| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
੨. ਮਹਾવਗ੍ਗੋ
2. Mahāvaggo
੧. વੇਰਞ੍ਜਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Verañjasuttavaṇṇanā
੧੧. ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਅਭਿવਾਦੇਤੀਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਿ ਨ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋਤਿ ਏਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਕਾਰੇਨ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਨ વਨ੍ਦਤਿ ਨਾਸਨਾ વੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਨਾਪਿ ‘ਇਧ ਭੋਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੂ’ਤਿ ਏવਂ ਆਸਨੇਨ વਾ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਹਿ વਾ-ਸਦ੍ਦੋ વਿਭਾવਨੇ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥੇ ‘‘ਰੂਪਂ ਨਿਚ੍ਚਂ વਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ વਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ। ਏવਂ વਤ੍વਾ ਅਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਭਿવਾਦਨਾਦੀਨਿ ਅਕਰੋਨ੍ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਹ – ਤਯਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਤਥੇવਾਤਿ। ਯਂ ਤਂ ਮਯਾ ਸੁਤਂ, ਤਂ ਤਥੇવ, ਤਂ ਸવਨਞ੍ਚ ਮੇ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ ਸਮੇਤਿ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕੀਭਾવਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਨ ਹਿ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ…ਪੇ॰… ਆਸਨੇਨ વਾ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤੀਤਿ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸੁਤਂ ਦਿਟ੍ਠੇਨ ਨਿਗਮੇਤ੍વਾ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਆਹ – ਤਯਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਮੇવਾਤਿ ਤਂ ਅਭਿવਾਦਨਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣਂ ਅਯੁਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ।
11. Dutiyassa paṭhame abhivādetīti evamādīni na samaṇo gotamoti ettha vuttanakārena yojetvā evamettha attho veditabbo ‘‘na vandati nāsanā vuṭṭhāti, nāpi ‘idha bhonto nisīdantū’ti evaṃ āsanena vā nimantetī’’ti. Ettha hi vā-saddo vibhāvane nāma atthe ‘‘rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’tiādīsu viya. Evaṃ vatvā atha attano abhivādanādīni akarontaṃ bhagavantaṃ disvā āha – tayidaṃ, bho gotama, tathevāti. Yaṃ taṃ mayā sutaṃ, taṃ tatheva, taṃ savanañca me dassanañca saṃsandati sameti, atthato ekībhāvaṃ gacchati. Na hi bhavaṃ gotamo…pe… āsanena vā nimantetīti. Evaṃ attanā sutaṃ diṭṭhena nigametvā nindanto āha – tayidaṃ, bho gotama, na sampannamevāti taṃ abhivādanādīnaṃ akaraṇaṃ ayuttamevāti.
ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਅਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਪਰવਮ੍ਭਨਦੋਸਂ ਅਨੁਪਗਮ੍ਮ ਕਰੁਣਾਸੀਤਲੇਨ ਹਦਯੇਨ ਤਂ ਅਞ੍ਞਾਣਂ વਿਧਮਿਤ੍વਾ ਯੁਤ੍ਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ ਨਾਹਂ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਅਹਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਅਪ੍ਪਟਿਹਤੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਚਕ੍ਖੁਨਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋਪਿ ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸਦੇવਕਾਦਿਭੇਦੇ ਲੋਕੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਮਹਂ ਅਭਿવਾਦੇਯ੍ਯਂ વਾ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠੇਯ੍ਯਂ વਾ ਆਸਨੇਨ વਾ ਨਿਮਨ੍ਤੇਯ੍ਯਂ। ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਂ વਾ ਏਤਂ, ਸ੍વਾਹਂ ਅਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਏવਰੂਪਂ ਨਿਪਚ੍ਚਾਕਾਰਾਰਹਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ। ਅਪਿਚ ਖੋ ਯਦਾਪਾਹਂ ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤੋવ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਮੁਖੋ ਸਤ੍ਤਪਦવੀਤਿਹਾਰੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਕਲਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਓਲੋਕੇਸਿਂ, ਤਦਾਪਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸਦੇવਕਾਦਿਭੇਦੇ ਲੋਕੇ ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਮਹਂ ਏવਰੂਪਂ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਕਰੇਯ੍ਯਂ। ਅਥ ਖੋ ਮਂ ਸੋਲ਼ਸਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਯੁਕੋ ਖੀਣਾਸવਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਪਿ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਲੋਕੇ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ, ਤ੍વਂ ਸਦੇવਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗੋ ਚ ਜੇਟ੍ਠੋ ਚ ਸੇਟ੍ਠੋ ਚ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਯਾ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਸੋਮਨਸ੍ਸੋ ਪਤਿਮਾਨੇਸਿ। ਤਦਾਪਿ ਚਾਹਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਆਸਭਿਂ વਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਸਿਂ – ‘‘ਅਗ੍ਗੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਜੇਟ੍ਠੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਸੇਟ੍ਠੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਏવਂ ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮਯ੍ਹਂ ਅਭਿવਾਦਨਾਦਿਰਹੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸ੍વਾਹਂ ਇਦਾਨਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਕਂ ਅਭਿવਾਦੇਯ੍ਯਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਤ੍વਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਮਾ ਤਥਾਗਤਾ ਏવਰੂਪਂ ਪਰਮਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਪਤ੍ਥਯਿ। ਯਞ੍ਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਭਿવਾਦੇਯ੍ਯ વਾ…ਪੇ॰… ਆਸਨੇਨ વਾ ਨਿਮਨ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਮੁਦ੍ਧਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਰਤ੍ਤਿਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਪਰਿਪਾਕਸਿਥਿਲਬਨ੍ਧਨਂ વਣ੍ਟਾ ਮੁਤ੍ਤਤਾਲਫਲਂ વਿਯ ਗੀવਤੋ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਹਸਾવ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਪਤੇਯ੍ਯ।
Athassa bhagavā attukkaṃsanaparavambhanadosaṃ anupagamma karuṇāsītalena hadayena taṃ aññāṇaṃ vidhamitvā yuttabhāvaṃ dassetukāmo nāhaṃ taṃ brāhmaṇātiādimāha. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – ahaṃ, brāhmaṇa, appaṭihatena sabbaññutaññāṇacakkhunā olokentopi taṃ puggalaṃ etasmiṃ sadevakādibhede loke na passāmi, yamahaṃ abhivādeyyaṃ vā paccuṭṭheyyaṃ vā āsanena vā nimanteyyaṃ. Anacchariyaṃ vā etaṃ, svāhaṃ ajja sabbaññutaṃ patto evarūpaṃ nipaccākārārahaṃ puggalaṃ na passāmi. Apica kho yadāpāhaṃ sampatijātova uttarena mukho sattapadavītihārena gantvā sakalaṃ dasasahassilokadhātuṃ olokesiṃ, tadāpi etasmiṃ sadevakādibhede loke taṃ puggalaṃ na passāmi, yamahaṃ evarūpaṃ nipaccakāraṃ kareyyaṃ. Atha kho maṃ soḷasakappasahassāyuko khīṇāsavamahābrahmāpi añjaliṃ paggahetvā ‘‘tvaṃ loke mahāpuriso, tvaṃ sadevakassa lokassa aggo ca jeṭṭho ca seṭṭho ca, natthi tayā uttaritaro’’ti sañjātasomanasso patimānesi. Tadāpi cāhaṃ attanā uttaritaraṃ apassanto āsabhiṃ vācaṃ nicchāresiṃ – ‘‘aggohamasmi lokassa, jeṭṭhohamasmi lokassa, seṭṭhohamasmi lokassā’’ti. Evaṃ sampatijātassāpi mayhaṃ abhivādanādiraho puggalo natthi, svāhaṃ idāni sabbaññutaṃ patto kaṃ abhivādeyyaṃ. Tasmā tvaṃ, brāhmaṇa, mā tathāgatā evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ patthayi. Yañhi, brāhmaṇa, tathāgato abhivādeyya vā…pe… āsanena vā nimanteyya, muddhāpi tassa puggalassa rattipariyosāne paripākasithilabandhanaṃ vaṇṭā muttatālaphalaṃ viya gīvato chijjitvā sahasāva bhūmiyaṃ nipateyya.
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਤਾਯ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਭਾવਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ਕੇવਲਂ ਤਂ વਚਨਂ ਅਸਹਮਾਨੋ ਆਹ – ਅਰਸਰੂਪੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋਤਿ। ਅਯਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਂ ਲੋਕੇ ਅਭਿવਾਦਨਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਨਅਞ੍ਜਲਿਕਮ੍ਮਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਂ ‘‘ਸਾਮਗ੍ਗਿਰਸੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਸਰੂਪੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ, ਅਰਸਜਾਤਿਕੋ ਅਰਸਸਭਾવੋਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਚਿਤ੍ਤਮੁਦੁਭਾવਜਨਨਤ੍ਥਂ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕਭਾવਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਿ ਖ੍વੇਸ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪਰਿਯਾਯੋਤਿਆਦਿਮਾਹ।
Evaṃ vuttepi brāhmaṇo duppaññatāya tathāgatassa lokajeṭṭhabhāvaṃ asallakkhento kevalaṃ taṃ vacanaṃ asahamāno āha – arasarūpo bhavaṃ gotamoti. Ayaṃ kirassa adhippāyo – yaṃ loke abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammaṃ ‘‘sāmaggiraso’’ti vuccati, taṃ bhoto gotamassa natthi. Tasmā arasarūpo bhavaṃ gotamo, arasajātiko arasasabhāvoti. Athassa bhagavā cittamudubhāvajananatthaṃ ujuvipaccanīkabhāvaṃ pariharanto aññathā tassa vacanassa atthaṃ attani sandassento atthi khvesa, brāhmaṇa, pariyāyotiādimāha.
ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ ਖ੍વੇਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਏਸ। ਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਕਾਰਣਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਤਂ ਕਾਰਣਂ, ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਮਂ ‘‘ਅਰਸਰੂਪੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ’’ਤਿ વਦਮਾਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮ੍ਮਾ વਦੇਯ੍ਯ, ਅવਿਤਥવਾਦੀਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ। ਕਤਮੋ ਪਨ ਸੋਤਿ? ਯੇ ਤੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਰੂਪਰਸਾ…ਪੇ॰… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਰਸਾ, ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾਤਿ। ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਯੇ ਤੇ ਜਾਤਿવਸੇਨ વਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ વਾ ਸੇਟ੍ਠਸਮ੍ਮਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨਿ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤਾਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤਾਨਂ ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਕਾਮਸੁਖਸ੍ਸਾਦਸਙ੍ਖਾਤਾ ਰੂਪਰਸਾ, ਸਦ੍ਦਰਸਾ, ਗਨ੍ਧਰਸਾ, ਰਸਰਸਾ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਰਸਾ, ਯੇ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਗੀવਾਯ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ વਿਯ ਆવਿਞ੍ਛਨ੍ਤਿ, વਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਸਾਮਗ੍ਗਿਯਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਸਾਮਗ੍ਗਿਰਸਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ। ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪਹੀਨਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇਪਿ ਮਮਾਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਦੇਸਨਾવਿਲਾਸੋ વਾ ਏਸ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ।
Tattha atthi khvesāti atthi kho esa. Pariyāyoti kāraṇaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – atthi kho, brāhmaṇa, etaṃ kāraṇaṃ, yena kāraṇena maṃ ‘‘arasarūpo bhavaṃ gotamo’’ti vadamāno puggalo sammā vadeyya, avitathavādīti saṅkhaṃ gaccheyya. Katamo pana soti? Ye te, brāhmaṇa, rūparasā…pe… phoṭṭhabbarasā, te tathāgatassa pahīnāti. Kiṃ vuttaṃ hoti? Ye te jātivasena vā upapattivasena vā seṭṭhasammatānampi puthujjanānaṃ rūpārammaṇādīni assādentānaṃ abhinandantānaṃ rajjantānaṃ uppajjanti kāmasukhassādasaṅkhātā rūparasā, saddarasā, gandharasā, rasarasā, phoṭṭhabbarasā, ye imaṃ lokaṃ gīvāya bandhitvā viya āviñchanti, vatthārammaṇādisāmaggiyañca uppannattā sāmaggirasāti vuccanti. Te sabbepi tathāgatassa pahīnā. ‘‘Mayhaṃ pahīnā’’ti vattabbepi mamākārena attānaṃ anukkhipanto dhammaṃ deseti, desanāvilāso vā esa tathāgatassa.
ਤਤ੍ਥ ਪਹੀਨਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਤੋ વਿਗਤਾ, ਪਜਹਿਤਾ વਾ। ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨਤ੍ਥੇ ਕਰਣੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਤ੍ਥੇਨ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਤਣ੍ਹਾવਿਜ੍ਜਾਮਯਂ ਮੂਲਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ। ਤਾਲવਤ੍ਥੁ વਿਯ ਨੇਸਂ વਤ੍ਥੁ ਕਤਨ੍ਤਿ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ। ਯਥਾ ਹਿ ਤਾਲਰੁਕ੍ਖਂ ਸਮੂਲਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਕਤੇ ਨ ਪੁਨ ਤਸ੍ਸ ਤਾਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਏવਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਤ੍ਥੇਨ ਸਮੂਲੇ ਰੂਪਾਦਿਰਸੇ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਭਾવੇਨ વਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਕਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਅવਿਰੁਲ਼੍ਹਿਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ વਾ ਮਤ੍ਥਕਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾਲੋ વਿਯ ਕਤਾਤਿ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏવਂ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ , ਯਥਾ ਨੇਸਂ ਪਚ੍ਛਾਭਾવੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਕਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਆਹ – ਅਨਭਾવਂਕਤਾਤਿ। ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾਤਿ ਅਨਾਗਤੇ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਸਭਾવਾ।
Tattha pahīnāti cittasantānato vigatā, pajahitā vā. Etasmiṃ panatthe karaṇe sāmivacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Ariyamaggasatthena ucchinnaṃ taṇhāvijjāmayaṃ mūlaṃ etesanti ucchinnamūlā. Tālavatthu viya nesaṃ vatthu katanti tālāvatthukatā. Yathā hi tālarukkhaṃ samūlaṃ uddharitvā tassa vatthumatte tasmiṃ padese kate na puna tassa tālassa uppatti paññāyati, evaṃ ariyamaggasatthena samūle rūpādirase uddharitvā tesaṃ pubbe uppannapubbabhāvena vatthumatte cittasantāne kate sabbepi te tālāvatthukatāti vuccanti. Aviruḷhidhammattā vā matthakacchinnatālo viya katāti tālāvatthukatā. Yasmā pana evaṃ tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā honti , yathā nesaṃ pacchābhāvo na hoti, tathā katā honti. Tasmā āha – anabhāvaṃkatāti. Āyatiṃ anuppādadhammāti anāgate anuppajjanakasabhāvā.
ਨੋ ਚ ਖੋ ਯਂ ਤ੍વਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦੇਸੀਤਿ ਯਞ੍ਚ ਖੋ ਤ੍વਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦੇਸਿ, ਸੋ ਪਰਿਯਾਯੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਨਨੁ ਚ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ વੁਤ੍ਤੋ ਸਾਮਗ੍ਗਿਰਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਿ વਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਹਿ ਨਂ ਸਾਮਗ੍ਗਿਰਸਂ ਕਾਤੁਂ ਭਬ੍ਬੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਸੋ ਤਦਭਾવੇਨ ਅਰਸਰੂਪੋਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ। ਭਗવਾ ਪਨ ਅਭਬ੍ਬੋવ ਏਤਂ ਕਾਤੁਂ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣੇ ਅਭਬ੍ਬਤਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘ਨੋ ਚ ਖੋ ਯਂ ਤ੍વਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦੇਸੀ’’ਤਿ। ਯਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤ੍વਂ ਮਂ ‘‘ਅਰਸਰੂਪੋ’’ਤਿ વਦੇਸਿ, ਸੋ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਨੇવ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ।
No ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesīti yañca kho tvaṃ sandhāya vadesi, so pariyāyo na hoti. Nanu ca evaṃ vutte yo brāhmaṇena vutto sāmaggiraso, tassa attani vijjamānatā anuññātā hotīti? Na hoti. Yo hi naṃ sāmaggirasaṃ kātuṃ bhabbo hutvā na karoti, so tadabhāvena arasarūpoti vattabbataṃ arahati. Bhagavā pana abhabbova etaṃ kātuṃ, tenassa kāraṇe abhabbataṃ pakāsento āha – ‘‘no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesī’’ti. Yaṃ pariyāyaṃ sandhāya tvaṃ maṃ ‘‘arasarūpo’’ti vadesi, so amhesu neva vattabboti.
ਏવਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਅਰਸਰੂਪਤਂ ਆਰੋਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਅਥਾਪਰਂ ਨਿਬ੍ਭੋਗੋ ਭવਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਸਬ੍ਬਪਰਿਯਾਯੇਸੁ ਚੇਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਯੋਜਨਾਕ੍ਕਮਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਸਨ੍ਧਾਯਭਾਸਿਤਮਤ੍ਥਂ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਦੇવ વਯੋવੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਭਿવਾਦਨਾਦਿਕਮ੍ਮਂ ਲੋਕੇ ‘‘ਸਾਮਗ੍ਗਿਪਰਿਭੋਗੋ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਤਦਭਾવੇਨ ਚ ਭਗવਨ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਬ੍ਭੋਗੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਭਗવਾ ਚ ਯ੍વਾਯਂ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪਰਿਭੋਗੋ, ਤਦਭਾવਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਪਰਂ ਪਰਿਯਾਯਮਨੁਜਾਨਿ।
Evaṃ brāhmaṇo attanā adhippetaṃ arasarūpataṃ āropetuṃ asakkonto athāparaṃ nibbhogo bhavantiādimāha. Sabbapariyāyesu cettha vuttanayeneva yojanākkamaṃ viditvā sandhāyabhāsitamatthaṃ evaṃ veditabbaṃ – brāhmaṇo tadeva vayovuddhānaṃ abhivādanādikammaṃ loke ‘‘sāmaggiparibhogo’’ti maññamāno tadabhāvena ca bhagavantaṃ ‘‘nibbhogo’’tiādimāha. Bhagavā ca yvāyaṃ rūpādīsu sattānaṃ chandarāgaparibhogo, tadabhāvaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni.
ਪੁਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਯਂ ਲੋਕੇ વਯੋવੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਭਿવਾਦਨਾਦਿਕੁਲਸਮੁਦਾਚਾਰਕਮ੍ਮਂ ਲੋਕਿਯਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਕਿਰਿਯਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਕਿਰਿਯવਾਦੋਤਿ ਆਹ। ਭਗવਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਂ ਅਕਿਰਿਯਂ વਦਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਅਕਿਰਿਯવਾਦਿਤਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਪਰਂ ਪਰਿਯਾਯਮਨੁਜਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਠਪੇਤ੍વਾ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਿ ਅવਸੇਸਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
Puna brāhmaṇo yaṃ loke vayovuddhānaṃ abhivādanādikulasamudācārakammaṃ lokiyā karonti, tassa akiriyaṃ sampassamāno bhagavantaṃ akiriyavādoti āha. Bhagavā pana yasmā kāyaduccaritādīnaṃ akiriyaṃ vadati, tasmā taṃ akiriyavāditaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tattha ṭhapetvā kāyaduccaritādīni avasesā akusalā dhammā anekavihitā pāpakā akusalā dhammāti veditabbā.
ਪੁਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਦੇવ ਅਭਿવਾਦਨਾਦਿਕਮ੍ਮਂ ਭਗવਤਿ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਂ ਆਗਮ੍ਮ ਅਯਂ ਲੋਕਤਨ੍ਤਿ ਲੋਕਪવੇਣੀ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਚ੍ਛੇਦવਾਦੋਤਿ ਆਹ। ਭਗવਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਿਕਰਾਗਸ੍ਸ ਚੇવ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਦ੍વਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਦੋਸਸ੍ਸ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ ਉਚ੍ਛੇਦਂ વਦਤਿ, ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਸਮ੍ਭવਸ੍ਸ ਪਨ ਮੋਹਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਉਚ੍ਛੇਦਂ વਦਤਿ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਤੇ ਤਯੋ ਅવਸੇਸਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਚਤੂਹਿ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਉਚ੍ਛੇਦਂ વਦਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਉਚ੍ਛੇਦવਾਦਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਪਰਂ ਪਰਿਯਾਯਮਨੁਜਾਨਿ।
Puna brāhmaṇo tadeva abhivādanādikammaṃ bhagavati apassanto ‘‘imaṃ āgamma ayaṃ lokatanti lokapaveṇī ucchijjatī’’ti maññamāno bhagavantaṃ ucchedavādoti āha. Bhagavā pana yasmā pañcakāmaguṇikarāgassa ceva akusalacittadvayasampayuttassa ca dosassa anāgāmimaggena ucchedaṃ vadati, sabbākusalasambhavassa pana mohassa arahattamaggena ucchedaṃ vadati, ṭhapetvā te tayo avasesānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ yathānurūpaṃ catūhi maggehi ucchedaṃ vadati, tasmā taṃ ucchedavādaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni.
ਪੁਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ‘‘ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ ਮਞ੍ਞੇ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਇਦਂ વਯੋવੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਭਿવਾਦਨਾਦਿਕੁਲਸਮੁਦਾਚਾਰਕਮ੍ਮਂ, ਤੇਨ ਤਂ ਨ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਜੇਗੁਚ੍ਛੀਤਿ ਆਹ। ਭਗવਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਹਿ, ਯਾਨਿ ਕਾਯવਚੀਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ ਚੇવ ਯਾવ ਚ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਲਾਮਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਾ ਸਮਙ੍ਗਿਭਾવੋ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਗੂਥਂ વਿਯ ਮਣ੍ਡਨਕਜਾਤਿਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ ਹਿਰੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਜੇਗੁਚ੍ਛਿਤਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਪਰਂ ਪਰਿਯਾਯਮਨੁਜਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨਾਤਿਆਦਿ ਕਰਣવਚਨਂ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Puna brāhmaṇo ‘‘jigucchati maññe samaṇo gotamo idaṃ vayovuddhānaṃ abhivādanādikulasamudācārakammaṃ, tena taṃ na karotī’’ti maññamāno bhagavantaṃ jegucchīti āha. Bhagavā pana yasmā jigucchati kāyaduccaritādīhi, yāni kāyavacīmanoduccaritāni ceva yāva ca akusalānaṃ lāmakadhammānaṃ samāpatti samāpajjanā samaṅgibhāvo, taṃ sabbampi gūthaṃ viya maṇḍanakajātiko puriso jigucchati hirīyati, tasmā taṃ jegucchitaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tattha kāyaduccaritenātiādi karaṇavacanaṃ upayogatthe daṭṭhabbaṃ.
ਪੁਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਦੇવ ਅਭਿવਾਦਨਾਦਿਕਮ੍ਮਂ ਭਗવਤਿ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਇਦਂ ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਕਕਮ੍ਮਂ વਿਨੇਤਿ વਿਨਾਸੇਤਿ, ਅਥ વਾ ਯਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਂ વਿਨੇਤਬ੍ਬੋ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ વੇਨਯਿਕੋਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਦਤ੍ਥੋ – વਿਨਯਤੀਤਿ વਿਨਯੋ, વਿਨਾਸੇਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। વਿਨਯੋ ਏવ વੇਨਯਿਕੋ। વਿਨਯਂ વਾ ਅਰਹਤੀਤਿ વੇਨਯਿਕੋ, ਨਿਗ੍ਗਹਂ ਅਰਹਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਭਗવਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਰਾਗਾਦੀਨਂ વਿਨਯਾਯ વੂਪਸਮਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੇਨਯਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਅਯਮੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਪਦਤ੍ਥੋ – વਿਨਯਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀਤਿ વੇਨਯਿਕੋ। વਿਚਿਤ੍ਰਾ ਹਿ ਤਦ੍ਧਿਤવੁਤ੍ਤਿ। ਸ੍વਾਯਂ ਤਂ વੇਨਯਿਕਭਾવਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਪਰਂ ਪਰਿਯਾਯਮਨੁਜਾਨਿ।
Puna brāhmaṇo tadeva abhivādanādikammaṃ bhagavati apassanto ‘‘ayaṃ idaṃ lokajeṭṭhakakammaṃ vineti vināseti, atha vā yasmā etaṃ sāmīcikammaṃ na karoti, tasmā ayaṃ vinetabbo niggaṇhitabbo’’ti maññamāno bhagavantaṃ venayikoti āha. Tatrāyaṃ padattho – vinayatīti vinayo, vināsetīti vuttaṃ hoti. Vinayo eva venayiko. Vinayaṃ vā arahatīti venayiko, niggahaṃ arahatīti vuttaṃ hoti. Bhagavā pana yasmā rāgādīnaṃ vinayāya vūpasamāya dhammaṃ deseti, tasmā venayiko hoti. Ayameva cettha padattho – vinayāya dhammaṃ desetīti venayiko. Vicitrā hi taddhitavutti. Svāyaṃ taṃ venayikabhāvaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni.
ਪੁਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਯਸ੍ਮਾ ਅਭਿવਾਦਨਾਦੀਨਿ ਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਾ વਯੋવੁਦ੍ਧੇ ਤੋਸੇਨ੍ਤਿ ਹਾਸੇਨ੍ਤਿ , ਅਕਰੋਨ੍ਤਾ ਪਨ ਤਾਪੇਨ੍ਤਿ વਿਹੇਸੇਨ੍ਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਨੇਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਭਗવਾ ਚ ਤਾਨਿ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਯਂ વਯੋવੁਦ੍ਧੇ ਤਪਤੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਚਾਰવਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ વਾ ‘‘ਕਪਣਪੁਰਿਸੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਤਪਸ੍ਸੀਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਦਤ੍ਥੋ – ਤਪਤੀਤਿ ਤਪੋ, ਰੋਸੇਤਿ વਿਹੇਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਾਕਰਣਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਤਪੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਪਸ੍ਸੀ। ਦੁਤਿਯੇ ਅਤ੍ਥવਿਕਪ੍ਪੇ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ ਅવਿਚਾਰੇਤ੍વਾ ਲੋਕੇ ਕਪਣਪੁਰਿਸੋ ਤਪਸ੍ਸੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਭਗવਾ ਪਨ ਯੇ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਲੋਕਂ ਤਪਨਤੋ ਤਪਨੀਯਾਨਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਯਸ੍ਮਾ ਤਪਸ੍ਸੀਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਪਸ੍ਸਿਤਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਪਰਂ ਪਰਿਯਾਯਮਨੁਜਾਨਿ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਚਨਤ੍ਥੋ – ਤਪਨ੍ਤੀਤਿ ਤਪਾ, ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਤੇ ਤਪੇ ਅਸ੍ਸਿ ਨਿਰਸ੍ਸਿ ਪਹਾਸਿ વਿਦ੍ਧਂਸੀਤਿ ਤਪਸ੍ਸੀ।
Puna brāhmaṇo yasmā abhivādanādīni sāmīcikammāni karontā vayovuddhe tosenti hāsenti , akarontā pana tāpenti vihesenti domanassaṃ nesaṃ uppādenti, bhagavā ca tāni na karoti, tasmā ‘‘ayaṃ vayovuddhe tapatī’’ti maññamāno sappurisācāravirahitattā vā ‘‘kapaṇapuriso aya’’nti maññamāno bhagavantaṃ tapassīti āha. Tatrāyaṃ padattho – tapatīti tapo, roseti vihesetīti attho. Sāmīcikammākaraṇassetaṃ adhivacanaṃ. Tapo assa atthīti tapassī. Dutiye atthavikappe byañjanāni avicāretvā loke kapaṇapuriso tapassīti vuccati. Bhagavā pana ye akusalā dhammā lokaṃ tapanato tapanīyāni vuccanti, tesaṃ pahīnattā yasmā tapassīti saṅkhaṃ gato. Tasmā taṃ tapassitaṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tatrāyaṃ vacanattho – tapantīti tapā, akusaladhammānametaṃ adhivacanaṃ. Te tape assi nirassi pahāsi viddhaṃsīti tapassī.
ਪੁਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਂ ਅਭਿવਾਦਨਾਦਿਕਮ੍ਮਂ ਦੇવਲੋਕਗਬ੍ਭਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੇવਲੋਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਟਿਲਾਭਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਭਗવਤਿ ਚਸ੍ਸ ਅਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਪਗਬ੍ਭੋਤਿ ਆਹ। ਕੋਧવਸੇਨ વਾ ਭਗવਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣੇ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਏવਮਾਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਚਨਤ੍ਥੋ – ਗਬ੍ਭਤੋ ਅਪਗਤੋਤਿ ਅਪਗਬ੍ਭੋ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੇવਲੋਕੂਪਪਤ੍ਤਿਂ ਪਾਪੁਣਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਹੀਨੋ વਾ ਗਬ੍ਭੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਪਗਬ੍ਭੋ। ਦੇવਲੋਕਗਬ੍ਭਪਰਿਬਾਹਿਰਤ੍ਤਾ ਆਯਤਿਂ ਹੀਨਗਬ੍ਭਪਟਿਲਾਭਭਾਗੀਤਿ। ਹੀਨੋ વਾਸ੍ਸ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਗਬ੍ਭવਾਸੋ ਅਹੋਸੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਭਗવਤੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਆਯਤਿਂ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਾ ਅਪਗਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਤਂ ਅਪਗਬ੍ਭਤਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਪਰਂ ਪਰਿਯਾਯਮਨੁਜਾਨਿ। ਤਤ੍ਰ ਚ ਯਸ੍ਸ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਆਯਤਿਂ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਾ ਪੁਨਬ੍ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਪਹੀਨਾਤਿ ਏਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਏવਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ – ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤੇ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਾ ਪੁਨਬ੍ਭવੇ ਚ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ વਿਹਤਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਪਹੀਨਾ। ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਾਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਜਲਾਬੁਜਯੋਨਿ ਗਹਿਤਾ, ਪੁਨਬ੍ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਇਤਰਾ ਤਿਸ੍ਸੋ’’ਪਿ।
Puna brāhmaṇo taṃ abhivādanādikammaṃ devalokagabbhasampattiyā devalokapaṭisandhipaṭilābhāya saṃvattatīti maññamāno bhagavati cassa abhāvaṃ disvā bhagavantaṃ apagabbhoti āha. Kodhavasena vā bhagavato mātukucchismiṃ paṭisandhiggahaṇe dosaṃ dassentopi evamāha. Tatrāyaṃ vacanattho – gabbhato apagatoti apagabbho, abhabbo devalokūpapattiṃ pāpuṇitunti adhippāyo. Hīno vā gabbho assāti apagabbho. Devalokagabbhaparibāhirattā āyatiṃ hīnagabbhapaṭilābhabhāgīti. Hīno vāssa mātukucchismiṃ gabbhavāso ahosīti adhippāyo. Bhagavato pana yasmā āyatiṃ gabbhaseyyā apagatā, tasmā so taṃ apagabbhataṃ attani sampassamāno aparaṃ pariyāyamanujāni. Tatra ca yassa kho, brāhmaṇa, āyatiṃ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnāti etesaṃ padānaṃ evamattho daṭṭhabbo – ‘‘brāhmaṇa, yassa puggalassa anāgate gabbhaseyyā punabbhave ca abhinibbatti anuttarena maggena vihatakāraṇattā pahīnā. Gabbhaseyyāgahaṇena cettha jalābujayoni gahitā, punabbhavābhinibbattiggahaṇena itarā tisso’’pi.
ਅਪਿਚ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯਾ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਾ। ਪੁਨਬ੍ਭવੋ ਏવ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਪੁਨਬ੍ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੀਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਯਥਾ ਚ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਨ વਿਞ੍ਞਾਣਤੋ ਅਞ੍ਞਾ ਠਿਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਏવਮਿਧਾਪਿ ਨ ਗਬ੍ਭਤੋ ਅਞ੍ਞਾ ਸੇਯ੍ਯਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਚ ਨਾਮ ਯਸ੍ਮਾ ਪੁਨਬ੍ਭવਭੂਤਾਪਿ ਅਪੁਨਬ੍ਭવਭੂਤਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਇਧ ਚ ਪੁਨਬ੍ਭવਭੂਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪੁਨਬ੍ਭવੋ ਏવ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਪੁਨਬ੍ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੀ’’ਤਿ।
Apica gabbhassa seyyā gabbhaseyyā. Punabbhavo eva abhinibbatti punabbhavābhinibbattīti evamettha attho daṭṭhabbo. Yathā ca viññāṇaṭṭhitīti vuttepi na viññāṇato aññā ṭhiti atthi, evamidhāpi na gabbhato aññā seyyā veditabbā. Abhinibbatti ca nāma yasmā punabbhavabhūtāpi apunabbhavabhūtāpi atthi, idha ca punabbhavabhūtā adhippetā, tasmā vuttaṃ – ‘‘punabbhavo eva abhinibbatti punabbhavābhinibbattī’’ti.
ਏવਂ ਆਗਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਰਸਰੂਪਤਾਦੀਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸવਤ੍ਥੂਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਿਸ੍ਸਰੋ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਧਮ੍ਮਸਾਮੀ ਤਥਾਗਤੋ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਸੀਤਲੇਨੇવ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਓਲੇਕੇਨ੍ਤੋ ਯਂ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਦੇਸਨਾવਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ વਿਗਤવਲਾਹਕੇ ਨਭੇ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ વਿਯ ਚ ਸਰਦਕਾਲੇ ਸੂਰਿਯੋ વਿਯ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਹਦਯਨ੍ਧਕਾਰਂ વਿਧਮੇਨ੍ਤੋ ਤਾਨਿਯੇવ ਅਕ੍ਕੋਸવਤ੍ਥੂਨਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਞ੍ਞਥਾ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪੁਨਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਰੁਣਾવਿਪ੍ਫਾਰਂ ਅਟ੍ਠਹਿ ਲੋਕਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਕਮ੍ਪਿਯਭਾવੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਤਾਦਿਗੁਣਲਕ੍ਖਣਂ ਪਥવਿਸਮਚਿਤ੍ਤਤਂ ਅਕੁਪ੍ਪਧਮ੍ਮਤਞ੍ਚ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕੇવਲਂ ਪਲਿਤਸਿਰਖਣ੍ਡਦਨ੍ਤવਲਿਤ੍ਤਚਤਾਦੀਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વੁਦ੍ਧਭਾવਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਿ, ਨੋ ਚ ਖੋ ਜਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਜਾਤਿਯਾ ਅਨੁਗਤਂ ਜਰਾਯ ਅਨੁਸਟਂ ਬ੍ਯਾਧਿਨੋ ਅਧਿਭੂਤਂ ਮਰਣੇਨ ਅਬ੍ਭਾਹਤਂ ਅਜ੍ਜ ਮਰਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸ੍વੇવ ਉਤ੍ਤਾਨਸੇਯ੍ਯਦਾਰਕਭਾવਗਮਨੀਯਂ । ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਤੋ, ਤਦਸ੍ਸ ਆਗਮਨਂ ਸਾਤ੍ਥਕਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪ੍ਪਟਿਸਮਂ ਪੁਰੇਜਾਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ વਡ੍ਢੇਸਿ।
Evaṃ āgatakālato paṭṭhāya arasarūpatādīhi aṭṭhahi akkosavatthūhi akkosantampi brāhmaṇaṃ bhagavā dhammissaro dhammarājā dhammasāmī tathāgato anukampāya sītaleneva cakkhunā brāhmaṇaṃ olekento yaṃ dhammadhātuṃ paṭivijjhitvā desanāvilāsappattā nāma hoti, tassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā vigatavalāhake nabhe puṇṇacando viya ca saradakāle sūriyo viya ca brāhmaṇassa hadayandhakāraṃ vidhamento tāniyeva akkosavatthūni tena tena pariyāyena aññathā dassetvā punapi attano karuṇāvipphāraṃ aṭṭhahi lokadhammehi akampiyabhāvena paṭiladdhatādiguṇalakkhaṇaṃ pathavisamacittataṃ akuppadhammatañca pakāsento ‘‘ayaṃ brāhmaṇo kevalaṃ palitasirakhaṇḍadantavalittacatādīhi attano vuddhabhāvaṃ sallakkheti, no ca kho jānāti attānaṃ jātiyā anugataṃ jarāya anusaṭaṃ byādhino adhibhūtaṃ maraṇena abbhāhataṃ ajja maritvā puna sveva uttānaseyyadārakabhāvagamanīyaṃ . Mahantena kho pana ussāhena mama santikaṃ āgato, tadassa āgamanaṃ sātthakaṃ hotū’’ti cintetvā imasmiṃ loke attano appaṭisamaṃ purejātabhāvaṃ dassento seyyathāpi, brāhmaṇātiādinā nayena brāhmaṇassa dhammadesanaṃ vaḍḍhesi.
ਤਤ੍ਥ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪੀਤਿਆਦੀਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤਨਯੇਨੇવ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਹਿ ਤੇ ਕੁਕ੍ਕੁਟਪੋਤਕਾ ਪਕ੍ਖੇ વਿਧੁਨਨ੍ਤਾ ਤਂਖਣਾਨੁਰੂਪਂ વਿਰવਨ੍ਤਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਯੋ ਪਠਮਤਰਂ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਜੇਟ੍ਠੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਭਗવਾ ਤਾਯ ਉਪਮਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੇਟ੍ਠਭਾવਂ ਸਾਧੇਤੁਕਾਮੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ਯੋ ਨੁ ਖੋ ਤੇਸਂ ਕੁਕ੍ਕੁਟਚ੍ਛਾਪੋਤਕਾਨਂ…ਪੇ॰… ਕਿਨ੍ਤਿ ਸ੍વਾਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕੁਕ੍ਕੁਟਚ੍ਛਾਪਕਾਨਨ੍ਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਟਪੋਤਕਾਨਂ। ਕਿਨ੍ਤਿ ਸ੍વਾਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋਤਿ ਸੋ ਕਿਨ੍ਤਿ વਚਨੀਯੋ ਅਸ੍ਸ, ਕਿਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਭવੇਯ੍ਯ ਜੇਟ੍ਠੋ વਾ ਕਨਿਟ੍ਠੋ વਾਤਿ।
Tattha seyyathāpītiādīnaṃ heṭṭhā vutanayeneva attho veditabbo. Ayaṃ pana viseso – heṭṭhā vuttanayeneva hi te kukkuṭapotakā pakkhe vidhunantā taṃkhaṇānurūpaṃ viravantā nikkhamanti. Evaṃ nikkhamantānañca tesaṃ yo paṭhamataraṃ nikkhamati, so jeṭṭhoti vuccati. Tasmā bhagavā tāya upamāya attano jeṭṭhabhāvaṃ sādhetukāmo brāhmaṇaṃ pucchati – yo nu kho tesaṃ kukkuṭacchāpotakānaṃ…pe… kinti svāssa vacanīyoti. Tattha kukkuṭacchāpakānanti kukkuṭapotakānaṃ. Kinti svāssa vacanīyoti so kinti vacanīyo assa, kiṃ vattabbo bhaveyya jeṭṭho vā kaniṭṭho vāti.
‘‘ਜੇਟ੍ਠੋ’’ਤਿਸ੍ਸ, ਭੋ ਗੋਤਮ, વਚਨੀਯੋਤਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸੋ ਜੇਟ੍ਠੋ ਇਤਿ ਅਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ। ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਸੋ ਹਿ ਨੇਸਂ ਜੇਟ੍ਠੋਤਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਸੋ ਨੇਸਂ વੁਦ੍ਧਤਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਓਪਮ੍ਮਂ ਸਮ੍ਪਟਿਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਏવਮੇવ ਖੋਤਿ ਆਹ, ਯਥਾ ਸੋ ਕੁਕ੍ਕੁਟਪੋਤਕੋ, ਏવਂ ਅਹਮ੍ਪਿ। ਅવਿਜ੍ਜਾਗਤਾਯ ਪਜਾਯਾਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਤ੍ਥ ਗਤਾਯ। ਪਜਾਯਾਤਿ ਸਤ੍ਤਧਿવਚਨਮੇਤਂ, ਅવਿਜ੍ਜਾਕੋਸਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਪવਿਟ੍ਠੇਸੁ ਸਤ੍ਤੇਸੂਪਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਣ੍ਡਭੂਤਾਯਾਤਿ ਅਣ੍ਡੇ ਭੂਤਾਯ ਪਜਾਤਾਯ ਸਞ੍ਜਾਤਾਯ। ਯਥਾ ਹਿ ਅਣ੍ਡੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਤਾ ਅਣ੍ਡਭੂਤਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏવਮਯਂ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਜਾ ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਣ੍ਡਭੂਤਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧਾਯਾਤਿ ਤੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸੇਨ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਓਨਦ੍ਧਾਯ ਬਦ੍ਧਾਯ વੇਠਿਤਾਯ। ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾਤਿ ਤਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਮਯਂ ਅਣ੍ਡਕੋਸਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਏਕੋવ ਲੋਕੇਤਿ ਸਕਲੇਪਿ ਲੋਕਸਨ੍ਨਿવਾਸੇ ਅਹਮੇવ ਏਕੋ ਅਦੁਤਿਯੋ। ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਉਤ੍ਤਰਰਹਿਤਂ ਸਬ੍ਬਸੇਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਚ ਬੋਧਿਂ, ਅਥ વਾ ਪਸਤ੍ਥਂ ਸੁਨ੍ਦਰਞ੍ਚ ਬੋਧਿਂ। ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸਾਪਿ ਨਾਮਮੇવ। ਉਭਯਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਬੋਧਿ ਹੋਤਿ, ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਹੋਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਸਬ੍ਬਗੁਣਦਾਯਕਤ੍ਤਾ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਮੇવ ਦੇਤਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਜ੍ਜਾ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਾવਕਪਾਰਮਿਞਾਣਂ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਞਾਣਮੇવ ਦੇਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦੇਤਿ ਅਭਿਸੇਕੋ વਿਯ ਰਞ੍ਞੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਸ੍ਸਰਭਾવਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਬੋਧਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ। ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਂ, ਪਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਅਧਿਗਤੋਮ੍ਹੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
‘‘Jeṭṭho’’tissa, bho gotama, vacanīyoti, bho gotama, so jeṭṭho iti assa vacanīyo. Kasmāti ce? So hi nesaṃ jeṭṭhoti, yasmā so nesaṃ vuddhataroti attho. Athassa bhagavā opammaṃ sampaṭipādento evameva khoti āha, yathā so kukkuṭapotako, evaṃ ahampi. Avijjāgatāyapajāyāti avijjā vuccati aññāṇaṃ, tattha gatāya. Pajāyāti sattadhivacanametaṃ, avijjākosassa anto paviṭṭhesu sattesūpi vuttaṃ hoti. Aṇḍabhūtāyāti aṇḍe bhūtāya pajātāya sañjātāya. Yathā hi aṇḍe nibbattā ekacce sattā aṇḍabhūtāti vuccanti, evamayaṃ sabbāpi pajā avijjaṇḍakose nibbattattā aṇḍabhūtāti vuccati. Pariyonaddhāyāti tena avijjaṇḍakosena samantato onaddhāya baddhāya veṭhitāya. Avijjaṇḍakosaṃ padāletvāti taṃ avijjāmayaṃ aṇḍakosaṃ bhinditvā. Ekova loketi sakalepi lokasannivāse ahameva eko adutiyo. Anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti uttararahitaṃ sabbaseṭṭhaṃ sammā sāmañca bodhiṃ, atha vā pasatthaṃ sundarañca bodhiṃ. Arahattamaggañāṇassetaṃ nāmaṃ, sabbaññutaññāṇassāpi nāmameva. Ubhayampi vaṭṭati. Aññesaṃ arahattamaggo anuttarā bodhi hoti, na hotīti? Na hoti. Kasmā? Asabbaguṇadāyakattā. Tesañhi kassaci arahattamaggo arahattaphalameva deti, kassaci tisso vijjā, kassaci cha abhiññā, kassaci catasso paṭisambhidā, kassaci sāvakapāramiñāṇaṃ. Paccekabuddhānampi paccekabodhiñāṇameva deti, buddhānaṃ pana sabbaguṇasampattiṃ deti abhiseko viya rañño sabbalokissarabhāvaṃ. Tasmā aññassa kassacipi anuttarā bodhi na hotīti. Abhisambuddhoti abbhaññāsiṃ paṭivijjhiṃ, pattomhi adhigatomhīti vuttaṃ hoti.
ਇਦਾਨਿ ਯਦੇਤਂ ਭਗવਤਾ ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਓਪਮ੍ਮਸਮ੍ਪਟਿਪਾਦਨਂ, ਤਂ ਏવਂ ਅਤ੍ਥੇਨ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਯਥਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਕ੍ਕੁਟਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਣ੍ਡੇਸੁ ਅਧਿਸਯਨਾਦਿਤਿવਿਧਕਿਰਿਯਾਕਰਣਂ, ਏવਂ ਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਤਿવਿਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਕਰਣਂ। ਕੁਕ੍ਕੁਟਿਯਾ ਤਿવਿਧਕਿਰਿਯਾਸਮ੍ਪਾਦਨੇਨ ਅਣ੍ਡਾਨਂ ਅਪੂਤਿਭਾવੋ વਿਯ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਤਿવਿਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਾਦਨੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਅਪਰਿਹਾਨਿ। ਕੁਕ੍ਕੁਟਿਯਾ ਤਿવਿਧਕਿਰਿਯਾਕਰਣੇਨ ਅਣ੍ਡਾਨਂ ਅਲ੍ਲਸਿਨੇਹਪਰਿਯਾਦਾਨਂ વਿਯ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਤਿવਿਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਾਦਨੇਨ ਭવਤ੍ਤਯਾਨੁਗਤਨਿਕਨ੍ਤਿਸਿਨੇਹਪਰਿਯਾਦਾਨਂ। ਕੁਕ੍ਕੁਟਿਯਾ ਤਿવਿਧਕਿਰਿਯਾਕਰਣੇਨ ਅਣ੍ਡਕਪਾਲਾਨਂ ਤਨੁਭਾવੋ વਿਯ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਤਿવਿਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਾਦਨੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸਸ੍ਸ ਤਨੁਭਾવੋ, ਕੁਕ੍ਕੁਟਿਯਾ ਤਿવਿਧਕਿਰਿਯਾਕਰਣੇਨ ਕੁਕ੍ਕੁਟਪੋਤਕਸ੍ਸ ਪਾਦਨਖਤੁਣ੍ਡਕਾਨਂ ਥਦ੍ਧਖਰਭਾવੋ વਿਯ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਤਿવਿਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਾਦਨੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਤਿਕ੍ਖਖਰવਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਸੂਰਭਾવੋ। ਕੁਕ੍ਕੁਟਿਯਾ ਤਿવਿਧਕਿਰਿਯਾਕਰਣੇਨ ਕੁਕ੍ਕੁਟਪੋਤਕਸ੍ਸ ਪਰਿਣਾਮਕਾਲੋ વਿਯ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਤਿવਿਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਾਦਨੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਿਣਾਮਕਾਲੋ વਡ੍ਢਿਕਾਲੋ ਗਬ੍ਭਗ੍ਗਹਣਕਾਲੋ। ਕੁਕ੍ਕੁਟਿਯਾ ਤਿવਿਧਕਿਰਿਯਾਕਰਣੇਨ ਕੁਕ੍ਕੁਟਪੋਤਕਸ੍ਸ ਪਾਦਨਖਸਿਖਾਯ વਾ ਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ વਾ ਅਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਖੇ ਪਪ੍ਫੋਟੇਤ੍વਾ ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾਕਾਲੋ વਿਯ ਭਗવਤੋ ਤਿવਿਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਾਦਨੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਾਧਿਗਤੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਕ੍ਖੇ ਪਪ੍ਫੋਟੇਤ੍વਾ ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਸਕਲਬੁਦ੍ਧਗੁਣਸਚ੍ਛਿਕਤਕਾਲੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Idāni yadetaṃ bhagavatā ‘‘evameva kho’’tiādinā nayena vuttaṃ opammasampaṭipādanaṃ, taṃ evaṃ atthena saṃsanditvā veditabbaṃ – yathā hi tassā kukkuṭiyā attano aṇḍesu adhisayanāditividhakiriyākaraṇaṃ, evaṃ bodhipallaṅke nisinnassa bodhisattabhūtassa bhagavato attano santāne aniccaṃ, dukkhaṃ, anattāti tividhānupassanākaraṇaṃ. Kukkuṭiyā tividhakiriyāsampādanena aṇḍānaṃ apūtibhāvo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇassa aparihāni. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena aṇḍānaṃ allasinehapariyādānaṃ viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena bhavattayānugatanikantisinehapariyādānaṃ. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena aṇḍakapālānaṃ tanubhāvo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena avijjaṇḍakosassa tanubhāvo, kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena kukkuṭapotakassa pādanakhatuṇḍakānaṃ thaddhakharabhāvo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇassa tikkhakharavippasannasūrabhāvo. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena kukkuṭapotakassa pariṇāmakālo viya bodhisattabhūtassa bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇassa pariṇāmakālo vaḍḍhikālo gabbhaggahaṇakālo. Kukkuṭiyā tividhakiriyākaraṇena kukkuṭapotakassa pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā pakkhe papphoṭetvā sotthinā abhinibbhidākālo viya bhagavato tividhānupassanāsampādanena vipassanāñāṇagabbhaṃ gaṇhāpetvā anupubbādhigatena arahattamaggena avijjaṇḍakosaṃ padāletvā abhiññāpakkhe papphoṭetvā sotthinā sakalabuddhaguṇasacchikatakālo veditabbo.
ਅਹਞ੍ਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਜੇਟ੍ਠੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਲੋਕਸ੍ਸਾਤਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਯਥਾ ਤੇਸਂ ਕੁਕ੍ਕੁਟਪੋਤਕਾਨਂ ਪਠਮਤਰਂ ਅਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਕੁਕ੍ਕੁਟਪੋਤਕੋ ਜੇਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਗਤਾਯ ਪਜਾਯ ਤਂ ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾ ਪਠਮਤਰਂ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਅਹਞ੍ਹਿ ਜੇਟ੍ਠੋ વੁਦ੍ਧਤਮੋਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੋ, ਸਬ੍ਬਗੁਣੇਹਿ ਪਨ ਅਪ੍ਪਟਿਸਮਤ੍ਤਾ ਸੇਟ੍ਠੋਤਿ।
Ahañhi, brāhmaṇa, jeṭṭho seṭṭho lokassāti, brāhmaṇa, yathā tesaṃ kukkuṭapotakānaṃ paṭhamataraṃ aṇḍakosaṃ padāletvā abhinibbatto kukkuṭapotako jeṭṭho hoti, evaṃ avijjāgatāya pajāya taṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā paṭhamataraṃ ariyāya jātiyā jātattā ahañhi jeṭṭho vuddhatamoti saṅkhaṃ gato, sabbaguṇehi pana appaṭisamattā seṭṭhoti.
ਏવਂ ਭਗવਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਜੇਟ੍ਠਸੇਟ੍ਠਭਾવਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਯਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਤਂ ਅਧਿਗਤੋ, ਤਂ ਪਟਿਪਦਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਤੋ ਪਭੁਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਆਰਦ੍ਧਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, વੀਰਿਯਂ ਅਹੋਸੀਤਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਨ ਮਯਾ ਅਯਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਜੇਟ੍ਠਸੇਟ੍ਠਭਾવੋ ਕੁਸੀਤੇਨ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਨਾ ਸਾਰਦ੍ਧਕਾਯੇਨ વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤੇਨ ਅਧਿਗਤੋ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਤਦਧਿਗਮਾਯ ਆਰਦ੍ਧਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ વੀਰਿਯਂ ਅਹੋਸਿ। ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨ ਮਯਾ ਚਤੁਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਭੇਦਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਦ੍ਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਪਗ੍ਗਹਿਤਂ ਅਸਿਥਿਲਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਤਂ। ਆਰਦ੍ਧਤ੍ਤਾਯੇવ ਚ ਮੇ ਤਂ ਅਸਲ੍ਲੀਨਂ ਅਹੋਸਿ । ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ વੀਰਿਯਮੇવ, ਸਤਿਪਿ ਮੇ ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਮੁਖਭਾવੇਨ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਅਹੋਸਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾਯੇવ ਚ ਅਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਾ। ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਕਾਯੋ ਅਸਾਰਦ੍ਧੋਤਿ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿવਸੇਨ ਕਾਯੋਪਿ ਮੇ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਨਾਮਕਾਯੇ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੇ ਰੂਪਕਾਯੋਪਿ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋਯੇવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਾਮਕਾਯੋ ਰੂਪਕਾਯੋ’’ਤਿ ਅવਿਸੇਸੇਤ੍વਾવ ‘‘ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਕਾਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਸਾਰਦ੍ਧੋਤਿ ਸੋ ਚ ਖੋ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾਯੇવ ਅਸਾਰਦ੍ਧੋ, વਿਗਤਦਰਥੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ । ਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮੇ ਸਮ੍ਮਾ ਆਹਿਤਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਠਪਿਤਂ ਅਪ੍ਪਿਤਂ વਿਯ ਅਹੋਸਿ, ਸਮਾਹਿਤਤ੍ਤਾ ਏવ ਚ ਏਕਗ੍ਗਂ ਅਚਲਂ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਝਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾ ਕਥਿਤਾ ਹੋਤਿ।
Evaṃ bhagavā attano anuttaraṃ jeṭṭhaseṭṭhabhāvaṃ brāhmaṇassa pakāsetvā idāni yāya paṭipadāya taṃ adhigato, taṃ paṭipadaṃ pubbabhāgato pabhuti dassetuṃ āraddhaṃ kho pana me, brāhmaṇātiādimāha. Tattha āraddhaṃ kho pana me, brāhmaṇa, vīriyaṃ ahosīti, brāhmaṇa, na mayā ayaṃ anuttaro jeṭṭhaseṭṭhabhāvo kusītena muṭṭhassatinā sāraddhakāyena vikkhittacitena adhigato, apica kho tadadhigamāya āraddhaṃ kho pana me vīriyaṃ ahosi. Bodhimaṇḍe nisinnena mayā catusammappadhānabhedaṃ vīriyaṃ āraddhaṃ ahosi, paggahitaṃ asithilappavattitaṃ. Āraddhattāyeva ca me taṃ asallīnaṃ ahosi . Na kevalañca vīriyameva, satipi me ārammaṇābhimukhabhāvena upaṭṭhitā ahosi, upaṭṭhitattāyeva ca asammuṭṭhā. Passaddho kāyo asāraddhoti kāyacittappassaddhivasena kāyopi me passaddho ahosi. Tattha yasmā nāmakāye passaddhe rūpakāyopi passaddhoyeva hoti, tasmā ‘‘nāmakāyo rūpakāyo’’ti avisesetvāva ‘‘passaddho kāyo’’ti vuttaṃ. Asāraddhoti so ca kho passaddhattāyeva asāraddho, vigatadarathoti vuttaṃ hoti . Samāhitaṃ cittaṃ ekagganti cittampi me sammā āhitaṃ suṭṭhu ṭhapitaṃ appitaṃ viya ahosi, samāhitattā eva ca ekaggaṃ acalaṃ nipphandananti. Ettāvatā jhānassa pubbabhāgapaṭipadā kathitā hoti.
ਇਦਾਨਿ ਇਮਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਅਧਿਗਤਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ વਿਜ੍ਜਾਤ੍ਤਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ વਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸੋ ਖੋ ਅਹਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਯਾવ વਿਨਿਚ੍ਛਯਨਯੇਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਤਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੧.੬੯) વੁਤ੍ਤਮੇવ।
Idāni imāya paṭipadāya adhigataṃ paṭhamajjhānaṃ ādiṃ katvā vijjāttayapariyosānaṃ visesaṃ dassento so kho ahantiādimāha. Tattha yaṃ yāva vinicchayanayena vattabbaṃ siyā, taṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.69) vuttameva.
ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ વਿਜ੍ਜਾਤਿ વਿਦਿਤਕਰਣਟ੍ਠੇਨ વਿਜ੍ਜਾ। ਕਿਂ વਿਦਿਤਂ ਕਰੋਤਿ ? ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ। ਅવਿਜ੍ਜਾਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਸ੍ਸ ਅવਿਦਿਤਕਰਣਟ੍ਠੇਨ ਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਮੋਹੋ। ਤਮੋਤਿ ਸ੍વੇવ ਮੋਹੋ ਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਟ੍ਠੇਨ ਤਮੋ ਨਾਮ। ਆਲੋਕੋਤਿ ਸਾ ਏવ વਿਜ੍ਜਾ ਓਭਾਸਕਰਣਟ੍ਠੇਨ ਆਲੋਕੋਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ વਿਜ੍ਜਾ ਅਧਿਗਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸੇਸਂ ਪਸਂਸਾવਚਨਂ। ਯੋਜਨਾ ਪਨੇਤ੍ਥ – ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ વਿਜ੍ਜਾ ਅਧਿਗਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਅਧਿਗਤવਿਜ੍ਜਸ੍ਸ ਅવਿਜ੍ਜਾ વਿਹਤਾ, વਿਨਟ੍ਠਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ વਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਏਸ ਨਯੋ ਇਤਰਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਦਦ੍વਯੇ। ਯਥਾ ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਸਤਿਯਾ ਅવਿਪ੍ਪવਾਸੇਨ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ વੀਰਿਯਾਤਾਪੇਨ ਆਤਾਪਿਨੋ ਕਾਯੇ ਚ ਜੀવਿਤੇ ਚ ਅਨਪੇਕ੍ਖਾਤਾਯ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੇਸਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਹਰਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਾ વਿਹਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, વਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਤਮੋ વਿਹਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਆਲੋਕੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਏવਮੇવ ਮਮ ਅવਿਜ੍ਜਾ વਿਹਤਾ, વਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਤਮੋ વਿਹਤੋ, ਆਲੋਕੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਏਤਸ੍ਸ ਮੇ ਪਧਾਨਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਮੇવ ਫਲਂ ਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ।
Ayaṃ kho me, brāhmaṇātiādīsu pana vijjāti viditakaraṇaṭṭhena vijjā. Kiṃ viditaṃ karoti ? Pubbenivāsaṃ. Avijjāti tasseva pubbenivāsassa aviditakaraṇaṭṭhena tappaṭicchādakamoho. Tamoti sveva moho tappaṭicchādakaṭṭhena tamo nāma. Ālokoti sā eva vijjā obhāsakaraṇaṭṭhena ālokoti. Ettha ca vijjā adhigatāti attho, sesaṃ pasaṃsāvacanaṃ. Yojanā panettha – ayaṃ kho me vijjā adhigatā, tassa me adhigatavijjassa avijjā vihatā, vinaṭṭhāti attho. Kasmā? Yasmā vijjā uppannā. Esa nayo itarasmimpi padadvaye. Yathā tanti ettha tanti nipātamattaṃ. Satiyā avippavāsena appamattassa vīriyātāpena ātāpino kāye ca jīvite ca anapekkhātāya pahitattassa pesitattassāti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avijjā vihaññeyya, vijjā uppajjeyya tamo vihaññeyya, āloko uppajjeyya, evameva mama avijjā vihatā, vijjā uppannā, tamo vihato, āloko uppanno. Etassa me padhānānuyogassa anurūpameva phalaṃ laddhanti.
ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪਠਮਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾ ਅਹੋਸਿ ਕੁਕ੍ਕੁਟਚ੍ਛਾਪਕਸ੍ਸੇવ ਅਣ੍ਡਕੋਸਮ੍ਹਾਤਿ ਅਯਂ ਖੋ ਮਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਿવੁਤ੍ਥਖਨ੍ਧਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਂ ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾ ਪਠਮਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾ ਪਠਮਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪਠਮਾ ਅਰਿਯਾਜਾਤਿ ਅਹੋਸਿ ਕੁਕ੍ਕੁਟਚ੍ਛਾਪਕਸ੍ਸੇવ ਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ વਾ ਂ ਪਾਦਨਖਸਿਖਾਯ વਾ ਅਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾ ਤਮ੍ਹਾ ਅਣ੍ਡਕੋਸਮ੍ਹਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਟਨਿਕਾਯੇ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੀਤਿ। ਅਯਂ ਤਾવ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਕਥਾਯਂ ਨਯੋ।
Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, paṭhamā abhinibbhidā ahosi kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhāti ayaṃ kho mama, brāhmaṇa, pubbenivāsānussatiñāṇamukhatuṇḍakena pubbe nivutthakhandhappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā paṭhamā abhinibbhidā paṭhamā nikkhanti paṭhamā ariyājāti ahosi kukkuṭacchāpakasseva mukhatuṇḍakena vā ṃ pādanakhasikhāya vā aṇḍakosaṃ padāletvā tamhā aṇḍakosamhā abhinibbhidā nikkhanti kukkuṭanikāye paccājātīti. Ayaṃ tāva pubbenivāsakathāyaṃ nayo.
ਚੁਤੁਪਪਾਤਕਥਾਯ ਪਨ વਿਜ੍ਜਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣવਿਜ੍ਜਾ। ਅવਿਜ੍ਜਾਤਿ ਚੁਤੁਪਪਾਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਕਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ। ਯਥਾ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਕਥਾਯਂ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਿવੁਤ੍ਥਕ੍ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਂ ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਏવਮਿਧ ‘‘ਚੁਤੁਪਪਾਤਞਾਣਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ ਚੁਤੁਪਪਾਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਂ ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ।
Cutupapātakathāya pana vijjāti dibbacakkhuñāṇavijjā. Avijjāti cutupapātappaṭicchādikā avijjā. Yathā pana pubbenivāsakathāyaṃ ‘‘pubbenivāsānussatiñāṇamukhatuṇḍakena pubbe nivutthakkhandhappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā’’ti vuttaṃ, evamidha ‘‘cutupapātañāṇamukhatuṇḍakena cutupapātappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā’’ti vattabbaṃ.
ਯਂ ਪਨੇਤਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਞਾਣਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਞਾਣਾਧਿਗਮਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤਤਿਯਾ વਿਜ੍ਜਾਤਿਆਦਿਮਾਹ, ਤਤ੍ਥ વਿਜ੍ਜਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗવਿਜ੍ਜਾ। ਅવਿਜ੍ਜਾਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਕਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ। ਅਯਂ ਖੋ ਮੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤਤਿਯਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾ ਅਹੋਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਯਂ ਖੋ ਮਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਆਸવਾਨਂ ਖਯਞਾਣਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਂ ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾ ਤਤਿਯਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾ ਤਤਿਯਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਤਤਿਯਾ ਅਰਿਯਜਾਤਿ ਅਹੋਸਿ ਕੁਕ੍ਕੁਟਚ੍ਛਾਪਕਸ੍ਸੇવ ਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ વਾ ਪਾਦਨਖਸਿਖਾਯ વਾ ਅਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾ ਤਮ੍ਹਾ ਅਣ੍ਡਕੋਸਮ੍ਹਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਟਨਿਕਾਯੇ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੀਤਿ।
Yaṃ panetaṃ paccavekkhaṇañāṇapariggahitaṃ āsavānaṃ khayañāṇādhigamaṃ brāhmaṇassa dassento ayaṃ kho me, brāhmaṇa, tatiyā vijjātiādimāha, tattha vijjāti arahattamaggavijjā. Avijjāti catusaccappaṭicchādikā avijjā. Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, tatiyā abhinibbhidā ahosīti ettha ayaṃ kho mama, brāhmaṇa, āsavānaṃ khayañāṇamukhatuṇḍakena catusaccapaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā tatiyā abhinibbhidā tatiyā nikkhanti tatiyā ariyajāti ahosi kukkuṭacchāpakasseva mukhatuṇḍakena vā pādanakhasikhāya vā aṇḍakosaṃ padāletvā tamhā aṇḍakosamhā abhinibbhidā nikkhanti kukkuṭanikāye paccājātīti.
ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਕਿਂ ਦਸ੍ਸੇਸੀਤਿ? ਸੋ ਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਕੁਕ੍ਕੁਟਚ੍ਛਾਪਕੋ ਅਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਸਕਿਮੇવ ਜਾਯਤਿ, ਅਹਂ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવੁਤ੍ਥਕ੍ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਂ ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਤਾવ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣવਿਜ੍ਜਾਯ ਜਾਤੋ। ਤਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਂ ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣવਿਜ੍ਜਾਯ ਜਾਤੋ, ਪੁਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਂ ਅવਿਜ੍ਜਣ੍ਡਕੋਸਂ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾ ਤਤਿਯਂ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਞਾਣવਿਜ੍ਜਾਯ ਜਾਤੋ। ਏવਂ ਤੀਹਿ વਿਜ੍ਜਾਹਿ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਜਾਤੋਮ੍ਹਿ। ਸਾ ਚ ਮੇ ਜਾਤਿ ਅਰਿਯਾ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਤਿ ਇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏવਂਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣੇਨ ਅਤੀਤਂਸਞਾਣਂ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਾਗਤਂਸਞਾਣਂ, ਆਸવਕ੍ਖਯੇਨ ਸਕਲਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਗੁਣਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਤੀਹਿ વਿਜ੍ਜਾਹਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣੇ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜੇਟ੍ਠਸੇਟ੍ਠਭਾવਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਸਿ।
Ettāvatā kiṃ dassesīti? So hi, brāhmaṇa, kukkuṭacchāpako aṇḍakosaṃ padāletvā tato nikkhamanto sakimeva jāyati, ahaṃ pana pubbenivutthakkhandhappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ bhinditvā paṭhamaṃ tāva pubbenivāsānussatiñāṇavijjāya jāto. Tato sattānaṃ cutipaṭisandhippaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā dutiyaṃ dibbacakkhuñāṇavijjāya jāto, puna catusaccappaṭicchādakaṃ avijjaṇḍakosaṃ padāletvā tatiyaṃ āsavānaṃ khayañāṇavijjāya jāto. Evaṃ tīhi vijjāhi tikkhattuṃ jātomhi. Sā ca me jāti ariyā suparisuddhāti idaṃ dasseti. Evaṃdassento ca pubbenivāsañāṇena atītaṃsañāṇaṃ, dibbacakkhunā paccuppannānāgataṃsañāṇaṃ, āsavakkhayena sakalalokiyalokuttaraguṇanti evaṃ tīhi vijjāhi sabbepi sabbaññuguṇe pakāsetvā attano ariyāya jātiyā jeṭṭhaseṭṭhabhāvaṃ brāhmaṇassa dassesi.
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ વੇਰਞ੍ਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ ਏવਂ ਭਗવਤਾ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਕੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੇਨ ਨਿਗੁਹਿਤਬ੍ਬੇਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜੇਟ੍ਠਸੇਟ੍ਠਭਾવੇ વਿਜ੍ਜਾਤ੍ਤਯਪਕਾਸਿਕਾਯ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ વੁਤ੍ਤੇ ਪੀਤਿવਿਪ੍ਫਾਰਪਰਿਪੁਣ੍ਣਗਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ વੇਰਞ੍ਜੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਂ ਭਗવਤੋ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜੇਟ੍ਠਸੇਟ੍ਠਭਾવਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਈਦਿਸਂ ਨਾਮਾਹਂ ਸਬ੍ਬਲੋਕਜੇਟ੍ਠਂ ਸਬ੍ਬਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਂ ‘ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਭਿવਾਦਨਾਦਿਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਤੀ’ਤਿ ਅવਚਂ, ਧਿਰਤ੍ਥੁ વਤ, ਭੋ, ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਗਰਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਦਾਨਿ ਲੋਕੇ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਪੁਰੇਜਾਤਟ੍ਠੇਨ ਜੇਟ੍ਠੋ, ਸਬ੍ਬਗੁਣੇਹਿ ਅਪ੍ਪਟਿਸਮਟ੍ਠੇਨ ਸੇਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ਜੇਟ੍ਠੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋਤਿ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਂ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਅਬ੍ਭਨੁਮੋਦਮਾਨੋ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਭੋ ਗੋਤਮਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇવਾਤਿ।
Evaṃ vutte verañjo brāhmaṇoti evaṃ bhagavatā lokānukampakena brāhmaṇaṃ anukampamānena niguhitabbepi attano ariyāya jātiyā jeṭṭhaseṭṭhabhāve vijjāttayapakāsikāya dhammadesanāya vutte pītivipphāraparipuṇṇagattacitto verañjo brāhmaṇo taṃ bhagavato ariyāya jātiyā jeṭṭhaseṭṭhabhāvaṃ viditvā ‘‘īdisaṃ nāmāhaṃ sabbalokajeṭṭhaṃ sabbaguṇasamannāgataṃ sabbaññuṃ ‘aññesaṃ abhivādanādikammaṃ na karotī’ti avacaṃ, dhiratthu vata, bho, aññāṇa’’nti attānaṃ garahitvā ‘‘ayaṃ dāni loke ariyāya jātiyā purejātaṭṭhena jeṭṭho, sabbaguṇehi appaṭisamaṭṭhena seṭṭho’’ti niṭṭhaṃ gantvā bhagavantaṃ etadavoca – jeṭṭho bhavaṃ gotamo seṭṭho bhavaṃ gotamoti. Evañca pana vatvā puna taṃ bhagavato dhammadesanaṃ abbhanumodamāno abhikkantaṃ bho gotamātiādimāha. Taṃ vuttatthamevāti.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੧. વੇਰਞ੍ਜਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Verañjasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੧. વੇਰਞ੍ਜਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Verañjasuttavaṇṇanā
