Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)

    8. වෙසාරජ්‌ජසුත්‌තවණ්‌ණනා

    8. Vesārajjasuttavaṇṇanā

    8. අට්‌ඨමෙ වෙසාරජ්‌ජානීති එත්‌ථ සාරජ්‌ජපටිපක්‌ඛො වෙසාරජ්‌ජං, චතූසු ඨානෙසු සාරජ්‌ජාභාවං පච්‌චවෙක්‌ඛන්‌තස්‌ස උප්‌පන්‌නසොමනස්‌සමයඤාණස්‌සෙතං නාමං. ආසභං ඨානන්‌ති සෙට්‌ඨට්‌ඨානං උත්‌තමට්‌ඨානං. ආසභා වා පුබ්‌බබුද්‌ධා, තෙසං ඨානන්‌ති අත්‌ථො. අපිච ගවසතජෙට්‌ඨකො උසභො, ගවසහස්‌සජෙට්‌ඨකො වසභො. වජසතජෙට්‌ඨකො වා උසභො, වජසහස්‌සජෙට්‌ඨකො වසභො , සබ්‌බගවසෙට්‌ඨො සබ්‌බපරිස්‌සයසහො සෙතො පාසාදිකො මහාභාරවහො අසනිසතසද්‌දෙහිපි අසම්‌පකම්‌පියො නිසභො, සො ඉධ උසභොති අධිප්‌පෙතො. ඉදම්‌පි හි තස්‌ස පරියායවචනං. උසභස්‌ස ඉදන්‌ති ආසභං. ඨානන්‌ති චතූහි පාදෙහි පථවිං උප්‌පීළෙත්‌වා වවත්‌ථානං. ඉදං පන ආසභං වියාති ආසභං. යථෙව හි නිසභසඞ්‌ඛාතො උසභො චතූහි පාදෙහි පථවිං උප්‌පීළෙත්‌වා අචලට්‌ඨානෙන තිට්‌ඨති, එවං තථාගතොපි චතූහි වෙසාරජ්‌ජපාදෙහි අට්‌ඨපරිසපථවිං උප්‌පීළෙත්‌වා සදෙවකෙ ලොකෙ කෙනචි පච්‌චත්‌ථිකෙන පච්‌චාමිත්‌තෙන අකම්‌පියො අචලට්‌ඨානෙන තිට්‌ඨති. එවං තිට්‌ඨමානොව තං ආසභං ඨානං පටිජානාති උපගච්‌ඡති න පච්‌චක්‌ඛාති, අත්‌තනි ආරොපෙති. තෙන වුත්‌තං ‘‘ආසභං ඨානං පටිජානාතී’’ති.

    8. Aṭṭhame vesārajjānīti ettha sārajjapaṭipakkho vesārajjaṃ, catūsu ṭhānesu sārajjābhāvaṃ paccavekkhantassa uppannasomanassamayañāṇassetaṃ nāmaṃ. Āsabhaṃ ṭhānanti seṭṭhaṭṭhānaṃ uttamaṭṭhānaṃ. Āsabhā vā pubbabuddhā, tesaṃ ṭhānanti attho. Apica gavasatajeṭṭhako usabho, gavasahassajeṭṭhako vasabho. Vajasatajeṭṭhako vā usabho, vajasahassajeṭṭhako vasabho , sabbagavaseṭṭho sabbaparissayasaho seto pāsādiko mahābhāravaho asanisatasaddehipi asampakampiyo nisabho, so idha usabhoti adhippeto. Idampi hi tassa pariyāyavacanaṃ. Usabhassa idanti āsabhaṃ. Ṭhānanti catūhi pādehi pathaviṃ uppīḷetvā vavatthānaṃ. Idaṃ pana āsabhaṃ viyāti āsabhaṃ. Yatheva hi nisabhasaṅkhāto usabho catūhi pādehi pathaviṃ uppīḷetvā acalaṭṭhānena tiṭṭhati, evaṃ tathāgatopi catūhi vesārajjapādehi aṭṭhaparisapathaviṃ uppīḷetvā sadevake loke kenaci paccatthikena paccāmittena akampiyo acalaṭṭhānena tiṭṭhati. Evaṃ tiṭṭhamānova taṃ āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti upagacchati na paccakkhāti, attani āropeti. Tena vuttaṃ ‘‘āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānātī’’ti.

    පරිසාසූති අට්‌ඨසු පරිසාසු. සීහනාදං නදතීති සෙට්‌ඨනාදං අභීතනාදං නදති, සීහනාදසදිසං වා නාදං නදති. අයමත්‌ථො සීහනාදසුත්‌තෙන දස්‌සෙතබ්‌බො. යථා වා සීහො සහනතො ච හනනතො ච සීහොති වුච්‌චති, එවං තථාගතො ලොකධම්‌මානං සහනතො පරප්‌පවාදානඤ්‌ච හනනතො සීහොති වුච්‌චති. එවං වුත්‌තස්‌ස සීහස්‌ස නාදං සීහනාදං. තත්‌ථ යථා සීහො සීහබලෙන සමන්‌නාගතො සබ්‌බත්‌ථ විසාරදො විගතලොමහංසො සීහනාදං නදති, එවං තථාගතසීහොපි තථාගතබලෙහි සමන්‌නාගතො අට්‌ඨසු පරිසාසු විසාරදො විගතලොමහංසො ‘‘ඉති රූප’’න්‌තිආදිනා නයෙන නානාවිධදෙසනාවිලාසසම්‌පන්‌නං සීහනාදං නදති. තෙන වුත්‌තං ‘‘පරිසාසු සීහනාදං නදතී’’ති.

    Parisāsūti aṭṭhasu parisāsu. Sīhanādaṃ nadatīti seṭṭhanādaṃ abhītanādaṃ nadati, sīhanādasadisaṃ vā nādaṃ nadati. Ayamattho sīhanādasuttena dassetabbo. Yathā vā sīho sahanato ca hananato ca sīhoti vuccati, evaṃ tathāgato lokadhammānaṃ sahanato parappavādānañca hananato sīhoti vuccati. Evaṃ vuttassa sīhassa nādaṃ sīhanādaṃ. Tattha yathā sīho sīhabalena samannāgato sabbattha visārado vigatalomahaṃso sīhanādaṃ nadati, evaṃ tathāgatasīhopi tathāgatabalehi samannāgato aṭṭhasu parisāsu visārado vigatalomahaṃso ‘‘iti rūpa’’ntiādinā nayena nānāvidhadesanāvilāsasampannaṃ sīhanādaṃ nadati. Tena vuttaṃ ‘‘parisāsu sīhanādaṃ nadatī’’ti.

    බ්‍රහ්‌මචක්‌කං පවත්‌තෙතීති එත්‌ථ බ්‍රහ්‌මන්‌ති සෙට්‌ඨං උත්‌තමං විසුද්‌ධං. චක්‌කසද්‌දො පනායං –

    Brahmacakkaṃpavattetīti ettha brahmanti seṭṭhaṃ uttamaṃ visuddhaṃ. Cakkasaddo panāyaṃ –

    ‘‘සම්‌පත්‌තියං ලක්‌ඛණෙ ච, රථඞ්‌ගෙ ඉරියාපථෙ;

    ‘‘Sampattiyaṃ lakkhaṇe ca, rathaṅge iriyāpathe;

    දානෙ රතනධම්‌මූර-චක්‌කාදීසු ච දිස්‌සති;

    Dāne ratanadhammūra-cakkādīsu ca dissati;

    ධම්‌මචක්‌කෙ ඉධ මතො, තඤ්‌ච ද්‌වෙධා විභාවයෙ’’.

    Dhammacakke idha mato, tañca dvedhā vibhāvaye’’.

    ‘‘චත්‌තාරිමානි, භික්‌ඛවෙ, චක්‌කානි, යෙහි සමන්‌නාගතානං දෙවමනුස්‌සාන’’න්‌තිආදීසු (අ. නි. 4.31) හි අයං සම්‌පත්‌තියං දිස්‌සති. ‘‘පාදතලෙසු චක්‌කානි ජාතානී’’ති (දී. නි. 2.35) එත්‌ථ ලක්‌ඛණෙ. ‘‘චක්‌කංව වහතො පද’’න්‌ති (ධ. ප. 1) එත්‌ථ රථඞ්‌ගෙ. ‘‘චතුචක්‌කං නවද්‌වාර’’න්‌ති (සං. නි. 1.29) එත්‌ථ ඉරියාපථෙ. ‘‘දදං භුඤ්‌ජ මා ච පමාදො, චක්‌කං වත්‌තය සබ්‌බපාණින’’න්‌ති (ජා. 1.7.149) එත්‌ථ දානෙ. ‘‘දිබ්‌බං චක්‌කරතනං පාතුරහොසී’’ති (දී. නි. 2.243; ම. නි. 3.256) එත්‌ථ රතනචක්‌කෙ. ‘‘මයා පවත්‌තිතං චක්‌ක’’න්‌ති (සු. නි. 562) එත්‌ථ ධම්‌මචක්‌කෙ. ‘‘ඉච්‌ඡාහතස්‌ස පොසස්‌ස, චක්‌කං භමති මත්‌ථකෙ’’ති (ජා. 1.1.104; 1.5.103) එත්‌ථ උරචක්‌කෙ. ‘‘ඛුරපරියන්‌තෙන චෙපි චක්‌කෙනා’’ති (දී. නි. 1.166) එත්‌ථ පහරණචක්‌කෙ. ‘‘අසනිවිචක්‌ක’’න්‌ති (දී. නි. 3.61; සං. නි. 2.162) එත්‌ථ අසනිමණ්‌ඩලෙ. ඉධ පනායං ධම්‌මචක්‌කෙ මතො.

    ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, cakkāni, yehi samannāgatānaṃ devamanussāna’’ntiādīsu (a. ni. 4.31) hi ayaṃ sampattiyaṃ dissati. ‘‘Pādatalesu cakkāni jātānī’’ti (dī. ni. 2.35) ettha lakkhaṇe. ‘‘Cakkaṃva vahato pada’’nti (dha. pa. 1) ettha rathaṅge. ‘‘Catucakkaṃ navadvāra’’nti (saṃ. ni. 1.29) ettha iriyāpathe. ‘‘Dadaṃ bhuñja mā ca pamādo, cakkaṃ vattaya sabbapāṇina’’nti (jā. 1.7.149) ettha dāne. ‘‘Dibbaṃ cakkaratanaṃ pāturahosī’’ti (dī. ni. 2.243; ma. ni. 3.256) ettha ratanacakke. ‘‘Mayā pavattitaṃ cakka’’nti (su. ni. 562) ettha dhammacakke. ‘‘Icchāhatassa posassa, cakkaṃ bhamati matthake’’ti (jā. 1.1.104; 1.5.103) ettha uracakke. ‘‘Khurapariyantena cepi cakkenā’’ti (dī. ni. 1.166) ettha paharaṇacakke. ‘‘Asanivicakka’’nti (dī. ni. 3.61; saṃ. ni. 2.162) ettha asanimaṇḍale. Idha panāyaṃ dhammacakke mato.

    තං පනෙතං ධම්‌මචක්‌කං දුවිධං හොති පටිවෙධඤාණඤ්‌ච දෙසනාඤාණඤ්‌ච. තත්‌ථ පඤ්‌ඤාපභාවිතං අත්‌තනො අරියඵලාවහං පටිවෙධඤාණං, කරුණාපභාවිතං සාවකානං අරියඵලාවහං දෙසනාඤාණං. තත්‌ථ පටිවෙධඤාණං උප්‌පජ්‌ජමානං උප්‌පන්‌නන්‌ති දුවිධං. තඤ්‌හි අභිනික්‌ඛමනතො යාව අරහත්‌තමග්‌ගා උප්‌පජ්‌ජමානං, ඵලක්‌ඛණෙ උප්‌පන්‌නං නාම. තුසිතභවනතො වා යාව මහාබොධිපල්‌ලඞ්‌කෙ අරහත්‌තමග්‌ගා උප්‌පජ්‌ජමානං, ඵලක්‌ඛණෙ උප්‌පන්‌නං නාම. දීපඞ්‌කරතො පට්‌ඨාය වා යාව බොධිපල්‌ලඞ්‌කෙ අරහත්‌තමග්‌ගා උප්‌පජ්‌ජමානං, ඵලක්‌ඛණෙ උප්‌පන්‌නං නාම. දෙසනාඤාණම්‌පි පවත්‌තමානං පවත්‌තන්‌ති දුවිධං. තඤ්‌හි යාව අඤ්‌ඤාසිකොණ්‌ඩඤ්‌ඤස්‌ස සොතාපත්‌තිමග්‌ගා පවත්‌තමානං, ඵලක්‌ඛණෙ පවත්‌තං නාම. තෙසු පටිවෙධඤාණං ලොකුත්‌තරං, දෙසනාඤාණං ලොකියං. උභයම්‌පි පනෙතං අඤ්‌ඤෙහි අසාධාරණං, බුද්‌ධානංයෙව ඔරසඤාණං.

    Taṃ panetaṃ dhammacakkaṃ duvidhaṃ hoti paṭivedhañāṇañca desanāñāṇañca. Tattha paññāpabhāvitaṃ attano ariyaphalāvahaṃ paṭivedhañāṇaṃ, karuṇāpabhāvitaṃ sāvakānaṃ ariyaphalāvahaṃ desanāñāṇaṃ. Tattha paṭivedhañāṇaṃ uppajjamānaṃ uppannanti duvidhaṃ. Tañhi abhinikkhamanato yāva arahattamaggā uppajjamānaṃ, phalakkhaṇe uppannaṃ nāma. Tusitabhavanato vā yāva mahābodhipallaṅke arahattamaggā uppajjamānaṃ, phalakkhaṇe uppannaṃ nāma. Dīpaṅkarato paṭṭhāya vā yāva bodhipallaṅke arahattamaggā uppajjamānaṃ, phalakkhaṇe uppannaṃ nāma. Desanāñāṇampi pavattamānaṃ pavattanti duvidhaṃ. Tañhi yāva aññāsikoṇḍaññassa sotāpattimaggā pavattamānaṃ, phalakkhaṇe pavattaṃ nāma. Tesu paṭivedhañāṇaṃ lokuttaraṃ, desanāñāṇaṃ lokiyaṃ. Ubhayampi panetaṃ aññehi asādhāraṇaṃ, buddhānaṃyeva orasañāṇaṃ.

    සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස තෙ පටිජානතොති ‘‘අහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො, සබ්‌බෙ ධම්‌මා මයා අභිසම්‌බුද්‌ධා’’ති එවං පටිජානතො තව. අනභිසම්‌බුද්‌ධාති ඉමෙ නාම ධම්‌මා තයා අනභිසම්‌බුද්‌ධා. තත්‍ර වතාති තෙසු ‘‘අනභිසම්‌බුද්‌ධා’’ති එවං දස්‌සිතධම්‌මෙසු. සහධම්‌මෙනාති සහෙතුනා සකාරණෙන වචනෙන. නිමිත්‌තමෙතන්‌ති එත්‌ථ පුග්‌ගලොපි ධම්‌මොපි නිමිත්‌තන්‌ති අධිප්‌පෙතො . තං පුග්‌ගලං න පස්‌සාමි, යො මං පටිචොදෙස්‌සති. තං ධම්‌මං න පස්‌සාමි, යං දස්‌සෙත්‌වා ‘‘අයං නාම ධම්‌මො තයා අනභිසම්‌බුද්‌ධො’’ති මං පටිචොදෙස්‌සතීති අයමෙත්‌ථ අත්‌ථො. ඛෙමප්‌පත්‌තොති ඛෙමං පත්‌තො. සෙසපදද්‌වයං ඉමස්‌සෙව වෙවචනං. සබ්‌බම්‌පෙතං වෙසාරජ්‌ජඤාණමෙව සන්‌ධාය වුත්‌තං. දසබලස්‌ස හි ‘‘අයං නාම ධම්‌මො තයා අනභිසම්‌බුද්‌ධො’’ති චොදකං පුග්‌ගලං වා චොදනාකාරණං අනභිසම්‌බුද්‌ධධම්‌මං වා අපස්‌සතො ‘‘සභාවබුද්‌ධොයෙව වත සමානො අහං බුද්‌ධොස්‌මීති වදාමී’’ති පච්‌චවෙක්‌ඛන්‌තස්‌ස බලවතරං සොමනස්‌සං උප්‌පජ්‌ජති, තෙන සම්‌පයුත්‌තං ඤාණං වෙසාරජ්‌ජං නාම. තං සන්‌ධාය ‘‘ඛෙමප්‌පත්‌තො’’තිආදිමාහ. එවං සබ්‌බත්‌ථ අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො.

    Sammāsambuddhassa te paṭijānatoti ‘‘ahaṃ sammāsambuddho, sabbe dhammā mayā abhisambuddhā’’ti evaṃ paṭijānato tava. Anabhisambuddhāti ime nāma dhammā tayā anabhisambuddhā. Tatra vatāti tesu ‘‘anabhisambuddhā’’ti evaṃ dassitadhammesu. Sahadhammenāti sahetunā sakāraṇena vacanena. Nimittametanti ettha puggalopi dhammopi nimittanti adhippeto . Taṃ puggalaṃ na passāmi, yo maṃ paṭicodessati. Taṃ dhammaṃ na passāmi, yaṃ dassetvā ‘‘ayaṃ nāma dhammo tayā anabhisambuddho’’ti maṃ paṭicodessatīti ayamettha attho. Khemappattoti khemaṃ patto. Sesapadadvayaṃ imasseva vevacanaṃ. Sabbampetaṃ vesārajjañāṇameva sandhāya vuttaṃ. Dasabalassa hi ‘‘ayaṃ nāma dhammo tayā anabhisambuddho’’ti codakaṃ puggalaṃ vā codanākāraṇaṃ anabhisambuddhadhammaṃ vā apassato ‘‘sabhāvabuddhoyeva vata samāno ahaṃ buddhosmīti vadāmī’’ti paccavekkhantassa balavataraṃ somanassaṃ uppajjati, tena sampayuttaṃ ñāṇaṃ vesārajjaṃ nāma. Taṃ sandhāya ‘‘khemappatto’’tiādimāha. Evaṃ sabbattha attho veditabbo.

    අන්‌තරායිකා ධම්‌මාති එත්‌ථ පන අන්‌තරායං කරොන්‌තීති අන්‌තරායිකා. තෙ අත්‌ථතො සඤ්‌චිච්‌ච වීතික්‌කන්‌තා සත්‌ත ආපත්‌තික්‌ඛන්‌ධා. සඤ්‌චිච්‌ච වීතික්‌කන්‌තං හි අන්‌තමසො දුක්‌කටදුබ්‌භාසිතම්‌පි මග්‌ගඵලානං අන්‌තරායං කරොති. ඉධ පන මෙථුනධම්‌මො අධිප්‌පෙතො. මෙථුනං සෙවතො හි යස්‌ස කස්‌සචි නිස්‌සංසයමෙව මග්‌ගඵලානං අන්‌තරායො හොති.

    Antarāyikā dhammāti ettha pana antarāyaṃ karontīti antarāyikā. Te atthato sañcicca vītikkantā satta āpattikkhandhā. Sañcicca vītikkantaṃ hi antamaso dukkaṭadubbhāsitampi maggaphalānaṃ antarāyaṃ karoti. Idha pana methunadhammo adhippeto. Methunaṃ sevato hi yassa kassaci nissaṃsayameva maggaphalānaṃ antarāyo hoti.

    යස්‌ස ඛො පන තෙ අත්‌ථායාති රාගක්‌ඛයාදීසු යස්‌ස අත්‌ථාය. ධම්‌මො දෙසිතොති අසුභභාවනාදිධම්‌මො කථිතො. තත්‍ර වත මන්‌ති තස්‌මිං අනිය්‍යානිකධම්‌මෙ මං. සෙසං වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බං.

    Yassa kho pana te atthāyāti rāgakkhayādīsu yassa atthāya. Dhammo desitoti asubhabhāvanādidhammo kathito. Tatra vata manti tasmiṃ aniyyānikadhamme maṃ. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.

    වාදපථාති වාදායෙව. පුථූති බහූ. සිතාති උපනිබද්‌ධා අභිසඞ්‌ඛතා. අථ වා පුථුස්‌සිතාති පුථුභාවං සිතා උපගතා, පුථූහි වා සිතාතිපි පුථුස්‌සිතා. යං නිස්‌සිතාති එතරහිපි යං වාදපථං නිස්‌සිතා. න තෙ භවන්‌තීති තෙ වාදපථා න භවන්‌ති භිජ්‌ජන්‌ති විනස්‌සන්‌ති. ධම්‌මචක්‌කන්‌ති දෙසනාඤාණස්‌සපි පටිවෙධඤාණස්‌සපි එතං නාමං. තෙසු දෙසනාඤාණං ලොකියං, පටිවෙධඤාණං ලොකුත්‌තරං. කෙවලීති සකලගුණසමන්‌නාගතො. තාදිසන්‌ති තථාවිධං.

    Vādapathāti vādāyeva. Puthūti bahū. Sitāti upanibaddhā abhisaṅkhatā. Atha vā puthussitāti puthubhāvaṃ sitā upagatā, puthūhi vā sitātipi puthussitā. Yaṃ nissitāti etarahipi yaṃ vādapathaṃ nissitā. Na te bhavantīti te vādapathā na bhavanti bhijjanti vinassanti. Dhammacakkanti desanāñāṇassapi paṭivedhañāṇassapi etaṃ nāmaṃ. Tesu desanāñāṇaṃ lokiyaṃ, paṭivedhañāṇaṃ lokuttaraṃ. Kevalīti sakalaguṇasamannāgato. Tādisanti tathāvidhaṃ.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 8. වෙසාරජ්‌ජසුත්‌තං • 8. Vesārajjasuttaṃ

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 8. වෙසාරජ්‌ජසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Vesārajjasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact