| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೮. ವೇಸಾರಜ್ಜಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
8. Vesārajjasuttavaṇṇanā
೮. ಅಟ್ಠಮೇ ಬ್ಯಾಮೋಹವಸೇನ ಸರಣಪರಿಯೇಸನಂ ಸಾರಜ್ಜನಂ ಸಾರದೋ, ಬ್ಯಾಮೋಹಭಯಂ। ವಿಗತೋ ಸಾರದೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ವಿಸಾರದೋ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ವೇಸಾರಜ್ಜಂ। ತಂ ಪನ ಞಾಣಸಮ್ಪದಂ, ಪಹಾನಸಮ್ಪದಂ, ದೇಸನಾವಿಸೇಸಸಮ್ಪದಂ ಖೇಮಞ್ಚ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪವತ್ತಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಚತೂಸು ಠಾನೇಸೂ’’ತಿಆದಿ। ಉಸಭಸ್ಸ ಇದನ್ತಿ ಆಸಭಂ, ಸೇಟ್ಠಟ್ಠಾನಂ। ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಪಟಿಜಾನನವಸೇನ ಅಭಿಮುಖಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಅಟ್ಠ ವಾ ಪರಿಸಾ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತೀತಿ ಆಸಭಾ, ಪುಬ್ಬಬುದ್ಧಾ। ಇದಂ ಪನಾತಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಠಾನಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಮೇವ ವದತಿ। ತಿಟ್ಠಮಾನೋವಾತಿ ಅವದನ್ತೋಪಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೋವ ಪಟಿಜಾನಾತಿ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಗಚ್ಛತೀತಿ ಅನುಜಾನಾತಿ।
8. Aṭṭhame byāmohavasena saraṇapariyesanaṃ sārajjanaṃ sārado, byāmohabhayaṃ. Vigato sārado etassāti visārado, tassa bhāvo vesārajjaṃ. Taṃ pana ñāṇasampadaṃ, pahānasampadaṃ, desanāvisesasampadaṃ khemañca nissāya pavattaṃ catubbidhapaccavekkhaṇañāṇaṃ. Tenāha ‘‘catūsu ṭhānesū’’tiādi. Usabhassa idanti āsabhaṃ, seṭṭhaṭṭhānaṃ. Sabbaññutapaṭijānanavasena abhimukhaṃ gacchanti, aṭṭha vā parisā upasaṅkamantīti āsabhā, pubbabuddhā. Idaṃ panāti buddhānaṃ ṭhānaṃ sabbaññutameva vadati. Tiṭṭhamānovāti avadantopi tiṭṭhamānova paṭijānāti nāmāti attho. Upagacchatīti anujānāti.
ಅಟ್ಠಸು ಪರಿಸಾಸೂತಿ ‘‘ಅಭಿಜಾನಾಮಿ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅನೇಕಸತಂ ಖತ್ತಿಯಪರಿಸಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಾ…ಪೇ॰… ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪರಿಸಂ ಗಹಪತಿಪರಿಸಂ, ಸಮಣಪರಿಸಂ, ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಪರಿಸಂ, ತಾವತಿಂಸಪರಿಸಂ, ಮಾರಪರಿಸಂ, ಬ್ರಹ್ಮಪರಿಸಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಾ, ತತ್ರಪಿ ಮಯಾ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಪುಬ್ಬಞ್ಚೇವ ಸಲ್ಲಪಿತಪುಬ್ಬಞ್ಚ ಸಾಕಚ್ಛಾ ಚ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಪುಬ್ಬಾ। ತತ್ರ ವತ ಮಂ ‘ಭಯಂ ವಾ ಸಾರಜ್ಜಂ ವಾ ಓಕ್ಕಮಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ನಿಮಿತ್ತಮೇತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ನ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೫೧) ಏವಂ ವುತ್ತಪರಿಸಾಸು। ಅಭೀತನಾದಂ ನದತೀತಿ ಪರತೋ ದಸ್ಸಿತಞಾಣಯೋಗೇನ ವಿಸಾರದೋ ಅಹನ್ತಿ ಅಭೀತನಾದಂ ನದತಿ। ಸೀಹನಾದಸುತ್ತೇನಾತಿ ಖನ್ಧವಗ್ಗೇ ಆಗತೇನ ಸೀಹನಾದಸುತ್ತೇನ।
Aṭṭhasu parisāsūti ‘‘abhijānāmi kho panāhaṃ, sāriputta, anekasataṃ khattiyaparisaṃ upasaṅkamitā…pe… brāhmaṇaparisaṃ gahapatiparisaṃ, samaṇaparisaṃ, cātumahārājikaparisaṃ, tāvatiṃsaparisaṃ, māraparisaṃ, brahmaparisaṃ upasaṅkamitā, tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpajjitapubbā. Tatra vata maṃ ‘bhayaṃ vā sārajjaṃ vā okkamissatī’ti nimittametaṃ, sāriputta, na samanupassāmī’’ti (ma. ni. 1.151) evaṃ vuttaparisāsu. Abhītanādaṃ nadatīti parato dassitañāṇayogena visārado ahanti abhītanādaṃ nadati. Sīhanādasuttenāti khandhavagge āgatena sīhanādasuttena.
‘‘ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಚತುಚಕ್ಕಂ ವತ್ತತೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೩೧) ಸುತ್ತಸೇಸೇನ ಸಪ್ಪುರಿಸೂಪನಿಸ್ಸಯಾದಿಫಲಸಮ್ಪತ್ತಿಪವತ್ತಿ ವುತ್ತಾ, ಪುರಿಮಸಪ್ಪುರಿಸೂಪನಿಸ್ಸಯಾದಿಉಪನಿಸ್ಸಯಾ ಪಚ್ಛಿಮಸಪ್ಪುರಿಸೂಪನಿಸ್ಸಯಾದಿಸಮ್ಪತ್ತಿಪವತ್ತಿ ವಾ ವುತ್ತಾ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ತತ್ಥ ಚ ಚಕ್ಕಸದ್ದಸ್ಸ ಗಹಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವಿಚಕ್ಕಸಣ್ಠಾನಾ ಅಸನಿ ಏವ ಅಸನಿವಿಚಕ್ಕಂ। ಉರಚಕ್ಕಾದೀಸೂತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಆಣಾಸಮೂಹಾದೀಸುಪಿ ಚಕ್ಕಸದ್ದಸ್ಸ ಪವತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ‘‘ಸಙ್ಘಭೇದಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮ ಚಕ್ಕಭೇದ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಪಾರಾ॰ ೪೦೯; ಚೂಳವ॰ ೩೪೩) ಹಿ ಆಣಾ ‘‘ಚಕ್ಕ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ‘‘ದೇವಚಕ್ಕಂ ಅಸುರಚಕ್ಕ’’ನ್ತಿಆದೀಸು ಸಮೂಹೋತಿ।
‘‘Devamanussānaṃ catucakkaṃ vattatī’’ti (a. ni. 4.31) suttasesena sappurisūpanissayādiphalasampattipavatti vuttā, purimasappurisūpanissayādiupanissayā pacchimasappurisūpanissayādisampattipavatti vā vuttā. Ādi-saddena tattha ca cakkasaddassa gahaṇaṃ veditabbaṃ. Vicakkasaṇṭhānā asani eva asanivicakkaṃ. Uracakkādīsūti ādi-saddena āṇāsamūhādīsupi cakkasaddassa pavatti veditabbā. ‘‘Saṅghabhedaṃ karissāma cakkabheda’’ntiādīsu (pārā. 409; cūḷava. 343) hi āṇā ‘‘cakka’’nti vuttā. ‘‘Devacakkaṃ asuracakka’’ntiādīsu samūhoti.
ಪಟಿವೇಧನಿಟ್ಠತ್ತಾ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಞಾಣಂ ಪಟಿವೇಧೋತಿ ‘‘ಫಲಕ್ಖಣೇ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ನಾಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇನ ಪಟಿಲದ್ಧಸ್ಸಪಿ ದೇಸನಾಞಾಣಸ್ಸ ಕಿಚ್ಚನಿಪ್ಫತ್ತಿ ಪರಸ್ಸ ಬುಜ್ಝನಮತ್ತೇನ ಹೋತೀತಿ ‘‘ಅಞ್ಞಾಸಿಕೋಣ್ಡಞ್ಞಸ್ಸ ಸೋತಾಪತ್ತಿ…ಪೇ॰… ಫಲಕ್ಖಣೇ ಪವತ್ತಂ ನಾಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತೋ ಪರಂ ಪನ ಯಾವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಾ ದೇಸನಾಞಾಣಪ್ಪವತ್ತಿ ತಸ್ಸೇವ ಪವತ್ತಿತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಸ್ಸ ಠಾನನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Paṭivedhaniṭṭhattā arahattamaggañāṇaṃ paṭivedhoti ‘‘phalakkhaṇe uppannaṃ nāmā’’ti vuttaṃ. Tena paṭiladdhassapi desanāñāṇassa kiccanipphatti parassa bujjhanamattena hotīti ‘‘aññāsikoṇḍaññassa sotāpatti…pe… phalakkhaṇe pavattaṃ nāmā’’ti vuttaṃ. Tato paraṃ pana yāva parinibbānā desanāñāṇappavatti tasseva pavattitassa dhammacakkassa ṭhānanti veditabbaṃ.
ದಸ್ಸಿತಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ವುತ್ತಧಮ್ಮೇಸು। ವಚನಮತ್ತಮೇವ ಹಿ ತೇಸಂ, ನ ಪನ ದಸ್ಸನಂ ತಾದಿಸಸ್ಸೇವ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ। ಭಗವತೋ ಏವ ವಾ ‘‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ ಪರಸ್ಸ ವಚನವಸೇನ ದಸ್ಸಿತಧಮ್ಮೇಸು। ‘‘ಧಮ್ಮಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ’’ತಿಆದೀಸು (ವಿಭ॰ ೭೧೮-೭೨೧) ವಿಯ ಧಮ್ಮ-ಸದ್ದೋ ಹೇತುಪರಿಯಾಯೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸಹಧಮ್ಮೇನಾತಿ ಸಹೇತುನಾ’’ತಿ। ಹೇತೂತಿ ಚ ಉಪಪತ್ತಿಸಾಧನಹೇತು ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ನ ಕಾರಕೋ, ಸಮ್ಪಾಪಕೋ ವಾ। ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಚೋದನಾಯ ಕಾರಣಂ। ತತ್ಥ ಚೋದಕೋ ಚೋದನಂ ಕರೋತೀತಿ ಕಾರಣಂ, ಧಮ್ಮೋ ಚೋದನಂ ಕರೋತಿ ಏತೇನಾತಿ ಕಾರಣಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪುಗ್ಗಲೋಪೀ’’ತಿಆದಿ। ಖೇಮನ್ತಿ ಕೇನಚಿ ಅಪ್ಪಟಿಬಾಹಿಯಭಾವೇನ ಅನುಪದ್ದುತಂ।
Dassitadhammesūti vuttadhammesu. Vacanamattameva hi tesaṃ, na pana dassanaṃ tādisasseva dhammassa abhāvato. Bhagavato eva vā ‘‘ime dhammā anabhisambuddho’’ti parassa vacanavasena dassitadhammesu. ‘‘Dhammapaṭisambhidā’’tiādīsu (vibha. 718-721) viya dhamma-saddo hetupariyāyoti āha ‘‘sahadhammenāti sahetunā’’ti. Hetūti ca upapattisādhanahetu veditabbo, na kārako, sampāpako vā. Nimittanti codanāya kāraṇaṃ. Tattha codako codanaṃ karotīti kāraṇaṃ, dhammo codanaṃ karoti etenāti kāraṇaṃ. Tenāha ‘‘puggalopī’’tiādi. Khemanti kenaci appaṭibāhiyabhāvena anupaddutaṃ.
ಅನ್ತರಾಯೋ ಏತೇಸಂ ಅತ್ಥಿ, ಅನ್ತರಾಯೇ ವಾ ನಿಯುತ್ತಾತಿ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ। ಏವಂಭೂತಾ ಪನ ತೇ ಯಸ್ಮಾ ಅನ್ತರಾಯಕರಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಆಹ ‘‘ಅನ್ತರಾಯಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ’’ತಿ। ಅಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ವೀತಿಕ್ಕಮೇ ನಾತಿಸಾವಜ್ಜಾತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ವೀತಿಕ್ಕನ್ತಾ’’ತಿ। ಸತ್ತ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಾತಿಆದಿ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಂ ಇತರೇಸಮ್ಪಿ ಚತುನ್ನಂ ‘‘ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ’’ತಿ ವುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ತಬ್ಭಾವೇ ಬ್ಯಭಿಚಾರಾಭಾವತೋ। ಇಧ ಪನ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ಇದಂ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ವುತ್ತಂ ಅರಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದಂ (ಪಾಚಿ॰ ೪೧೭) ವಿಯ। ಯಸ್ಮಾ ತಂಖಣಮ್ಪಿ ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ ವಿರತೋ ಹೋತಿ ಚೇ, ವಿಸೇಸಂ ಅಧಿಗಚ್ಛತಿ, ನ ಕಾಮೇಸು ಆಸತ್ತೋ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮೇಥುನ…ಪೇ॰…ಅನ್ತರಾಯೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚೀತಿ ನ ಕೇವಲಂ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸೇವ, ಅಥ ಖೋ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ। ತಥಾ ಹಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮೇಥುನಮನುಯುತ್ತಸ್ಸ, ಮುಸ್ಸತೇವಾಪಿ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ (ಸು॰ ನಿ॰ ೮೨೦)।
Antarāyo etesaṃ atthi, antarāye vā niyuttāti antarāyikā. Evaṃbhūtā pana te yasmā antarāyakarā nāma honti, tasmā āha ‘‘antarāyaṃ karontīti antarāyikā’’ti. Asañcicca vītikkame nātisāvajjāti katvā vuttaṃ ‘‘sañcicca vītikkantā’’ti. Satta āpattikkhandhātiādi nidassanamattaṃ itaresampi catunnaṃ ‘‘antarāyikā’’ti vuttadhammānaṃ tabbhāve byabhicārābhāvato. Idha pana methunadhammo adhippetoti idaṃ aṭṭhuppattivasena vuttaṃ ariṭṭhasikkhāpadaṃ (pāci. 417) viya. Yasmā taṃkhaṇampi kāmānaṃ ādīnavaṃ disvā virato hoti ce, visesaṃ adhigacchati, na kāmesu āsatto, tasmā vuttaṃ ‘‘methuna…pe…antarāyo hotī’’ti. Tattha yassa kassacīti na kevalaṃ pabbajitasseva, atha kho yassa kassaci. Tathā hi vuttaṃ ‘‘methunamanuyuttassa, mussatevāpi sāsana’’nti (su. ni. 820).
ತಸ್ಮಿಂ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಧಮ್ಮೇತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಪರೇಹಿ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಧಮ್ಮನಿಮಿತ್ತಂ। ನಿಮಿತ್ತತ್ಥೇ ಹಿ ಇದಂ ಕಮ್ಮಸಂಯೋಗೇ ಭುಮ್ಮಂ।
Tasmiṃ aniyyānikadhammeti tasmiṃ parehi parikappitaaniyyānikadhammanimittaṃ. Nimittatthe hi idaṃ kammasaṃyoge bhummaṃ.
ಉಪನಿಬದ್ಧಾತಿ ವಿರಚಿತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಭಿಸಙ್ಖತಾ’’ತಿ। ಪುಥುಭಾವನ್ತಿ ಬಹುಭಾವಂ। ಪುಥೂಹಿ ವಾ ಸಿತಾತಿ ಬಹೂಹಿ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ಸಿತಾ ಉಪನಿಬದ್ಧಾ।
Upanibaddhāti viracitā. Tenāha ‘‘abhisaṅkhatā’’ti. Puthubhāvanti bahubhāvaṃ. Puthūhi vā sitāti bahūhi samaṇabrāhmaṇehi sitā upanibaddhā.
ವೇಸಾರಜ್ಜಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vesārajjasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೮. ವೇಸಾರಜ್ಜಸುತ್ತಂ • 8. Vesārajjasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೮. ವೇಸಾರಜ್ಜಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 8. Vesārajjasuttavaṇṇanā
