| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā |
[१०३] ३. वेरिजातकवण्णना
[103] 3. Verijātakavaṇṇanā
यत्थ वेरी निविसतीति इदं सत्था जेतवने विहरन्तो अनाथपिण्डिकं आरब्भ कथेसि। अनाथपिण्डिको किर भोगगामं गन्त्वा आगच्छन्तो अन्तरामग्गे चोरे दिस्वा ‘‘अन्तरामग्गे वसितुं न युत्तं, सावत्थिमेव गमिस्सामी’’ति वेगेन गोणे पाजेत्वा सावत्थिमेव आगन्त्वा पुनदिवसे विहारं गतो सत्थु एतमत्थं आरोचेसि। सत्था ‘‘पुब्बेपि गहपति पण्डिता अन्तरामग्गे चोरे दिस्वा अन्तरा अविलम्बमाना अत्तनो वसनट्ठानमेव गमिंसू’’ति वत्वा तेन याचितो अतीतं आहरि।
Yattha verī nivisatīti idaṃ satthā jetavane viharanto anāthapiṇḍikaṃ ārabbha kathesi. Anāthapiṇḍiko kira bhogagāmaṃ gantvā āgacchanto antarāmagge core disvā ‘‘antarāmagge vasituṃ na yuttaṃ, sāvatthimeva gamissāmī’’ti vegena goṇe pājetvā sāvatthimeva āgantvā punadivase vihāraṃ gato satthu etamatthaṃ ārocesi. Satthā ‘‘pubbepi gahapati paṇḍitā antarāmagge core disvā antarā avilambamānā attano vasanaṭṭhānameva gamiṃsū’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
अतीते बाराणसियं ब्रह्मदत्ते रज्जं कारेन्ते बोधिसत्तो महाविभवो सेट्ठि हुत्वा एकं गामकं निमन्तनं भुञ्जनत्थाय गन्त्वा पच्चागच्छन्तो अन्तरामग्गे चोरे दिस्वा अन्तरामग्गे अवसित्वाव वेगेन गोणे पाजेन्तो अत्तनो गेहमेव आगन्त्वा नानग्गरसेहि भुञ्जित्वा महासयने निसिन्नो ‘‘चोरानं हत्थतो मुच्चित्वा निब्भयट्ठानं अत्तनो गेहं आगतोम्ही’’ति उदानवसेन इमं गाथमाह –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto mahāvibhavo seṭṭhi hutvā ekaṃ gāmakaṃ nimantanaṃ bhuñjanatthāya gantvā paccāgacchanto antarāmagge core disvā antarāmagge avasitvāva vegena goṇe pājento attano gehameva āgantvā nānaggarasehi bhuñjitvā mahāsayane nisinno ‘‘corānaṃ hatthato muccitvā nibbhayaṭṭhānaṃ attano gehaṃ āgatomhī’’ti udānavasena imaṃ gāthamāha –
१०३.
103.
‘‘यत्थ वेरी निविसति, न वसे तत्थ पण्डितो।
‘‘Yattha verī nivisati, na vase tattha paṇḍito;
एकरत्तं दिरत्तं वा, दुक्खं वसति वेरिसू’’ति॥
Ekarattaṃ dirattaṃ vā, dukkhaṃ vasati verisū’’ti.
तत्थ वेरीति वेरचेतनासमङ्गिपुग्गलो। निविसतीति पतिट्ठाति। न वसे तत्थ पण्डितोति सो वेरीपुग्गलो यस्मिं ठाने पतिट्ठितो हुत्वा वसति, तत्थ पण्डितो पण्डिच्चेन समन्नागतो न वसेय्य। किंकारणा? एकरत्तं दिरत्तं वा, दुक्खं वसति वेरिसूति, वेरीनञ्हि अन्तरे वसन्तो एकाहम्पि द्वीहम्पि दुक्खमेव वसतीति अत्थो।
Tattha verīti veracetanāsamaṅgipuggalo. Nivisatīti patiṭṭhāti. Na vase tattha paṇḍitoti so verīpuggalo yasmiṃ ṭhāne patiṭṭhito hutvā vasati, tattha paṇḍito paṇḍiccena samannāgato na vaseyya. Kiṃkāraṇā? Ekarattaṃ dirattaṃ vā, dukkhaṃ vasati verisūti, verīnañhi antare vasanto ekāhampi dvīhampi dukkhameva vasatīti attho.
एवं महासत्तो उदानं उदानेत्वा दानादीनि पुञ्ञानि कत्वा यथाकम्मं गतो।
Evaṃ mahāsatto udānaṃ udānetvā dānādīni puññāni katvā yathākammaṃ gato.
सत्था इमं धम्मदेसनं आहरित्वा जातकं समोधानेसि – ‘‘तदा अहमेव बाराणसिसेट्ठि अहोसि’’न्ति।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā ahameva bārāṇasiseṭṭhi ahosi’’nti.
वेरिजातकवण्णना ततिया।
Verijātakavaṇṇanā tatiyā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / जातकपाळि • Jātakapāḷi / १०३. वेरिजातकं • 103. Verijātakaṃ
