| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / बुद्धवंसपाळि • Buddhavaṃsapāḷi |
२३. वेस्सभूबुद्धवंसो
23. Vessabhūbuddhavaṃso
१.
1.
तत्थेव मण्डकप्पम्हि, असमो अप्पटिपुग्गलो।
Tattheva maṇḍakappamhi, asamo appaṭipuggalo;
२.
2.
आदित्तं वत रागग्गि, तण्हानं विजितं तदा।
Ādittaṃ vata rāgaggi, taṇhānaṃ vijitaṃ tadā;
नागोव बन्धनं छेत्वा, पत्तो सम्बोधिमुत्तमं॥
Nāgova bandhanaṃ chetvā, patto sambodhimuttamaṃ.
३.
3.
धम्मचक्कं पवत्तेन्ते, वेस्सभूलोकनायके।
Dhammacakkaṃ pavattente, vessabhūlokanāyake;
असीतिकोटिसहस्सानं, पठमाभिसमयो अहु॥
Asītikoṭisahassānaṃ, paṭhamābhisamayo ahu.
४.
4.
पक्कन्ते चारिकं रट्ठे, लोकजेट्ठे नरासभे।
Pakkante cārikaṃ raṭṭhe, lokajeṭṭhe narāsabhe;
सत्ततिकोटिसहस्सानं, दुतियाभिसमयो अहु॥
Sattatikoṭisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.
५.
5.
महादिट्ठिं विनोदेन्तो, पाटिहेरं करोति सो।
Mahādiṭṭhiṃ vinodento, pāṭiheraṃ karoti so;
समागता नरमरू, दससहस्सी सदेवके॥
Samāgatā naramarū, dasasahassī sadevake.
६.
6.
महाअच्छरियं दिस्वा, अब्भुतं लोमहंसनं।
Mahāacchariyaṃ disvā, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;
देवा चेव मनुस्सा च, बुज्झरे सट्ठिकोटियो॥
Devā ceva manussā ca, bujjhare saṭṭhikoṭiyo.
७.
7.
सन्निपाता तयो आसुं, वेस्सभुस्स महेसिनो।
Sannipātā tayo āsuṃ, vessabhussa mahesino;
खीणासवानं विमलानं, सन्तचित्तान तादिनं॥
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
८.
8.
असीतिभिक्खुसहस्सानं, पठमो आसि समागमो।
Asītibhikkhusahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo;
सत्ततिभिक्खुसहस्सानं, दुतियो आसि समागमो॥
Sattatibhikkhusahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo.
९.
9.
सट्ठिभिक्खुसहस्सानं , ततियो आसि समागमो।
Saṭṭhibhikkhusahassānaṃ , tatiyo āsi samāgamo;
जरादिभयभीतानं, ओरसानं महेसिनो॥
Jarādibhayabhītānaṃ, orasānaṃ mahesino.
१०.
10.
अहं तेन समयेन, सुदस्सनो नाम खत्तियो।
Ahaṃ tena samayena, sudassano nāma khattiyo;
निमन्तेत्वा महावीरं, दानं दत्वा महारहं।
Nimantetvā mahāvīraṃ, dānaṃ datvā mahārahaṃ;
अन्नपानेन वत्थेन, ससङ्घं जिन पूजयिं॥
Annapānena vatthena, sasaṅghaṃ jina pūjayiṃ.
११.
11.
तस्स बुद्धस्स असमस्स, चक्कं वत्तितमुत्तमं।
Tassa buddhassa asamassa, cakkaṃ vattitamuttamaṃ;
सुत्वान पणितं धम्मं, पब्बज्जमभिरोचयिं॥
Sutvāna paṇitaṃ dhammaṃ, pabbajjamabhirocayiṃ.
१२.
12.
महादानं पवत्तेत्वा, रत्तिन्दिवमतन्दितो।
Mahādānaṃ pavattetvā, rattindivamatandito;
पब्बज्जं गुणसम्पन्नं, पब्बजिं जिनसन्तिके॥
Pabbajjaṃ guṇasampannaṃ, pabbajiṃ jinasantike.
१३.
13.
आचारगुणसम्पन्नो, वत्तसीलसमाहितो।
Ācāraguṇasampanno, vattasīlasamāhito;
सब्बञ्ञुतं गवेसन्तो, रमामि जिनसासने॥
Sabbaññutaṃ gavesanto, ramāmi jinasāsane.
१४.
14.
सद्धापीतिं उपगन्त्वा, बुद्धं वन्दामि सत्थरं।
Saddhāpītiṃ upagantvā, buddhaṃ vandāmi sattharaṃ;
पीति उप्पज्जति मय्हं, बोधियायेव कारणा॥
Pīti uppajjati mayhaṃ, bodhiyāyeva kāraṇā.
१५.
15.
अनिवत्तमानसं ञत्वा, सम्बुद्धो एतदब्रवि।
Anivattamānasaṃ ñatvā, sambuddho etadabravi;
‘‘एकतिंसे इतो कप्पे, अयं बुद्धो भविस्सति॥
‘‘Ekatiṃse ito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
१६.
16.
‘‘अहु कपिलव्हया रम्मा…पे॰… हेस्साम सम्मुखा इमं’’॥
‘‘Ahu kapilavhayā rammā…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
१७.
17.
तस्साहं वचनं सुत्वा, भिय्यो चित्तं पसादयिं।
Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
उत्तरिं वतमधिट्ठासिं, दसपारमिपूरिया॥
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
१८.
18.
अनोमं नाम नगरं, सुप्पतीतो नाम खत्तियो।
Anomaṃ nāma nagaraṃ, suppatīto nāma khattiyo;
माता यसवती नाम, वेस्सभुस्स महेसिनो॥
Mātā yasavatī nāma, vessabhussa mahesino.
१९.
19.
छ च वस्ससहस्सानि, अगारं अज्झ सो वसि।
Cha ca vassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
रुचि सुरुचि रतिवड्ढनो, तयो पासादमुत्तमा॥
Ruci suruci rativaḍḍhano, tayo pāsādamuttamā.
२०.
20.
अनूनतिंससहस्सानि, नारियो समलङ्कता।
Anūnatiṃsasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
सुचित्ता नाम सा नारी, सुप्पबुद्धो नाम अत्रजो॥
Sucittā nāma sā nārī, suppabuddho nāma atrajo.
२१.
21.
निमित्ते चतुरो दिस्वा, सिविकायाभिनिक्खमि।
Nimitte caturo disvā, sivikāyābhinikkhami;
छमासं पधानचारं, अचरी पुरिसुत्तमो॥
Chamāsaṃ padhānacāraṃ, acarī purisuttamo.
२२.
22.
ब्रह्मुना याचितो सन्तो, वेस्सभूलोकनायको।
Brahmunā yācito santo, vessabhūlokanāyako;
वत्ति चक्कं महावीरो, अरुणारामे नरुत्तमो॥
Vatti cakkaṃ mahāvīro, aruṇārāme naruttamo.
२३.
23.
सोणो च उत्तरो चेव, अहेसुं अग्गसावका।
Soṇo ca uttaro ceva, ahesuṃ aggasāvakā;
उपसन्तो नामुपट्ठाको, वेस्सभुस्स महेसिनो॥
Upasanto nāmupaṭṭhāko, vessabhussa mahesino.
२४.
24.
बोधि तस्स भगवतो, महासालोति वुच्चति॥
Bodhi tassa bhagavato, mahāsāloti vuccati.
२५.
25.
सोत्थिको चेव रम्भो च, अहेसुं अग्गुपट्ठका।
Sotthiko ceva rambho ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
गोतमी सिरिमा चेव, अहेसुं अग्गुपट्ठिका॥
Gotamī sirimā ceva, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
२६.
26.
सट्ठिरतनमुब्बेधो, हेमयूपसमूपमो।
Saṭṭhiratanamubbedho, hemayūpasamūpamo;
काया निच्छरति रस्मि, रत्तिंव पब्बते सिखी॥
Kāyā niccharati rasmi, rattiṃva pabbate sikhī.
२७.
27.
सट्ठिवस्ससहस्सानि, आयु तस्स महेसिनो।
Saṭṭhivassasahassāni, āyu tassa mahesino;
तावता तिट्ठमानो सो, तारेसि जनतं बहुं॥
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
२८.
28.
धम्मं वित्थारिकं कत्वा, विभजित्वा महाजनं।
Dhammaṃ vitthārikaṃ katvā, vibhajitvā mahājanaṃ;
धम्मनावं ठपेत्वान, निब्बुतो सो ससावको॥
Dhammanāvaṃ ṭhapetvāna, nibbuto so sasāvako.
२९.
29.
दस्सनेय्यं सब्बजनं, विहारं इरियापथं।
Dassaneyyaṃ sabbajanaṃ, vihāraṃ iriyāpathaṃ;
सब्बं तमन्तरहितं, ननु रित्ता सब्बसङ्खारा॥
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
३०.
30.
वेस्सभू जिनवरो सत्था, खेमारामम्हि निब्बुतो।
Vessabhū jinavaro satthā, khemārāmamhi nibbuto;
धातुवित्थारिकं आसि, तेसु तेसु पदेसतोति॥
Dhātuvitthārikaṃ āsi, tesu tesu padesatoti.
वेस्सभुस्स भगवतो वंसो एकवीसतिमो।
Vessabhussa bhagavato vaṃso ekavīsatimo.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / बुद्धवंस-अट्ठकथा • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / २३. वेस्सभूबुद्धवंसवण्णना • 23. Vessabhūbuddhavaṃsavaṇṇanā
