṃ tapassitaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tatrāyaṃ vacanattho – tapantīti tapā, akusaladhammānametaṃ adhivacanaṃ. Te tape assi nirassi pahāsi viddhaṃsīti tapassī.

    පුන බ්‍රාහ්‌මණො තං අභිවාදනාදිකම්‌මං දෙවලොකගබ්‌භසම්‌පත්‌තියා දෙවලොකපටිසන්‌ධිපටිලාභාය සංවත්‌තතීති මඤ්‌ඤමානො භගවති චස්‌ස අභාවං දිස්‌වා භගවන්‌තං අපගබ්‌භොති ආහ. කොධවසෙන වා භගවතො මාතුකුච්‌ඡිස්‌මිං පටිසන්‌ධිග්‌ගහණෙ දොසං දස්‌සෙන්‌තොපි එවමාහ. තත්‍රායං වචනත්‌ථො – ගබ්‌භතො අපගතොති අපගබ්‌භො, අභබ්‌බො දෙවලොකූපපත්‌තිං පාපුණිතුන්‌ති අධිප්‌පායො. හීනො වා ගබ්‌භො අස්‌සාති අපගබ්‌භො. දෙවලොකගබ්‌භපරිබාහිරත්‌තා ආයතිං හීනගබ්‌භපටිලාභභාගීති. හීනො වාස්‌ස මාතුකුච්‌ඡිස්‌මිං ගබ්‌භවාසො අහොසීති අධිප්‌පායො. භගවතො පන යස්‌මා ආයතිං ගබ්‌භසෙය්‍යා අපගතා, තස්‌මා සො තං අපගබ්‌භතං අත්‌තනි සම්‌පස්‌සමානො අපරං පරියායමනුජානි. තත්‍ර ච යස්‌ස ඛො, බ්‍රාහ්‌මණ, ආයතිං ගබ්‌භසෙය්‍යා පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌ති පහීනාති එතෙසං පදානං එවමත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො – ‘‘බ්‍රාහ්‌මණ, යස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස අනාගතෙ ගබ්‌භසෙය්‍යා පුනබ්‌භවෙ ච අභිනිබ්‌බත්‌ති අනුත්‌තරෙන මග්‌ගෙන විහතකාරණත්‌තා පහීනා. ගබ්‌භසෙය්‍යාගහණෙන චෙත්‌ථ ජලාබුජයොනි ගහිතා, පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌තිග්‌ගහණෙන ඉතරා තිස්‌සො’’පි.

    Puna brāhmaṇo taṃ abhivādanādikammaṃ devalokagabbhasampattiyā devalokapaṭisandhipaṭilābhāya saṃvattatīti maññamāno bhagavati cassa abhāvaṃ disvā bhagavantaṃ apagabbhoti āha. Kodhavasena vā bhagavato mātukucchismiṃ paṭisandhiggahaṇe dosaṃ dassentopi evamāha. Tatrāyaṃ vacanattho – gabbhato apagatoti apagabbho, abhabbo devalokūpapattiṃ pāpuṇitunti adhippāyo. Hīno vā gabbho assāti apagabbho. Devalokagabbhaparibāhirattā āyatiṃ hīnagabbhapaṭilābhabhāgīti. Hīno vāssa mātukucchismiṃ gabbhavāso ahosīti adhippāyo. Bhagavato pana yasmā āyatiṃ gabbhaseyyā apagatā, tasmā so taṃ apagabbhataṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tatra ca yassa kho, brāhmaṇa, āyatiṃ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnāti etesaṃ padānaṃ evamattho daṭṭhabbo – ‘‘brāhmaṇa, yassa puggalassa anāgate gabbhaseyyā punabbhave ca abhinibbatti anuttarena maggena vihatakāraṇattā pahīnā. Gabbhaseyyāgahaṇena cettha jalābujayoni gahitā, punabbhavābhinibbattiggahaṇena itarā tisso’’pi.

    අපිච ගබ්‌භස්‌ස සෙය්‍යා ගබ්‌භසෙය්‍යා. පුනබ්‌භවො එව අභිනිබ්‌බත්‌ති පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌තීති එවමෙත්‌ථ අත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො. යථා ච විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතීති වුත්‌තෙපි න විඤ්‌ඤාණතො අඤ්‌ඤා ඨිති අත්‌ථි, එවමිධාපි න ගබ්‌භතො අඤ්‌ඤා සෙය්‍යා වෙදිතබ්‌බා. අභිනිබ්‌බත්‌ති ච නාම යස්‌මා පුනබ්‌භවභූතාපි අපුනබ්‌භවභූතාපි අත්‌ථි, ඉධ ච පුනබ්‌භවභූතා අධිප්‌පෙතා, තස්‌මා වුත්‌තං – ‘‘පුනබ්‌භවො එව අභිනිබ්‌බත්‌ති පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌තී’’ති.

    Apica gabbhassa seyyā gabbhaseyyā. Punabbhavo eva abhinibbatti punabbhavābhinibbattīti evamettha attho daṭṭhabbo. Yathā ca viññāṇaṭṭhitīti vuttepi na viññāṇato aññā ṭhiti atthi, evamidhāpi na gabbhato aññā seyyā veditabbā. Abhinibbatti ca nāma yasmā punabbhavabhūtāpi apunabbhavabhūtāpi atthi, idha ca punabbhavabhūtā adhippetā, tasmā vuttaṃ – ‘‘punabbhavo eva abhinibbatti punabbhavābhinibbattī’’ti.

    එවං ආගතකාලතො පට්‌ඨාය අරසරූපතාදීහි අට්‌ඨහි අක්‌කොසවත්‌ථූහි අක්‌කොසන්‌තම්‌පි බ්‍රාහ්‌මණං භගවා ධම්‌මිස්‌සරො ධම්‌මරාජා ධම්‌මසාමී තථාගතො අනුකම්‌පාය සීතලෙනෙව චක්‌ඛුනා බ්‍රාහ්‌මණං ඔලෙකෙන්‌තො යං ධම්‌මධාතුං පටිවිජ්‌ඣිත්‌වා දෙසනාවිලාසප්‌පත්‌තා නාම හොති, තස්‌සා ධම්‌මධාතුයා සුප්‌පටිවිද්‌ධත්‌තා විගතවලාහකෙ නභෙ පුණ්‌ණචන්‌දො විය ච සරදකාලෙ සූරියො විය ච බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස හදයන්‌ධකාරං විධමෙන්‌තො තානියෙව අක්‌කොසවත්‌ථූනි තෙන තෙන පරියායෙන අඤ්‌ඤථා දස්‌සෙත්‌වා පුනපි අත්‌තනො කරුණාවිප්‌ඵාරං අට්‌ඨහි ලොකධම්‌මෙහි අකම්‌පියභාවෙන පටිලද්‌ධතාදිගුණලක්‌ඛණං පථවිසමචිත්‌තතං අකුප්‌පධම්‌මතඤ්‌ච පකාසෙන්‌තො ‘‘අයං බ්‍රාහ්‌මණො කෙවලං පලිතසිරඛණ්‌ඩදන්‌තවලිත්‌තචතාදීහි අත්‌තනො වුද්‌ධභාවං සල්‌ලක්‌ඛෙති, නො ච ඛො ජානාති අත්‌තානං ජාතියා අනුගතං ජරාය අනුසටං බ්‍යාධිනො අධිභූතං මරණෙන අබ්‌භාහතං අජ්‌ජ මරිත්‌වා පුන ස්‌වෙව උත්‌තානසෙය්‍යදාරකභාවගමනීයං . මහන්‌තෙන ඛො පන උස්‌සාහෙන මම සන්‌තිකං ආගතො, තදස්‌ස ආගමනං සාත්‌ථකං හොතූ’’ති චින්‌තෙත්‌වා ඉමස්‌මිං ලොකෙ අත්‌තනො අප්‌පටිසමං පුරෙජාතභාවං දස්‌සෙන්‌තො සෙය්‍යථාපි, බ්‍රාහ්‌මණාතිආදිනා නයෙන බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස ධම්‌මදෙසනං වඩ්‌ඪෙසි.

    Evaṃ āgatakālato paṭṭhāya arasarūpatādīhi aṭṭhahi akkosavatthūhi akkosantampi brāhmaṇaṃ bhagavā dhammissaro dhammarājā dhammasāmī tathāgato anukampāya sītaleneva cakkhunā brāhmaṇaṃ olekento yaṃ dhammadhātuṃ paṭivijjhitvā desanāvilāsappattā nāma hoti, tassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā vigatavalāhake nabhe puṇṇacando viya ca saradakāle sūriyo viya ca brāhmaṇassa hadayandhakāraṃ vidhamento tāniyeva akkosavatthūni tena tena pariyāyena aññathā dassetvā punapi attano karuṇāvipphāraṃ aṭṭhahi lokadhammehi akampiyabhāvena paṭiladdhatādiguṇalakkhaṇaṃ pathavisamacittataṃ akuppadhammatañca pakāsento ‘‘ayaṃ brāhmaṇo kevalaṃ palitasirakhaṇḍadantavalittacatādīhi attano vuddhabhāvaṃ sallakkheti, no ca kho jānāti attānaṃ jātiyā anugataṃ jarāya anusaṭaṃ byādhino adhibhūtaṃ maraṇena abbhāhataṃ ajja maritvā puna sveva uttānaseyyadārakabhāvagamanīyaṃ . Mahantena kho pana ussāhena mama santikaṃ āgato, tadassa āgamanaṃ sātthakaṃ hotū’’ti cintetvā imasmiṃ loke attano appaṭisamaṃ purejātabhāvaṃ dassento seyyathāpi, brāhmaṇātiādinā nayena brāhmaṇassa dhammadesanaṃ vaḍḍhesi.

    තත්‌ථ සෙය්‍යථාපීතිආදීනං හෙට්‌ඨා වුතනයෙනෙව අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. අයං පන විසෙසො – හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයෙනෙව හි තෙ කුක්‌කුටපොතකා පක්‌ඛෙ විධුනන්‌තා තංඛණානුරූපං විරවන්‌තා නික්‌ඛමන්‌ති. එවං නික්‌ඛමන්‌තානඤ්‌ච තෙසං යො පඨමතරං නික්‌ඛමති, සො ජෙට්‌ඨොති වුච්‌චති. තස්‌මා භගවා තාය උපමාය අත්‌තනො ජෙට්‌ඨභාවං සාධෙතුකාමො බ්‍රාහ්‌මණං පුච්‌ඡති – යො නු ඛො තෙසං කුක්‌කුටච්‌ඡාපොතකානං…පෙ.… කින්‌ති ස්‌වාස්‌ස වචනීයොති. තත්‌ථ කුක්‌කුටච්‌ඡාපකානන්‌ති කුක්‌කුටපොතකානං. කින්‌ති ස්‌වාස්‌ස වචනීයොති සො කින්‌ති වචනීයො අස්‌ස, කිං වත්‌තබ්‌බො භවෙය්‍ය ජෙට්‌ඨො වා කනිට්‌ඨො වාති.

    Tattha seyyathāpītiādīnaṃ heṭṭhā vutanayeneva attho veditabbo. Ayaṃ pana viseso – heṭṭhā vuttanayeneva hi te kukkuṭapotakā pakkhe vidhunantā taṃkhaṇānurūpaṃ viravantā nikkhamanti. Evaṃ nikkhamantānañca tesaṃ yo paṭhamataraṃ nikkhamati, so jeṭṭhoti vuccati. Tasmā bhagavā tāya upamāya attano jeṭṭhabhāvaṃ sādhetukāmo brāhmaṇaṃ pucchati – yo nu kho tesaṃ kukkuṭacchāpotakānaṃ…pe… kinti svāssa vacanīyoti. Tattha kukkuṭacchāpakānanti kukkuṭapotakānaṃ. Kinti svāssa vacanīyoti so kinti vacanīyo assa, kiṃ vattabbo bhaveyya jeṭṭho vā kaniṭṭho vāti.

    ‘‘ජෙට්‌ඨො’’තිස්‌ස, භො ගොතම, වචනීයොති, භො ගොතම, සො ජෙට්‌ඨො ඉති අස්‌ස වචනීයො. කස්‌මාති චෙ? සො හි නෙසං ජෙට්‌ඨොති, යස්‌මා සො නෙසං වුද්‌ධතරොති අත්‌ථො. අථස්‌ස භගවා ඔපම්‌මං සම්‌පටිපාදෙන්‌තො එවමෙව ඛොති ආහ, යථා සො කුක්‌කුටපොතකො, එවං අහම්‌පි. අවිජ්‌ජාගතාය පජායාති අවිජ්‌ජා වුච්‌චති අඤ්‌ඤාණං, තත්‌ථ ගතාය. පජායාති සත්‌තධිවචනමෙතං, අවිජ්‌ජාකොසස්‌ස අන්‌තො පවිට්‌ඨෙසු සත්‌තෙසූපි වුත්‌තං හොති. අණ්‌ඩභූතායාති අණ්‌ඩෙ භූතාය පජාතාය සඤ්‌ජාතාය. යථා හි අණ්‌ඩෙ නිබ්‌බත්‌තා එකච්‌චෙ සත්‌තා අණ්‌ඩභූතාති වුච්‌චන්‌ති, එවමයං සබ්‌බාපි පජා අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසෙ නිබ්‌බත්‌තත්‌තා අණ්‌ඩභූතාති වුච්‌චති. පරියොනද්‌ධායාති තෙන අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසෙන සමන්‌තතො ඔනද්‌ධාය බද්‌ධාය වෙඨිතාය. අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වාති තං අවිජ්‌ජාමයං අණ්‌ඩකොසං භින්‌දිත්‌වා. එකොව ලොකෙති සකලෙපි ලොකසන්‌නිවාසෙ අහමෙව එකො අදුතියො. අනුත්‌තරං සම්‌මාසම්‌බොධිං අභිසම්‌බුද්‌ධොති උත්‌තරරහිතං සබ්‌බසෙට්‌ඨං සම්‌මා සාමඤ්‌ච බොධිං, අථ වා පසත්‌ථං සුන්‌දරඤ්‌ච බොධිං. අරහත්‌තමග්‌ගඤාණස්‌සෙතං නාමං, සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණස්‌සාපි නාමමෙව. උභයම්‌පි වට්‌ටති. අඤ්‌ඤෙසං අරහත්‌තමග්‌ගො අනුත්‌තරා බොධි හොති, න හොතීති? න හොති. කස්‌මා? අසබ්‌බගුණදායකත්‌තා. තෙසඤ්‌හි කස්‌සචි අරහත්‌තමග්‌ගො අරහත්‌තඵලමෙව දෙති, කස්‌සචි තිස්‌සො විජ්‌ජා, කස්‌සචි ඡ අභිඤ්‌ඤා, කස්‌සචි චතස්‌සො පටිසම්‌භිදා, කස්‌සචි සාවකපාරමිඤාණං. පච්‌චෙකබුද්‌ධානම්‌පි පච්‌චෙකබොධිඤාණමෙව දෙති, බුද්‌ධානං පන සබ්‌බගුණසම්‌පත්‌තිං දෙති අභිසෙකො විය රඤ්‌ඤො සබ්‌බලොකිස්‌සරභාවං. තස්‌මා අඤ්‌ඤස්‌ස කස්‌සචිපි අනුත්‌තරා බොධි න හොතීති. අභිසම්‌බුද්‌ධොති අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං පටිවිජ්‌ඣිං, පත්‌තොම්‌හි අධිගතොම්‌හීති වුත්‌තං හොති.

    ‘‘Jeṭṭho’’tissa, bho gotama, vacanīyoti, bho gotama, so jeṭṭho iti assa vacanīyo. Kasmāti ce? So hi nesaṃ jeṭṭhoti, yasmā so nesaṃ vuddhataroti attho. Athassa bhagavā opammaṃ sampaṭipādento evameva khoti āha, yathā so kukkuṭapotako, evaṃ ahampi. Avijjāgatāyapajāyāti avijjā vuccati aññāṇaṃ, tattha gatāya. Pajāyāti sattadhivacanametaṃ, avijjākosassa anto paviṭṭhesu sattesūpi vuttaṃ hoti. Aṇḍabhūtāyāti aṇḍe bhūtāya pajātāya sañjātāya. Yathā hi aṇḍe nibbattā ekacce sattā aṇḍabhūtāti vuccanti, evamayaṃ sabbāpi pajā avijjaṇḍakose nibbattattā aṇḍabhūtāti vuccati. Pariyonaddhāyāti tena avijjaṇḍakosena samantato onaddhāya baddhāya veṭhitāya. Avijjaṇḍakosaṃ padāletvāti taṃ avijjāmayaṃ aṇḍakosaṃ bhinditvā. Ekova loketi sakalepi lokasannivāse ahameva eko adutiyo. Anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti uttararahitaṃ sabbaseṭṭhaṃ sammā sāmañca bodhiṃ, atha vā pasatthaṃ sundarañca bodhiṃ. Arahattamaggañāṇassetaṃ nāmaṃ, sabbaññutaññāṇassāpi nāmameva. Ubhayampi vaṭṭati. Aññesaṃ arahattamaggo anuttarā bodhi hoti, na hotīti? Na hoti. Kasmā? Asabbaguṇadāyakattā. Tesañhi kassaci arahattamaggo arahattaphalameva deti, kassaci tisso vijjā, kassaci cha abhiññā, kassaci catasso paṭisambhidā, kassaci sāvakapāramiñāṇaṃ. Paccekabuddhānampi paccekabodhiñāṇameva deti, buddhānaṃ pana sabbaguṇasampattiṃ deti abhiseko viya rañño sabbalokissarabhāvaṃ. Tasmā aññassa kassacipi anuttarā bodhi na hotīti. Abhisambuddhoti abbhaññāsiṃ paṭivijjhiṃ, pattomhi adhigatomhīti vuttaṃ hoti.

    ඉදානි යදෙතං භගවතා ‘‘එවමෙව ඛො’’තිආදිනා නයෙන වුත්‌තං ඔපම්‌මසම්‌පටිපාදනං, තං එවං අත්‌ථෙන සංසන්‌දිත්‌වා වෙදිතබ්‌බං – යථා හි තස්‌සා කුක්‌කුටියා අත්‌තනො අණ්‌ඩෙසු අධිසයනාදිතිවිධකිරියාකරණං, එවං බොධිපල්‌ලඞ්‌කෙ නිසින්‌නස්‌ස බොධිසත්‌තභූතස්‌ස භගවතො අත්‌තනො සන්‌තානෙ අනිච්‌චං, දුක්‌ඛං, අනත්‌තාති තිවිධානුපස්‌සනාකරණං. කුක්‌කුටියා තිවිධකිරියාසම්‌පාදනෙන අණ්‌ඩානං අපූතිභාවො විය බොධිසත්‌තභූතස්‌ස භගවතො තිවිධානුපස්‌සනාසම්‌පාදනෙන විපස්‌සනාඤාණස්‌ස අපරිහානි. කුක්‌කුටියා තිවිධකිරියාකරණෙන අණ්‌ඩානං අල්‌ලසිනෙහපරියාදානං විය බොධිසත්‌තභූතස්‌ස භගවතො තිවිධානුපස්‌සනාසම්‌පාදනෙන භවත්‌තයානුගතනිකන්‌තිසිනෙහපරියාදානං. කුක්‌කුටියා තිවිධකිරියාකරණෙන අණ්‌ඩකපාලානං තනුභාවො විය බොධිසත්‌තභූතස්‌ස භගවතො තිවිධානුපස්‌සනාසම්‌පාදනෙන අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසස්‌ස තනුභාවො, කුක්‌කුටියා තිවිධකිරියාකරණෙන කුක්‌කුටපොතකස්‌ස පාදනඛතුණ්‌ඩකානං ථද්‌ධඛරභාවො විය බොධිසත්‌තභූතස්‌ස භගවතො තිවිධානුපස්‌සනාසම්‌පාදනෙන විපස්‌සනාඤාණස්‌ස තික්‌ඛඛරවිප්‌පසන්‌නසූරභාවො. කුක්‌කුටියා තිවිධකිරියාකරණෙන කුක්‌කුටපොතකස්‌ස පරිණාමකාලො විය බොධිසත්‌තභූතස්‌ස භගවතො තිවිධානුපස්‌සනාසම්‌පාදනෙන විපස්‌සනාඤාණස්‌ස පරිණාමකාලො වඩ්‌ඪිකාලො ගබ්‌භග්‌ගහණකාලො. කුක්‌කුටියා තිවිධකිරියාකරණෙන කුක්‌කුටපොතකස්‌ස පාදනඛසිඛාය වා මුඛතුණ්‌ඩකෙන වා අණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා පක්‌ඛෙ පප්‌ඵොටෙත්‌වා සොත්‌ථිනා අභිනිබ්‌භිදාකාලො විය භගවතො තිවිධානුපස්‌සනාසම්‌පාදනෙන විපස්‌සනාඤාණගබ්‌භං ගණ්‌හාපෙත්‌වා අනුපුබ්‌බාධිගතෙන අරහත්‌තමග්‌ගෙන අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා අභිඤ්‌ඤාපක්‌ඛෙ පප්‌ඵොටෙත්‌වා සොත්‌ථිනා සකලබුද්‌ධගුණසච්‌ඡිකතකාලො වෙදිතබ්‌බො.

    Idāni yadetaṃ bhagavatā ‘‘evameva kho’’tiādinā nayena vuttaṃ opammasampaṭipādanaṃ, taṃ evaṃ atthena saṃsanditvā veditabbaṃ – yathā hi tassā kukkuṭiyā attano aṇḍesu adhisayanāditividhakiriyākaraṇaṃ, evaṃ bodhipallaṅke nisinnassa bodhisattabhūtassa bhagavato attano santāne aniccaṃ, dukkhaṃ, anattāti tividhānupassanākaraṇaṃ. Kukkuṭiyā tividhakiriyāsampādanena aṇḍānaṃ apūtibhāvo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇassa aparihāni. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena aṇḍānaṃ allasinehapariyādānaṃ viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena bhavattayānugatanikantisinehapariyādānaṃ. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena aṇḍakapālānaṃ tanubhāvo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena avijjaṇḍakosassa tanubhāvo, kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena kukkuṭapotakassa pādanakhatuṇḍakānaṃ thaddhakharabhāvo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇassa tikkhakharavippasannasūrabhāvo. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena kukkuṭapotakassa pariṇāmakālo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇassa pariṇāmakālo vaḍḍhikālo gabbhaggahaṇakālo. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena kukkuṭapotakassa pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā pakkhe papphoṭetvā sotthinā abhinibbhidākālo viya bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇagabbhaṃ gaṇhāpetvā anupubbādhigatena arahattamaggena avijjaṇḍakosaṃ padāletvā abhiññāpakkhe papphoṭetvā sotthinā sakalabuddhaguṇasacchikatakālo veditabbo.

    අහඤ්‌හි, බ්‍රාහ්‌මණ, ජෙට්‌ඨො සෙට්‌ඨො ලොකස්‌සාති, බ්‍රාහ්‌මණ, යථා තෙසං කුක්‌කුටපොතකානං පඨමතරං අණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා අභිනිබ්‌බත්‌තො කුක්‌කුටපොතකො ජෙට්‌ඨො හොති, එවං අවිජ්‌ජාගතාය පජාය තං අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා පඨමතරං අරියාය ජාතියා ජාතත්‌තා අහඤ්‌හි ජෙට්‌ඨො වුද්‌ධතමොති සඞ්‌ඛං ගතො, සබ්‌බගුණෙහි පන අප්‌පටිසමත්‌තා සෙට්‌ඨොති.

    Ahañhi, brāhmaṇa, jeṭṭho seṭṭho lokassāti, brāhmaṇa, yathā tesaṃ kukkuṭapotakānaṃ paṭhamataraṃ aṇḍakosaṃ padāletvā abhinibbatto kukkuṭapotako jeṭṭho hoti, evaṃ avijjāgatāya pajāya taṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā paṭhamataraṃ ariyāya jātiyā jātattā ahañhi jeṭṭho vuddhatamoti saṅkhaṃ gato, sabbaguṇehi pana appaṭisamattā seṭṭhoti.

    එවං භගවා අත්‌තනො අනුත්‌තරං ජෙට්‌ඨසෙට්‌ඨභාවං බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පකාසෙත්‌වා ඉදානි යාය පටිපදාය තං අධිගතො, තං පටිපදං පුබ්‌බභාගතො පභුති දස්‌සෙතුං ආරද්‌ධං ඛො පන මෙ, බ්‍රාහ්‌මණාතිආදිමාහ. තත්‌ථ ආරද්‌ධං ඛො පන මෙ, බ්‍රාහ්‌මණ, වීරියං අහොසීති, බ්‍රාහ්‌මණ, න මයා අයං අනුත්‌තරො ජෙට්‌ඨසෙට්‌ඨභාවො කුසීතෙන මුට්‌ඨස්‌සතිනා සාරද්‌ධකායෙන වික්‌ඛිත්‌තචිතෙන අධිගතො, අපිච ඛො තදධිගමාය ආරද්‌ධං ඛො පන මෙ වීරියං අහොසි. බොධිමණ්‌ඩෙ නිසින්‌නෙන මයා චතුසම්‌මප්‌පධානභෙදං වීරියං ආරද්‌ධං අහොසි, පග්‌ගහිතං අසිථිලප්‌පවත්‌තිතං. ආරද්‌ධත්‌තායෙව ච මෙ තං අසල්‌ලීනං අහොසි . න කෙවලඤ්‌ච වීරියමෙව, සතිපි මෙ ආරම්‌මණාභිමුඛභාවෙන උපට්‌ඨිතා අහොසි, උපට්‌ඨිතත්‌තායෙව ච අසම්‌මුට්‌ඨා. පස්‌සද්‌ධො කායො අසාරද්‌ධොති කායචිත්‌තප්‌පස්‌සද්‌ධිවසෙන කායොපි මෙ පස්‌සද්‌ධො අහොසි. තත්‌ථ යස්‌මා නාමකායෙ පස්‌සද්‌ධෙ රූපකායොපි පස්‌සද්‌ධොයෙව හොති, තස්‌මා ‘‘නාමකායො රූපකායො’’ති අවිසෙසෙත්‌වාව ‘‘පස්‌සද්‌ධො කායො’’ති වුත්‌තං. අසාරද්‌ධොති සො ච ඛො පස්‌සද්‌ධත්‌තායෙව අසාරද්‌ධො, විගතදරථොති වුත්‌තං හොති . සමාහිතං චිත්‌තං එකග්‌ගන්‌ති චිත්‌තම්‌පි මෙ සම්‌මා ආහිතං සුට්‌ඨු ඨපිතං අප්‌පිතං විය අහොසි, සමාහිතත්‌තා එව ච එකග්‌ගං අචලං නිප්‌ඵන්‌දනන්‌ති. එත්‌තාවතා ඣානස්‌ස පුබ්‌බභාගපටිපදා කථිතා හොති.

    Evaṃ bhagavā attano anuttaraṃ jeṭṭhaseṭṭhabhāvaṃ brāhmaṇassa pakāsetvā idāni yāya paṭipadāya taṃ adhigato, taṃ paṭipadaṃ pubbabhāgato pabhuti dassetuṃ āraddhaṃ kho pana me, brāhmaṇātiādimāha. Tattha āraddhaṃ kho pana me, brāhmaṇa, vīriyaṃ ahosīti, brāhmaṇa, na mayā ayaṃ anuttaro jeṭṭhaseṭṭhabhāvo kusītena muṭṭhassatinā sāraddhakāyena vikkhittacitena adhigato, apica kho tadadhigamāya āraddhaṃ kho pana me vīriyaṃ ahosi. Bodhimaṇḍe nisinnena mayā catusammappadhānabhedaṃ vīriyaṃ āraddhaṃ ahosi, paggahitaṃ asithilappavattitaṃ. Āraddhattāyeva ca me taṃ asallīnaṃ ahosi . Na kevalañca vīriyameva, satipi me ārammaṇābhimukhabhāvena upaṭṭhitā ahosi, upaṭṭhitattāyeva ca asammuṭṭhā. Passaddho kāyo asāraddhoti kāyacittappassaddhivasena kāyopi me passaddho ahosi. Tattha yasmā nāmakāye passaddhe rūpakāyopi passaddhoyeva hoti, tasmā ‘‘nāmakāyo rūpakāyo’’ti avisesetvāva ‘‘passaddho kāyo’’ti vuttaṃ. Asāraddhoti so ca kho passaddhattāyeva asāraddho, vigatadarathoti vuttaṃ hoti . Samāhitaṃ cittaṃ ekagganti cittampi me sammā āhitaṃ suṭṭhu ṭhapitaṃ appitaṃ viya ahosi, samāhitattā eva ca ekaggaṃ acalaṃ nipphandananti. Ettāvatā jhānassa pubbabhāgapaṭipadā kathitā hoti.

    ඉදානි ඉමාය පටිපදාය අධිගතං පඨමජ්‌ඣානං ආදිං කත්‌වා විජ්‌ජාත්‌තයපරියොසානං විසෙසං දස්‌සෙන්‌තො සො ඛො අහන්‌තිආදිමාහ. තත්‌ථ යං යාව විනිච්‌ඡයනයෙන වත්‌තබ්‌බං සියා, තං විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 1.69) වුත්‌තමෙව.

    Idāni imāya paṭipadāya adhigataṃ paṭhamajjhānaṃ ādiṃ katvā vijjāttayapariyosānaṃ visesaṃ dassento so kho ahantiādimāha. Tattha yaṃ yāva vinicchayanayena vattabbaṃ siyā, taṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.69) vuttameva.

    අයං ඛො මෙ, බ්‍රාහ්‌මණාතිආදීසු පන විජ්‌ජාති විදිතකරණට්‌ඨෙන විජ්‌ජා. කිං විදිතං කරොති ? පුබ්‌බෙනිවාසං. අවිජ්‌ජාති තස්‌සෙව පුබ්‌බෙනිවාසස්‌ස අවිදිතකරණට්‌ඨෙන තප්‌පටිච්‌ඡාදකමොහො. තමොති ස්‌වෙව මොහො තප්‌පටිච්‌ඡාදකට්‌ඨෙන තමො නාම. ආලොකොති සා එව විජ්‌ජා ඔභාසකරණට්‌ඨෙන ආලොකොති. එත්‌ථ ච විජ්‌ජා අධිගතාති අත්‌ථො, සෙසං පසංසාවචනං. යොජනා පනෙත්‌ථ – අයං ඛො මෙ විජ්‌ජා අධිගතා, තස්‌ස මෙ අධිගතවිජ්‌ජස්‌ස අවිජ්‌ජා විහතා, විනට්‌ඨාති අත්‌ථො. කස්‌මා? යස්‌මා විජ්‌ජා උප්‌පන්‌නා. එස නයො ඉතරස්‌මිම්‌පි පදද්‌වයෙ. යථා තන්‌ති එත්‌ථ න්‌ති නිපාතමත්‌තං. සතියා අවිප්‌පවාසෙන අප්‌පමත්‌තස්‌ස වීරියාතාපෙන ආතාපිනො කායෙ ච ජීවිතෙ ච අනපෙක්‌ඛාතාය පහිතත්‌තස්‌ස පෙසිතත්‌තස්‌සාති අත්‌ථො. ඉදං වුත්‌තං හොති – යථා අප්‌පමත්‌තස්‌ස ආතාපිනො පහිතත්‌තස්‌ස විහරතො අවිජ්‌ජා විහඤ්‌ඤෙය්‍ය, විජ්‌ජා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍ය තමො විහඤ්‌ඤෙය්‍ය, ආලොකො උප්‌පජ්‌ජෙය්‍ය, එවමෙව මම අවිජ්‌ජා විහතා, විජ්‌ජා උප්‌පන්‌නා, තමො විහතො, ආලොකො උප්‌පන්‌නො. එතස්‌ස මෙ පධානානුයොගස්‌ස අනුරූපමෙව ඵලං ලද්‌ධන්‌ති.

    Ayaṃ kho me, brāhmaṇātiādīsu pana vijjāti viditakaraṇaṭṭhena vijjā. Kiṃ viditaṃ karoti ? Pubbenivāsaṃ. Avijjāti tasseva pubbenivāsassa aviditakaraṇaṭṭhena tappaṭicchādakamoho. Tamoti sveva moho tappaṭicchādakaṭṭhena tamo nāma. Ālokoti sā eva vijjā obhāsakaraṇaṭṭhena ālokoti. Ettha ca vijjā adhigatāti attho, sesaṃ pasaṃsāvacanaṃ. Yojanā panettha – ayaṃ kho me vijjā adhigatā, tassa me adhigatavijjassa avijjā vihatā, vinaṭṭhāti attho. Kasmā? Yasmā vijjā uppannā. Esa nayo itarasmimpi padadvaye. Yathā tanti ettha tanti nipātamattaṃ. Satiyā avippavāsena appamattassa vīriyātāpena ātāpino kāye ca jīvite ca anapekkhātāya pahitattassa pesitattassāti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avijjā vihaññeyya, vijjā uppajjeyya tamo vihaññeyya, āloko uppajjeyya, evameva mama avijjā vihatā, vijjā uppannā, tamo vihato, āloko uppanno. Etassa me padhānānuyogassa anurūpameva phalaṃ laddhanti.

    අයං ඛො මෙ, බ්‍රාහ්‌මණ, පඨමා අභිනිබ්‌භිදා අහොසි කුක්‌කුටච්‌ඡාපකස්‌සෙව අණ්‌ඩකොසම්‌හාති අයං ඛො මම, බ්‍රාහ්‌මණ, පුබ්‌බෙනිවාසානුස්‌සතිඤාණමුඛතුණ්‌ඩකෙන පුබ්‌බෙ නිවුත්‌ථඛන්‌ධප්‌පටිච්‌ඡාදකං අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා පඨමා අභිනිබ්‌භිදා පඨමා නික්‌ඛන්‌ති පඨමා අරියාජාති අහොසි කුක්‌කුටච්‌ඡාපකස්‌සෙව මුඛතුණ්‌ඩකෙන වා ං පාදනඛසිඛාය වා අණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා තම්‌හා අණ්‌ඩකොසම්‌හා අභිනිබ්‌භිදා නික්‌ඛන්‌ති කුක්‌කුටනිකායෙ පච්‌චාජාතීති. අයං තාව පුබ්‌බෙනිවාසකථායං නයො.

    Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, paṭhamā abhinibbhidā ahosi kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhāti ayaṃ kho mama, brāhmaṇa, pubbenivāsānussatiñāṇamukhatuṇḍakena pubbe nivutthakhandhappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā paṭhamā abhinibbhidā paṭhamā nikkhanti paṭhamā ariyājāti ahosi kukkuṭacchāpakasseva mukhatuṇḍakena vā ṃ pādanakhasikhāya vā aṇḍakosaṃ padāletvā tamhā aṇḍakosamhā abhinibbhidā nikkhanti kukkuṭanikāye paccājātīti. Ayaṃ tāva pubbenivāsakathāyaṃ nayo.

    චුතුපපාතකථාය පන විජ්‌ජාති දිබ්‌බචක්‌ඛුඤාණවිජ්‌ජා. අවිජ්‌ජාති චුතුපපාතප්‌පටිච්‌ඡාදිකා අවිජ්‌ජා. යථා පන පුබ්‌බෙනිවාසකථායං ‘‘පුබ්‌බෙනිවාසානුස්‌සතිඤාණමුඛතුණ්‌ඩකෙන පුබ්‌බෙ නිවුත්‌ථක්‌ඛන්‌ධප්‌පටිච්‌ඡාදකං අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා’’ති වුත්‌තං, එවමිධ ‘‘චුතුපපාතඤාණමුඛතුණ්‌ඩකෙන චුතුපපාතප්‌පටිච්‌ඡාදකං අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා’’ති වත්‌තබ්‌බං.

    Cutupapātakathāya pana vijjāti dibbacakkhuñāṇavijjā. Avijjāti cutupapātappaṭicchādikā avijjā. Yathā pana pubbenivāsakathāyaṃ ‘‘pubbenivāsānussatiñāṇamukhatuṇḍakena pubbe nivutthakkhandhappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā’’ti vuttaṃ, evamidha ‘‘cutupapātañāṇamukhatuṇḍakena cutupapātappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā’’ti vattabbaṃ.

    යං පනෙතං පච්‌චවෙක්‌ඛණඤාණපරිග්‌ගහිතං ආසවානං ඛයඤාණාධිගමං බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස දස්‌සෙන්‌තො අයං ඛො මෙ, බ්‍රාහ්‌මණ, තතියා විජ්‌ජාතිආදිමාහ, තත්‌ථ විජ්‌ජාති අරහත්‌තමග්‌ගවිජ්‌ජා. අවිජ්‌ජාති චතුසච්‌චප්‌පටිච්‌ඡාදිකා අවිජ්‌ජා. අයං ඛො මෙ, බ්‍රාහ්‌මණ, තතියා අභිනිබ්‌භිදා අහොසීති එත්‌ථ අයං ඛො මම, බ්‍රාහ්‌මණ, ආසවානං ඛයඤාණමුඛතුණ්‌ඩකෙන චතුසච්‌චපටිච්‌ඡාදකං අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා තතියා අභිනිබ්‌භිදා තතියා නික්‌ඛන්‌ති තතියා අරියජාති අහොසි කුක්‌කුටච්‌ඡාපකස්‌සෙව මුඛතුණ්‌ඩකෙන වා පාදනඛසිඛාය වා අණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා තම්‌හා අණ්‌ඩකොසම්‌හා අභිනිබ්‌භිදා නික්‌ඛන්‌ති කුක්‌කුටනිකායෙ පච්‌චාජාතීති.

    Yaṃ panetaṃ paccavekkhaṇañāṇapariggahitaṃ āsavānaṃ khayañāṇādhigamaṃ brāhmaṇassa dassento ayaṃ kho me, brāhmaṇa, tatiyā vijjātiādimāha, tattha vijjāti arahattamaggavijjā. Avijjāti catusaccappaṭicchādikā avijjā. Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, tatiyā abhinibbhidā ahosīti ettha ayaṃ kho mama, brāhmaṇa, āsavānaṃ khayañāṇamukhatuṇḍakena catusaccapaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā tatiyā abhinibbhidā tatiyā nikkhanti tatiyā ariyajāti ahosi kukkuṭacchāpakasseva mukhatuṇḍakena vā pādanakhasikhāya vā aṇḍakosaṃ padāletvā tamhā aṇḍakosamhā abhinibbhidā nikkhanti kukkuṭanikāye paccājātīti.

    එත්‌තාවතා කිං දස්‌සෙසීති? සො හි, බ්‍රාහ්‌මණ, කුක්‌කුටච්‌ඡාපකො අණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා තතො නික්‌ඛමන්‌තො සකිමෙව ජායති, අහං පන පුබ්‌බෙනිවුත්‌ථක්‌ඛන්‌ධප්‌පටිච්‌ඡාදකං අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසං භින්‌දිත්‌වා පඨමං තාව පුබ්‌බෙනිවාසානුස්‌සතිඤාණවිජ්‌ජාය ජාතො. තතො සත්‌තානං චුතිපටිසන්‌ධිප්‌පටිච්‌ඡාදකං අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා දුතියං දිබ්‌බචක්‌ඛුඤාණවිජ්‌ජාය ජාතො, පුන චතුසච්‌චප්‌පටිච්‌ඡාදකං අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා තතියං ආසවානං ඛයඤාණවිජ්‌ජාය ජාතො. එවං තීහි විජ්‌ජාහි තික්‌ඛත්‌තුං ජාතොම්‌හි. සා ච මෙ ජාති අරියා සුපරිසුද්‌ධාති ඉදං දස්‌සෙති. එවංදස්‌සෙන්‌තො ච පුබ්‌බෙනිවාසඤාණෙන අතීතංසඤාණං, දිබ්‌බචක්‌ඛුනා පච්‌චුප්‌පන්‌නානාගතංසඤාණං, ආසවක්‌ඛයෙන සකලලොකියලොකුත්‌තරගුණන්‌ති එවං තීහි විජ්‌ජාහි සබ්‌බෙපි සබ්‌බඤ්‌ඤුගුණෙ පකාසෙත්‌වා අත්‌තනො අරියාය ජාතියා ජෙට්‌ඨසෙට්‌ඨභාවං බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස දස්‌සෙසි.

    Ettāvatā kiṃ dassesīti? So hi, brāhmaṇa, kukkuṭacchāpako aṇḍakosaṃ padāletvā tato nikkhamanto sakimeva jāyati, ahaṃ pana pubbenivutthakkhandhappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ bhinditvā paṭhamaṃ tāva pubbenivāsānussatiñāṇavijjāya jāto. Tato sattānaṃ cutipaṭisandhippaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā dutiyaṃ dibbacakkhuñāṇavijjāya jāto, puna catusaccappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā tatiyaṃ āsavānaṃ khayañāṇavijjāya jāto. Evaṃ tīhi vijjāhi tikkhattuṃ jātomhi. Sā ca me jāti ariyā suparisuddhāti idaṃ dasseti. Evaṃdassento ca pubbenivāsañāṇena atītaṃsañāṇaṃ, dibbacakkhunā paccuppannānāgataṃsañāṇaṃ, āsavakkhayena sakalalokiyalokuttaraguṇanti evaṃ tīhi vijjāhi sabbepi sabbaññuguṇe pakāsetvā attano ariyāya jātiyā jeṭṭhaseṭṭhabhāvaṃ brāhmaṇassa dassesi.

    එවං වුත්‌තෙ වෙරඤ්‌ජො බ්‍රාහ්‌මණොති එවං භගවතා ලොකානුකම්‌පකෙන බ්‍රාහ්‌මණං අනුකම්‌පමානෙන නිගුහිතබ්‌බෙපි අත්‌තනො අරියාය ජාතියා ජෙට්‌ඨසෙට්‌ඨභාවෙ විජ්‌ජාත්‌තයපකාසිකාය ධම්‌මදෙසනාය වුත්‌තෙ පීතිවිප්‌ඵාරපරිපුණ්‌ණගත්‌තචිත්‌තො වෙරඤ්‌ජො බ්‍රාහ්‌මණො තං භගවතො අරියාය ජාතියා ජෙට්‌ඨසෙට්‌ඨභාවං විදිත්‌වා ‘‘ඊදිසං නාමාහං සබ්‌බලොකජෙට්‌ඨං සබ්‌බගුණසමන්‌නාගතං සබ්‌බඤ්‌ඤුං ‘අඤ්‌ඤෙසං අභිවාදනාදිකම්‌මං න කරොතී’ති අවචං, ධිරත්‌ථු වත, භො, අඤ්‌ඤාණ’’න්‌ති අත්‌තානං ගරහිත්‌වා ‘‘අයං දානි ලොකෙ අරියාය ජාතියා පුරෙජාතට්‌ඨෙන ජෙට්‌ඨො, සබ්‌බගුණෙහි අප්‌පටිසමට්‌ඨෙන සෙට්‌ඨො’’ති නිට්‌ඨං ගන්‌ත්‌වා භගවන්‌තං එතදවොච – ජෙට්‌ඨො භවං ගොතමො සෙට්‌ඨො භවං ගොතමොති. එවඤ්‌ච පන වත්‌වා පුන තං භගවතො ධම්‌මදෙසනං අබ්‌භනුමොදමානො අභික්‌කන්‌තං භො ගොතමාතිආදිමාහ. තං වුත්‌තත්‌ථමෙවාති.

    Evaṃ vutte verañjo brāhmaṇoti evaṃ bhagavatā lokānukampakena brāhmaṇaṃ anukampamānena niguhitabbepi attano ariyāya jātiyā jeṭṭhaseṭṭhabhāve vijjāttayapakāsikāya dhammadesanāya vutte pītivipphāraparipuṇṇagattacitto verañjo brāhmaṇo taṃ bhagavato ariyāya jātiyā jeṭṭhaseṭṭhabhāvaṃ viditvā ‘‘īdisaṃ nāmāhaṃ sabbalokajeṭṭhaṃ sabbaguṇasamannāgataṃ sabbaññuṃ ‘aññesaṃ abhivādanādikammaṃ na karotī’ti avacaṃ, dhiratthu vata, bho, aññāṇa’’nti attānaṃ garahitvā ‘‘ayaṃ dāni loke ariyāya jātiyā purejātaṭṭhena jeṭṭho, sabbaguṇehi appaṭisamaṭṭhena seṭṭho’’ti niṭṭhaṃ gantvā bhagavantaṃ etadavoca – jeṭṭho bhavaṃ gotamo seṭṭho bhavaṃ gotamoti. Evañca pana vatvā puna taṃ bhagavato dhammadesanaṃ abbhanumodamāno abhikkantaṃ bho gotamātiādimāha. Taṃ vuttatthamevāti.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 1. වෙරඤ්‌ජසුත්‌තං • 1. Verañjasuttaṃ

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 1. වෙරඤ්‌ජසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Verañjasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact