| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៨. វេសារជ្ជសុត្តវណ្ណនា
8. Vesārajjasuttavaṇṇanā
៨. អដ្ឋមេ ព្យាមោហវសេន សរណបរិយេសនំ សារជ្ជនំ សារទោ, ព្យាមោហភយំ។ វិគតោ សារទោ ឯតស្សាតិ វិសារទោ, តស្ស ភាវោ វេសារជ្ជំ។ តំ បន ញាណសម្បទំ, បហានសម្បទំ, ទេសនាវិសេសសម្បទំ ខេមញ្ច និស្សាយ បវត្តំ ចតុព្ពិធបច្ចវេក្ខណញាណំ។ តេនាហ ‘‘ចតូសុ ឋានេសូ’’តិអាទិ។ ឧសភស្ស ឥទន្តិ អាសភំ, សេដ្ឋដ្ឋានំ។ សព្ពញ្ញុតបដិជាននវសេន អភិមុខំ គច្ឆន្តិ, អដ្ឋ វា បរិសា ឧបសង្កមន្តីតិ អាសភា, បុព្ពពុទ្ធា។ ឥទំ បនាតិ ពុទ្ធានំ ឋានំ សព្ពញ្ញុតមេវ វទតិ។ តិដ្ឋមានោវាតិ អវទន្តោបិ តិដ្ឋមានោវ បដិជានាតិ នាមាតិ អត្ថោ។ ឧបគច្ឆតីតិ អនុជានាតិ។
8. Aṭṭhame byāmohavasena saraṇapariyesanaṃ sārajjanaṃ sārado, byāmohabhayaṃ. Vigato sārado etassāti visārado, tassa bhāvo vesārajjaṃ. Taṃ pana ñāṇasampadaṃ, pahānasampadaṃ, desanāvisesasampadaṃ khemañca nissāya pavattaṃ catubbidhapaccavekkhaṇañāṇaṃ. Tenāha ‘‘catūsu ṭhānesū’’tiādi. Usabhassa idanti āsabhaṃ, seṭṭhaṭṭhānaṃ. Sabbaññutapaṭijānanavasena abhimukhaṃ gacchanti, aṭṭha vā parisā upasaṅkamantīti āsabhā, pubbabuddhā. Idaṃ panāti buddhānaṃ ṭhānaṃ sabbaññutameva vadati. Tiṭṭhamānovāti avadantopi tiṭṭhamānova paṭijānāti nāmāti attho. Upagacchatīti anujānāti.
អដ្ឋសុ បរិសាសូតិ ‘‘អភិជានាមិ ខោ បនាហំ, សារិបុត្ត, អនេកសតំ ខត្តិយបរិសំ ឧបសង្កមិតា…បេ.… ព្រាហ្មណបរិសំ គហបតិបរិសំ, សមណបរិសំ, ចាតុមហារាជិកបរិសំ, តាវតិំសបរិសំ, មារបរិសំ, ព្រហ្មបរិសំ ឧបសង្កមិតា, តត្របិ មយា សន្និសិន្នបុព្ពញ្ចេវ សល្លបិតបុព្ពញ្ច សាកច្ឆា ច សមាបជ្ជិតបុព្ពា។ តត្រ វត មំ ‘ភយំ វា សារជ្ជំ វា ឱក្កមិស្សតី’តិ និមិត្តមេតំ, សារិបុត្ត, ន សមនុបស្សាមី’’តិ (ម. និ. ១.១៥១) ឯវំ វុត្តបរិសាសុ។ អភីតនាទំ នទតីតិ បរតោ ទស្សិតញាណយោគេន វិសារទោ អហន្តិ អភីតនាទំ នទតិ។ សីហនាទសុត្តេនាតិ ខន្ធវគ្គេ អាគតេន សីហនាទសុត្តេន។
Aṭṭhasu parisāsūti ‘‘abhijānāmi kho panāhaṃ, sāriputta, anekasataṃ khattiyaparisaṃ upasaṅkamitā…pe… brāhmaṇaparisaṃ gahapatiparisaṃ, samaṇaparisaṃ, cātumahārājikaparisaṃ, tāvatiṃsaparisaṃ, māraparisaṃ, brahmaparisaṃ upasaṅkamitā, tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpajjitapubbā. Tatra vata maṃ ‘bhayaṃ vā sārajjaṃ vā okkamissatī’ti nimittametaṃ, sāriputta, na samanupassāmī’’ti (ma. ni. 1.151) evaṃ vuttaparisāsu. Abhītanādaṃ nadatīti parato dassitañāṇayogena visārado ahanti abhītanādaṃ nadati. Sīhanādasuttenāti khandhavagge āgatena sīhanādasuttena.
‘‘ទេវមនុស្សានំ ចតុចក្កំ វត្តតី’’តិ (អ. និ. ៤.៣១) សុត្តសេសេន សប្បុរិសូបនិស្សយាទិផលសម្បត្តិបវត្តិ វុត្តា, បុរិមសប្បុរិសូបនិស្សយាទិឧបនិស្សយា បច្ឆិមសប្បុរិសូបនិស្សយាទិសម្បត្តិបវត្តិ វា វុត្តា។ អាទិ-សទ្ទេន តត្ថ ច ចក្កសទ្ទស្ស គហណំ វេទិតព្ពំ។ វិចក្កសណ្ឋានា អសនិ ឯវ អសនិវិចក្កំ។ ឧរចក្កាទីសូតិ អាទិ-សទ្ទេន អាណាសមូហាទីសុបិ ចក្កសទ្ទស្ស បវត្តិ វេទិតព្ពា។ ‘‘សង្ឃភេទំ ករិស្សាម ចក្កភេទ’’ន្តិអាទីសុ (បារា. ៤០៩; ចូឡវ. ៣៤៣) ហិ អាណា ‘‘ចក្ក’’ន្តិ វុត្តា។ ‘‘ទេវចក្កំ អសុរចក្ក’’ន្តិអាទីសុ សមូហោតិ។
‘‘Devamanussānaṃ catucakkaṃ vattatī’’ti (a. ni. 4.31) suttasesena sappurisūpanissayādiphalasampattipavatti vuttā, purimasappurisūpanissayādiupanissayā pacchimasappurisūpanissayādisampattipavatti vā vuttā. Ādi-saddena tattha ca cakkasaddassa gahaṇaṃ veditabbaṃ. Vicakkasaṇṭhānā asani eva asanivicakkaṃ. Uracakkādīsūti ādi-saddena āṇāsamūhādīsupi cakkasaddassa pavatti veditabbā. ‘‘Saṅghabhedaṃ karissāma cakkabheda’’ntiādīsu (pārā. 409; cūḷava. 343) hi āṇā ‘‘cakka’’nti vuttā. ‘‘Devacakkaṃ asuracakka’’ntiādīsu samūhoti.
បដិវេធនិដ្ឋត្តា អរហត្តមគ្គញាណំ បដិវេធោតិ ‘‘ផលក្ខណេ ឧប្បន្នំ នាមា’’តិ វុត្តំ។ តេន បដិលទ្ធស្សបិ ទេសនាញាណស្ស កិច្ចនិប្ផត្តិ បរស្ស ពុជ្ឈនមត្តេន ហោតីតិ ‘‘អញ្ញាសិកោណ្ឌញ្ញស្ស សោតាបត្តិ…បេ.… ផលក្ខណេ បវត្តំ នាមា’’តិ វុត្តំ។ តតោ បរំ បន យាវ បរិនិព្ពានា ទេសនាញាណប្បវត្តិ តស្សេវ បវត្តិតស្ស ធម្មចក្កស្ស ឋានន្តិ វេទិតព្ពំ។
Paṭivedhaniṭṭhattā arahattamaggañāṇaṃ paṭivedhoti ‘‘phalakkhaṇe uppannaṃ nāmā’’ti vuttaṃ. Tena paṭiladdhassapi desanāñāṇassa kiccanipphatti parassa bujjhanamattena hotīti ‘‘aññāsikoṇḍaññassa sotāpatti…pe… phalakkhaṇe pavattaṃ nāmā’’ti vuttaṃ. Tato paraṃ pana yāva parinibbānā desanāñāṇappavatti tasseva pavattitassa dhammacakkassa ṭhānanti veditabbaṃ.
ទស្សិតធម្មេសូតិ វុត្តធម្មេសុ។ វចនមត្តមេវ ហិ តេសំ, ន បន ទស្សនំ តាទិសស្សេវ ធម្មស្ស អភាវតោ។ ភគវតោ ឯវ វា ‘‘ឥមេ ធម្មា អនភិសម្ពុទ្ធោ’’តិ បរស្ស វចនវសេន ទស្សិតធម្មេសុ។ ‘‘ធម្មបដិសម្ភិទា’’តិអាទីសុ (វិភ. ៧១៨-៧២១) វិយ ធម្ម-សទ្ទោ ហេតុបរិយាយោតិ អាហ ‘‘សហធម្មេនាតិ សហេតុនា’’តិ។ ហេតូតិ ច ឧបបត្តិសាធនហេតុ វេទិតព្ពោ, ន ការកោ, សម្បាបកោ វា។ និមិត្តន្តិ ចោទនាយ ការណំ។ តត្ថ ចោទកោ ចោទនំ ករោតីតិ ការណំ, ធម្មោ ចោទនំ ករោតិ ឯតេនាតិ ការណំ។ តេនាហ ‘‘បុគ្គលោបី’’តិអាទិ។ ខេមន្តិ កេនចិ អប្បដិពាហិយភាវេន អនុបទ្ទុតំ។
Dassitadhammesūti vuttadhammesu. Vacanamattameva hi tesaṃ, na pana dassanaṃ tādisasseva dhammassa abhāvato. Bhagavato eva vā ‘‘ime dhammā anabhisambuddho’’ti parassa vacanavasena dassitadhammesu. ‘‘Dhammapaṭisambhidā’’tiādīsu (vibha. 718-721) viya dhamma-saddo hetupariyāyoti āha ‘‘sahadhammenāti sahetunā’’ti. Hetūti ca upapattisādhanahetu veditabbo, na kārako, sampāpako vā. Nimittanti codanāya kāraṇaṃ. Tattha codako codanaṃ karotīti kāraṇaṃ, dhammo codanaṃ karoti etenāti kāraṇaṃ. Tenāha ‘‘puggalopī’’tiādi. Khemanti kenaci appaṭibāhiyabhāvena anupaddutaṃ.
អន្តរាយោ ឯតេសំ អត្ថិ, អន្តរាយេ វា និយុត្តាតិ អន្តរាយិកា។ ឯវំភូតា បន តេ យស្មា អន្តរាយករា នាម ហោន្តិ, តស្មា អាហ ‘‘អន្តរាយំ ករោន្តីតិ អន្តរាយិកា’’តិ។ អសញ្ចិច្ច វីតិក្កមេ នាតិសាវជ្ជាតិ កត្វា វុត្តំ ‘‘សញ្ចិច្ច វីតិក្កន្តា’’តិ។ សត្ត អាបត្តិក្ខន្ធាតិអាទិ និទស្សនមត្តំ ឥតរេសម្បិ ចតុន្នំ ‘‘អន្តរាយិកា’’តិ វុត្តធម្មានំ តព្ភាវេ ព្យភិចារាភាវតោ។ ឥធ បន មេថុនធម្មោ អធិប្បេតោតិ ឥទំ អដ្ឋុប្បត្តិវសេន វុត្តំ អរិដ្ឋសិក្ខាបទំ (បាចិ. ៤១៧) វិយ។ យស្មា តំខណម្បិ កាមានំ អាទីនវំ ទិស្វា វិរតោ ហោតិ ចេ, វិសេសំ អធិគច្ឆតិ, ន កាមេសុ អាសត្តោ, តស្មា វុត្តំ ‘‘មេថុន…បេ.…អន្តរាយោ ហោតី’’តិ។ តត្ថ យស្ស កស្សចីតិ ន កេវលំ បព្ពជិតស្សេវ, អថ ខោ យស្ស កស្សចិ។ តថា ហិ វុត្តំ ‘‘មេថុនមនុយុត្តស្ស, មុស្សតេវាបិ សាសន’’ន្តិ (សុ. និ. ៨២០)។
Antarāyo etesaṃ atthi, antarāye vā niyuttāti antarāyikā. Evaṃbhūtā pana te yasmā antarāyakarā nāma honti, tasmā āha ‘‘antarāyaṃ karontīti antarāyikā’’ti. Asañcicca vītikkame nātisāvajjāti katvā vuttaṃ ‘‘sañcicca vītikkantā’’ti. Satta āpattikkhandhātiādi nidassanamattaṃ itaresampi catunnaṃ ‘‘antarāyikā’’ti vuttadhammānaṃ tabbhāve byabhicārābhāvato. Idha pana methunadhammo adhippetoti idaṃ aṭṭhuppattivasena vuttaṃ ariṭṭhasikkhāpadaṃ (pāci. 417) viya. Yasmā taṃkhaṇampi kāmānaṃ ādīnavaṃ disvā virato hoti ce, visesaṃ adhigacchati, na kāmesu āsatto, tasmā vuttaṃ ‘‘methuna…pe…antarāyo hotī’’ti. Tattha yassa kassacīti na kevalaṃ pabbajitasseva, atha kho yassa kassaci. Tathā hi vuttaṃ ‘‘methunamanuyuttassa, mussatevāpi sāsana’’nti (su. ni. 820).
តស្មិំ អនិយ្យានិកធម្មេតិ តស្មិំ បរេហិ បរិកប្បិតអនិយ្យានិកធម្មនិមិត្តំ។ និមិត្តត្ថេ ហិ ឥទំ កម្មសំយោគេ ភុម្មំ។
Tasmiṃ aniyyānikadhammeti tasmiṃ parehi parikappitaaniyyānikadhammanimittaṃ. Nimittatthe hi idaṃ kammasaṃyoge bhummaṃ.
ឧបនិពទ្ធាតិ វិរចិតា។ តេនាហ ‘‘អភិសង្ខតា’’តិ។ បុថុភាវន្តិ ពហុភាវំ។ បុថូហិ វា សិតាតិ ពហូហិ សមណព្រាហ្មណេហិ សិតា ឧបនិពទ្ធា។
Upanibaddhāti viracitā. Tenāha ‘‘abhisaṅkhatā’’ti. Puthubhāvanti bahubhāvaṃ. Puthūhi vā sitāti bahūhi samaṇabrāhmaṇehi sitā upanibaddhā.
វេសារជ្ជសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Vesārajjasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៨. វេសារជ្ជសុត្តំ • 8. Vesārajjasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៨. វេសារជ្ជសុត្តវណ្ណនា • 8. Vesārajjasuttavaṇṇanā
