Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ពុទ្ធវំស-អដ្ឋកថា • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā

២៣. វេស្សភូពុទ្ធវំសវណ្ណនា

23. Vessabhūbuddhavaṃsavaṇṇanā

សិខិស្ស បន សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស អបរភាគេ អន្តរហិតេ តស្ស សាសនេ សត្តតិវស្សសហស្សាយុកា មនុស្សា អនុក្កមេន បរិហាយិត្វា ទសវស្សាយុកា អហេសុំ។ បុន វឌ្ឍិត្វា អបរិមិតាយុកា ហុត្វា អនុក្កមេន បរិហាយិត្វា សដ្ឋិវស្សសហស្សាយុកា អហេសុំ។ តទា វិជិតមនោភូ សព្ពលោកាភិភូ សយម្ភូ វេស្សភូ នាម សត្ថា លោកេ ឧទបាទិ។ សោ បារមិយោ បូរេត្វា តុសិតបុរេ និព្ពត្តិត្វា តតោ ចវិត្វា អនោមនគរេ សុប្បតីតស្ស សុប្បតីតស្ស នាម រញ្ញោ អគ្គមហេសិយា សីលវតិយា យសវតិយា នាម កុច្ឆិស្មិំ បដិសន្ធិំ អគ្គហេសិ។ សោ ទសន្នំ មាសានំ អច្ចយេន អនុបមុយ្យានេ មាតុកុច្ឆិតោ និក្ខមិ។ ជាយមានោវ ជនំ តោសេន្តោ វសភនាទំ នទិ។ តស្មា វសភនាទហេតុត្តា តស្ស នាមគ្គហណទិវសេ ‘‘វេស្សភូ’’តិ នាមមកំសុ ។ សោ ឆព្ពស្សសហស្សានិ អគារំ អជ្ឈាវសិ។ រុចិ-សុរុចិ-រតិវឌ្ឍននាមកា តយោ បាសាទា តស្ស អហេសុំ។ សុចិត្តាទេវិប្បមុខានិ តិំស ឥត្ថិសហស្សានិ បច្ចុបដ្ឋិតានិ អហេសុំ។

Sikhissa pana sammāsambuddhassa aparabhāge antarahite tassa sāsane sattativassasahassāyukā manussā anukkamena parihāyitvā dasavassāyukā ahesuṃ. Puna vaḍḍhitvā aparimitāyukā hutvā anukkamena parihāyitvā saṭṭhivassasahassāyukā ahesuṃ. Tadā vijitamanobhū sabbalokābhibhū sayambhū vessabhū nāma satthā loke udapādi. So pāramiyo pūretvā tusitapure nibbattitvā tato cavitvā anomanagare suppatītassa suppatītassa nāma rañño aggamahesiyā sīlavatiyā yasavatiyā nāma kucchismiṃ paṭisandhiṃ aggahesi. So dasannaṃ māsānaṃ accayena anupamuyyāne mātukucchito nikkhami. Jāyamānova janaṃ tosento vasabhanādaṃ nadi. Tasmā vasabhanādahetuttā tassa nāmaggahaṇadivase ‘‘vessabhū’’ti nāmamakaṃsu . So chabbassasahassāni agāraṃ ajjhāvasi. Ruci-suruci-rativaḍḍhananāmakā tayo pāsādā tassa ahesuṃ. Sucittādevippamukhāni tiṃsa itthisahassāni paccupaṭṭhitāni ahesuṃ.

សោ ចត្តារិ និមិត្តានិ ទិស្វា សុចិត្តាយ នាម ទេវិយា សុប្បពុទ្ធេ នាម កុមារេ ឧប្បន្នេ សុវណ្ណសិវិកាយ ឧយ្យានទស្សនត្ថាយ គន្ត្វា ទេវទត្តានិ កាសាយានិ គហេត្វា បព្ពជិ។ តំ សត្តត្តិំសសហស្សានិ អនុបព្ពជិំសុ។ អថ សោ តេហិ បរិវុតោ ឆ មាសេ បធានចរិយំ ចរិត្វា វិសាខបុណ្ណមាយ សុចិត្តនិគមេ សន្ទិស្សមានសរីរាយ សិរិវឌ្ឍនាយ នាម ទិន្នំ មធុបាយាសំ បរិភុញ្ជិត្វា សាលវនេ ទិវាវិហារំ វីតិនាមេត្វា សាយន្ហសមយេ នរិន្ទនាគរាជេន ទិន្នា អដ្ឋ តិណមុដ្ឋិយោ គហេត្វា សាលពោធិំ បទក្ខិណតោ ឧបាគមិ។ តស្សាបិ សាលស្ស តទេវ បាដលិយា បមាណមេវ បមាណំ អហោសិ។ តថេវ បុប្ផផលសិរិវិភវោ វេទិតព្ពោ។ សោ សាលមូលមុបគន្ត្វា ចត្តាលីសហត្ថវិត្ថតំ តិណសន្ថរំ សន្ថរិត្វា បល្លង្កំ អាភុជិត្វា វិគតនីវរណំ សព្ពកាមមទាវរណំ អនាវរណញាណំ បដិលភិត្វា – ‘‘អនេកជាតិសំសារំ…បេ.… តណ្ហានំ ខយមជ្ឈគា’’តិ ឧទានំ ឧទានេត្វា សត្តសត្តាហំ តត្ថេវ វីតិនាមេត្វា អត្តនោ កនិដ្ឋភាតិកស្ស សោណកុមារស្ស ឧត្តរកុមារស្ស ច ឧបនិស្សយសម្បត្តិំ ទិស្វា ទេវបថេន គន្ត្វា អនោមនគរសមីបេ អរុណុយ្យានេ ឱតរិត្វា ឧយ្យានបាលេន កុមារេ បក្កោសាបេត្វា តេសំ សបរិវារានំ មជ្ឈេ ធម្មចក្កំ បវត្តេសិ។ តទា អសីតិយា កោដិសហស្សានំ បឋមោ អភិសមយោ អហោសិ។

So cattāri nimittāni disvā sucittāya nāma deviyā suppabuddhe nāma kumāre uppanne suvaṇṇasivikāya uyyānadassanatthāya gantvā devadattāni kāsāyāni gahetvā pabbaji. Taṃ sattattiṃsasahassāni anupabbajiṃsu. Atha so tehi parivuto cha māse padhānacariyaṃ caritvā visākhapuṇṇamāya sucittanigame sandissamānasarīrāya sirivaḍḍhanāya nāma dinnaṃ madhupāyāsaṃ paribhuñjitvā sālavane divāvihāraṃ vītināmetvā sāyanhasamaye narindanāgarājena dinnā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo gahetvā sālabodhiṃ padakkhiṇato upāgami. Tassāpi sālassa tadeva pāṭaliyā pamāṇameva pamāṇaṃ ahosi. Tatheva pupphaphalasirivibhavo veditabbo. So sālamūlamupagantvā cattālīsahatthavitthataṃ tiṇasantharaṃ santharitvā pallaṅkaṃ ābhujitvā vigatanīvaraṇaṃ sabbakāmamadāvaraṇaṃ anāvaraṇañāṇaṃ paṭilabhitvā – ‘‘anekajātisaṃsāraṃ…pe… taṇhānaṃ khayamajjhagā’’ti udānaṃ udānetvā sattasattāhaṃ tattheva vītināmetvā attano kaniṭṭhabhātikassa soṇakumārassa uttarakumārassa ca upanissayasampattiṃ disvā devapathena gantvā anomanagarasamīpe aruṇuyyāne otaritvā uyyānapālena kumāre pakkosāpetvā tesaṃ saparivārānaṃ majjhe dhammacakkaṃ pavattesi. Tadā asītiyā koṭisahassānaṃ paṭhamo abhisamayo ahosi.

បុន ជនបទចារិកំ ចរន្តោ ភគវា តត្ថ តត្ថ ធម្មំ ទេសេន្តោ សត្តតិយា កោដិសហស្សានំ ធម្មាភិសមយោ អហោសិ, សោ ទុតិយោ អភិសមយោ អហោសិ។ អនោមនគរេយេវ ទិដ្ឋិជាលំ ភិន្ទន្តោ តិត្ថិយមានទ្ធជំ បាតេន្តោ មានមទំ វិទ្ធំសេន្តោ ធម្មទ្ធជំ សមុស្សយន្តោ នវុតិយោជនវិត្ថតាយ មនុស្សបរិសាយ បរិមាណរហិតាយ ទេវបរិសាយ យមកបាដិហារិយំ កត្វា ទេវមនុស្សេ បសាទេត្វា សដ្ឋិកោដិយោ ធម្មាមតេន តប្បេសិ, សោ តតិយោ អភិសមយោ អហោសិ។ តេន វុត្តំ –

Puna janapadacārikaṃ caranto bhagavā tattha tattha dhammaṃ desento sattatiyā koṭisahassānaṃ dhammābhisamayo ahosi, so dutiyo abhisamayo ahosi. Anomanagareyeva diṭṭhijālaṃ bhindanto titthiyamānaddhajaṃ pātento mānamadaṃ viddhaṃsento dhammaddhajaṃ samussayanto navutiyojanavitthatāya manussaparisāya parimāṇarahitāya devaparisāya yamakapāṭihāriyaṃ katvā devamanusse pasādetvā saṭṭhikoṭiyo dhammāmatena tappesi, so tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –

១.

‘‘តត្ថេវ មណ្ឌកប្បម្ហិ, អសមោ អប្បដិបុគ្គលោ;

‘‘Tattheva maṇḍakappamhi, asamo appaṭipuggalo;

វេស្សភូ នាម នាមេន, លោកេ ឧប្បជ្ជិ នាយកោ។

Vessabhū nāma nāmena, loke uppajji nāyako.

២.

‘‘អាទិត្តំ វត រាគគ្គិ, តណ្ហានំ វិជិតំ តទា;

‘‘Ādittaṃ vata rāgaggi, taṇhānaṃ vijitaṃ tadā;

នាគោវ ពន្ធនំ ឆេត្វា, បត្តោ សម្ពោធិមុត្តមំ។

Nāgova bandhanaṃ chetvā, patto sambodhimuttamaṃ.

៣.

‘‘ធម្មចក្កំ បវត្តេន្តេ, វេស្សភូលោកនាយកេ;

‘‘Dhammacakkaṃ pavattente, vessabhūlokanāyake;

អសីតិកោដិសហស្សានំ, បឋមាភិសមយោ អហុ។

Asītikoṭisahassānaṃ, paṭhamābhisamayo ahu.

៤.

‘‘បក្កន្តេ ចារិកំ រដ្ឋេ, លោកជេដ្ឋេ នរាសភេ;

‘‘Pakkante cārikaṃ raṭṭhe, lokajeṭṭhe narāsabhe;

សត្តតិកោដិសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ។

Sattatikoṭisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.

៥.

‘‘មហាទិដ្ឋិំ វិនោទេន្តោ, បាដិហេរំ ករោតិ សោ;

‘‘Mahādiṭṭhiṃ vinodento, pāṭiheraṃ karoti so;

សមាគតា នរមរូ, ទសសហស្សី សទេវកេ។

Samāgatā naramarū, dasasahassī sadevake.

៦.

‘‘មហាអច្ឆរិយំ ទិស្វា, អព្ភុតំ លោមហំសនំ;

‘‘Mahāacchariyaṃ disvā, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;

ទេវា ចេវ មនុស្សា ច, ពុជ្ឈរេ សដ្ឋិកោដិយោ’’តិ។

Devā ceva manussā ca, bujjhare saṭṭhikoṭiyo’’ti.

តត្ថ អាទិត្តន្តិ សកលមិទំ លោកត្តយំ សម្បទិត្តំ។ រាគគ្គីតិ រាគេន។ តណ្ហានំ វិជិតន្តិ តណ្ហានំ វិជិតំ រដ្ឋំ វសវត្តិដ្ឋានន្តិ ឯវំ ញត្វាតិ អត្ថោ។ នាគោវ ពន្ធនំ ឆេត្វាតិ ហត្ថី វិយ បូតិលតាពន្ធនំ ឆិន្ទិត្វា សម្ពោធិំ បត្តោ អធិគតោ។ ទសសហស្សីតិ ទសសហស្សិយំ។ សទេវកេតិ សទេវកេ លោកេ។ ពុជ្ឈរេតិ ពុជ្ឈិំសុ។

Tattha ādittanti sakalamidaṃ lokattayaṃ sampadittaṃ. Rāgaggīti rāgena. Taṇhānaṃ vijitanti taṇhānaṃ vijitaṃ raṭṭhaṃ vasavattiṭṭhānanti evaṃ ñatvāti attho. Nāgova bandhanaṃ chetvāti hatthī viya pūtilatābandhanaṃ chinditvā sambodhiṃ patto adhigato. Dasasahassīti dasasahassiyaṃ. Sadevaketi sadevake loke. Bujjhareti bujjhiṃsu.

សោណុត្តរានំ បន ទ្វិន្នំ អគ្គសាវកានំ សមាគមេ បព្ពជិតានំ អសីតិយា អរហន្តសហស្សានំ មជ្ឈេ មាឃបុណ្ណមាយំ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិ, សោ បឋមោ សន្និបាតោ អហោសិ។ យទា បន វេស្សភុនា សព្ពលោកាភិភុនា សហ បព្ពជិតា សត្តត្តិំសសហស្សសង្ខា ភិក្ខូ គណតោ ឱហីនសមយេ បក្កន្តា, តេ វេស្សភុស្ស សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស ធម្មចក្កប្បវត្តិំ សុត្វា សោរេយ្យំ នាម នគរំ អាគន្ត្វា ភគវន្តំ អទ្ទសំសុ។ តេសំ ភគវា ធម្មំ ទេសេត្វា សព្ពេវ តេ ឯហិភិក្ខុបព្ពជ្ជាយ បព្ពាជេត្វា ចតុរង្គសមន្នាគតាយ បរិសាយ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិ, សោ ទុតិយោ សន្និបាតោ អហោសិ។

Soṇuttarānaṃ pana dvinnaṃ aggasāvakānaṃ samāgame pabbajitānaṃ asītiyā arahantasahassānaṃ majjhe māghapuṇṇamāyaṃ pātimokkhaṃ uddisi, so paṭhamo sannipāto ahosi. Yadā pana vessabhunā sabbalokābhibhunā saha pabbajitā sattattiṃsasahassasaṅkhā bhikkhū gaṇato ohīnasamaye pakkantā, te vessabhussa sammāsambuddhassa dhammacakkappavattiṃ sutvā soreyyaṃ nāma nagaraṃ āgantvā bhagavantaṃ addasaṃsu. Tesaṃ bhagavā dhammaṃ desetvā sabbeva te ehibhikkhupabbajjāya pabbājetvā caturaṅgasamannāgatāya parisāya pātimokkhaṃ uddisi, so dutiyo sannipāto ahosi.

យទា បន នារិវាហននគរេ ឧបសន្តោ នាម រាជបុត្តោ រជ្ជំ ការេសិ, តស្សានុកម្បាយ ភគវា តត្ថ អគមាសិ, សោបិ ភគវតោ អាគមនំ សុត្វា សបរិវារោ ភគវតោ បច្ចុគ្គមនំ កត្វា និមន្តេត្វា មហាទានំ ទត្វា តស្ស ធម្មំ សុត្វា បសន្នហទយោ បព្ពជិ។ តំ សដ្ឋិសហស្សសង្ខា បុរិសា អនុបព្ពជិំសុ។ តេ តេន សទ្ធិំ អរហត្តំ បាបុណិំសុ។ សោ តេហិ បរិវុតោ វេស្សភូ ភគវា បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិ, សោ តតិយោ សន្និបាតោ អហោសិ។ តេន វុត្តំ –

Yadā pana nārivāhananagare upasanto nāma rājaputto rajjaṃ kāresi, tassānukampāya bhagavā tattha agamāsi, sopi bhagavato āgamanaṃ sutvā saparivāro bhagavato paccuggamanaṃ katvā nimantetvā mahādānaṃ datvā tassa dhammaṃ sutvā pasannahadayo pabbaji. Taṃ saṭṭhisahassasaṅkhā purisā anupabbajiṃsu. Te tena saddhiṃ arahattaṃ pāpuṇiṃsu. So tehi parivuto vessabhū bhagavā pātimokkhaṃ uddisi, so tatiyo sannipāto ahosi. Tena vuttaṃ –

៧.

‘‘សន្និបាតា តយោ អាសុំ, វេស្សភុស្ស មហេសិនោ;

‘‘Sannipātā tayo āsuṃ, vessabhussa mahesino;

ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ។

Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.

៨.

‘‘អសីតិភិក្ខុសហស្សានំ, បឋមោ អាសិ សមាគមោ;

‘‘Asītibhikkhusahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo;

សត្តតិភិក្ខុសហស្សានំ, ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ។

Sattatibhikkhusahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo.

៩.

‘‘សដ្ឋិភិក្ខុសហស្សានំ , តតិយោ អាសិ សមាគមោ;

‘‘Saṭṭhibhikkhusahassānaṃ , tatiyo āsi samāgamo;

ជរាទិភយតីតានំ, ឱរសានំ មហេសិនោ’’តិ។

Jarādibhayatītānaṃ, orasānaṃ mahesino’’ti.

តទា អម្ហាកំ ពោធិសត្តោ សរភវតីនគរេ បរមបិយទស្សនោ សុទស្សនោ នាម រាជា ហុត្វា វេស្សភុម្ហិ លោកនាយកេ សរភនគរមុបគតេ តស្ស ធម្មំ សុត្វា បសន្នហទយោ ទសនខសមោធានសមុជ្ជលំ ជលជាមលាវិកលកមលមកុលសទិសមញ្ជលិំ សិរសិ កត្វា ពុទ្ធប្បមុខស្ស សង្ឃស្ស សចីវរំ មហាទានំ ទត្វា តត្ថេវ ភគវតោ និវាសត្ថាយ គន្ធកុដិំ កត្វា តំ បរិក្ខិបិត្វា វិហារសហស្សំ ការេត្វា សព្ពញ្ច វិភវជាតំ ភគវតោ សាសនេ បរិច្ចជិត្វា តស្ស សន្តិកេ បព្ពជិត្វា អាចារគុណសម្បន្នោ តេរសធុតគុណេសុ និរតោ ពោធិសម្ភារបរិយេសនាយ រតោ ពុទ្ធសាសនាភិរតោ វិហាសិ។ សោបិ តំ ភគវា ព្យាកាសិ – ‘‘អនាគតេ ឥតោ ឯកត្តិំសកប្បេ អយំ គោតមោ នាម ពុទ្ធោ ភវិស្សតី’’តិ។ តេន វុត្តំ –

Tadā amhākaṃ bodhisatto sarabhavatīnagare paramapiyadassano sudassano nāma rājā hutvā vessabhumhi lokanāyake sarabhanagaramupagate tassa dhammaṃ sutvā pasannahadayo dasanakhasamodhānasamujjalaṃ jalajāmalāvikalakamalamakulasadisamañjaliṃ sirasi katvā buddhappamukhassa saṅghassa sacīvaraṃ mahādānaṃ datvā tattheva bhagavato nivāsatthāya gandhakuṭiṃ katvā taṃ parikkhipitvā vihārasahassaṃ kāretvā sabbañca vibhavajātaṃ bhagavato sāsane pariccajitvā tassa santike pabbajitvā ācāraguṇasampanno terasadhutaguṇesu nirato bodhisambhārapariyesanāya rato buddhasāsanābhirato vihāsi. Sopi taṃ bhagavā byākāsi – ‘‘anāgate ito ekattiṃsakappe ayaṃ gotamo nāma buddho bhavissatī’’ti. Tena vuttaṃ –

១០.

10.

‘‘អហំ តេន សមយេន, សុទស្សនោ នាម ខត្តិយោ;

‘‘Ahaṃ tena samayena, sudassano nāma khattiyo;

និមន្តេត្វា មហាវីរំ, ទានំ ទត្វា មហារហំ;

Nimantetvā mahāvīraṃ, dānaṃ datvā mahārahaṃ;

អន្នបានេន វត្ថេន, សសង្ឃំ ជិនបូជយិំ។

Annapānena vatthena, sasaṅghaṃ jinapūjayiṃ.

១១.

11.

‘‘តស្ស ពុទ្ធស្ស អសមស្ស, ចក្កំ វត្តិតមុត្តមំ;

‘‘Tassa buddhassa asamassa, cakkaṃ vattitamuttamaṃ;

សុត្វាន បណិតំ ធម្មំ, បព្ពជ្ជមភិរោចយិំ។

Sutvāna paṇitaṃ dhammaṃ, pabbajjamabhirocayiṃ.

១២.

12.

‘‘មហាទានំ បវត្តេត្វា, រត្តិន្ទិវមតន្ទិតោ;

‘‘Mahādānaṃ pavattetvā, rattindivamatandito;

បព្ពជ្ជំ គុណសម្បន្នំ, បព្ពជិំ ជិនសន្តិកេ។

Pabbajjaṃ guṇasampannaṃ, pabbajiṃ jinasantike.

១៣.

13.

‘‘អាចារគុណសម្បន្នោ, វត្តសីលសមាហិតោ;

‘‘Ācāraguṇasampanno, vattasīlasamāhito;

សព្ពញ្ញុតំ គវេសន្តោ, រមាមិ ជិនសាសនេ។

Sabbaññutaṃ gavesanto, ramāmi jinasāsane.

១៤.

14.

‘‘សទ្ធាបីតិំ ឧបគន្ត្វា, ពុទ្ធំ វន្ទាមិ សត្ថរំ;

‘‘Saddhāpītiṃ upagantvā, buddhaṃ vandāmi sattharaṃ;

បីតិ ឧប្បជ្ជតិ មយ្ហំ, ពោធិយាយេវ ការណា។

Pīti uppajjati mayhaṃ, bodhiyāyeva kāraṇā.

១៥.

15.

‘‘អនិវត្តមានសំ ញត្វា, សម្ពុទ្ធោ ឯតទព្រវិ;

‘‘Anivattamānasaṃ ñatvā, sambuddho etadabravi;

ឯកត្តិំសេ ឥតោ កប្បេ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ។

Ekattiṃse ito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.

១៦.

16.

‘‘អហុ កបិលវ្ហយា រម្មា…បេ.… ហេស្សាម សម្មុខំ ឥមំ។

‘‘Ahu kapilavhayā rammā…pe… hessāma sammukhaṃ imaṃ.

១៧.

17.

‘‘តស្សាហំ វចនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ចិត្តំ បសាទយិំ;

‘‘Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;

ឧត្តរិំ វតមធិដ្ឋាសិំ, ទសបារមិបូរិយា’’តិ។

Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā’’ti.

តត្ថ ចក្កំ វត្តិតន្តិ ធម្មចក្កំ បវត្តិតំ។ បណីតំ ធម្មន្តិ ឧត្តរិមនុស្សធម្មំ។ បព្ពជ្ជំ គុណសម្បន្នន្តិ ញត្វា បព្ពជិន្តិ អត្ថោ។ វត្តសីលសមាហិតោតិ វត្តេសុ ច សីលេសុ ច សមាហិតោ។ តេសំ តេសំ បូរណេ សមាហិតោតិ អត្ថោ។ រមាមីតិ អភិរមិំ។ សទ្ធាបីតិន្តិ សទ្ធញ្ច បីតិញ្ច ឧបគន្ត្វា។ វន្ទាមីតិ អភិវន្ទិំ, អតីតត្ថេ វត្តមានវចនំ ទដ្ឋព្ពំ។ សត្ថរន្តិ សត្ថារំ។ អនិវត្តមានសន្តិ អនោសក្កិយមានមានសំ។

Tattha cakkaṃ vattitanti dhammacakkaṃ pavattitaṃ. Paṇītaṃ dhammanti uttarimanussadhammaṃ. Pabbajjaṃ guṇasampannanti ñatvā pabbajinti attho. Vattasīlasamāhitoti vattesu ca sīlesu ca samāhito. Tesaṃ tesaṃ pūraṇe samāhitoti attho. Ramāmīti abhiramiṃ. Saddhāpītinti saddhañca pītiñca upagantvā. Vandāmīti abhivandiṃ, atītatthe vattamānavacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Sattharanti satthāraṃ. Anivattamānasanti anosakkiyamānamānasaṃ.

តស្ស បន ភគវតោ អនោមំ នាម នគរំ អហោសិ។ សុប្បតីតោ នាមស្ស បិតា ខត្តិយោ, យសវតី នាម មាតា, សោណោ ច ឧត្តរោ ច ទ្វេ អគ្គសាវកា, ឧបសន្តោ នាមុបដ្ឋាកោ, រាមា ច សមាលា ច ទ្វេ អគ្គសាវិកា, សាលរុក្ខោ ពោធិ, សរីរំ សដ្ឋិហត្ថុព្ពេធំ អហោសិ។ សដ្ឋិវស្សសហស្សានិ អាយុ, សុចិត្តា នាមស្ស ភរិយា, សុប្បពុទ្ធោ នាមស្ស បុត្តោ, សុវណ្ណសិវិកាយ និក្ខមិ។ តេន វុត្តំ –

Tassa pana bhagavato anomaṃ nāma nagaraṃ ahosi. Suppatīto nāmassa pitā khattiyo, yasavatī nāma mātā, soṇo ca uttaro ca dve aggasāvakā, upasanto nāmupaṭṭhāko, rāmā ca samālā ca dve aggasāvikā, sālarukkho bodhi, sarīraṃ saṭṭhihatthubbedhaṃ ahosi. Saṭṭhivassasahassāni āyu, sucittā nāmassa bhariyā, suppabuddho nāmassa putto, suvaṇṇasivikāya nikkhami. Tena vuttaṃ –

១៨.

18.

‘‘អនោមំ នាម នគរំ, សុប្បតីតោ នាម ខត្តិយោ;

‘‘Anomaṃ nāma nagaraṃ, suppatīto nāma khattiyo;

មាតា យសវតី នាម, វេស្សភុស្ស មហេសិនោ។

Mātā yasavatī nāma, vessabhussa mahesino.

២៣.

23.

‘‘សោណោ ច ឧត្តរោ ចេវ, អហេសុំ អគ្គសាវកា;

‘‘Soṇo ca uttaro ceva, ahesuṃ aggasāvakā;

ឧបសន្តោ នាមុបដ្ឋាកោ, វេស្សភុស្ស មហេសិនោ។

Upasanto nāmupaṭṭhāko, vessabhussa mahesino.

២៤.

24.

‘‘រាមា ចេវ សមាលា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;

‘‘Rāmā ceva samālā ca, ahesuṃ aggasāvikā;

ពោធិ តស្ស ភគវតោ, មហាសាលោតិ វុច្ចតិ។

Bodhi tassa bhagavato, mahāsāloti vuccati.

២៥.

25.

‘‘សោត្ថិកោ ចេវ រម្មោ ច, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋកា;

‘‘Sotthiko ceva rammo ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;

គោតមី សិរិមា ចេវ, អហេសុំ អគ្គុបដ្ឋិកា។

Gotamī sirimā ceva, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.

២៦.

26.

‘‘សដ្ឋិរតនមុព្ពេធោ, ហេមយូបសមូបមោ;

‘‘Saṭṭhiratanamubbedho, hemayūpasamūpamo;

កាយា និច្ឆរតី រស្មិ, រត្តិំវ បព្ពតេ សិខី។

Kāyā niccharatī rasmi, rattiṃva pabbate sikhī.

២៧.

27.

‘‘សដ្ឋិវស្សសហស្សានិ, អាយុ តស្ស មហេសិនោ;

‘‘Saṭṭhivassasahassāni, āyu tassa mahesino;

តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ, ជនតំ ពហុំ។

Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi, janataṃ bahuṃ.

២៨.

28.

‘‘ធម្មំ វិត្ថារិកំ កត្វា, វិភជិត្វា មហាជនំ;

‘‘Dhammaṃ vitthārikaṃ katvā, vibhajitvā mahājanaṃ;

ធម្មនាវំ ឋបេត្វាន, និព្ពុតោ សោ សសាវកោ។

Dhammanāvaṃ ṭhapetvāna, nibbuto so sasāvako.

២៩.

29.

‘‘ទស្សនេយ្យំ សព្ពជនំ, វិហារំ ឥរិយាបថំ;

‘‘Dassaneyyaṃ sabbajanaṃ, vihāraṃ iriyāpathaṃ;

សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា’’តិ។

Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā’’ti.

តត្ថ ហេមយូបសមូបមោតិ សុវណ្ណត្ថម្ភសទិសោតិ អត្ថោ។ និច្ឆរតីតិ ឥតោ ចិតោ ច សន្ធាវតិ។ រស្មីតិ បភារស្មិ។ រត្តិំវ បព្ពតេ សិខីតិ រត្តិយំ បព្ពតមត្ថកេ អគ្គិ វិយ។ រំសិវិជ្ជោតា តស្ស កាយេតិ អត្ថោ។ វិភជិត្វាតិ វិភាគំ កត្វា, ឧគ្ឃដិតាទិវសេន សោតាបន្នាទិវសេន ចាតិ អត្ថោ។ ធម្មនាវន្តិ អដ្ឋង្គមគ្គសង្ខាតំ ធម្មនាវំ, ចតុរោឃនិត្ថរណត្ថាយ ឋបេត្វាតិ អត្ថោ។ ទស្សនេយ្យន្តិ ទស្សនីយោ។ សព្ពជនន្តិ សព្ពោ ជនោ, សសាវកសង្ឃោ សម្មាសម្ពុទ្ធោតិ អត្ថោ។ វិហារន្តិ វិហារោ, សព្ពត្ថ បច្ចត្តេ ឧបយោគវចនំ ទដ្ឋព្ពំ។

Tattha hemayūpasamūpamoti suvaṇṇatthambhasadisoti attho. Niccharatīti ito cito ca sandhāvati. Rasmīti pabhārasmi. Rattiṃva pabbate sikhīti rattiyaṃ pabbatamatthake aggi viya. Raṃsivijjotā tassa kāyeti attho. Vibhajitvāti vibhāgaṃ katvā, ugghaṭitādivasena sotāpannādivasena cāti attho. Dhammanāvanti aṭṭhaṅgamaggasaṅkhātaṃ dhammanāvaṃ, caturoghanittharaṇatthāya ṭhapetvāti attho. Dassaneyyanti dassanīyo. Sabbajananti sabbo jano, sasāvakasaṅgho sammāsambuddhoti attho. Vihāranti vihāro, sabbattha paccatte upayogavacanaṃ daṭṭhabbaṃ.

វេស្សភូ កិរ ភគវា ឧសភវតីនគរេ ខេមេ មិគទាយេ បរិនិព្ពាយិ។ ធាតុយោ បនស្ស វិប្បកិរិំសុ។

Vessabhū kira bhagavā usabhavatīnagare kheme migadāye parinibbāyi. Dhātuyo panassa vippakiriṃsu.

‘‘ឧសភវតិបុរេ បុរុត្តមេ, ជិនវសភោ ភគវា ហិ វេស្សភូ;

‘‘Usabhavatipure puruttame, jinavasabho bhagavā hi vessabhū;

ឧបវនវិហរេ មនោរមេ, និរុបធិសេសមុបាគតោ កិរា’’តិ។

Upavanavihare manorame, nirupadhisesamupāgato kirā’’ti.

សេសំ សព្ពត្ថ គាថាសុ បាកដមេវាតិ។

Sesaṃ sabbattha gāthāsu pākaṭamevāti.

វេស្សភូពុទ្ធវំសវណ្ណនា និដ្ឋិតា។

Vessabhūbuddhavaṃsavaṇṇanā niṭṭhitā.

និដ្ឋិតោ ឯកវីសតិមោ ពុទ្ធវំសោ។

Niṭṭhito ekavīsatimo buddhavaṃso.

Next: ២៤. កកុសន្ធពុទ្ធវំសវណ្ណនា • 24. Kakusandhabuddhavaṃsavaṇṇanā

Related texts:

តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ពុទ្ធវំសបាឡិ • Buddhavaṃsapāḷi / ២៣. វេស្សភូពុទ្ធវំសោ • 23. Vessabhūbuddhavaṃso

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact