| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / พุทฺธวํสปาฬิ • Buddhavaṃsapāḷi |
๒๓. เวสฺสภูพุทฺธวํโส
23. Vessabhūbuddhavaṃso
๑.
1.
ตเตฺถว มณฺฑกปฺปมฺหิ, อสโม อปฺปฎิปุคฺคโล;
Tattheva maṇḍakappamhi, asamo appaṭipuggalo;
๒.
2.
อาทิตฺตํ วต ราคคฺคิ, ตณฺหานํ วิชิตํ ตทา;
Ādittaṃ vata rāgaggi, taṇhānaṃ vijitaṃ tadā;
นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา, ปโตฺต สโมฺพธิมุตฺตมํฯ
Nāgova bandhanaṃ chetvā, patto sambodhimuttamaṃ.
๓.
3.
ธมฺมจกฺกํ ปวเตฺตเนฺต, เวสฺสภูโลกนายเก;
Dhammacakkaṃ pavattente, vessabhūlokanāyake;
อสีติโกฎิสหสฺสานํ, ปฐมาภิสมโย อหุฯ
Asītikoṭisahassānaṃ, paṭhamābhisamayo ahu.
๔.
4.
ปกฺกเนฺต จาริกํ รเฎฺฐ, โลกเชเฎฺฐ นราสเภ;
Pakkante cārikaṃ raṭṭhe, lokajeṭṭhe narāsabhe;
สตฺตติโกฎิสหสฺสานํ, ทุติยาภิสมโย อหุฯ
Sattatikoṭisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.
๕.
5.
มหาทิฎฺฐิํ วิโนเทโนฺต, ปาฎิเหรํ กโรติ โส;
Mahādiṭṭhiṃ vinodento, pāṭiheraṃ karoti so;
สมาคตา นรมรู, ทสสหสฺสี สเทวเกฯ
Samāgatā naramarū, dasasahassī sadevake.
๖.
6.
มหาอจฺฉริยํ ทิสฺวา, อพฺภุตํ โลมหํสนํ;
Mahāacchariyaṃ disvā, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;
เทวา เจว มนุสฺสา จ, พุชฺฌเร สฎฺฐิโกฎิโยฯ
Devā ceva manussā ca, bujjhare saṭṭhikoṭiyo.
๗.
7.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, เวสฺสภุสฺส มเหสิโน;
Sannipātā tayo āsuṃ, vessabhussa mahesino;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
๘.
8.
อสีติภิกฺขุสหสฺสานํ, ปฐโม อาสิ สมาคโม;
Asītibhikkhusahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo;
สตฺตติภิกฺขุสหสฺสานํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ
Sattatibhikkhusahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo.
๙.
9.
สฎฺฐิภิกฺขุสหสฺสานํ , ตติโย อาสิ สมาคโม;
Saṭṭhibhikkhusahassānaṃ , tatiyo āsi samāgamo;
ชราทิภยภีตานํ, โอรสานํ มเหสิโนฯ
Jarādibhayabhītānaṃ, orasānaṃ mahesino.
๑๐.
10.
อหํ เตน สมเยน, สุทสฺสโน นาม ขตฺติโย;
Ahaṃ tena samayena, sudassano nāma khattiyo;
นิมเนฺตตฺวา มหาวีรํ, ทานํ ทตฺวา มหารหํ;
Nimantetvā mahāvīraṃ, dānaṃ datvā mahārahaṃ;
อนฺนปาเนน วเตฺถน, สสงฺฆํ ชิน ปูชยิํฯ
Annapānena vatthena, sasaṅghaṃ jina pūjayiṃ.
๑๑.
11.
ตสฺส พุทฺธสฺส อสมสฺส, จกฺกํ วตฺติตมุตฺตมํ;
Tassa buddhassa asamassa, cakkaṃ vattitamuttamaṃ;
สุตฺวาน ปณิตํ ธมฺมํ, ปพฺพชฺชมภิโรจยิํฯ
Sutvāna paṇitaṃ dhammaṃ, pabbajjamabhirocayiṃ.
๑๒.
12.
มหาทานํ ปวเตฺตตฺวา, รตฺตินฺทิวมตนฺทิโต;
Mahādānaṃ pavattetvā, rattindivamatandito;
ปพฺพชฺชํ คุณสมฺปนฺนํ, ปพฺพชิํ ชินสนฺติเกฯ
Pabbajjaṃ guṇasampannaṃ, pabbajiṃ jinasantike.
๑๓.
13.
อาจารคุณสมฺปโนฺน, วตฺตสีลสมาหิโต;
Ācāraguṇasampanno, vattasīlasamāhito;
สพฺพญฺญุตํ คเวสโนฺต, รมามิ ชินสาสเนฯ
Sabbaññutaṃ gavesanto, ramāmi jinasāsane.
๑๔.
14.
สทฺธาปีติํ อุปคนฺตฺวา, พุทฺธํ วนฺทามิ สตฺถรํ;
Saddhāpītiṃ upagantvā, buddhaṃ vandāmi sattharaṃ;
ปีติ อุปฺปชฺชติ มยฺหํ, โพธิยาเยว การณาฯ
Pīti uppajjati mayhaṃ, bodhiyāyeva kāraṇā.
๑๕.
15.
อนิวตฺตมานสํ ญตฺวา, สมฺพุโทฺธ เอตทพฺรวิ;
Anivattamānasaṃ ñatvā, sambuddho etadabravi;
‘‘เอกติํเส อิโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
‘‘Ekatiṃse ito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
๑๖.
16.
‘‘อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
‘‘Ahu kapilavhayā rammā…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
๑๗.
17.
ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
๑๘.
18.
อโนมํ นาม นครํ, สุปฺปตีโต นาม ขตฺติโย;
Anomaṃ nāma nagaraṃ, suppatīto nāma khattiyo;
มาตา ยสวตี นาม, เวสฺสภุสฺส มเหสิโนฯ
Mātā yasavatī nāma, vessabhussa mahesino.
๑๙.
19.
ฉ จ วสฺสสหสฺสานิ, อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
Cha ca vassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
รุจิ สุรุจิ รติวฑฺฒโน, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
Ruci suruci rativaḍḍhano, tayo pāsādamuttamā.
๒๐.
20.
อนูนติํสสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
Anūnatiṃsasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
สุจิตฺตา นาม สา นารี, สุปฺปพุโทฺธ นาม อตฺรโชฯ
Sucittā nāma sā nārī, suppabuddho nāma atrajo.
๒๑.
21.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, สิวิกายาภินิกฺขมิ;
Nimitte caturo disvā, sivikāyābhinikkhami;
ฉมาสํ ปธานจารํ, อจรี ปุริสุตฺตโมฯ
Chamāsaṃ padhānacāraṃ, acarī purisuttamo.
๒๒.
22.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, เวสฺสภูโลกนายโก;
Brahmunā yācito santo, vessabhūlokanāyako;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, อรุณาราเม นรุตฺตโมฯ
Vatti cakkaṃ mahāvīro, aruṇārāme naruttamo.
๒๓.
23.
โสโณ จ อุตฺตโร เจว, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
Soṇo ca uttaro ceva, ahesuṃ aggasāvakā;
อุปสโนฺต นามุปฎฺฐาโก, เวสฺสภุสฺส มเหสิโนฯ
Upasanto nāmupaṭṭhāko, vessabhussa mahesino.
๒๔.
24.
โพธิ ตสฺส ภควโต, มหาสาโลติ วุจฺจติฯ
Bodhi tassa bhagavato, mahāsāloti vuccati.
๒๕.
25.
โสตฺถิโก เจว รโมฺภ จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
Sotthiko ceva rambho ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
โคตมี สิริมา เจว, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
Gotamī sirimā ceva, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
๒๖.
26.
สฎฺฐิรตนมุเพฺพโธ, เหมยูปสมูปโม;
Saṭṭhiratanamubbedho, hemayūpasamūpamo;
กายา นิจฺฉรติ รสฺมิ, รตฺติํว ปพฺพเต สิขีฯ
Kāyā niccharati rasmi, rattiṃva pabbate sikhī.
๒๗.
27.
สฎฺฐิวสฺสสหสฺสานิ, อายุ ตสฺส มเหสิโน;
Saṭṭhivassasahassāni, āyu tassa mahesino;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
๒๘.
28.
ธมฺมํ วิตฺถาริกํ กตฺวา, วิภชิตฺวา มหาชนํ;
Dhammaṃ vitthārikaṃ katvā, vibhajitvā mahājanaṃ;
ธมฺมนาวํ ฐเปตฺวาน, นิพฺพุโต โส สสาวโกฯ
Dhammanāvaṃ ṭhapetvāna, nibbuto so sasāvako.
๒๙.
29.
ทสฺสเนยฺยํ สพฺพชนํ, วิหารํ อิริยาปถํ;
Dassaneyyaṃ sabbajanaṃ, vihāraṃ iriyāpathaṃ;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
๓๐.
30.
เวสฺสภู ชินวโร สตฺถา, เขมารามมฺหิ นิพฺพุโต;
Vessabhū jinavaro satthā, khemārāmamhi nibbuto;
ธาตุวิตฺถาริกํ อาสิ, เตสุ เตสุ ปเทสโตติฯ
Dhātuvitthārikaṃ āsi, tesu tesu padesatoti.
เวสฺสภุสฺส ภควโต วํโส เอกวีสติโมฯ
Vessabhussa bhagavato vaṃso ekavīsatimo.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / พุทฺธวํส-อฎฺฐกถา • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / ๒๓. เวสฺสภูพุทฺธวํสวณฺณนา • 23. Vessabhūbuddhavaṃsavaṇṇanā
