| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
8. වෙසාරජ්‌ජසුත්‌තවණ්‌ණනා
8. Vesārajjasuttavaṇṇanā
8. අට්‌ඨමෙ බ්‍යාමොහවසෙන සරණපරියෙසනං සාරජ්‌ජනං සාරදො, බ්‍යාමොහභයං. විගතො සාරදො එතස්‌සාති විසාරදො, තස්‌ස භාවො වෙසාරජ්‌ජං. තං පන ඤාණසම්‌පදං, පහානසම්‌පදං, දෙසනාවිසෙසසම්‌පදං ඛෙමඤ්‌ච නිස්‌සාය පවත්‌තං චතුබ්‌බිධපච්‌චවෙක්‌ඛණඤාණං. තෙනාහ ‘‘චතූසු ඨානෙසූ’’තිආදි. උසභස්‌ස ඉදන්‌ති ආසභං, සෙට්‌ඨට්‌ඨානං. සබ්‌බඤ්‌ඤුතපටිජානනවසෙන අභිමුඛං ගච්‌ඡන්‌ති, අට්‌ඨ වා පරිසා උපසඞ්‌කමන්‌තීති ආසභා, පුබ්‌බබුද්‌ධා. ඉදං පනාති බුද්‌ධානං ඨානං සබ්‌බඤ්‌ඤුතමෙව වදති. තිට්‌ඨමානොවාති අවදන්‌තොපි තිට්‌ඨමානොව පටිජානාති නාමාති අත්‌ථො. උපගච්‌ඡතීති අනුජානාති.
8. Aṭṭhame byāmohavasena saraṇapariyesanaṃ sārajjanaṃ sārado, byāmohabhayaṃ. Vigato sārado etassāti visārado, tassa bhāvo vesārajjaṃ. Taṃ pana ñāṇasampadaṃ, pahānasampadaṃ, desanāvisesasampadaṃ khemañca nissāya pavattaṃ catubbidhapaccavekkhaṇañāṇaṃ. Tenāha ‘‘catūsu ṭhānesū’’tiādi. Usabhassa idanti āsabhaṃ, seṭṭhaṭṭhānaṃ. Sabbaññutapaṭijānanavasena abhimukhaṃ gacchanti, aṭṭha vā parisā upasaṅkamantīti āsabhā, pubbabuddhā. Idaṃ panāti buddhānaṃ ṭhānaṃ sabbaññutameva vadati. Tiṭṭhamānovāti avadantopi tiṭṭhamānova paṭijānāti nāmāti attho. Upagacchatīti anujānāti.
අට්‌ඨසු පරිසාසූති ‘‘අභිජානාමි ඛො පනාහං, සාරිපුත්‌ත, අනෙකසතං ඛත්‌තියපරිසං උපසඞ්‌කමිතා…පෙ.… බ්‍රාහ්‌මණපරිසං ගහපතිපරිසං, සමණපරිසං, චාතුමහාරාජිකපරිසං, තාවතිංසපරිසං, මාරපරිසං, බ්‍රහ්‌මපරිසං උපසඞ්‌කමිතා, තත්‍රපි මයා සන්‌නිසින්‌නපුබ්‌බඤ්‌චෙව සල්‌ලපිතපුබ්‌බඤ්‌ච සාකච්‌ඡා ච සමාපජ්‌ජිතපුබ්‌බා. තත්‍ර වත මං ‘භයං වා සාරජ්‌ජං වා ඔක්‌කමිස්‌සතී’ති නිමිත්‌තමෙතං, සාරිපුත්‌ත, න සමනුපස්‌සාමී’’ති (ම. නි. 1.151) එවං වුත්‌තපරිසාසු. අභීතනාදං නදතීති පරතො දස්‌සිතඤාණයොගෙන විසාරදො අහන්‌ති අභීතනාදං නදති. සීහනාදසුත්‌තෙනාති ඛන්‌ධවග්‌ගෙ ආගතෙන සීහනාදසුත්‌තෙන.
Aṭṭhasu parisāsūti ‘‘abhijānāmi kho panāhaṃ, sāriputta, anekasataṃ khattiyaparisaṃ upasaṅkamitā…pe… brāhmaṇaparisaṃ gahapatiparisaṃ, samaṇaparisaṃ, cātumahārājikaparisaṃ, tāvatiṃsaparisaṃ, māraparisaṃ, brahmaparisaṃ upasaṅkamitā, tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpajjitapubbā. Tatra vata maṃ ‘bhayaṃ vā sārajjaṃ vā okkamissatī’ti nimittametaṃ, sāriputta, na samanupassāmī’’ti (ma. ni. 1.151) evaṃ vuttaparisāsu. Abhītanādaṃ nadatīti parato dassitañāṇayogena visārado ahanti abhītanādaṃ nadati. Sīhanādasuttenāti khandhavagge āgatena sīhanādasuttena.
‘‘දෙවමනුස්‌සානං චතුචක්‌කං වත්‌තතී’’ති (අ. නි. 4.31) සුත්‌තසෙසෙන සප්‌පුරිසූපනිස්‌සයාදිඵලසම්‌පත්‌තිපවත්‌ති වුත්‌තා, පුරිමසප්‌පුරිසූපනිස්‌සයාදිඋපනිස්‌සයා පච්‌ඡිමසප්‌පුරිසූපනිස්‌සයාදිසම්‌පත්‌තිපවත්‌ති වා වුත්‌තා. ආදි-සද්‌දෙන තත්‌ථ ච චක්‌කසද්‌දස්‌ස ගහණං වෙදිතබ්‌බං. විචක්‌කසණ්‌ඨානා අසනි එව අසනිවිචක්‌කං. උරචක්‌කාදීසූති ආදි-සද්‌දෙන ආණාසමූහාදීසුපි චක්‌කසද්‌දස්‌ස පවත්‌ති වෙදිතබ්‌බා. ‘‘සඞ්‌ඝභෙදං කරිස්‌සාම චක්‌කභෙද’’න්‌තිආදීසු (පාරා. 409; චූළව. 343) හි ආණා ‘‘චක්‌ක’’න්‌ති වුත්‌තා. ‘‘දෙවචක්‌කං අසුරචක්‌ක’’න්‌තිආදීසු සමූහොති.
‘‘Devamanussānaṃ catucakkaṃ vattatī’’ti (a. ni. 4.31) suttasesena sappurisūpanissayādiphalasampattipavatti vuttā, purimasappurisūpanissayādiupanissayā pacchimasappurisūpanissayādisampattipavatti vā vuttā. Ādi-saddena tattha ca cakkasaddassa gahaṇaṃ veditabbaṃ. Vicakkasaṇṭhānā asani eva asanivicakkaṃ. Uracakkādīsūti ādi-saddena āṇāsamūhādīsupi cakkasaddassa pavatti veditabbā. ‘‘Saṅghabhedaṃ karissāma cakkabheda’’ntiādīsu (pārā. 409; cūḷava. 343) hi āṇā ‘‘cakka’’nti vuttā. ‘‘Devacakkaṃ asuracakka’’ntiādīsu samūhoti.
පටිවෙධනිට්‌ඨත්‌තා අරහත්‌තමග්‌ගඤාණං පටිවෙධොති ‘‘ඵලක්‌ඛණෙ උප්‌පන්‌නං නාමා’’ති වුත්‌තං. තෙන පටිලද්‌ධස්‌සපි දෙසනාඤාණස්‌ස කිච්‌චනිප්‌ඵත්‌ති පරස්‌ස බුජ්‌ඣනමත්‌තෙන හොතීති ‘‘අඤ්‌ඤාසිකොණ්‌ඩඤ්‌ඤස්‌ස සොතාපත්‌ති…පෙ.… ඵලක්‌ඛණෙ පවත්‌තං නාමා’’ති වුත්‌තං. තතො පරං පන යාව පරිනිබ්‌බානා දෙසනාඤාණප්‌පවත්‌ති තස්‌සෙව පවත්‌තිතස්‌ස ධම්‌මචක්‌කස්‌ස ඨානන්‌ති වෙදිතබ්‌බං.
Paṭivedhaniṭṭhattā arahattamaggañāṇaṃ paṭivedhoti ‘‘phalakkhaṇe uppannaṃ nāmā’’ti vuttaṃ. Tena paṭiladdhassapi desanāñāṇassa kiccanipphatti parassa bujjhanamattena hotīti ‘‘aññāsikoṇḍaññassa sotāpatti…pe… phalakkhaṇe pavattaṃ nāmā’’ti vuttaṃ. Tato paraṃ pana yāva parinibbānā desanāñāṇappavatti tasseva pavattitassa dhammacakkassa ṭhānanti veditabbaṃ.
දස්‌සිතධම්‌මෙසූති වුත්‌තධම්‌මෙසු. වචනමත්‌තමෙව හි තෙසං, න පන දස්‌සනං තාදිසස්‌සෙව ධම්‌මස්‌ස අභාවතො. භගවතො එව වා ‘‘ඉමෙ ධම්‌මා අනභිසම්‌බුද්‌ධො’’ති පරස්‌ස වචනවසෙන දස්‌සිතධම්‌මෙසු. ‘‘ධම්‌මපටිසම්‌භිදා’’තිආදීසු (විභ. 718-721) විය ධම්‌ම-සද්‌දො හෙතුපරියායොති ආහ ‘‘සහධම්‌මෙනාති සහෙතුනා’’ති. හෙතූති ච උපපත්‌තිසාධනහෙතු වෙදිතබ්‌බො, න කාරකො, සම්‌පාපකො වා. නිමිත්‌තන්‌ති චොදනාය කාරණං. තත්‌ථ චොදකො චොදනං කරොතීති කාරණං, ධම්‌මො චොදනං කරොති එතෙනාති කාරණං. තෙනාහ ‘‘පුග්‌ගලොපී’’තිආදි. ඛෙමන්‌ති කෙනචි අප්‌පටිබාහියභාවෙන අනුපද්‌දුතං.
Dassitadhammesūti vuttadhammesu. Vacanamattameva hi tesaṃ, na pana dassanaṃ tādisasseva dhammassa abhāvato. Bhagavato eva vā ‘‘ime dhammā anabhisambuddho’’ti parassa vacanavasena dassitadhammesu. ‘‘Dhammapaṭisambhidā’’tiādīsu (vibha. 718-721) viya dhamma-saddo hetupariyāyoti āha ‘‘sahadhammenāti sahetunā’’ti. Hetūti ca upapattisādhanahetu veditabbo, na kārako, sampāpako vā. Nimittanti codanāya kāraṇaṃ. Tattha codako codanaṃ karotīti kāraṇaṃ, dhammo codanaṃ karoti etenāti kāraṇaṃ. Tenāha ‘‘puggalopī’’tiādi. Khemanti kenaci appaṭibāhiyabhāvena anupaddutaṃ.
අන්‌තරායො එතෙසං අත්‌ථි, අන්‌තරායෙ වා නියුත්‌තාති අන්‌තරායිකා. එවංභූතා පන තෙ යස්‌මා අන්‌තරායකරා නාම හොන්‌ති, තස්‌මා ආහ ‘‘අන්‌තරායං කරොන්‌තීති අන්‌තරායිකා’’ති. අසඤ්‌චිච්‌ච වීතික්‌කමෙ නාතිසාවජ්‌ජාති කත්‌වා වුත්‌තං ‘‘සඤ්‌චිච්‌ච වීතික්‌කන්‌තා’’ති. සත්‌ත ආපත්‌තික්‌ඛන්‌ධාතිආදි නිදස්‌සනමත්‌තං ඉතරෙසම්‌පි චතුන්‌නං ‘‘අන්‌තරායිකා’’ති වුත්‌තධම්‌මානං තබ්‌භාවෙ බ්‍යභිචාරාභාවතො. ඉධ පන මෙථුනධම්‌මො අධිප්‌පෙතොති ඉදං අට්‌ඨුප්‌පත්‌තිවසෙන වුත්‌තං අරිට්‌ඨසික්‌ඛාපදං (පාචි. 417) විය. යස්‌මා තංඛණම්‌පි කාමානං ආදීනවං දිස්‌වා විරතො හොති චෙ, විසෙසං අධිගච්‌ඡති, න කාමෙසු ආසත්‌තො, තස්‌මා වුත්‌තං ‘‘මෙථුන…පෙ.…අන්‌තරායො හොතී’’ති. තත්‌ථ යස්‌ස කස්‌සචීති න කෙවලං පබ්‌බජිතස්‌සෙව, අථ ඛො යස්‌ස කස්‌සචි. තථා හි වුත්‌තං ‘‘මෙථුනමනුයුත්‌තස්‌ස, මුස්‌සතෙවාපි සාසන’’න්‌ති (සු. නි. 820).
Antarāyo etesaṃ atthi, antarāye vā niyuttāti antarāyikā. Evaṃbhūtā pana te yasmā antarāyakarā nāma honti, tasmā āha ‘‘antarāyaṃ karontīti antarāyikā’’ti. Asañcicca vītikkame nātisāvajjāti katvā vuttaṃ ‘‘sañcicca vītikkantā’’ti. Satta āpattikkhandhātiādi nidassanamattaṃ itaresampi catunnaṃ ‘‘antarāyikā’’ti vuttadhammānaṃ tabbhāve byabhicārābhāvato. Idha pana methunadhammo adhippetoti idaṃ aṭṭhuppattivasena vuttaṃ ariṭṭhasikkhāpadaṃ (pāci. 417) viya. Yasmā taṃkhaṇampi kāmānaṃ ādīnavaṃ disvā virato hoti ce, visesaṃ adhigacchati, na kāmesu āsatto, tasmā vuttaṃ ‘‘methuna…pe…antarāyo hotī’’ti. Tattha yassa kassacīti na kevalaṃ pabbajitasseva, atha kho yassa kassaci. Tathā hi vuttaṃ ‘‘methunamanuyuttassa, mussatevāpi sāsana’’nti (su. ni. 820).
තස්‌මිං අනිය්‍යානිකධම්‌මෙති තස්‌මිං පරෙහි පරිකප්‌පිතඅනිය්‍යානිකධම්‌මනිමිත්‌තං. නිමිත්‌තත්‌ථෙ හි ඉදං කම්‌මසංයොගෙ භුම්‌මං.
Tasmiṃ aniyyānikadhammeti tasmiṃ parehi parikappitaaniyyānikadhammanimittaṃ. Nimittatthe hi idaṃ kammasaṃyoge bhummaṃ.
උපනිබද්‌ධාති විරචිතා. තෙනාහ ‘‘අභිසඞ්‌ඛතා’’ති. පුථුභාවන්‌ති බහුභාවං. පුථූහි වා සිතාති බහූහි සමණබ්‍රාහ්‌මණෙහි සිතා උපනිබද්‌ධා.
Upanibaddhāti viracitā. Tenāha ‘‘abhisaṅkhatā’’ti. Puthubhāvanti bahubhāvaṃ. Puthūhi vā sitāti bahūhi samaṇabrāhmaṇehi sitā upanibaddhā.
වෙසාරජ්‌ජසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Vesārajjasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 8. වෙසාරජ්‌ජසුත්‌තං • 8. Vesārajjasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 8. වෙසාරජ්‌ජසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Vesārajjasuttavaṇṇanā
