| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi |
៥៤៧. វេស្សន្តរជាតកំ (១០)
547. Vessantarajātakaṃ (10)
ទសវរកថា
Dasavarakathā
១៦៥៥.
1655.
បថព្យា ចារុបុព្ពង្គិ, យំ តុយ្ហំ មនសោ បិយំ’’។
Pathabyā cārupubbaṅgi, yaṃ tuyhaṃ manaso piyaṃ’’.
១៦៥៦.
1656.
‘‘ទេវរាជ នមោ ត្យត្ថុ, កិំ បាបំ បកតំ មយា;
‘‘Devarāja namo tyatthu, kiṃ pāpaṃ pakataṃ mayā;
រម្មា ចាវេសិ មំ ឋានា, វាតោវ ធរណីរុហំ’’។
Rammā cāvesi maṃ ṭhānā, vātova dharaṇīruhaṃ’’.
១៦៥៧.
1657.
‘‘ន ចេវ តេ កតំ បាបំ, ន ច មេ ត្វមសិ អប្បិយា;
‘‘Na ceva te kataṃ pāpaṃ, na ca me tvamasi appiyā;
បុញ្ញញ្ច តេ បរិក្ខីណំ, យេន តេវំ វទាមហំ។
Puññañca te parikkhīṇaṃ, yena tevaṃ vadāmahaṃ.
១៦៥៨.
1658.
‘‘សន្តិកេ មរណំ តុយ្ហំ, វិនាភាវោ ភវិស្សតិ;
‘‘Santike maraṇaṃ tuyhaṃ, vinābhāvo bhavissati;
បដិគណ្ហាហិ មេ ឯតេ, វរេ ទស បវេច្ឆតោ’’។
Paṭigaṇhāhi me ete, vare dasa pavecchato’’.
១៦៥៩.
1659.
‘‘វរំ ចេ មេ អទោ សក្ក, សព្ពភូតានមិស្សរ;
‘‘Varaṃ ce me ado sakka, sabbabhūtānamissara;
សិវិរាជស្ស ភទ្ទន្តេ, តត្ថ អស្សំ និវេសនេ។
Sivirājassa bhaddante, tattha assaṃ nivesane.
១៦៦០.
1660.
‘‘នីលនេត្តា នីលភមុ, និលក្ខី ច យថា មិគី;
‘‘Nīlanettā nīlabhamu, nilakkhī ca yathā migī;
ផុស្សតី នាម នាមេន, តត្ថបស្សំ បុរិន្ទទ។
Phussatī nāma nāmena, tatthapassaṃ purindada.
១៦៦១.
1661.
បូជិតំ បដិរាជូហិ, កិត្តិមន្តំ យសស្សិនំ។
Pūjitaṃ paṭirājūhi, kittimantaṃ yasassinaṃ.
១៦៦២.
1662.
‘‘គព្ភំ មេ ធារយន្តិយា, មជ្ឈិមង្គំ អនុន្នតំ;
‘‘Gabbhaṃ me dhārayantiyā, majjhimaṅgaṃ anunnataṃ;
កុច្ឆិ អនុន្នតោ អស្ស, ចាបំវ លិខិតំ សមំ។
Kucchi anunnato assa, cāpaṃva likhitaṃ samaṃ.
១៦៦៣.
1663.
‘‘ថនា មេ នប្បបតេយ្យុំ, បលិតា ន សន្តុ វាសវ;
‘‘Thanā me nappapateyyuṃ, palitā na santu vāsava;
កាយេ រជោ ន លិម្បេថ, វជ្ឈញ្ចាបិ បមោចយេ។
Kāye rajo na limpetha, vajjhañcāpi pamocaye.
១៦៦៤.
1664.
‘‘មយូរកោញ្ចាភិរុទេ, នារិវរគណាយុតេ;
‘‘Mayūrakoñcābhirude, nārivaragaṇāyute;
ខុជ្ជចេលាបកាកិណ្ណេ , សូទមាគធវណ្ណិតេ។
Khujjacelāpakākiṇṇe , sūdamāgadhavaṇṇite.
១៦៦៥.
1665.
‘‘ចិត្រគ្គឡេរុឃុសិតេ, សុរាមំសបពោធនេ;
‘‘Citraggaḷerughusite, surāmaṃsapabodhane;
សិវិរាជស្ស ភទ្ទន្តេ, តត្ថស្សំ មហេសី បិយា’’។
Sivirājassa bhaddante, tatthassaṃ mahesī piyā’’.
១៦៦៦.
1666.
‘‘យេ តេ ទស វរា ទិន្នា, មយា សព្ពង្គសោភនេ;
‘‘Ye te dasa varā dinnā, mayā sabbaṅgasobhane;
សិវិរាជស្ស វិជិតេ, សព្ពេ តេ លច្ឆសី វរេ។
Sivirājassa vijite, sabbe te lacchasī vare.
១៦៦៧.
1667.
‘‘ឥទំ វត្វាន មឃវា, ទេវរាជា សុជម្បតិ;
‘‘Idaṃ vatvāna maghavā, devarājā sujampati;
ផុស្សតិយា វរំ ទត្វា, អនុមោទិត្ថ វាសវោ។
Phussatiyā varaṃ datvā, anumodittha vāsavo.
ទសវរកថា នាម។
Dasavarakathā nāma.
ហេមវន្តំ
Hemavantaṃ
១៦៦៨.
1668.
‘‘បរូឡ្ហកច្ឆនខលោមា , បង្កទន្តា រជស្សិរា;
‘‘Parūḷhakacchanakhalomā , paṅkadantā rajassirā;
បគ្គយ្ហ ទក្ខិណំ ពាហុំ, កិំ មំ យាចន្តិ ព្រាហ្មណា’’។
Paggayha dakkhiṇaṃ bāhuṃ, kiṃ maṃ yācanti brāhmaṇā’’.
១៦៦៩.
1669.
‘‘រតនំ ទេវ យាចាម, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនំ;
‘‘Ratanaṃ deva yācāma, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ;
ទទាហិ បវរំ នាគំ, ឦសាទន្តំ ឧរូឡ្ហវំ’’។
Dadāhi pavaraṃ nāgaṃ, īsādantaṃ urūḷhavaṃ’’.
១៦៧០.
1670.
‘‘ទទាមិ ន វិកម្បាមិ, យំ មំ យាចន្តិ ព្រាហ្មណា;
‘‘Dadāmi na vikampāmi, yaṃ maṃ yācanti brāhmaṇā;
បភិន្នំ កុញ្ជរំ ទន្តិំ, ឱបវយ្ហំ គជុត្តមំ’’។
Pabhinnaṃ kuñjaraṃ dantiṃ, opavayhaṃ gajuttamaṃ’’.
១៦៧១.
1671.
‘‘ហត្ថិក្ខន្ធតោ ឱរុយ្ហ, រាជា ចាគាធិមានសោ;
‘‘Hatthikkhandhato oruyha, rājā cāgādhimānaso;
ព្រាហ្មណានំ អទា ទានំ, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនោ’’។
Brāhmaṇānaṃ adā dānaṃ, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano’’.
១៦៧២.
1672.
‘‘តទាសិ យំ ភិំសនកំ, តទាសិ លោមហំសនំ;
‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;
ហត្ថិនាគេ បទិន្នម្ហិ, មេទនី សម្បកម្បថ។
Hatthināge padinnamhi, medanī sampakampatha.
១៦៧៣.
1673.
‘‘តទាសិ យំ ភិំសនកំ, តទាសិ លោមហំសនំ;
‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;
ហត្ថិនាគេ បទិន្នម្ហិ, ខុព្ភិត្ថ នគរំ តទា។
Hatthināge padinnamhi, khubbhittha nagaraṃ tadā.
១៦៧៤.
1674.
‘‘សមាកុលំ បុរំ អាសិ, ឃោសោ ច វិបុលោ មហា;
‘‘Samākulaṃ puraṃ āsi, ghoso ca vipulo mahā;
ហត្ថិនាគេ បទិន្នម្ហិ, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ’’។
Hatthināge padinnamhi, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane’’.
១៦៧៥.
1675.
‘‘ឧគ្គា ច រាជបុត្តា ច, វេសិយានា ច ព្រាហ្មណា;
‘‘Uggā ca rājaputtā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;
ហត្ថារោហា អនីកដ្ឋា, រថិកា បត្តិការកា។
Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā.
១៦៧៦.
1676.
‘‘កេវលោ ចាបិ និគមោ, សិវយោ ច សមាគតា;
‘‘Kevalo cāpi nigamo, sivayo ca samāgatā;
ទិស្វា នាគំ នីយមានំ, តេ រញ្ញោ បដិវេទយុំ។
Disvā nāgaṃ nīyamānaṃ, te rañño paṭivedayuṃ.
១៦៧៧.
1677.
‘‘វិធមំ ទេវ តេ រដ្ឋំ, បុត្តោ វេស្សន្តរោ តវ;
‘‘Vidhamaṃ deva te raṭṭhaṃ, putto vessantaro tava;
កថំ នោ ហត្ថិនំ ទជ្ជា, នាគំ រដ្ឋស្ស បូជិតំ។
Kathaṃ no hatthinaṃ dajjā, nāgaṃ raṭṭhassa pūjitaṃ.
១៦៧៨.
1678.
‘‘កថំ នោ កុញ្ជរំ ទជ្ជា, ឦសាទន្តំ ឧរូឡ្ហវំ;
‘‘Kathaṃ no kuñjaraṃ dajjā, īsādantaṃ urūḷhavaṃ;
ខេត្តញ្ញុំ សព្ពយុទ្ធានំ, សព្ពសេតំ គជុត្តមំ។
Khettaññuṃ sabbayuddhānaṃ, sabbasetaṃ gajuttamaṃ.
១៦៧៩.
1679.
‘‘បណ្ឌុកម្ពលសញ្ឆន្នំ, បភិន្នំ សត្តុមទ្ទនំ;
‘‘Paṇḍukambalasañchannaṃ, pabhinnaṃ sattumaddanaṃ;
ទន្តិំ សវាឡពីជនិំ, សេតំ កេលាសសាទិសំ។
Dantiṃ savāḷabījaniṃ, setaṃ kelāsasādisaṃ.
១៦៨០.
1680.
‘‘សសេតច្ឆត្តំ សឧបាធេយ្យំ, សាថព្ពនំ សហត្ថិបំ;
‘‘Sasetacchattaṃ saupādheyyaṃ, sāthabbanaṃ sahatthipaṃ;
១៦៨១.
1681.
ឯតំ ខោ ទានំ បតិរូបំ, ឯតំ ខោ ព្រាហ្មណារហំ។
Etaṃ kho dānaṃ patirūpaṃ, etaṃ kho brāhmaṇārahaṃ.
១៦៨២.
1682.
កថំ វេស្សន្តរោ បុត្តោ, គជំ ភាជេតិ សញ្ជយ។
Kathaṃ vessantaro putto, gajaṃ bhājeti sañjaya.
១៦៨៣.
1683.
‘‘សចេ ត្វំ ន ករិស្សសិ, សិវីនំ វចនំ ឥទំ;
‘‘Sace tvaṃ na karissasi, sivīnaṃ vacanaṃ idaṃ;
មញ្ញេ តំ សហ បុត្តេន, សិវី ហត្ថេ ករិស្សរេ’’។
Maññe taṃ saha puttena, sivī hatthe karissare’’.
១៦៨៤.
1684.
‘‘កាមំ ជនបទោ មាសិ, រដ្ឋញ្ចាបិ វិនស្សតុ;
‘‘Kāmaṃ janapado māsi, raṭṭhañcāpi vinassatu;
នាហំ សិវីនំ វចនា, រាជបុត្តំ អទូសកំ;
Nāhaṃ sivīnaṃ vacanā, rājaputtaṃ adūsakaṃ;
បព្ពាជេយ្យំ សកា រដ្ឋា, បុត្តោ ហិ មម ឱរសោ។
Pabbājeyyaṃ sakā raṭṭhā, putto hi mama oraso.
១៦៨៥.
1685.
‘‘កាមំ ជនបទោ មាសិ, រដ្ឋញ្ចាបិ វិនស្សតុ;
‘‘Kāmaṃ janapado māsi, raṭṭhañcāpi vinassatu;
នាហំ សិវីនំ វចនា, រាជបុត្តំ អទូសកំ;
Nāhaṃ sivīnaṃ vacanā, rājaputtaṃ adūsakaṃ;
បព្ពាជេយ្យំ សកា រដ្ឋា, បុត្តោ ហិ មម អត្រជោ។
Pabbājeyyaṃ sakā raṭṭhā, putto hi mama atrajo.
១៦៨៦.
1686.
‘‘ន ចាហំ តស្មិំ ទុព្ភេយ្យំ, អរិយសីលវតោ ហិ សោ;
‘‘Na cāhaṃ tasmiṃ dubbheyyaṃ, ariyasīlavato hi so;
អសិលោកោបិ មេ អស្ស, បាបញ្ច បសវេ ពហុំ;
Asilokopi me assa, pāpañca pasave bahuṃ;
កថំ វេស្សន្តរំ បុត្តំ, សត្ថេន ឃាតយាមសេ’’។
Kathaṃ vessantaraṃ puttaṃ, satthena ghātayāmase’’.
១៦៨៧.
1687.
‘‘មា នំ ទណ្ឌេន សត្ថេន, ន ហិ សោ ពន្ធនារហោ;
‘‘Mā naṃ daṇḍena satthena, na hi so bandhanāraho;
បព្ពាជេហិ ច នំ រដ្ឋា, វង្កេ វសតុ បព្ពតេ’’។
Pabbājehi ca naṃ raṭṭhā, vaṅke vasatu pabbate’’.
១៦៨៨.
1688.
‘‘ឯសោ ចេ សិវីនំ ឆន្ទោ, ឆន្ទំ ន បនុទាមសេ;
‘‘Eso ce sivīnaṃ chando, chandaṃ na panudāmase;
ឥមំ សោ វសតុ រត្តិំ, កាមេ ច បរិភុញ្ជតុ។
Imaṃ so vasatu rattiṃ, kāme ca paribhuñjatu.
១៦៨៩.
1689.
សមគ្គា សិវយោ ហុត្វា, រដ្ឋា បព្ពាជយន្តុ នំ’’។
Samaggā sivayo hutvā, raṭṭhā pabbājayantu naṃ’’.
១៦៩០.
1690.
‘‘ឧដ្ឋេហិ កត្តេ តរមានោ, គន្ត្វា វេស្សន្តរំ វទ;
‘‘Uṭṭhehi katte taramāno, gantvā vessantaraṃ vada;
សិវយោ ទេវ តេ កុទ្ធា, នេគមា ច សមាគតា។
Sivayo deva te kuddhā, negamā ca samāgatā.
១៦៩១.
1691.
‘‘ឧគ្គា ច រាជបុត្តា ច, វេសិយានា ច ព្រាហ្មណា;
‘‘Uggā ca rājaputtā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;
ហត្ថារោហា អនីកដ្ឋា, រថិកា បត្តិការកា;
Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;
កេវលោ ចាបិ និគមោ, សិវយោ ច សមាគតា។
Kevalo cāpi nigamo, sivayo ca samāgatā.
១៦៩២.
1692.
‘‘អស្មា រត្យា វិវសានេ, សូរិយស្សុគ្គមនំ បតិ;
‘‘Asmā ratyā vivasāne, sūriyassuggamanaṃ pati;
សមគ្គា សិវយោ ហុត្វា, រដ្ឋា បព្ពាជយន្តិ តំ។
Samaggā sivayo hutvā, raṭṭhā pabbājayanti taṃ.
១៦៩៣.
1693.
‘‘ស កត្តា តរមានោវ, សិវិរាជេន បេសិតោ;
‘‘Sa kattā taramānova, sivirājena pesito;
អាមុត្តហត្ថាភរណា, សុវត្ថោ ចន្ទនភូសិតោ។
Āmuttahatthābharaṇā, suvattho candanabhūsito.
១៦៩៤.
1694.
‘‘សីសំ ន្ហាតោ ឧទកេ សោ, អាមុត្តមណិកុណ្ឌលោ;
‘‘Sīsaṃ nhāto udake so, āmuttamaṇikuṇḍalo;
ឧបាគមិ បុរំ រម្មំ, វេស្សន្តរនិវេសនំ។
Upāgami puraṃ rammaṃ, vessantaranivesanaṃ.
១៦៩៥.
1695.
‘‘តត្ថទ្ទស កុមារំ សោ, រមមានំ សកេ បុរេ;
‘‘Tatthaddasa kumāraṃ so, ramamānaṃ sake pure;
បរិកិណ្ណំ អមច្ចេហិ, តិទសានំវ វាសវំ។
Parikiṇṇaṃ amaccehi, tidasānaṃva vāsavaṃ.
១៦៩៦.
1696.
‘‘សោ តត្ថ គន្ត្វា តរមានោ, កត្តា វេស្សន្តរំព្រវិ;
‘‘So tattha gantvā taramāno, kattā vessantaraṃbravi;
ទុក្ខំ តេ វេទយិស្សាមិ, មា មេ កុជ្ឈិ រថេសភ។
Dukkhaṃ te vedayissāmi, mā me kujjhi rathesabha.
១៦៩៧.
1697.
‘‘វន្ទិត្វា រោទមានោ សោ, កត្តា រាជានមព្រវិ;
‘‘Vanditvā rodamāno so, kattā rājānamabravi;
ភត្តា មេសិ មហារាជ, សព្ពកាមរសាហរោ។
Bhattā mesi mahārāja, sabbakāmarasāharo.
១៦៩៨.
1698.
‘‘ទុក្ខំ តេ វេទយិស្សាមិ, តត្ថ អស្សាសយន្តុ មំ;
‘‘Dukkhaṃ te vedayissāmi, tattha assāsayantu maṃ;
សិវយោ ទេវ តេ កុទ្ធា, នេគមា ច សមាគតា។
Sivayo deva te kuddhā, negamā ca samāgatā.
១៦៩៩.
1699.
‘‘ឧគ្គា ច រាជបុត្តា ច, វេសិយានា ច ព្រាហ្មណា;
‘‘Uggā ca rājaputtā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;
ហត្ថារោហា អនីកដ្ឋា, រថិកា បត្តិការកា;
Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;
កេវលោ ចាបិ និគមោ, សិវយោ ច សមាគតា។
Kevalo cāpi nigamo, sivayo ca samāgatā.
១៧០០.
1700.
‘‘អស្មា រត្យា វិវសានេ, សូរិយស្សុគ្គមនំ បតិ;
‘‘Asmā ratyā vivasāne, sūriyassuggamanaṃ pati;
សមគ្គា សិវយោ ហុត្វា, រដ្ឋា បព្ពាជយន្តិ តំ’’។
Samaggā sivayo hutvā, raṭṭhā pabbājayanti taṃ’’.
១៧០១.
1701.
‘‘កិស្មិំ មេ សិវយោ កុទ្ធា, នាហំ បស្សាមិ ទុក្កដំ;
‘‘Kismiṃ me sivayo kuddhā, nāhaṃ passāmi dukkaṭaṃ;
តំ មេ កត្តេ វិយាចិក្ខ, កស្មា បព្ពាជយន្តិ មំ’’។
Taṃ me katte viyācikkha, kasmā pabbājayanti maṃ’’.
១៧០២.
1702.
‘‘ឧគ្គា ច រាជបុត្តា ច, វេសិយានា ច ព្រាហ្មណា;
‘‘Uggā ca rājaputtā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;
ហត្ថារោហា អនីកដ្ឋា, រថិកា បត្តិការកា;
Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;
នាគទានេន ខិយ្យន្តិ, តស្មា បព្ពាជយន្តិ តំ’’។
Nāgadānena khiyyanti, tasmā pabbājayanti taṃ’’.
១៧០៣.
1703.
‘‘ហទយំ ចក្ខុម្បហំ ទជ្ជំ, កិំ មេ ពាហិរកំ ធនំ;
‘‘Hadayaṃ cakkhumpahaṃ dajjaṃ, kiṃ me bāhirakaṃ dhanaṃ;
ហិរញ្ញំ វា សុវណ្ណំ វា, មុត្តា វេឡុរិយា មណិ។
Hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā, muttā veḷuriyā maṇi.
១៧០៤.
1704.
‘‘ទក្ខិណំ វាបហំ ពាហុំ, ទិស្វា យាចកមាគតេ;
‘‘Dakkhiṇaṃ vāpahaṃ bāhuṃ, disvā yācakamāgate;
ទទេយ្យំ ន វិកម្បេយ្យំ, ទានេ មេ រមតេ មនោ។
Dadeyyaṃ na vikampeyyaṃ, dāne me ramate mano.
១៧០៥.
1705.
‘‘កាមំ មំ សិវយោ សព្ពេ, បព្ពាជេន្តុ ហនន្តុ វា;
‘‘Kāmaṃ maṃ sivayo sabbe, pabbājentu hanantu vā;
នេវ ទានា វិរមិស្សំ, កាមំ ឆិន្ទន្តុ សត្តធា’’។
Neva dānā viramissaṃ, kāmaṃ chindantu sattadhā’’.
១៧០៦.
1706.
‘‘ឯវំ តំ សិវយោ អាហុ, នេគមា ច សមាគតា;
‘‘Evaṃ taṃ sivayo āhu, negamā ca samāgatā;
កោន្តិមារាយ តីរេន, គិរិមារញ្ជរំ បតិ;
Kontimārāya tīrena, girimārañjaraṃ pati;
យេន បព្ពាជិតា យន្តិ, តេន គច្ឆតុ សុព្ពតោ’’។
Yena pabbājitā yanti, tena gacchatu subbato’’.
១៧០៧.
1707.
‘‘សោហំ តេន គមិស្សាមិ, យេន គច្ឆន្តិ ទូសកា;
‘‘Sohaṃ tena gamissāmi, yena gacchanti dūsakā;
រត្តិន្ទិវំ មេ ខមថ, យាវ ទានំ ទទាមហំ’’។
Rattindivaṃ me khamatha, yāva dānaṃ dadāmahaṃ’’.
១៧០៨.
1708.
‘‘អាមន្តយិត្ថ រាជានំ, មទ្ទិំ សព្ពង្គសោភនំ;
‘‘Āmantayittha rājānaṃ, maddiṃ sabbaṅgasobhanaṃ;
យំ តេ កិញ្ចិ មយា ទិន្នំ, ធនំ ធញ្ញញ្ច វិជ្ជតិ។
Yaṃ te kiñci mayā dinnaṃ, dhanaṃ dhaññañca vijjati.
១៧០៩.
1709.
‘‘ហិរញ្ញំ វា សុវណ្ណំ វា, មុត្តា វេឡុរិយា ពហូ;
‘‘Hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā, muttā veḷuriyā bahū;
សព្ពំ តំ និទហេយ្យាសិ, យញ្ច តេ បេត្តិកំ ធនំ។
Sabbaṃ taṃ nidaheyyāsi, yañca te pettikaṃ dhanaṃ.
១៧១០.
1710.
‘‘តមព្រវិ រាជបុត្តី, មទ្ទី សព្ពង្គសោភនា;
‘‘Tamabravi rājaputtī, maddī sabbaṅgasobhanā;
កុហិំ ទេវ និទហាមិ, តំ មេ អក្ខាហិ បុច្ឆិតោ’’។
Kuhiṃ deva nidahāmi, taṃ me akkhāhi pucchito’’.
១៧១១.
1711.
‘‘សីលវន្តេសុ ទជ្ជាសិ, ទានំ មទ្ទិ យថារហំ;
‘‘Sīlavantesu dajjāsi, dānaṃ maddi yathārahaṃ;
ន ហិ ទានា បរំ អត្ថិ, បតិដ្ឋា សព្ពបាណិនំ។
Na hi dānā paraṃ atthi, patiṭṭhā sabbapāṇinaṃ.
១៧១២.
1712.
‘‘បុត្តេសុ មទ្ទិ ទយេសិ, សស្សុយា សសុរម្ហិ ច;
‘‘Puttesu maddi dayesi, sassuyā sasuramhi ca;
យោ ច តំ ភត្តា មញ្ញេយ្យ, សក្កច្ចំ តំ ឧបដ្ឋហេ។
Yo ca taṃ bhattā maññeyya, sakkaccaṃ taṃ upaṭṭhahe.
១៧១៣.
1713.
‘‘នោ ចេ តំ ភត្តា មញ្ញេយ្យ, មយា វិប្បវសេន តេ;
‘‘No ce taṃ bhattā maññeyya, mayā vippavasena te;
អញ្ញំ ភត្តារំ បរិយេស, មា កិសិត្ថោ 13 មយា វិនា’’។
Aññaṃ bhattāraṃ pariyesa, mā kisittho 14 mayā vinā’’.
១៧១៤.
1714.
‘‘អហញ្ហិ វនំ គច្ឆាមិ, ឃោរំ វាឡមិគាយុតំ;
‘‘Ahañhi vanaṃ gacchāmi, ghoraṃ vāḷamigāyutaṃ;
សំសយោ ជីវិតំ មយ្ហំ, ឯកកស្ស ព្រហាវនេ’’។
Saṃsayo jīvitaṃ mayhaṃ, ekakassa brahāvane’’.
១៧១៥.
1715.
‘‘តមព្រវិ រាជបុត្តី, មទ្ទី សព្ពង្គសោភនា;
‘‘Tamabravi rājaputtī, maddī sabbaṅgasobhanā;
‘‘អភុម្មេ កថំ នុ ភណសិ, បាបកំ វត ភាសសិ។
‘‘Abhumme kathaṃ nu bhaṇasi, pāpakaṃ vata bhāsasi.
១៧១៦.
1716.
‘‘នេស ធម្មោ មហារាជ, យំ ត្វំ គច្ឆេយ្យ ឯកកោ;
‘‘Nesa dhammo mahārāja, yaṃ tvaṃ gaccheyya ekako;
អហម្បិ តេន គច្ឆាមិ, យេន គច្ឆសិ ខត្តិយ។
Ahampi tena gacchāmi, yena gacchasi khattiya.
១៧១៧.
1717.
‘‘មរណំ វា តយា សទ្ធិំ, ជីវិតំ វា តយា វិនា;
‘‘Maraṇaṃ vā tayā saddhiṃ, jīvitaṃ vā tayā vinā;
តទេវ មរណំ សេយ្យោ, យំ ចេ ជីវេ តយា វិនា។
Tadeva maraṇaṃ seyyo, yaṃ ce jīve tayā vinā.
១៧១៨.
1718.
១៧១៩.
1719.
‘‘យថា អារញ្ញកំ នាគំ, ទន្តិំ អន្វេតិ ហត្ថិនី;
‘‘Yathā āraññakaṃ nāgaṃ, dantiṃ anveti hatthinī;
ជេស្សន្តំ គិរិទុគ្គេសុ, សមេសុ វិសមេសុ ច។
Jessantaṃ giriduggesu, samesu visamesu ca.
១៧២០.
1720.
‘‘ឯវំ តំ អនុគច្ឆាមិ, បុត្តេ អាទាយ បច្ឆតោ;
‘‘Evaṃ taṃ anugacchāmi, putte ādāya pacchato;
សុភរា តេ ភវិស្សាមិ, ន តេ ហេស្សាមិ ទុព្ភរា។
Subharā te bhavissāmi, na te hessāmi dubbharā.
១៧២១.
1721.
‘‘ឥមេ កុមារេ បស្សន្តោ, មញ្ជុកេ បិយភាណិនេ;
‘‘Ime kumāre passanto, mañjuke piyabhāṇine;
១៧២២.
1722.
‘‘ឥមេ កុមារេ បស្សន្តោ, មញ្ជុកេ បិយភាណិនេ;
‘‘Ime kumāre passanto, mañjuke piyabhāṇine;
កីឡន្តេ វនគុម្ពស្មិំ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Kīḷante vanagumbasmiṃ, na rajjassa sarissasi.
១៧២៣.
1723.
‘‘ឥមេ កុមារេ បស្សន្តោ, មញ្ជុកេ បិយភាណិនេ;
‘‘Ime kumāre passanto, mañjuke piyabhāṇine;
អស្សមេ រមណីយម្ហិ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Assame ramaṇīyamhi, na rajjassa sarissasi.
១៧២៤.
1724.
‘‘ឥមេ កុមារេ បស្សន្តោ, មញ្ជុកេ បិយភាណិនេ;
‘‘Ime kumāre passanto, mañjuke piyabhāṇine;
កីឡន្តេ អស្សមេ រម្មេ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Kīḷante assame ramme, na rajjassa sarissasi.
១៧២៥.
1725.
‘‘ឥមេ កុមារេ បស្សន្តោ, មាលធារី អលង្កតេ;
‘‘Ime kumāre passanto, māladhārī alaṅkate;
អស្សមេ រមណីយម្ហិ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Assame ramaṇīyamhi, na rajjassa sarissasi.
១៧២៦.
1726.
‘‘ឥមេ កុមារេ បស្សន្តោ, មាលធារី អលង្កតេ;
‘‘Ime kumāre passanto, māladhārī alaṅkate;
កីឡន្តេ អស្សមេ រម្មេ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Kīḷante assame ramme, na rajjassa sarissasi.
១៧២៧.
1727.
‘‘យទា ទក្ខិសិ នច្ចន្តេ, កុមារេ មាលធារិនេ;
‘‘Yadā dakkhisi naccante, kumāre māladhārine;
អស្សមេ រមណីយម្ហិ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Assame ramaṇīyamhi, na rajjassa sarissasi.
១៧២៨.
1728.
‘‘យទា ទក្ខិសិ នច្ចន្តេ, កុមារេ មាលធារិនេ;
‘‘Yadā dakkhisi naccante, kumāre māladhārine;
កីឡន្តេ អស្សមេ រម្មេ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Kīḷante assame ramme, na rajjassa sarissasi.
១៧២៩.
1729.
‘‘យទា ទក្ខិសិ មាតង្គំ, កុញ្ជរំ សដ្ឋិហាយនំ;
‘‘Yadā dakkhisi mātaṅgaṃ, kuñjaraṃ saṭṭhihāyanaṃ;
ឯកំ អរញ្ញេ ចរន្តំ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Ekaṃ araññe carantaṃ, na rajjassa sarissasi.
១៧៣០.
1730.
‘‘យទា ទក្ខិសិ មាតង្គំ, កុញ្ជរំ សដ្ឋិហាយនំ;
‘‘Yadā dakkhisi mātaṅgaṃ, kuñjaraṃ saṭṭhihāyanaṃ;
សាយំ បាតោ វិចរន្តំ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Sāyaṃ pāto vicarantaṃ, na rajjassa sarissasi.
១៧៣១.
1731.
‘‘យទា ករេណុសង្ឃស្ស, យូថស្ស បុរតោ វជំ;
‘‘Yadā kareṇusaṅghassa, yūthassa purato vajaṃ;
កោញ្ចំ កាហតិ មាតង្គោ, កុញ្ជរោ សដ្ឋិហាយនោ;
Koñcaṃ kāhati mātaṅgo, kuñjaro saṭṭhihāyano;
តស្ស តំ នទតោ សុត្វា, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Tassa taṃ nadato sutvā, na rajjassa sarissasi.
១៧៣២.
1732.
‘‘ទុភតោ វនវិកាសេ, យទា ទក្ខិសិ កាមទោ;
‘‘Dubhato vanavikāse, yadā dakkhisi kāmado;
វនេ វាឡមិគាកិណ្ណេ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Vane vāḷamigākiṇṇe, na rajjassa sarissasi.
១៧៣៣.
1733.
‘‘មិគំ ទិស្វាន សាយន្ហំ, បញ្ចមាលិនមាគតំ;
‘‘Migaṃ disvāna sāyanhaṃ, pañcamālinamāgataṃ;
កិម្បុរិសេ ច នច្ចន្តេ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Kimpurise ca naccante, na rajjassa sarissasi.
១៧៣៤.
1734.
‘‘យទា សោស្សសិ និគ្ឃោសំ, សន្ទមានាយ សិន្ធុយា;
‘‘Yadā sossasi nigghosaṃ, sandamānāya sindhuyā;
គីតំ កិម្បុរិសានញ្ច, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Gītaṃ kimpurisānañca, na rajjassa sarissasi.
១៧៣៥.
1735.
‘‘យទា សោស្សសិ និគ្ឃោសំ, គិរិគព្ភរចារិនោ;
‘‘Yadā sossasi nigghosaṃ, girigabbharacārino;
វស្សមានស្សុលូកស្ស, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Vassamānassulūkassa, na rajjassa sarissasi.
១៧៣៦.
1736.
‘‘យទា សីហស្ស ព្យគ្ឃស្ស, ខគ្គស្ស គវយស្ស ច;
‘‘Yadā sīhassa byagghassa, khaggassa gavayassa ca;
វនេ សោស្សសិ វាឡានំ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Vane sossasi vāḷānaṃ, na rajjassa sarissasi.
១៧៣៧.
1737.
‘‘យទា មោរីហិ បរិកិណ្ណំ, ពរិហីនំ មត្ថកាសិនំ;
‘‘Yadā morīhi parikiṇṇaṃ, barihīnaṃ matthakāsinaṃ;
មោរំ ទក្ខិសិ នច្ចន្តំ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Moraṃ dakkhisi naccantaṃ, na rajjassa sarissasi.
១៧៣៨.
1738.
‘‘យទា មោរីហិ បរិកិណ្ណំ, អណ្ឌជំ ចិត្របក្ខិនំ;
‘‘Yadā morīhi parikiṇṇaṃ, aṇḍajaṃ citrapakkhinaṃ;
មោរំ ទក្ខិសិ នច្ចន្តំ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Moraṃ dakkhisi naccantaṃ, na rajjassa sarissasi.
១៧៣៩.
1739.
‘‘យទា មោរីហិ បរិកិណ្ណំ, នីលគីវំ សិខណ្ឌិនំ;
‘‘Yadā morīhi parikiṇṇaṃ, nīlagīvaṃ sikhaṇḍinaṃ;
មោរំ ទក្ខិសិ នច្ចន្តំ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Moraṃ dakkhisi naccantaṃ, na rajjassa sarissasi.
១៧៤០.
1740.
‘‘យទា ទក្ខិសិ ហេមន្តេ, បុប្ផិតេ ធរណីរុហេ;
‘‘Yadā dakkhisi hemante, pupphite dharaṇīruhe;
សុរភិំ សម្បវាយន្តេ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Surabhiṃ sampavāyante, na rajjassa sarissasi.
១៧៤១.
1741.
ឥន្ទគោបកសញ្ឆន្នំ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Indagopakasañchannaṃ, na rajjassa sarissasi.
១៧៤២.
1742.
‘‘យទា ទក្ខិសិ ហេមន្តេ, បុប្ផិតេ ធរណីរុហេ;
‘‘Yadā dakkhisi hemante, pupphite dharaṇīruhe;
សុរភិំ សម្បវាយន្តេ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ។
Surabhiṃ sampavāyante, na rajjassa sarissasi.
១៧៤៣.
1743.
‘‘យទា ហេមន្តិកេ មាសេ, វនំ ទក្ខិសិ បុប្ផិតំ;
‘‘Yadā hemantike māse, vanaṃ dakkhisi pupphitaṃ;
ឱបុប្ផានិ ច បទ្មានិ, ន រជ្ជស្ស សរិស្សសិ’’។
Opupphāni ca padmāni, na rajjassa sarissasi’’.
ហេមវន្តំ នាម។
Hemavantaṃ nāma.
ទានកណ្ឌំ
Dānakaṇḍaṃ
១៧៤៤.
1744.
‘‘តេសំ លាលប្បិតំ សុត្វា, បុត្តស្ស សុណិសាយ ច;
‘‘Tesaṃ lālappitaṃ sutvā, puttassa suṇisāya ca;
១៧៤៥.
1745.
‘‘សេយ្យោ វិសំ មេ ខាយិតំ, បបាតា បបតេយ្យហំ;
‘‘Seyyo visaṃ me khāyitaṃ, papātā papateyyahaṃ;
រជ្ជុយា ពជ្ឈ មិយ្យាហំ, កស្មា វេស្សន្តរំ បុត្តំ;
Rajjuyā bajjha miyyāhaṃ, kasmā vessantaraṃ puttaṃ;
បព្ពាជេន្តិ អទូសកំ។
Pabbājenti adūsakaṃ.
១៧៤៦.
1746.
‘‘អជ្ឈាយកំ ទានបតិំ, យាចយោគំ អមច្ឆរិំ;
‘‘Ajjhāyakaṃ dānapatiṃ, yācayogaṃ amacchariṃ;
បូជិតំ បដិរាជូហិ, កិត្តិមន្តំ យសស្សិនំ;
Pūjitaṃ paṭirājūhi, kittimantaṃ yasassinaṃ;
កស្មា វេស្សន្តរំ បុត្តំ, បព្ពាជេន្តិ អទូសកំ។
Kasmā vessantaraṃ puttaṃ, pabbājenti adūsakaṃ.
១៧៤៧.
1747.
‘‘មាតាបេត្តិភរំ ជន្តុំ, កុលេ ជេដ្ឋាបចាយិកំ;
‘‘Mātāpettibharaṃ jantuṃ, kule jeṭṭhāpacāyikaṃ;
កស្មា វេស្សន្តរំ បុត្តំ, បព្ពាជេន្តិ អទូសកំ។
Kasmā vessantaraṃ puttaṃ, pabbājenti adūsakaṃ.
១៧៤៨.
1748.
‘‘រញ្ញោ ហិតំ ទេវិហិតំ, ញាតីនំ សខិនំ ហិតំ;
‘‘Rañño hitaṃ devihitaṃ, ñātīnaṃ sakhinaṃ hitaṃ;
ហិតំ សព្ពស្ស រដ្ឋស្ស, កស្មា វេស្សន្តរំ បុត្តំ;
Hitaṃ sabbassa raṭṭhassa, kasmā vessantaraṃ puttaṃ;
បព្ពាជេន្តិ អទូសកំ។
Pabbājenti adūsakaṃ.
១៧៤៩.
1749.
‘‘មធូនិវ បលាតានិ, អម្ពាវ បតិតា ឆមា;
‘‘Madhūniva palātāni, ambāva patitā chamā;
ឯវំ ហេស្សតិ តេ រដ្ឋំ, បព្ពាជេន្តិ អទូសកំ។
Evaṃ hessati te raṭṭhaṃ, pabbājenti adūsakaṃ.
១៧៥០.
1750.
‘‘ហំសោ និខីណបត្តោវ, បល្លលស្មិំ អនូទកេ;
‘‘Haṃso nikhīṇapattova, pallalasmiṃ anūdake;
អបវិដ្ឋោ អមច្ចេហិ, ឯកោ រាជា វិហិយ្យសិ។
Apaviṭṭho amaccehi, eko rājā vihiyyasi.
១៧៥១.
1751.
‘‘តំ តំ ព្រូមិ មហារាជ, អត្ថោ តេ មា ឧបច្ចគា;
‘‘Taṃ taṃ brūmi mahārāja, attho te mā upaccagā;
មា នំ សិវីនំ វចនា, បព្ពាជេសិ អទូសកំ’’។
Mā naṃ sivīnaṃ vacanā, pabbājesi adūsakaṃ’’.
១៧៥២.
1752.
‘‘ធម្មស្សាបចិតិំ កុម្មិ, សិវីនំ វិនយំ ធជំ;
‘‘Dhammassāpacitiṃ kummi, sivīnaṃ vinayaṃ dhajaṃ;
បព្ពាជេមិ សកំ បុត្តំ, បាណា បិយតរោ ហិ មេ’’។
Pabbājemi sakaṃ puttaṃ, pāṇā piyataro hi me’’.
១៧៥៣.
1753.
‘‘យស្ស បុព្ពេ ធជគ្គានិ, កណិការាវ បុប្ផិតា;
‘‘Yassa pubbe dhajaggāni, kaṇikārāva pupphitā;
យាយន្តមនុយាយន្តិ, ស្វជ្ជេកោវ គមិស្សតិ។
Yāyantamanuyāyanti, svajjekova gamissati.
១៧៥៤.
1754.
‘‘យស្ស បុព្ពេ ធជគ្គានិ, កណិការវនានិវ;
‘‘Yassa pubbe dhajaggāni, kaṇikāravanāniva;
យាយន្តមនុយាយន្តិ , ស្វជ្ជេកោវ គមិស្សតិ។
Yāyantamanuyāyanti , svajjekova gamissati.
១៧៥៥.
1755.
‘‘យស្ស បុព្ពេ អនីកានិ, កណិការាវ បុប្ផិតា;
‘‘Yassa pubbe anīkāni, kaṇikārāva pupphitā;
យាយន្តមនុយាយន្តិ, ស្វជ្ជេកោវ គមិស្សតិ។
Yāyantamanuyāyanti, svajjekova gamissati.
១៧៥៦.
1756.
‘‘យស្ស បុព្ពេ អនីកានិ, កណិការវនានិវ;
‘‘Yassa pubbe anīkāni, kaṇikāravanāniva;
យាយន្តមនុយាយន្តិ, ស្វជ្ជេកោវ គមិស្សតិ។
Yāyantamanuyāyanti, svajjekova gamissati.
១៧៥៧.
1757.
‘‘ឥន្ទគោបកវណ្ណាភា, គន្ធារា បណ្ឌុកម្ពលា;
‘‘Indagopakavaṇṇābhā, gandhārā paṇḍukambalā;
យាយន្តមនុយាយន្តិ, ស្វជ្ជេកោវ គមិស្សតិ។
Yāyantamanuyāyanti, svajjekova gamissati.
១៧៥៨.
1758.
‘‘យោ បុព្ពេ ហត្ថិនា យាតិ, សិវិកាយ រថេន ច;
‘‘Yo pubbe hatthinā yāti, sivikāya rathena ca;
ស្វជ្ជ វេស្សន្តរោ រាជា, កថំ គច្ឆតិ បត្តិកោ។
Svajja vessantaro rājā, kathaṃ gacchati pattiko.
១៧៥៩.
1759.
‘‘កថំ ចន្ទនលិត្តង្គោ, នច្ចគីតប្បពោធនោ;
‘‘Kathaṃ candanalittaṅgo, naccagītappabodhano;
១៧៦០.
1760.
‘‘កស្មា នាភិហរិស្សន្តិ, កាសាវ អជិនានិ ច;
‘‘Kasmā nābhiharissanti, kāsāva ajināni ca;
បវិសន្តំ ព្រហារញ្ញំ, កស្មា ចីរំ ន ពជ្ឈរេ។
Pavisantaṃ brahāraññaṃ, kasmā cīraṃ na bajjhare.
១៧៦១.
1761.
‘‘កថំ នុ ចីរំ ធារេន្តិ, រាជបព្ពាជិតា ជនា;
‘‘Kathaṃ nu cīraṃ dhārenti, rājapabbājitā janā;
កថំ កុសមយំ ចីរំ, មទ្ទី បរិទហិស្សតិ។
Kathaṃ kusamayaṃ cīraṃ, maddī paridahissati.
១៧៦២.
1762.
‘‘កាសិយានិ ច ធារេត្វា, ខោមកោដុម្ពរានិ ច;
‘‘Kāsiyāni ca dhāretvā, khomakoṭumbarāni ca;
កុសចីរានិ ធារេន្តី, កថំ មទ្ទី ករិស្សតិ។
Kusacīrāni dhārentī, kathaṃ maddī karissati.
១៧៦៣.
1763.
‘‘វយ្ហាហិ បរិយាយិត្វា, សិវិកាយ រថេន ច;
‘‘Vayhāhi pariyāyitvā, sivikāya rathena ca;
សា កថជ្ជ អនុជ្ឈង្គី, បថំ គច្ឆតិ បត្តិកា។
Sā kathajja anujjhaṅgī, pathaṃ gacchati pattikā.
១៧៦៤.
1764.
‘‘យស្សា មុទុតលា ហត្ថា, ចរណា ច សុខេធិតា;
‘‘Yassā mudutalā hatthā, caraṇā ca sukhedhitā;
សា កថជ្ជ អនុជ្ឈង្គី, បថំ គច្ឆតិ បត្តិកា។
Sā kathajja anujjhaṅgī, pathaṃ gacchati pattikā.
១៧៦៥.
1765.
‘‘យស្សា មុទុតលា បាទា, ចរណា ច សុខេធិតា;
‘‘Yassā mudutalā pādā, caraṇā ca sukhedhitā;
បាទុកាហិ សុវណ្ណាហិ, បីឡមានាវ គច្ឆតិ;
Pādukāhi suvaṇṇāhi, pīḷamānāva gacchati;
សា កថជ្ជ អនុជ្ឈង្គី, បថំ គច្ឆតិ បត្តិកា។
Sā kathajja anujjhaṅgī, pathaṃ gacchati pattikā.
១៧៦៦.
1766.
‘‘យាស្សុ ឥត្ថិសហស្សានំ, បុរតោ គច្ឆតិ មាលិនី;
‘‘Yāssu itthisahassānaṃ, purato gacchati mālinī;
សា កថជ្ជ អនុជ្ឈង្គី, វនំ គច្ឆតិ ឯកិកា។
Sā kathajja anujjhaṅgī, vanaṃ gacchati ekikā.
១៧៦៧.
1767.
‘‘យាស្សុ សិវាយ សុត្វាន, មុហុំ ឧត្តសតេ បុរេ;
‘‘Yāssu sivāya sutvāna, muhuṃ uttasate pure;
សា កថជ្ជ អនុជ្ឈង្គី, វនំ គច្ឆតិ ភីរុកា។
Sā kathajja anujjhaṅgī, vanaṃ gacchati bhīrukā.
១៧៦៨.
1768.
‘‘យាស្សុ ឥន្ទសគោត្តស្ស, ឧលូកស្ស បវស្សតោ;
‘‘Yāssu indasagottassa, ulūkassa pavassato;
សុត្វាន នទតោ ភីតា, វារុណីវ បវេធតិ;
Sutvāna nadato bhītā, vāruṇīva pavedhati;
សា កថជ្ជ អនុជ្ឈង្គី, វនំ គច្ឆតិ ភីរុកា។
Sā kathajja anujjhaṅgī, vanaṃ gacchati bhīrukā.
១៧៦៩.
1769.
‘‘សកុណី ហតបុត្តាវ, សុញ្ញំ ទិស្វា កុលាវកំ;
‘‘Sakuṇī hataputtāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;
ចិរំ ទុក្ខេន ឈាយិស្សំ, សុញ្ញំ អាគម្មិមំ បុរំ។
Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ, suññaṃ āgammimaṃ puraṃ.
១៧៧០.
1770.
‘‘សកុណី ហតបុត្តាវ, សុញ្ញំ ទិស្វា កុលាវកំ;
‘‘Sakuṇī hataputtāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;
កិសា បណ្ឌុ ភវិស្សាមិ, បិយេ បុត្តេ អបស្សតី។
Kisā paṇḍu bhavissāmi, piye putte apassatī.
១៧៧១.
1771.
‘‘សកុណី ហតបុត្តាវ, សុញ្ញំ ទិស្វា កុលាវកំ;
‘‘Sakuṇī hataputtāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;
តេន តេន បធាវិស្សំ, បិយេ បុត្តេ អបស្សតី។
Tena tena padhāvissaṃ, piye putte apassatī.
១៧៧២.
1772.
ចិរំ ទុក្ខេន ឈាយិស្សំ, សុញ្ញំ អាគម្មិមំ បុរំ។
Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ, suññaṃ āgammimaṃ puraṃ.
១៧៧៣.
1773.
‘‘កុររី ហតឆាបាវ, សុញ្ញំ ទិស្វា កុលាវកំ;
‘‘Kurarī hatachāpāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;
កិសា បណ្ឌុ ភវិស្សាមិ, បិយេ បុត្តេ អបស្សតី។
Kisā paṇḍu bhavissāmi, piye putte apassatī.
១៧៧៤.
1774.
‘‘កុររី ហតឆាបាវ, សុញ្ញំ ទិស្វា កុលាវកំ;
‘‘Kurarī hatachāpāva, suññaṃ disvā kulāvakaṃ;
តេន តេន បធាវិស្សំ, បិយេ បុត្តេ អបស្សតី។
Tena tena padhāvissaṃ, piye putte apassatī.
១៧៧៥.
1775.
‘‘សា នូន ចក្កវាកីវ, បល្លលស្មិំ អនូទកេ;
‘‘Sā nūna cakkavākīva, pallalasmiṃ anūdake;
ចិរំ ទុក្ខេន ឈាយិស្សំ, សុញ្ញំ អាគម្មិមំ បុរំ។
Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ, suññaṃ āgammimaṃ puraṃ.
១៧៧៦.
1776.
‘‘សា នូន ចក្កវាកីវ, បល្លលស្មិំ អនូទកេ;
‘‘Sā nūna cakkavākīva, pallalasmiṃ anūdake;
កិសា បណ្ឌុ ភវិស្សាមិ, បិយេ បុត្តេ អបស្សតី។
Kisā paṇḍu bhavissāmi, piye putte apassatī.
១៧៧៧.
1777.
‘‘សា នូន ចក្កវាកីវ, បល្លលស្មិំ អនូទកេ;
‘‘Sā nūna cakkavākīva, pallalasmiṃ anūdake;
តេន តេន បធាវិស្សំ, បិយេ បុត្តេ អបស្សតី។
Tena tena padhāvissaṃ, piye putte apassatī.
១៧៧៨.
1778.
‘‘ឯវំ មេ វិលបន្តិយា, រាជា បុត្តំ អទូសកំ;
‘‘Evaṃ me vilapantiyā, rājā puttaṃ adūsakaṃ;
បព្ពាជេសិ វនំ រដ្ឋា, មញ្ញេ ហិស្សាមិ ជីវិតំ’’។
Pabbājesi vanaṃ raṭṭhā, maññe hissāmi jīvitaṃ’’.
១៧៧៩.
1779.
ពាហា បគ្គយ្ហ បក្កន្ទុំ, សិវិកញ្ញា សមាគតា។
Bāhā paggayha pakkanduṃ, sivikaññā samāgatā.
១៧៨០.
1780.
‘‘សាលាវ សម្បមថិតា, មាលុតេន បមទ្ទិតា;
‘‘Sālāva sampamathitā, mālutena pamadditā;
សេន្តិ បុត្តា ច ទារា ច, វេស្សន្តរនិវេសនេ។
Senti puttā ca dārā ca, vessantaranivesane.
១៧៨១.
1781.
‘‘ឱរោធា ច កុមារា ច, វេសិយានា ច ព្រាហ្មណា;
‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;
ពាហា បគ្គយ្ហ បក្កន្ទុំ, វេស្សន្តរនិវេសនេ។
Bāhā paggayha pakkanduṃ, vessantaranivesane.
១៧៨២.
1782.
‘‘ហត្ថារោហា អនីកដ្ឋា, រថិកា បត្តិការកា;
‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;
ពាហា បគ្គយ្ហ បក្កន្ទុំ, វេស្សន្តរនិវេសនេ។
Bāhā paggayha pakkanduṃ, vessantaranivesane.
១៧៨៣.
1783.
‘‘តតោ រត្យា វិវសានេ, សូរិយស្សុគ្គមនំ បតិ;
‘‘Tato ratyā vivasāne, sūriyassuggamanaṃ pati;
អថ វេស្សន្តរោ រាជា, ទានំ ទាតុំ ឧបាគមិ។
Atha vessantaro rājā, dānaṃ dātuṃ upāgami.
១៧៨៤.
1784.
‘‘វត្ថានិ វត្ថកាមានំ, សោណ្ឌានំ ទេថ វារុណិំ;
‘‘Vatthāni vatthakāmānaṃ, soṇḍānaṃ detha vāruṇiṃ;
ភោជនំ ភោជនត្ថីនំ, សម្មទេវ បវេច្ឆថ។
Bhojanaṃ bhojanatthīnaṃ, sammadeva pavecchatha.
១៧៨៥.
1785.
‘‘មា ច កិញ្ចិ វនិព្ពកេ, ហេដ្ឋយិត្ថ ឥធាគតេ;
‘‘Mā ca kiñci vanibbake, heṭṭhayittha idhāgate;
តប្បេថ អន្នបានេន, គច្ឆន្តុ បដិបូជិតា។
Tappetha annapānena, gacchantu paṭipūjitā.
១៧៨៦.
1786.
‘‘អថេត្ថ វត្តតី សទ្ទោ, តុមុលោ ភេរវោ មហា;
‘‘Athettha vattatī saddo, tumulo bheravo mahā;
១៧៨៧.
1787.
‘‘តេសុ មត្តា កិលន្តាវ, សម្បតន្តិ វនិព្ពកា;
‘‘Tesu mattā kilantāva, sampatanti vanibbakā;
និក្ខមន្តេ មហារាជេ, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ។
Nikkhamante mahārāje, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
១៧៨៨.
1788.
‘‘អច្ឆេច្ឆុំ វត ភោ រុក្ខំ, នានាផលធរំ ទុមំ;
‘‘Acchecchuṃ vata bho rukkhaṃ, nānāphaladharaṃ dumaṃ;
យថា វេស្សន្តរំ រដ្ឋា, បព្ពាជេន្តិ អទូសកំ។
Yathā vessantaraṃ raṭṭhā, pabbājenti adūsakaṃ.
១៧៨៩.
1789.
‘‘អច្ឆេច្ឆុំ វត ភោ រុក្ខំ, សព្ពកាមទទំ ទុមំ;
‘‘Acchecchuṃ vata bho rukkhaṃ, sabbakāmadadaṃ dumaṃ;
យថា វេស្សន្តរំ រដ្ឋា, បព្ពាជេន្តិ អទូសកំ។
Yathā vessantaraṃ raṭṭhā, pabbājenti adūsakaṃ.
១៧៩០.
1790.
‘‘អច្ឆេច្ឆុំ វត ភោ រុក្ខំ, សព្ពកាមរសាហរំ;
‘‘Acchecchuṃ vata bho rukkhaṃ, sabbakāmarasāharaṃ;
យថា វេស្សន្តរំ រដ្ឋា, បព្ពាជេន្តិ អទូសកំ។
Yathā vessantaraṃ raṭṭhā, pabbājenti adūsakaṃ.
១៧៩១.
1791.
‘‘យេ វុឌ្ឍា យេ ច ទហរា, យេ ច មជ្ឈិមបោរិសា;
‘‘Ye vuḍḍhā ye ca daharā, ye ca majjhimaporisā;
ពាហា បគ្គយ្ហ បក្កន្ទុំ, និក្ខមន្តេ មហារាជេ;
Bāhā paggayha pakkanduṃ, nikkhamante mahārāje;
សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ។
Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
១៧៩២.
1792.
‘‘អតិយក្ខា វស្សវរា, ឥត្ថាគារា ច រាជិនោ;
‘‘Atiyakkhā vassavarā, itthāgārā ca rājino;
ពាហា បគ្គយ្ហ បក្កន្ទុំ, និក្ខមន្តេ មហារាជេ;
Bāhā paggayha pakkanduṃ, nikkhamante mahārāje;
សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ។
Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
១៧៩៣.
1793.
‘‘ថិយោបិ តត្ថ បក្កន្ទុំ, យា តម្ហិ នគរេ អហុ;
‘‘Thiyopi tattha pakkanduṃ, yā tamhi nagare ahu;
និក្ខមន្តេ មហារាជេ, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ។
Nikkhamante mahārāje, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
១៧៩៤.
1794.
‘‘យេ ព្រាហ្មណា យេ ច សមណា, អញ្ញេ វាបិ វនិព្ពកា;
‘‘Ye brāhmaṇā ye ca samaṇā, aññe vāpi vanibbakā;
ពាហា បគ្គយ្ហ បក្កន្ទុំ, អធម្មោ កិរ ភោ ឥតិ។
Bāhā paggayha pakkanduṃ, adhammo kira bho iti.
១៧៩៥.
1795.
‘‘យថា វេស្សន្តរោ រាជា, យជមានោ សកេ បុរេ;
‘‘Yathā vessantaro rājā, yajamāno sake pure;
សិវីនំ វចនត្ថេន, សម្ហា រដ្ឋា និរជ្ជតិ។
Sivīnaṃ vacanatthena, samhā raṭṭhā nirajjati.
១៧៩៦.
1796.
‘‘សត្ត ហត្ថិសតេ ទត្វា, សព្ពាលង្ការភូសិតេ;
‘‘Satta hatthisate datvā, sabbālaṅkārabhūsite;
សុវណ្ណកច្ឆេ មាតង្គេ, ហេមកប្បនវាសសេ។
Suvaṇṇakacche mātaṅge, hemakappanavāsase.
១៧៩៧.
1797.
‘‘អារូឡ្ហេ គាមណីយេហិ, តោមរង្កុសបាណិភិ;
‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, tomaraṅkusapāṇibhi;
ឯស វេស្សន្តរោ រាជា, សម្ហា រដ្ឋា និរជ្ជតិ។
Esa vessantaro rājā, samhā raṭṭhā nirajjati.
១៧៩៨.
1798.
‘‘សត្ត អស្សសតេ ទត្វា, សព្ពាលង្ការភូសិតេ;
‘‘Satta assasate datvā, sabbālaṅkārabhūsite;
អាជានីយេវ ជាតិយា, សិន្ធវេ សីឃវាហនេ។
Ājānīyeva jātiyā, sindhave sīghavāhane.
១៧៩៩.
1799.
‘‘អារូឡ្ហេ គាមណីយេហិ, ឥល្លិយាចាបធារិភិ;
‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, illiyācāpadhāribhi;
ឯស វេស្សន្តរោ រាជា, សម្ហា រដ្ឋា និរជ្ជតិ។
Esa vessantaro rājā, samhā raṭṭhā nirajjati.
១៨០០.
1800.
‘‘សត្ត រថសតេ ទត្វា, សន្នទ្ធេ ឧស្សិតទ្ធជេ;
‘‘Satta rathasate datvā, sannaddhe ussitaddhaje;
ទីបេ អថោបិ វេយគ្ឃេ, សព្ពាលង្ការភូសិតេ។
Dīpe athopi veyagghe, sabbālaṅkārabhūsite.
១៨០១.
1801.
‘‘អារូឡ្ហេ គាមណីយេហិ, ចាបហត្ថេហិ វម្មិភិ;
‘‘Ārūḷhe gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;
ឯស វេស្សន្តរោ រាជា, សម្ហា រដ្ឋា និរជ្ជតិ។
Esa vessantaro rājā, samhā raṭṭhā nirajjati.
១៨០២.
1802.
‘‘សត្ត ឥត្ថិសតេ ទត្វា, ឯកមេកា រថេ ឋិតា;
‘‘Satta itthisate datvā, ekamekā rathe ṭhitā;
សន្នទ្ធា និក្ខរជ្ជូហិ, សុវណ្ណេហិ អលង្កតា។
Sannaddhā nikkharajjūhi, suvaṇṇehi alaṅkatā.
១៨០៣.
1803.
‘‘បីតាលង្ការា បីតវសនា, បីតាភរណវិភូសិតា;
‘‘Pītālaṅkārā pītavasanā, pītābharaṇavibhūsitā;
អឡារបម្ហា ហសុលា, សុសញ្ញា តនុមជ្ឈិមា;
Aḷārapamhā hasulā, susaññā tanumajjhimā;
ឯស វេស្សន្តរោ រាជា, សម្ហា រដ្ឋា និរជ្ជតិ។
Esa vessantaro rājā, samhā raṭṭhā nirajjati.
១៨០៤.
1804.
ឯស វេស្សន្តរោ រាជា, សម្ហា រដ្ឋា និរជ្ជតិ។
Esa vessantaro rājā, samhā raṭṭhā nirajjati.
១៨០៥.
1805.
‘‘សត្ត ទាសិសតេ ទត្វា, សត្ត ទាសសតានិ ច;
‘‘Satta dāsisate datvā, satta dāsasatāni ca;
ឯស វេស្សន្តរោ រាជា, សម្ហា រដ្ឋា និរជ្ជតិ។
Esa vessantaro rājā, samhā raṭṭhā nirajjati.
១៨០៦.
1806.
ឯស វេស្សន្តរោ រាជា, សម្ហា រដ្ឋា និរជ្ជតិ។
Esa vessantaro rājā, samhā raṭṭhā nirajjati.
១៨០៧.
1807.
‘‘តទាសិ យំ ភិំសនកំ, តទាសិ លោមហំសនំ;
‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;
មហាទានេ បទិន្នម្ហិ, មេទនី សម្បកម្បថ។
Mahādāne padinnamhi, medanī sampakampatha.
១៨០៨.
1808.
‘‘តទាសិ យំ ភិំសនកំ, តទាសិ លោមហំសនំ;
‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;
យំ បញ្ជលិកតោ រាជា, សម្ហា រដ្ឋា និរជ្ជតិ។
Yaṃ pañjalikato rājā, samhā raṭṭhā nirajjati.
១៨០៩.
1809.
‘‘អថេត្ថ វត្តតី សទ្ទោ, តុមុលោ ភេរវោ មហា;
‘‘Athettha vattatī saddo, tumulo bheravo mahā;
ទានេន តំ នីហរន្តិ, បុន ទានំ អទា តុវំ។
Dānena taṃ nīharanti, puna dānaṃ adā tuvaṃ.
១៨១០.
1810.
‘‘តេសុ មត្តា កិលន្តាវ, សម្បតន្តិ វនិព្ពកា;
‘‘Tesu mattā kilantāva, sampatanti vanibbakā;
និក្ខមន្តេ មហារាជេ, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ’’។
Nikkhamante mahārāje, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane’’.
១៨១១.
1811.
អវរុទ្ធសិ មំ ទេវ, វង្កំ គច្ឆាមិ បព្ពតំ។
Avaruddhasi maṃ deva, vaṅkaṃ gacchāmi pabbataṃ.
១៨១២.
1812.
‘‘យេ ហិ កេចិ មហារាជ, ភូតា យេ ច ភវិស្សរេ;
‘‘Ye hi keci mahārāja, bhūtā ye ca bhavissare;
អតិត្តាយេវ កាមេហិ, គច្ឆន្តិ យមសាធនំ។
Atittāyeva kāmehi, gacchanti yamasādhanaṃ.
១៨១៣.
1813.
‘‘ស្វាហំ សកេ អភិស្សសិំ, យជមានោ សកេ បុរេ;
‘‘Svāhaṃ sake abhissasiṃ, yajamāno sake pure;
សិវីនំ វចនត្ថេន, សម្ហា រដ្ឋា និរជ្ជតិ។
Sivīnaṃ vacanatthena, samhā raṭṭhā nirajjati.
១៨១៤.
1814.
‘‘អឃំ តំ បដិសេវិស្សំ, វនេ វាឡមិគាកិណ្ណេ;
‘‘Aghaṃ taṃ paṭisevissaṃ, vane vāḷamigākiṇṇe;
ខគ្គទីបិនិសេវិតេ, អហំ បុញ្ញានិ ករោមិ;
Khaggadīpinisevite, ahaṃ puññāni karomi;
តុម្ហេ បង្កម្ហិ សីទថ’’។
Tumhe paṅkamhi sīdatha’’.
១៨១៥.
1815.
‘‘អនុជានាហិ មំ អម្ម, បព្ពជ្ជា មម រុច្ចតិ;
‘‘Anujānāhi maṃ amma, pabbajjā mama ruccati;
ស្វាហំ សកេ អភិស្សសិំ, យជមានោ សកេ បុរេ;
Svāhaṃ sake abhissasiṃ, yajamāno sake pure;
សិវីនំ វចនត្ថេន, សម្ហា រដ្ឋា និរជ្ជតិ។
Sivīnaṃ vacanatthena, samhā raṭṭhā nirajjati.
១៨១៦.
1816.
‘‘អឃំ តំ បដិសេវិស្សំ, វនេ វាឡមិគាកិណ្ណេ;
‘‘Aghaṃ taṃ paṭisevissaṃ, vane vāḷamigākiṇṇe;
ខគ្គទីបិនិសេវិតេ, អហំ បុញ្ញានិ ករោមិ;
Khaggadīpinisevite, ahaṃ puññāni karomi;
១៨១៧.
1817.
‘‘អនុជានាមិ តំ បុត្ត, បព្ពជ្ជា តេ សមិជ្ឈតុ;
‘‘Anujānāmi taṃ putta, pabbajjā te samijjhatu;
អយញ្ច មទ្ទី កល្យាណី, សុសញ្ញា តនុមជ្ឈិមា;
Ayañca maddī kalyāṇī, susaññā tanumajjhimā;
អច្ឆតំ សហ បុត្តេហិ, កិំ អរញ្ញេ ករិស្សតិ’’។
Acchataṃ saha puttehi, kiṃ araññe karissati’’.
១៨១៨.
1818.
‘‘នាហំ អកាមា ទាសិម្បិ, អរញ្ញំ នេតុមុស្សហេ;
‘‘Nāhaṃ akāmā dāsimpi, araññaṃ netumussahe;
សចេ ឥច្ឆតិ អន្វេតុ, សចេ និច្ឆតិ អច្ឆតុ’’។
Sace icchati anvetu, sace nicchati acchatu’’.
១៨១៩.
1819.
‘‘តតោ សុណ្ហំ មហារាជា, យាចិតុំ បដិបជ្ជថ;
‘‘Tato suṇhaṃ mahārājā, yācituṃ paṭipajjatha;
មា ចន្ទនសមាចារេ, រជោជល្លំ អធារយិ។
Mā candanasamācāre, rajojallaṃ adhārayi.
១៨២០.
1820.
ទុក្ខោ វាសោ អរញ្ញស្មិំ, មា ហិ ត្វំ លក្ខណេ គមិ។
Dukkho vāso araññasmiṃ, mā hi tvaṃ lakkhaṇe gami.
១៨២១.
1821.
‘‘តមព្រវិ រាជបុត្តី, មទ្ទី សព្ពង្គសោភនា;
‘‘Tamabravi rājaputtī, maddī sabbaṅgasobhanā;
នាហំ តំ សុខមិច្ឆេយ្យំ, យំ មេ វេស្សន្តរំ វិនា’’។
Nāhaṃ taṃ sukhamiccheyyaṃ, yaṃ me vessantaraṃ vinā’’.
១៨២២.
1822.
‘‘តមព្រវិ មហារាជា, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនោ;
‘‘Tamabravi mahārājā, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano;
ឥង្ឃ មទ្ទី និសាមេតិ, វនេ យេ ហោន្តិ ទុស្សហា។
Iṅgha maddī nisāmeti, vane ye honti dussahā.
១៨២៣.
1823.
‘‘ពហូ កីដា បដង្គា ច, មកសា មធុមក្ខិកា;
‘‘Bahū kīṭā paṭaṅgā ca, makasā madhumakkhikā;
តេបិ តំ តត្ថ ហិំសេយ្យុំ, តំ តេ ទុក្ខតរំ សិយា។
Tepi taṃ tattha hiṃseyyuṃ, taṃ te dukkhataraṃ siyā.
១៨២៤.
1824.
‘‘អបរេ បស្ស សន្តាបេ, នទីនុបនិសេវិតេ;
‘‘Apare passa santāpe, nadīnupanisevite;
សប្បា អជគរា នាម, អវិសា តេ មហព្ពលា។
Sappā ajagarā nāma, avisā te mahabbalā.
១៨២៥.
1825.
‘‘តេ មនុស្សំ មិគំ វាបិ, អបិ មាសន្នមាគតំ;
‘‘Te manussaṃ migaṃ vāpi, api māsannamāgataṃ;
បរិក្ខិបិត្វា ភោគេហិ, វសមានេន្តិ អត្តនោ។
Parikkhipitvā bhogehi, vasamānenti attano.
១៨២៦.
1826.
ន តេហិ បុរិសោ ទិដ្ឋោ, រុក្ខមារុយ្ហ មុច្ចតិ។
Na tehi puriso diṭṭho, rukkhamāruyha muccati.
១៨២៧.
1827.
‘‘សង្ឃដ្ដយន្តា សិង្គានិ, តិក្ខគ្គាតិប្បហារិនោ 47;
‘‘Saṅghaṭṭayantā siṅgāni, tikkhaggātippahārino 48;
មហិំសា វិចរន្តេត្ថ, នទិំ សោតុម្ពរំ បតិ។
Mahiṃsā vicarantettha, nadiṃ sotumbaraṃ pati.
១៨២៨.
1828.
‘‘ទិស្វា មិគានំ យូថានំ, គវំ សញ្ចរតំ វនេ;
‘‘Disvā migānaṃ yūthānaṃ, gavaṃ sañcarataṃ vane;
ធេនុវ វច្ឆគិទ្ធាវ, កថំ មទ្ទិ ករិស្សសិ។
Dhenuva vacchagiddhāva, kathaṃ maddi karissasi.
១៨២៩.
1829.
‘‘ទិស្វា សម្បតិតេ ឃោរេ, ទុមគ្គេសុ ប្លវង្គមេ;
‘‘Disvā sampatite ghore, dumaggesu plavaṅgame;
អខេត្តញ្ញាយ តេ មទ្ទិ, ភវិស្សតេ មហព្ភយំ។
Akhettaññāya te maddi, bhavissate mahabbhayaṃ.
១៨៣០.
1830.
សា ត្វំ វង្កមនុប្បត្តា, កថំ មទ្ទិ ករិស្សសិ។
Sā tvaṃ vaṅkamanuppattā, kathaṃ maddi karissasi.
១៨៣១.
1831.
‘‘ឋិតេ មជ្ឈន្ហិកេ 51 កាលេ, សន្និសិន្នេសុ បក្ខិសុ;
‘‘Ṭhite majjhanhike 52 kāle, sannisinnesu pakkhisu;
សណតេវ ព្រហារញ្ញំ, តត្ថ កិំ គន្តុមិច្ឆសិ’’។
Saṇateva brahāraññaṃ, tattha kiṃ gantumicchasi’’.
១៨៣២.
1832.
‘‘តមព្រវិ រាជបុត្តី, មទ្ទី សព្ពង្គសោភនា;
‘‘Tamabravi rājaputtī, maddī sabbaṅgasobhanā;
យានិ ឯតានិ អក្ខាសិ, វនេ បដិភយានិ មេ;
Yāni etāni akkhāsi, vane paṭibhayāni me;
សព្ពានិ អភិសម្ភោស្សំ, គច្ឆញ្ញេវ រថេសភ។
Sabbāni abhisambhossaṃ, gacchaññeva rathesabha.
១៨៣៣.
1833.
ឧរសា បនុទហិស្សាមិ, នស្ស ហេស្សាមិ ទុន្នយា។
Urasā panudahissāmi, nassa hessāmi dunnayā.
១៨៣៤.
1834.
‘‘ពហូហិ វត ចរិយាហិ, កុមារី វិន្ទតេ បតិំ;
‘‘Bahūhi vata cariyāhi, kumārī vindate patiṃ;
ឧទរស្សុបរោធេន, គោហនុវេឋនេន ច។
Udarassuparodhena, gohanuveṭhanena ca.
១៨៣៥.
1835.
‘‘អគ្គិស្ស បារិចរិយាយ, ឧទកុម្មុជ្ជនេន ច;
‘‘Aggissa pāricariyāya, udakummujjanena ca;
១៨៣៦.
1836.
‘‘អបិស្សា ហោតិ អប្បត្តោ, ឧច្ឆិដ្ឋមបិ ភុញ្ជិតុំ;
‘‘Apissā hoti appatto, ucchiṭṭhamapi bhuñjituṃ;
យោ នំ ហត្ថេ គហេត្វាន, អកាមំ បរិកឌ្ឍតិ;
Yo naṃ hatthe gahetvāna, akāmaṃ parikaḍḍhati;
វេធព្យំ កដុកំ លោកេ, គច្ឆញ្ញេវ រថេសភ។
Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke, gacchaññeva rathesabha.
១៨៣៧.
1837.
‘‘កេសគ្គហណមុក្ខេបា , ភូម្យា ច បរិសុម្ភនា;
‘‘Kesaggahaṇamukkhepā , bhūmyā ca parisumbhanā;
ទត្វា ច នោបក្កមតិ, ពហុទុក្ខំ អនប្បកំ;
Datvā ca nopakkamati, bahudukkhaṃ anappakaṃ;
វេធព្យំ កដុកំ លោកេ, គច្ឆញ្ញេវ រថេសភ។
Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke, gacchaññeva rathesabha.
១៨៣៨.
1838.
‘‘សុកច្ឆវី វេធវេរា, ទត្វា សុភគមានិនោ;
‘‘Sukacchavī vedhaverā, datvā subhagamānino;
អកាមំ បរិកឌ្ឍន្តិ, ឧលូកញ្ញេវ វាយសា;
Akāmaṃ parikaḍḍhanti, ulūkaññeva vāyasā;
វេធព្យំ កដុកំ លោកេ, គច្ឆញ្ញេវ រថេសភ។
Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke, gacchaññeva rathesabha.
១៨៣៩.
1839.
‘‘អបិ ញាតិកុលេ ផីតេ, កំសបជ្ជោតនេ វសំ;
‘‘Api ñātikule phīte, kaṃsapajjotane vasaṃ;
វេធព្យំ កដុកំ លោកេ, គច្ឆញ្ញេវ រថេសភ។
Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke, gacchaññeva rathesabha.
១៨៤០.
1840.
‘‘នគ្គា នទី អនូទកា, នគ្គំ រដ្ឋំ អរាជកំ;
‘‘Naggā nadī anūdakā, naggaṃ raṭṭhaṃ arājakaṃ;
ឥត្ថីបិ វិធវា នគ្គា, យស្សាបិ ទស ភាតរោ;
Itthīpi vidhavā naggā, yassāpi dasa bhātaro;
វេធព្យំ កដុកំ លោកេ, គច្ឆញ្ញេវ រថេសភ។
Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke, gacchaññeva rathesabha.
១៨៤១.
1841.
‘‘ធជោ រថស្ស បញ្ញាណំ, ធូមោ បញ្ញាណមគ្គិនោ;
‘‘Dhajo rathassa paññāṇaṃ, dhūmo paññāṇamaggino;
រាជា រថស្ស បញ្ញាណំ, ភត្តា បញ្ញាណមិត្ថិយា;
Rājā rathassa paññāṇaṃ, bhattā paññāṇamitthiyā;
វេធព្យំ កដុកំ លោកេ, គច្ឆញ្ញេវ រថេសភ។
Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke, gacchaññeva rathesabha.
១៨៤២.
1842.
‘‘យា ទលិទ្ទី ទលិទ្ទស្ស, អឌ្ឍា អឌ្ឍស្ស កិត្តិមំ;
‘‘Yā daliddī daliddassa, aḍḍhā aḍḍhassa kittimaṃ;
តំ វេ ទេវា បសំសន្តិ, ទុក្ករញ្ហិ ករោតិ សា។
Taṃ ve devā pasaṃsanti, dukkarañhi karoti sā.
១៨៤៣.
1843.
‘‘សាមិកំ អនុពន្ធិស្សំ, សទា កាសាយវាសិនី;
‘‘Sāmikaṃ anubandhissaṃ, sadā kāsāyavāsinī;
១៨៤៤.
1844.
‘‘អបិ សាគរបរិយន្តំ, ពហុវិត្តធរំ មហិំ;
‘‘Api sāgarapariyantaṃ, bahuvittadharaṃ mahiṃ;
នានារតនបរិបូរំ , និច្ឆេ វេស្សន្តរំ វិនា។
Nānāratanaparipūraṃ , nicche vessantaraṃ vinā.
១៨៤៥.
1845.
‘‘កថំ នុ តាសំ ហទយំ, សុខរា វត ឥត្ថិយោ;
‘‘Kathaṃ nu tāsaṃ hadayaṃ, sukharā vata itthiyo;
យា សាមិកេ ទុក្ខិតម្ហិ, សុខមិច្ឆន្តិ អត្តនោ។
Yā sāmike dukkhitamhi, sukhamicchanti attano.
១៨៤៦.
1846.
‘‘និក្ខមន្តេ មហារាជេ, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ;
‘‘Nikkhamante mahārāje, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane;
តមហំ អនុពន្ធិស្សំ, សព្ពកាមទទោ ហិ មេ’’។
Tamahaṃ anubandhissaṃ, sabbakāmadado hi me’’.
១៨៤៧.
1847.
‘‘តមព្រវិ មហារាជា, មទ្ទិំ សព្ពង្គសោភនំ;
‘‘Tamabravi mahārājā, maddiṃ sabbaṅgasobhanaṃ;
ឥមេ តេ ទហរា បុត្តា, ជាលី កណ្ហាជិនា ចុភោ;
Ime te daharā puttā, jālī kaṇhājinā cubho;
១៨៤៨.
1848.
‘‘តមព្រវិ រាជបុត្តី, មទ្ទី សព្ពង្គសោភនា;
‘‘Tamabravi rājaputtī, maddī sabbaṅgasobhanā;
បិយា មេ បុត្តកា ទេវ, ជាលី កណ្ហាជិនា ចុភោ;
Piyā me puttakā deva, jālī kaṇhājinā cubho;
ត្យម្ហំ តត្ថ រមេស្សន្តិ, អរញ្ញេ ជីវសោកិនំ’’។
Tyamhaṃ tattha ramessanti, araññe jīvasokinaṃ’’.
១៨៤៩.
1849.
‘‘តមព្រវិ មហារាជា, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនោ;
‘‘Tamabravi mahārājā, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano;
សាលីនំ ឱទនំ ភុត្វា, សុចិំ មំសូបសេចនំ;
Sālīnaṃ odanaṃ bhutvā, suciṃ maṃsūpasecanaṃ;
រុក្ខផលានិ ភុញ្ជន្តា, កថំ កាហន្តិ ទារកា។
Rukkhaphalāni bhuñjantā, kathaṃ kāhanti dārakā.
១៨៥០.
1850.
‘‘ភុត្វា សតបលេ កំសេ, សោវណ្ណេ សតរាជិកេ;
‘‘Bhutvā satapale kaṃse, sovaṇṇe satarājike;
រុក្ខបត្តេសុ ភុញ្ជន្តា, កថំ កាហន្តិ ទារកា។
Rukkhapattesu bhuñjantā, kathaṃ kāhanti dārakā.
១៨៥១.
1851.
‘‘កាសិយានិ ច ធារេត្វា, ខោមកោដុម្ពរានិ ច;
‘‘Kāsiyāni ca dhāretvā, khomakoṭumbarāni ca;
កុសចីរានិ ធារេន្តា, កថំ កាហន្តិ ទារកា។
Kusacīrāni dhārentā, kathaṃ kāhanti dārakā.
១៨៥២.
1852.
‘‘វយ្ហាហិ បរិយាយិត្វា, សិវិកាយ រថេន ច;
‘‘Vayhāhi pariyāyitvā, sivikāya rathena ca;
បត្តិកា បរិធាវន្តា, កថំ កាហន្តិ ទារកា។
Pattikā paridhāvantā, kathaṃ kāhanti dārakā.
១៨៥៣.
1853.
‘‘កូដាគារេ សយិត្វាន, និវាតេ ផុសិតគ្គឡេ;
‘‘Kūṭāgāre sayitvāna, nivāte phusitaggaḷe;
សយន្តា រុក្ខមូលស្មិំ, កថំ កាហន្តិ ទារកា។
Sayantā rukkhamūlasmiṃ, kathaṃ kāhanti dārakā.
១៨៥៤.
1854.
‘‘បល្លង្កេសុ សយិត្វាន, គោនកេ ចិត្តសន្ថតេ;
‘‘Pallaṅkesu sayitvāna, gonake cittasanthate;
សយន្តា តិណសន្ថារេ, កថំ កាហន្តិ ទារកា។
Sayantā tiṇasanthāre, kathaṃ kāhanti dārakā.
១៨៥៥.
1855.
‘‘គន្ធកេន វិលិម្បិត្វា, អគរុចន្ទនេន ច;
‘‘Gandhakena vilimpitvā, agarucandanena ca;
រជោជល្លានិ ធារេន្តា, កថំ កាហន្តិ ទារកា។
Rajojallāni dhārentā, kathaṃ kāhanti dārakā.
១៨៥៦.
1856.
ផុដ្ឋា ឌំសេហិ មកសេហិ, កថំ កាហន្តិ ទារកា’’។
Phuṭṭhā ḍaṃsehi makasehi, kathaṃ kāhanti dārakā’’.
១៨៥៧.
1857.
‘‘តមព្រវិ រាជបុត្តី, មទ្ទី សព្ពង្គសោភនា;
‘‘Tamabravi rājaputtī, maddī sabbaṅgasobhanā;
មា ទេវ បរិទេវេសិ, មា ច ត្វំ វិមនោ អហុ;
Mā deva paridevesi, mā ca tvaṃ vimano ahu;
យថា មយំ ភវិស្សាម, តថា ហេស្សន្តិ ទារកា។
Yathā mayaṃ bhavissāma, tathā hessanti dārakā.
១៨៥៨.
1858.
‘‘ឥទំ វត្វាន បក្កាមិ, មទ្ទី សព្ពង្គសោភនា;
‘‘Idaṃ vatvāna pakkāmi, maddī sabbaṅgasobhanā;
សិវិមគ្គេន អន្វេសិ, បុត្តេ អាទាយ លក្ខណា’’។
Sivimaggena anvesi, putte ādāya lakkhaṇā’’.
១៨៥៩.
1859.
តតោ វេស្សន្តរោ រាជា, ទានំ ទត្វាន ខត្តិយោ;
Tato vessantaro rājā, dānaṃ datvāna khattiyo;
បិតុ មាតុ ច វន្ទិត្វា, កត្វា ច នំ បទក្ខិណំ។
Pitu mātu ca vanditvā, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ.
១៨៦០.
1860.
ចតុវាហិំ រថំ យុត្តំ, សីឃមារុយ្ហ សន្ទនំ;
Catuvāhiṃ rathaṃ yuttaṃ, sīghamāruyha sandanaṃ;
អាទាយ បុត្តទារញ្ច, វង្កំ បាយាសិ បព្ពតំ។
Ādāya puttadārañca, vaṅkaṃ pāyāsi pabbataṃ.
១៨៦១.
1861.
តតោ វេស្សន្តរោ រាជា, យេនាសិ ពហុកោ ជនោ;
Tato vessantaro rājā, yenāsi bahuko jano;
‘‘អាមន្ត ខោ តំ គច្ឆាម, អរោគា ហោន្តុ ញាតយោ’’។
‘‘Āmanta kho taṃ gacchāma, arogā hontu ñātayo’’.
១៨៦២.
1862.
‘‘ឥង្ឃ មទ្ទិ និសាមេហិ, រម្មរូបំវ ទិស្សតិ;
‘‘Iṅgha maddi nisāmehi, rammarūpaṃva dissati;
អាវាសំ សិវិសេដ្ឋស្ស, បេត្តិកំ ភវនំ មម’’។
Āvāsaṃ siviseṭṭhassa, pettikaṃ bhavanaṃ mama’’.
១៨៦៣.
1863.
‘‘តំ ព្រាហ្មណា អន្វគមុំ, តេ នំ អស្សេ អយាចិសុំ;
‘‘Taṃ brāhmaṇā anvagamuṃ, te naṃ asse ayācisuṃ;
យាចិតោ បដិបាទេសិ, ចតុន្នំ ចតុរោ ហយេ’’’។
Yācito paṭipādesi, catunnaṃ caturo haye’’’.
១៨៦៤.
1864.
‘‘ឥង្ឃ មទ្ទិ និសាមេហិ, ចិត្តរូបំវ ទិស្សតិ;
‘‘Iṅgha maddi nisāmehi, cittarūpaṃva dissati;
មិគរោហិច្ចវណ្ណេន, ទក្ខិណស្សា វហន្តិ មំ’’។
Migarohiccavaṇṇena, dakkhiṇassā vahanti maṃ’’.
១៨៦៥.
1865.
‘‘អថេត្ថ បញ្ចមោ អាគា, សោ តំ រថមយាចថ;
‘‘Athettha pañcamo āgā, so taṃ rathamayācatha;
តស្ស តំ យាចិតោទាសិ, ន ចស្សុបហតោ មនោ។
Tassa taṃ yācitodāsi, na cassupahato mano.
១៨៦៦.
1866.
អស្សាសយិ អស្សរថំ, ព្រាហ្មណស្ស ធនេសិនោ’’។
Assāsayi assarathaṃ, brāhmaṇassa dhanesino’’.
១៨៦៧.
1867.
‘‘ត្វំ មទ្ទិ កណ្ហំ គណ្ហាហិ, លហុ ឯសា កនិដ្ឋិកា;
‘‘Tvaṃ maddi kaṇhaṃ gaṇhāhi, lahu esā kaniṭṭhikā;
អហំ ជាលិំ គហេស្សាមិ, គរុកោ ភាតិកោ ហិ សោ’’។
Ahaṃ jāliṃ gahessāmi, garuko bhātiko hi so’’.
១៨៦៨.
1868.
‘‘រាជា កុមារមាទាយ, រាជបុត្តី ច ទារិកំ;
‘‘Rājā kumāramādāya, rājaputtī ca dārikaṃ;
សម្មោទមានា បក្កាមុំ, អញ្ញមញ្ញំ បិយំវទា’’។
Sammodamānā pakkāmuṃ, aññamaññaṃ piyaṃvadā’’.
ទានកណ្ឌំ នាម។
Dānakaṇḍaṃ nāma.
វនបវេសនំ
Vanapavesanaṃ
១៨៦៩.
1869.
‘‘យទិ កេចិ មនុជា ឯន្តិ, អនុមគ្គេ បដិបថេ;
‘‘Yadi keci manujā enti, anumagge paṭipathe;
មគ្គំ តេ បដិបុច្ឆាម, កុហិំ វង្កតបព្ពតោ។
Maggaṃ te paṭipucchāma, kuhiṃ vaṅkatapabbato.
១៨៧០.
1870.
‘‘តេ តត្ថ អម្ហេ បស្សិត្វា, កលុនំ បរិទេវយុំ;
‘‘Te tattha amhe passitvā, kalunaṃ paridevayuṃ;
ទុក្ខំ តេ បដិវេទេន្តិ, ទូរេ វង្កតបព្ពតោ’’។
Dukkhaṃ te paṭivedenti, dūre vaṅkatapabbato’’.
១៨៧១.
1871.
តេសំ ផលានំ ហេតុម្ហិ, ឧបរោទន្តិ ទារកា។
Tesaṃ phalānaṃ hetumhi, uparodanti dārakā.
១៨៧២.
1872.
សយមេវោនមិត្វាន, ឧបគច្ឆន្តិ ទារកេ។
Sayamevonamitvāna, upagacchanti dārake.
១៨៧៣.
1873.
‘‘ឥទំ អច្ឆេរកំ ទិស្វា, អព្ភុតំ លោមហំសនំ;
‘‘Idaṃ accherakaṃ disvā, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;
សាធុការំ បវត្តេសិ, មទ្ទី សព្ពង្គសោភនា។
Sādhukāraṃ pavattesi, maddī sabbaṅgasobhanā.
១៨៧៤.
1874.
‘‘អច្ឆេរំ វត លោកស្មិំ, អព្ភុតំ លោមហំសនំ;
‘‘Accheraṃ vata lokasmiṃ, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;
វេស្សន្តរស្ស តេជេន, សយមេវោនតា ទុមា’’។
Vessantarassa tejena, sayamevonatā dumā’’.
១៨៧៥.
1875.
‘‘សង្ខិបិំសុ បថំ យក្ខា, អនុកម្បាយ ទារកេ;
‘‘Saṅkhipiṃsu pathaṃ yakkhā, anukampāya dārake;
និក្ខន្តទិវសេនេវ, ចេតរដ្ឋំ ឧបាគមុំ’’។
Nikkhantadivaseneva, cetaraṭṭhaṃ upāgamuṃ’’.
១៨៧៦.
1876.
‘‘តេ គន្ត្វា ទីឃមទ្ធានំ, ចេតរដ្ឋំ ឧបាគមុំ;
‘‘Te gantvā dīghamaddhānaṃ, cetaraṭṭhaṃ upāgamuṃ;
ឥទ្ធំ ផីតំ ជនបទំ, ពហុមំសសុរោទនំ’’។
Iddhaṃ phītaṃ janapadaṃ, bahumaṃsasurodanaṃ’’.
១៨៧៧.
1877.
‘‘ចេតិយោ បរិវារិំសុ, ទិស្វា លក្ខណមាគតំ;
‘‘Cetiyo parivāriṃsu, disvā lakkhaṇamāgataṃ;
សុខុមាលី វត អយ្យា, បត្តិកា បរិធាវតិ។
Sukhumālī vata ayyā, pattikā paridhāvati.
១៨៧៨.
1878.
‘‘វយ្ហាហិ បរិយាយិត្វា, សិវិកាយ រថេន ច;
‘‘Vayhāhi pariyāyitvā, sivikāya rathena ca;
សាជ្ជ មទ្ទី អរញ្ញស្មិំ, បត្តិកា បរិធាវតិ’’។
Sājja maddī araññasmiṃ, pattikā paridhāvati’’.
១៨៧៩.
1879.
‘‘តំ ទិស្វា ចេតបាមោក្ខា, រោទមានា ឧបាគមុំ;
‘‘Taṃ disvā cetapāmokkhā, rodamānā upāgamuṃ;
កច្ចិ នុ ទេវ កុសលំ, កច្ចិ ទេវ អនាមយំ;
Kacci nu deva kusalaṃ, kacci deva anāmayaṃ;
កច្ចិ បិតា អរោគោ តេ, សិវីនញ្ច អនាមយំ។
Kacci pitā arogo te, sivīnañca anāmayaṃ.
១៨៨០.
1880.
‘‘កោ តេ ពលំ មហារាជ, កោ នុ តេ រថមណ្ឌលំ;
‘‘Ko te balaṃ mahārāja, ko nu te rathamaṇḍalaṃ;
អនស្សកោ អរថកោ, ទីឃមទ្ធានមាគតោ;
Anassako arathako, dīghamaddhānamāgato;
កច្ចាមិត្តេហិ បកតោ, អនុប្បត្តោសិមំ ទិសំ’’។
Kaccāmittehi pakato, anuppattosimaṃ disaṃ’’.
១៨៨១.
1881.
‘‘កុសលញ្ចេវ មេ សម្ម, អថោ សម្ម អនាមយំ;
‘‘Kusalañceva me samma, atho samma anāmayaṃ;
អថោ បិតា អរោគោ មេ, សិវីនញ្ច អនាមយំ។
Atho pitā arogo me, sivīnañca anāmayaṃ.
១៨៨២.
1882.
‘‘អហញ្ហិ កុញ្ជរំ ទជ្ជំ, ឦសាទន្តំ ឧរូឡ្ហវំ;
‘‘Ahañhi kuñjaraṃ dajjaṃ, īsādantaṃ urūḷhavaṃ;
ខេត្តញ្ញុំ សព្ពយុទ្ធានំ, សព្ពសេតំ គជុត្តមំ។
Khettaññuṃ sabbayuddhānaṃ, sabbasetaṃ gajuttamaṃ.
១៨៨៣.
1883.
‘‘បណ្ឌុកម្ពលសញ្ឆន្នំ, បភិន្នំ សត្តុមទ្ទនំ;
‘‘Paṇḍukambalasañchannaṃ, pabhinnaṃ sattumaddanaṃ;
ទន្តិំ សវាឡពីជនិំ, សេតំ កេលាសសាទិសំ។
Dantiṃ savāḷabījaniṃ, setaṃ kelāsasādisaṃ.
១៨៨៤.
1884.
‘‘សសេតច្ឆត្តំ សឧបាធេយ្យំ, សាថប្បនំ សហត្ថិបំ;
‘‘Sasetacchattaṃ saupādheyyaṃ, sāthappanaṃ sahatthipaṃ;
អគ្គយានំ រាជវាហិំ, ព្រាហ្មណានំ អទាសហំ។
Aggayānaṃ rājavāhiṃ, brāhmaṇānaṃ adāsahaṃ.
១៨៨៥.
1885.
‘‘តស្មិំ មេ សិវយោ កុទ្ធា, បិតា ចុបហតោមនោ;
‘‘Tasmiṃ me sivayo kuddhā, pitā cupahatomano;
អវរុទ្ធសិ មំ រាជា, វង្កំ គច្ឆាមិ បព្ពតំ;
Avaruddhasi maṃ rājā, vaṅkaṃ gacchāmi pabbataṃ;
ឱកាសំ សម្មា ជានាថ, វនេ យត្ថ វសាមសេ’’។
Okāsaṃ sammā jānātha, vane yattha vasāmase’’.
១៨៨៦.
1886.
‘‘ស្វាគតំ តេ មហារាជ, អថោ តេ អទុរាគតំ;
‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;
ឥស្សរោសិ អនុប្បត្តោ, យំ ឥធត្ថិ បវេទយ។
Issarosi anuppatto, yaṃ idhatthi pavedaya.
១៨៨៧.
1887.
‘‘សាកំ ភិសំ មធុំ មំសំ, សុទ្ធំ សាលិនមោទនំ;
‘‘Sākaṃ bhisaṃ madhuṃ maṃsaṃ, suddhaṃ sālinamodanaṃ;
បរិភុញ្ជ មហារាជ, បាហុនោ នោសិ អាគតោ’’។
Paribhuñja mahārāja, pāhuno nosi āgato’’.
១៨៨៨.
1888.
‘‘បដិគ្គហិតំ យំ ទិន្នំ, សព្ពស្ស អគ្ឃិយំ កតំ;
‘‘Paṭiggahitaṃ yaṃ dinnaṃ, sabbassa agghiyaṃ kataṃ;
អវរុទ្ធសិ មំ រាជា, វង្កំ គច្ឆាមិ បព្ពតំ;
Avaruddhasi maṃ rājā, vaṅkaṃ gacchāmi pabbataṃ;
ឱកាសំ សម្មា ជានាថ, វនេ យត្ថ វសាមសេ’’។
Okāsaṃ sammā jānātha, vane yattha vasāmase’’.
១៨៨៩.
1889.
‘‘ឥធេវ តាវ អច្ឆស្សុ, ចេតរដ្ឋេ រថេសភ;
‘‘Idheva tāva acchassu, cetaraṭṭhe rathesabha;
យាវ ចេតា គមិស្សន្តិ, រញ្ញោ សន្តិក យាចិតុំ។
Yāva cetā gamissanti, rañño santika yācituṃ.
១៨៩០.
1890.
‘‘និជ្ឈាបេតុំ មហារាជំ, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនំ;
‘‘Nijjhāpetuṃ mahārājaṃ, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ;
តំ តំ ចេតា បុរក្ខត្វា, បតីតា លទ្ធបច្ចយា;
Taṃ taṃ cetā purakkhatvā, patītā laddhapaccayā;
បរិវារេត្វាន គច្ឆន្តិ, ឯវំ ជានាហិ ខត្តិយ’’។
Parivāretvāna gacchanti, evaṃ jānāhi khattiya’’.
១៨៩១.
1891.
‘‘មា វោ រុច្ចិត្ថ គមនំ, រញ្ញោ សន្តិក យាចិតុំ;
‘‘Mā vo ruccittha gamanaṃ, rañño santika yācituṃ;
និជ្ឈាបេតុំ មហារាជំ, រាជាបិ តត្ថ និស្សរោ។
Nijjhāpetuṃ mahārājaṃ, rājāpi tattha nissaro.
១៨៩២.
1892.
‘‘អច្ចុគ្គតា ហិ សិវយោ, ពលគ្គា នេគមា ច យេ;
‘‘Accuggatā hi sivayo, balaggā negamā ca ye;
តេ វិធំសេតុមិច្ឆន្តិ, រាជានំ មម ការណា’’។
Te vidhaṃsetumicchanti, rājānaṃ mama kāraṇā’’.
១៨៩៣.
1893.
‘‘សចេ ឯសា បវត្តេត្ថ, រដ្ឋស្មិំ រដ្ឋវឌ្ឍន;
‘‘Sace esā pavattettha, raṭṭhasmiṃ raṭṭhavaḍḍhana;
ឥធេវ រជ្ជំ ការេហិ, ចេតេហិ បរិវារិតោ។
Idheva rajjaṃ kārehi, cetehi parivārito.
១៨៩៤.
1894.
‘‘ឥទ្ធំ ផីតញ្ចិទំ រដ្ឋំ, ឥទ្ធោ ជនបទោ មហា;
‘‘Iddhaṃ phītañcidaṃ raṭṭhaṃ, iddho janapado mahā;
មតិំ ករោហិ ត្វំ ទេវ, រជ្ជស្ស មនុសាសិតុំ’’។
Matiṃ karohi tvaṃ deva, rajjassa manusāsituṃ’’.
១៨៩៥.
1895.
‘‘ន មេ ឆន្ទោ មតិ អត្ថិ, រជ្ជស្ស អនុសាសិតុំ;
‘‘Na me chando mati atthi, rajjassa anusāsituṃ;
បព្ពាជិតស្ស រដ្ឋស្មា, ចេតបុត្តា សុណាថ មេ។
Pabbājitassa raṭṭhasmā, cetaputtā suṇātha me.
១៨៩៦.
1896.
‘‘អតុដ្ឋា សិវយោ អាសុំ, ពលគ្គា នេគមា ច យេ;
‘‘Atuṭṭhā sivayo āsuṃ, balaggā negamā ca ye;
បព្ពាជិតស្ស រដ្ឋស្មា, ចេតា រជ្ជេភិសេចយុំ។
Pabbājitassa raṭṭhasmā, cetā rajjebhisecayuṃ.
១៨៩៧.
1897.
‘‘អសម្មោទិយម្បិ វោ អស្ស, អច្ចន្តំ មម ការណា;
‘‘Asammodiyampi vo assa, accantaṃ mama kāraṇā;
សិវីហិ ភណ្ឌនញ្ចាបិ, វិគ្គហោ មេ ន រុច្ចតិ។
Sivīhi bhaṇḍanañcāpi, viggaho me na ruccati.
១៨៩៨.
1898.
‘‘អថស្ស ភណ្ឌនំ ឃោរំ, សម្បហារោ អនប្បកោ;
‘‘Athassa bhaṇḍanaṃ ghoraṃ, sampahāro anappako;
ឯកស្ស ការណា មយ្ហំ, ហិំសេយ្យ ពហុកោ ជនោ។
Ekassa kāraṇā mayhaṃ, hiṃseyya bahuko jano.
១៨៩៩.
1899.
‘‘បដិគ្គហិតំ យំ ទិន្នំ, សព្ពស្ស អគ្ឃិយំ កតំ;
‘‘Paṭiggahitaṃ yaṃ dinnaṃ, sabbassa agghiyaṃ kataṃ;
អវរុទ្ធសិ មំ រាជា, វង្កំ គច្ឆាមិ បព្ពតំ;
Avaruddhasi maṃ rājā, vaṅkaṃ gacchāmi pabbataṃ;
ឱកាសំ សម្មា ជានាថ, វនេ យត្ថ វសាមសេ’’។
Okāsaṃ sammā jānātha, vane yattha vasāmase’’.
១៩០០.
1900.
‘‘តគ្ឃ តេ មយមក្ខាម, យថាបិ កុសលា តថា;
‘‘Taggha te mayamakkhāma, yathāpi kusalā tathā;
រាជិសី យត្ថ សម្មន្តិ, អាហុតគ្គី សមាហិតា។
Rājisī yattha sammanti, āhutaggī samāhitā.
១៩០១.
1901.
‘‘ឯស សេលោ មហារាជ, បព្ពតោ គន្ធមាទនោ;
‘‘Esa selo mahārāja, pabbato gandhamādano;
យត្ថ ត្វំ សហ បុត្តេហិ, សហ ភរិយាយ ចច្ឆសិ។
Yattha tvaṃ saha puttehi, saha bhariyāya cacchasi.
១៩០២.
1902.
‘‘តំ ចេតា អនុសាសិំសុ, អស្សុនេត្តា រុទំមុខា;
‘‘Taṃ cetā anusāsiṃsu, assunettā rudaṃmukhā;
ឥតោ គច្ឆ មហារាជ, ឧជុំ យេនុត្តរា មុខោ។
Ito gaccha mahārāja, ujuṃ yenuttarā mukho.
១៩០៣.
1903.
‘‘អថ ទក្ខិសិ ភទ្ទន្តេ, វេបុល្លំ នាម បព្ពតំ;
‘‘Atha dakkhisi bhaddante, vepullaṃ nāma pabbataṃ;
នានាទុមគណាកិណ្ណំ, សីតច្ឆាយំ មនោរមំ។
Nānādumagaṇākiṇṇaṃ, sītacchāyaṃ manoramaṃ.
១៩០៤.
1904.
‘‘តមតិក្កម្ម ភទ្ទន្តេ, អថ ទក្ខិសិ អាបគំ;
‘‘Tamatikkamma bhaddante, atha dakkhisi āpagaṃ;
នទិំ កេតុមតិំ នាម, គម្ភីរំ គិរិគព្ភរំ។
Nadiṃ ketumatiṃ nāma, gambhīraṃ girigabbharaṃ.
១៩០៥.
1905.
‘‘បុថុលោមមច្ឆាកិណ្ណំ, សុបតិត្ថំ មហោទកំ;
‘‘Puthulomamacchākiṇṇaṃ, supatitthaṃ mahodakaṃ;
តត្ថ ន្ហត្វា បិវិត្វា ច, អស្សាសេត្វា សបុត្តកេ។
Tattha nhatvā pivitvā ca, assāsetvā saputtake.
១៩០៦.
1906.
‘‘អថ ទក្ខិសិ ភទ្ទន្តេ, និគ្រោធំ មធុបិប្ផលំ;
‘‘Atha dakkhisi bhaddante, nigrodhaṃ madhupipphalaṃ;
រម្មកេ សិខរេ ជាតំ, សីតច្ឆាយំ មនោរមំ។
Rammake sikhare jātaṃ, sītacchāyaṃ manoramaṃ.
១៩០៧.
1907.
‘‘អថ ទក្ខិសិ ភទ្ទន្តេ, នាឡិកំ នាម បព្ពតំ;
‘‘Atha dakkhisi bhaddante, nāḷikaṃ nāma pabbataṃ;
នានាទិជគណាកិណ្ណំ, សេលំ កិម្បុរិសាយុតំ។
Nānādijagaṇākiṇṇaṃ, selaṃ kimpurisāyutaṃ.
១៩០៨.
1908.
‘‘តស្ស ឧត្តរបុព្ពេន, មុចលិន្ទោ នាម សោ សរោ;
‘‘Tassa uttarapubbena, mucalindo nāma so saro;
បុណ្ឌរីកេហិ សញ្ឆន្នោ, សេតសោគន្ធិកេហិ ច។
Puṇḍarīkehi sañchanno, setasogandhikehi ca.
១៩០៩.
1909.
‘‘សោ វនំ មេឃសង្កាសំ, ធុវំ ហរិតសទ្ទលំ;
‘‘So vanaṃ meghasaṅkāsaṃ, dhuvaṃ haritasaddalaṃ;
សីហោវាមិសបេក្ខីវ វនសណ្ឌំ វិគាហយ;
Sīhovāmisapekkhīva vanasaṇḍaṃ vigāhaya;
បុប្ផរុក្ខេហិ សញ្ឆន្នំ, ផលរុក្ខេហិ ចូភយំ។
Puppharukkhehi sañchannaṃ, phalarukkhehi cūbhayaṃ.
១៩១០.
1910.
‘‘តត្ថ ពិន្ទុស្សរា វគ្គូ, នានាវណ្ណា ពហូ ទិជា;
‘‘Tattha bindussarā vaggū, nānāvaṇṇā bahū dijā;
កូជន្តមុបកូជន្តិ, ឧតុសំបុប្ផិតេ ទុមេ។
Kūjantamupakūjanti, utusaṃpupphite dume.
១៩១១.
1911.
‘‘គន្ត្វា គិរិវិទុគ្គានំ, នទីនំ បភវានិ ច;
‘‘Gantvā girividuggānaṃ, nadīnaṃ pabhavāni ca;
១៩១២.
1912.
‘‘បុថុលោមមច្ឆាកិណ្ណំ, សុបតិត្ថំ មហោទកំ;
‘‘Puthulomamacchākiṇṇaṃ, supatitthaṃ mahodakaṃ;
សមញ្ច ចតុរំសញ្ច, សាទុំ អប្បដិគន្ធិយំ។
Samañca caturaṃsañca, sāduṃ appaṭigandhiyaṃ.
១៩១៣.
1913.
‘‘តស្សា ឧត្តរបុព្ពេន, បណ្ណសាលំ អមាបយ;
‘‘Tassā uttarapubbena, paṇṇasālaṃ amāpaya;
បណ្ណសាលំ អមាបេត្វា, ឧញ្ឆាចរិយាយ ឦហថ’’។
Paṇṇasālaṃ amāpetvā, uñchācariyāya īhatha’’.
វនបវេសនំ នាម។
Vanapavesanaṃ nāma.
ជូជកបព្ពំ
Jūjakapabbaṃ
១៩១៤.
1914.
‘‘អហុ វាសី កលិង្គេសុ, ជូជកោ នាម ព្រាហ្មណោ;
‘‘Ahu vāsī kaliṅgesu, jūjako nāma brāhmaṇo;
តស្សាសិ ទហរា ភរិយា, នាមេនាមិត្តតាបនា។
Tassāsi daharā bhariyā, nāmenāmittatāpanā.
១៩១៥.
1915.
‘‘តា នំ តត្ថ គតាវោចុំ, នទិំ ឧទកហារិយា;
‘‘Tā naṃ tattha gatāvocuṃ, nadiṃ udakahāriyā;
ថិយោ នំ បរិភាសិំសុ, សមាគន្ត្វា កុតូហលា។
Thiyo naṃ paribhāsiṃsu, samāgantvā kutūhalā.
១៩១៦.
1916.
‘‘អមិត្តា នូន តេ មាតា, អមិត្តោ នូន តេ បិតា;
‘‘Amittā nūna te mātā, amitto nūna te pitā;
យេ តំ ជិណ្ណស្ស បាទំសុ, ឯវំ ទហរិយំ សតិំ។
Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu, evaṃ dahariyaṃ satiṃ.
១៩១៧.
1917.
‘‘អហិតំ វត តេ ញាតី, មន្តយិំសុ រហោគតា;
‘‘Ahitaṃ vata te ñātī, mantayiṃsu rahogatā;
យេ តំ ជិណ្ណស្ស បាទំសុ, ឯវំ ទហរិយំ សតិំ។
Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu, evaṃ dahariyaṃ satiṃ.
១៩១៨.
1918.
‘‘អមិត្តា វត តេ ញាតី, មន្តយិំសុ រហោគតា;
‘‘Amittā vata te ñātī, mantayiṃsu rahogatā;
យេ តំ ជិណ្ណស្ស បាទំសុ, ឯវំ ទហរិយំ សតិំ។
Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu, evaṃ dahariyaṃ satiṃ.
១៩១៩.
1919.
‘‘ទុក្កដំ វត តេ ញាតី, មន្តយិំសុ រហោគតា;
‘‘Dukkaṭaṃ vata te ñātī, mantayiṃsu rahogatā;
យេ តំ ជិណ្ណស្ស បាទំសុ, ឯវំ ទហរិយំ សតិំ។
Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu, evaṃ dahariyaṃ satiṃ.
១៩២០.
1920.
‘‘បាបកំ វត តេ ញាតី, មន្តយិំសុ រហោគតា;
‘‘Pāpakaṃ vata te ñātī, mantayiṃsu rahogatā;
យេ តំ ជិណ្ណស្ស បាទំសុ, ឯវំ ទហរិយំ សតិំ។
Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu, evaṃ dahariyaṃ satiṃ.
១៩២១.
1921.
‘‘អមនាបំ វត តេ ញាតី, មន្តយិំសុ រហោគតា;
‘‘Amanāpaṃ vata te ñātī, mantayiṃsu rahogatā;
យេ តំ ជិណ្ណស្ស បាទំសុ, ឯវំ ទហរិយំ សតិំ។
Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu, evaṃ dahariyaṃ satiṃ.
១៩២២.
1922.
យា ត្វំ វសសិ ជិណ្ណស្ស, មតំ តេ ជីវិតា វរំ។
Yā tvaṃ vasasi jiṇṇassa, mataṃ te jīvitā varaṃ.
១៩២៣.
1923.
‘‘ន ហិ នូន តុយ្ហំ កល្យាណិ, បិតា មាតា ច សោភនេ;
‘‘Na hi nūna tuyhaṃ kalyāṇi, pitā mātā ca sobhane;
អញ្ញំ ភត្តារំ វិន្ទិំសុ, យេ តំ ជិណ្ណស្ស បាទំសុ;
Aññaṃ bhattāraṃ vindiṃsu, ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu;
ឯវំ ទហរិយំ សតិំ។
Evaṃ dahariyaṃ satiṃ.
១៩២៤.
1924.
‘‘ទុយិដ្ឋំ តេ នវមិយំ, អកតំ អគ្គិហុត្តកំ;
‘‘Duyiṭṭhaṃ te navamiyaṃ, akataṃ aggihuttakaṃ;
យេ តំ ជិណ្ណស្ស បាទំសុ, ឯវំ ទហរិយំ សតិំ។
Ye taṃ jiṇṇassa pādaṃsu, evaṃ dahariyaṃ satiṃ.
១៩២៥.
1925.
‘‘សមណេ ព្រាហ្មណេ នូន, ព្រាហ្មណចរិយបរាយណេ;
‘‘Samaṇe brāhmaṇe nūna, brāhmaṇacariyaparāyaṇe;
សា ត្វំ លោកេ អភិសបិ, សីលវន្តេ ពហុស្សុតេ;
Sā tvaṃ loke abhisapi, sīlavante bahussute;
យា ត្វំ វសសិ ជិណ្ណស្ស, ឯវំ ទហរិយា សតី។
Yā tvaṃ vasasi jiṇṇassa, evaṃ dahariyā satī.
១៩២៦.
1926.
‘‘ន ទុក្ខំ អហិនា ទដ្ឋំ, ន ទុក្ខំ សត្តិយា ហតំ;
‘‘Na dukkhaṃ ahinā daṭṭhaṃ, na dukkhaṃ sattiyā hataṃ;
តញ្ច ទុក្ខញ្ច តិព្ពញ្ច, យំ បស្សេ ជិណ្ណកំ បតិំ។
Tañca dukkhañca tibbañca, yaṃ passe jiṇṇakaṃ patiṃ.
១៩២៧.
1927.
‘‘នត្ថិ ខិឌ្ឌា នត្ថិ រតិ, ជិណ្ណេន បតិនា សហ;
‘‘Natthi khiḍḍā natthi rati, jiṇṇena patinā saha;
១៩២៨.
1928.
សព្ពេសំ សោកា នស្សន្តិ, យេ កេចិ ហទយស្សិតា។
Sabbesaṃ sokā nassanti, ye keci hadayassitā.
១៩២៩.
1929.
‘‘ទហរា ត្វំ រូបវតី, បុរិសានំភិបត្ថិតា;
‘‘Daharā tvaṃ rūpavatī, purisānaṃbhipatthitā;
គច្ឆ ញាតិកុលេ អច្ឆ, កិំ ជិណ្ណោ រមយិស្សតិ’’។
Gaccha ñātikule accha, kiṃ jiṇṇo ramayissati’’.
១៩៣០.
1930.
‘‘ន តេ ព្រាហ្មណ គច្ឆាមិ, នទិំ ឧទកហារិយា;
‘‘Na te brāhmaṇa gacchāmi, nadiṃ udakahāriyā;
ថិយោ មំ បរិភាសន្តិ, តយា ជិណ្ណេន ព្រាហ្មណ’’។
Thiyo maṃ paribhāsanti, tayā jiṇṇena brāhmaṇa’’.
១៩៣១.
1931.
‘‘មា មេ ត្វំ អករា កម្មំ, មា មេ ឧទកមាហរិ;
‘‘Mā me tvaṃ akarā kammaṃ, mā me udakamāhari;
អហំ ឧទកមាហិស្សំ, មា ភោតិ កុបិតា អហុ’’។
Ahaṃ udakamāhissaṃ, mā bhoti kupitā ahu’’.
១៩៣២.
1932.
‘‘នាហំ តម្ហិ កុលេ ជាតា, យំ ត្វំ ឧទកមាហរេ;
‘‘Nāhaṃ tamhi kule jātā, yaṃ tvaṃ udakamāhare;
ឯវំ ព្រាហ្មណ ជានាហិ, ន តេ វច្ឆាមហំ ឃរេ។
Evaṃ brāhmaṇa jānāhi, na te vacchāmahaṃ ghare.
១៩៣៣.
1933.
‘‘សចេ មេ ទាសំ ទាសិំ វា, នានយិស្សសិ ព្រាហ្មណ;
‘‘Sace me dāsaṃ dāsiṃ vā, nānayissasi brāhmaṇa;
ឯវំ ព្រាហ្មណ ជានាហិ, ន តេ វច្ឆាមិ សន្តិកេ’’។
Evaṃ brāhmaṇa jānāhi, na te vacchāmi santike’’.
១៩៣៤.
1934.
‘‘នត្ថិ មេ សិប្បឋានំ វា, ធនំ ធញ្ញញ្ច ព្រាហ្មណិ;
‘‘Natthi me sippaṭhānaṃ vā, dhanaṃ dhaññañca brāhmaṇi;
កុតោហំ ទាសំ ទាសិំ វា, អានយិស្សាមិ ភោតិយា;
Kutohaṃ dāsaṃ dāsiṃ vā, ānayissāmi bhotiyā;
អហំ ភោតិំ ឧបដ្ឋិស្សំ, មា ភោតិ កុបិតា អហុ’’។
Ahaṃ bhotiṃ upaṭṭhissaṃ, mā bhoti kupitā ahu’’.
១៩៣៥.
1935.
‘‘ឯហិ តេ អហមក្ខិស្សំ, យថា មេ វចនំ សុតំ;
‘‘Ehi te ahamakkhissaṃ, yathā me vacanaṃ sutaṃ;
ឯស វេស្សន្តរោ រាជា, វង្កេ វសតិ បព្ពតេ។
Esa vessantaro rājā, vaṅke vasati pabbate.
១៩៣៦.
1936.
‘‘តំ ត្វំ គន្ត្វាន យាចស្សុ, ទាសំ ទាសិញ្ច ព្រាហ្មណ;
‘‘Taṃ tvaṃ gantvāna yācassu, dāsaṃ dāsiñca brāhmaṇa;
សោ តេ ទស្សតិ យាចិតោ, ទាសំ ទាសិញ្ច ខត្តិយោ’’។
So te dassati yācito, dāsaṃ dāsiñca khattiyo’’.
១៩៣៧.
1937.
អហំ ភោតិំ ឧបដ្ឋិស្សំ, មា ភោតិ កុបិតា អហុ’’។
Ahaṃ bhotiṃ upaṭṭhissaṃ, mā bhoti kupitā ahu’’.
១៩៣៨.
1938.
‘‘យថា អគន្ត្វា សង្គាមំ, អយុទ្ធោវ បរាជិតោ;
‘‘Yathā agantvā saṅgāmaṃ, ayuddhova parājito;
ឯវមេវ តុវំ ព្រហ្មេ, អគន្ត្វាវ បរាជិតោ។
Evameva tuvaṃ brahme, agantvāva parājito.
១៩៣៩.
1939.
‘‘សចេ មេ ទាសំ ទាសិំ វា, នានយិស្សសិ ព្រាហ្មណ;
‘‘Sace me dāsaṃ dāsiṃ vā, nānayissasi brāhmaṇa;
ឯវំ ព្រាហ្មណ ជានាហិ, ន តេ វច្ឆាមហំ ឃរេ;
Evaṃ brāhmaṇa jānāhi, na te vacchāmahaṃ ghare;
អមនាបំ តេ ករិស្សាមិ, តំ តេ ទុក្ខំ ភវិស្សតិ។
Amanāpaṃ te karissāmi, taṃ te dukkhaṃ bhavissati.
១៩៤០.
1940.
‘‘នក្ខត្តេ ឧតុបុព្ពេសុ, យទា មំ ទក្ខិសិលង្កតំ;
‘‘Nakkhatte utupubbesu, yadā maṃ dakkhisilaṅkataṃ;
អញ្ញេហិ សទ្ធិំ រមមានំ, តំ តេ ទុក្ខំ ភវិស្សតិ។
Aññehi saddhiṃ ramamānaṃ, taṃ te dukkhaṃ bhavissati.
១៩៤១.
1941.
‘‘អទស្សនេន មយ្ហំ តេ, ជិណ្ណស្ស បរិទេវតោ;
‘‘Adassanena mayhaṃ te, jiṇṇassa paridevato;
ភិយ្យោ វង្កា ច បលិតា, ពហូ ហេស្សន្តិ ព្រាហ្មណ’’។
Bhiyyo vaṅkā ca palitā, bahū hessanti brāhmaṇa’’.
១៩៤២.
1942.
‘‘តតោ សោ ព្រាហ្មណោ ភីតោ, ព្រាហ្មណិយា វសានុគោ;
‘‘Tato so brāhmaṇo bhīto, brāhmaṇiyā vasānugo;
អដ្ដិតោ កាមរាគេន, ព្រាហ្មណិំ ឯតទព្រវិ’’។
Aṭṭito kāmarāgena, brāhmaṇiṃ etadabravi’’.
១៩៤៣.
1943.
‘‘បាថេយ្យំ មេ ករោហិ ត្វំ, សំកុល្យា សគុឡានិ ច 83;
‘‘Pātheyyaṃ me karohi tvaṃ, saṃkulyā saguḷāni ca 84;
មធុបិណ្ឌិកា ច សុកតាយោ, សត្តុភត្តញ្ច ព្រាហ្មណិ។
Madhupiṇḍikā ca sukatāyo, sattubhattañca brāhmaṇi.
១៩៤៤.
1944.
‘‘អានយិស្សំ មេថុនកេ, ឧភោ ទាសកុមារកេ;
‘‘Ānayissaṃ methunake, ubho dāsakumārake;
តេ តំ បរិចរិស្សន្តិ, រត្តិន្ទិវមតន្ទិតា’’។
Te taṃ paricarissanti, rattindivamatanditā’’.
១៩៤៥.
1945.
‘‘ឥទំ វត្វា ព្រហ្មពន្ធុ, បដិមុញ្ចិ ឧបាហនា;
‘‘Idaṃ vatvā brahmabandhu, paṭimuñci upāhanā;
តតោ សោ មន្តយិត្វាន, ភរិយំ កត្វា បទក្ខិណំ។
Tato so mantayitvāna, bhariyaṃ katvā padakkhiṇaṃ.
១៩៤៦.
1946.
‘‘បក្កាមិ សោ រុណ្ណមុខោ, ព្រាហ្មណោ សហិតព្ពតោ;
‘‘Pakkāmi so ruṇṇamukho, brāhmaṇo sahitabbato;
សិវីនំ នគរំ ផីតំ, ទាសបរិយេសនំ ចរំ’’។
Sivīnaṃ nagaraṃ phītaṃ, dāsapariyesanaṃ caraṃ’’.
១៩៤៧.
1947.
កុហិំ វេស្សន្តរោ រាជា, កត្ថ បស្សេមុ ខត្តិយំ’’។
Kuhiṃ vessantaro rājā, kattha passemu khattiyaṃ’’.
១៩៤៨.
1948.
‘‘តេ ជនា តំ អវចិំសុ, យេ តត្ថាសុំ សមាគតា;
‘‘Te janā taṃ avaciṃsu, ye tatthāsuṃ samāgatā;
តុម្ហេហិ ព្រហ្មេ បកតោ, អតិទានេន ខត្តិយោ;
Tumhehi brahme pakato, atidānena khattiyo;
បព្ពាជិតោ សកា រដ្ឋា, វង្កេ វសតិ បព្ពតេ។
Pabbājito sakā raṭṭhā, vaṅke vasati pabbate.
១៩៤៩.
1949.
‘‘តុម្ហេហិ ព្រហ្មេ បកតោ, អតិទានេន ខត្តិយោ;
‘‘Tumhehi brahme pakato, atidānena khattiyo;
អាទាយ បុត្តទារញ្ច, វង្កេ វសតិ បព្ពតេ’’។
Ādāya puttadārañca, vaṅke vasati pabbate’’.
១៩៥០.
1950.
‘‘សោ ចោទិតោ ព្រាហ្មណិយា, ព្រាហ្មណោ កាមគិទ្ធិមា;
‘‘So codito brāhmaṇiyā, brāhmaṇo kāmagiddhimā;
អឃំ តំ បដិសេវិត្ថ, វនេ វាឡមិគាកិណ្ណេ;
Aghaṃ taṃ paṭisevittha, vane vāḷamigākiṇṇe;
ខគ្គទីបិនិសេវិតេ។
Khaggadīpinisevite.
១៩៥១.
1951.
‘‘អាទាយ ពេឡុវំ ទណ្ឌំ, អគ្គិហុត្តំ កមណ្ឌលុំ;
‘‘Ādāya beḷuvaṃ daṇḍaṃ, aggihuttaṃ kamaṇḍaluṃ;
សោ បាវិសិ ព្រហារញ្ញំ, យត្ថ អស្សោសិ កាមទំ។
So pāvisi brahāraññaṃ, yattha assosi kāmadaṃ.
១៩៥២.
1952.
‘‘តំ បវិដ្ឋំ ព្រហារញ្ញំ, កោកា នំ បរិវារយុំ;
‘‘Taṃ paviṭṭhaṃ brahāraññaṃ, kokā naṃ parivārayuṃ;
វិក្កន្ទិ សោ វិប្បនដ្ឋោ, ទូរេ បន្ថា អបក្កមិ។
Vikkandi so vippanaṭṭho, dūre panthā apakkami.
១៩៥៣.
1953.
‘‘តតោ សោ ព្រាហ្មណោ គន្ត្វា, ភោគលុទ្ធោ អសញ្ញតោ;
‘‘Tato so brāhmaṇo gantvā, bhogaluddho asaññato;
វង្កស្សោរោហណេ នដ្ឋេ, ឥមា គាថា អភាសថ’’។
Vaṅkassorohaṇe naṭṭhe, imā gāthā abhāsatha’’.
១៩៥៤.
1954.
‘‘កោ រាជបុត្តំ និសភំ, ជយន្តមបរាជិតំ;
‘‘Ko rājaputtaṃ nisabhaṃ, jayantamaparājitaṃ;
ភយេ ខេមស្ស ទាតារំ, កោ មេ វេស្សន្តរំ វិទូ។
Bhaye khemassa dātāraṃ, ko me vessantaraṃ vidū.
១៩៥៥.
1955.
‘‘យោ យាចតំ បតិដ្ឋាសិ, ភូតានំ ធរណីរិវ;
‘‘Yo yācataṃ patiṭṭhāsi, bhūtānaṃ dharaṇīriva;
ធរណូបមំ មហារាជំ, កោ មេ វេស្សន្តរំ វិទូ។
Dharaṇūpamaṃ mahārājaṃ, ko me vessantaraṃ vidū.
១៩៥៦.
1956.
‘‘យោ យាចតំ គតី អាសិ, សវន្តីនំវ សាគរោ;
‘‘Yo yācataṃ gatī āsi, savantīnaṃva sāgaro;
១៩៥៧.
1957.
‘‘កល្យាណតិត្ថំ សុចិមំ, សីតូទកំ មនោរមំ;
‘‘Kalyāṇatitthaṃ sucimaṃ, sītūdakaṃ manoramaṃ;
បុណ្ឌរីកេហិ សញ្ឆន្នំ, យុត្តំ កិញ្ជក្ខរេណុនា;
Puṇḍarīkehi sañchannaṃ, yuttaṃ kiñjakkhareṇunā;
១៩៥៨.
1958.
‘‘អស្សត្ថំវ បថេ ជាតំ, សីតច្ឆាយំ មនោរមំ;
‘‘Assatthaṃva pathe jātaṃ, sītacchāyaṃ manoramaṃ;
សន្តានំ វិសមេតារំ, កិលន្តានំ បដិគ្គហំ;
Santānaṃ visametāraṃ, kilantānaṃ paṭiggahaṃ;
តថូបមំ មហារាជំ, កោ មេ វេស្សន្តរំ វិទូ។
Tathūpamaṃ mahārājaṃ, ko me vessantaraṃ vidū.
១៩៥៩.
1959.
‘‘និគ្រោធំវ បថេ ជាតំ, សីតច្ឆាយំ មនោរមំ;
‘‘Nigrodhaṃva pathe jātaṃ, sītacchāyaṃ manoramaṃ;
សន្តានំ វិសមេតារំ, កិលន្តានំ បដិគ្គហំ;
Santānaṃ visametāraṃ, kilantānaṃ paṭiggahaṃ;
តថូបមំ មហារាជំ, កោ មេ វេស្សន្តរំ វិទូ។
Tathūpamaṃ mahārājaṃ, ko me vessantaraṃ vidū.
១៩៦០.
1960.
‘‘អម្ពំ ឥវ បថេ ជាតំ, សីតច្ឆាយំ មនោរមំ;
‘‘Ambaṃ iva pathe jātaṃ, sītacchāyaṃ manoramaṃ;
សន្តានំ វិសមេតារំ, កិលន្តានំ បដិគ្គហំ;
Santānaṃ visametāraṃ, kilantānaṃ paṭiggahaṃ;
តថូបមំ មហារាជំ, កោ មេ វេស្សន្តរំ វិទូ។
Tathūpamaṃ mahārājaṃ, ko me vessantaraṃ vidū.
១៩៦១.
1961.
‘‘សាលំ ឥវ បថេ ជាតំ, សីតច្ឆាយំ មនោរមំ;
‘‘Sālaṃ iva pathe jātaṃ, sītacchāyaṃ manoramaṃ;
សន្តានំ វិសមេតារំ, កិលន្តានំ បដិគ្គហំ;
Santānaṃ visametāraṃ, kilantānaṃ paṭiggahaṃ;
តថូបមំ មហារាជំ, កោ មេ វេស្សន្តរំ វិទូ។
Tathūpamaṃ mahārājaṃ, ko me vessantaraṃ vidū.
១៩៦២.
1962.
‘‘ទុមំ ឥវ បថេ ជាតំ, សីតច្ឆាយំ មនោរមំ;
‘‘Dumaṃ iva pathe jātaṃ, sītacchāyaṃ manoramaṃ;
សន្តានំ វិសមេតារំ, កិលន្តានំ បដិគ្គហំ;
Santānaṃ visametāraṃ, kilantānaṃ paṭiggahaṃ;
តថូបមំ មហារាជំ, កោ មេ វេស្សន្តរំ វិទូ។
Tathūpamaṃ mahārājaṃ, ko me vessantaraṃ vidū.
១៩៦៣.
1963.
‘‘ឯវញ្ច មេ វិលបតោ, បវិដ្ឋស្ស ព្រហាវនេ;
‘‘Evañca me vilapato, paviṭṭhassa brahāvane;
អហំ ជានន្តិ យោ វជ្ជា, នន្ទិំ សោ ជនយេ មម។
Ahaṃ jānanti yo vajjā, nandiṃ so janaye mama.
១៩៦៤.
1964.
‘‘ឯវញ្ច មេ វិលបតោ, បវិដ្ឋស្ស ព្រហាវនេ;
‘‘Evañca me vilapato, paviṭṭhassa brahāvane;
អហំ ជានន្តិ យោ វជ្ជា, តាយ សោ ឯកវាចាយ;
Ahaṃ jānanti yo vajjā, tāya so ekavācāya;
បសវេ បុញ្ញំ អនប្បកំ’’។
Pasave puññaṃ anappakaṃ’’.
១៩៦៥.
1965.
‘‘តស្ស ចេតោ បដិស្សោសិ, អរញ្ញេ លុទ្ទកោ ចរំ;
‘‘Tassa ceto paṭissosi, araññe luddako caraṃ;
តុម្ហេហិ ព្រហ្មេ បកតោ, អតិទានេន ខត្តិយោ;
Tumhehi brahme pakato, atidānena khattiyo;
បព្ពាជិតោ សកា រដ្ឋា, វង្កេ វសតិ បព្ពតេ។
Pabbājito sakā raṭṭhā, vaṅke vasati pabbate.
១៩៦៦.
1966.
‘‘តុម្ហេហិ ព្រហ្មេ បកតោ, អតិទានេន ខត្តិយោ;
‘‘Tumhehi brahme pakato, atidānena khattiyo;
អាទាយ បុត្តទារញ្ច, វង្កេ វសតិ បព្ពតេ។
Ādāya puttadārañca, vaṅke vasati pabbate.
១៩៦៧.
1967.
‘‘អកិច្ចការី ទុម្មេធោ, រដ្ឋា បវនមាគតោ;
‘‘Akiccakārī dummedho, raṭṭhā pavanamāgato;
រាជបុត្តំ គវេសន្តោ, ពកោ មច្ឆមិវោទកេ។
Rājaputtaṃ gavesanto, bako macchamivodake.
១៩៦៨.
1968.
‘‘តស្ស ត្យាហំ ន ទស្សាមិ, ជីវិតំ ឥធ ព្រាហ្មណ;
‘‘Tassa tyāhaṃ na dassāmi, jīvitaṃ idha brāhmaṇa;
១៩៦៩.
1969.
‘‘សិរោ តេ វជ្ឈយិត្វាន, ហទយំ ឆេត្វា សពន្ធនំ;
‘‘Siro te vajjhayitvāna, hadayaṃ chetvā sabandhanaṃ;
១៩៧០.
1970.
‘‘តុយ្ហំ មំសេន មេទេន, មត្ថកេន ច ព្រាហ្មណ;
‘‘Tuyhaṃ maṃsena medena, matthakena ca brāhmaṇa;
អាហុតិំ បគ្គហេស្សាមិ, ឆេត្វាន ហទយំ តវ។
Āhutiṃ paggahessāmi, chetvāna hadayaṃ tava.
១៩៧១.
1971.
‘‘តំ មេ សុយិដ្ឋំ សុហុតំ, តុយ្ហំ មំសេន ព្រាហ្មណ;
‘‘Taṃ me suyiṭṭhaṃ suhutaṃ, tuyhaṃ maṃsena brāhmaṇa;
ន ច ត្វំ រាជបុត្តស្ស, ភរិយំ បុត្តេ ច នេស្សសិ’’។
Na ca tvaṃ rājaputtassa, bhariyaṃ putte ca nessasi’’.
១៩៧២.
1972.
‘‘អវជ្ឈោ ព្រាហ្មណោ ទូតោ, ចេតបុត្ត សុណោហិ មេ;
‘‘Avajjho brāhmaṇo dūto, cetaputta suṇohi me;
តស្មា ហិ ទូតំ ន ហន្តិ, ឯស ធម្មោ សនន្តនោ។
Tasmā hi dūtaṃ na hanti, esa dhammo sanantano.
១៩៧៣.
1973.
‘‘និជ្ឈត្តា សិវយោ សព្ពេ, បិតា នំ ទដ្ឋុមិច្ឆតិ;
‘‘Nijjhattā sivayo sabbe, pitā naṃ daṭṭhumicchati;
មាតា ច ទុព្ពលា តស្ស, អចិរា ចក្ខូនិ ជីយរេ។
Mātā ca dubbalā tassa, acirā cakkhūni jīyare.
១៩៧៤.
1974.
‘‘តេសាហំ បហិតោ ទូតោ, ចេតបុត្ត សុណោហិ មេ;
‘‘Tesāhaṃ pahito dūto, cetaputta suṇohi me;
រាជបុត្តំ នយិស្សាមិ, យទិ ជានាសិ សំស មេ។
Rājaputtaṃ nayissāmi, yadi jānāsi saṃsa me.
‘‘បិយស្ស មេ បិយោ ទូតោ, បុណ្ណបត្តំ ទទាមិ តេ’’;
‘‘Piyassa me piyo dūto, puṇṇapattaṃ dadāmi te’’;
១៩៧៥.
1975.
‘‘ឥមញ្ច មធុនោ តុម្ពំ, មិគសត្ថិញ្ច ព្រាហ្មណ;
‘‘Imañca madhuno tumbaṃ, migasatthiñca brāhmaṇa;
តញ្ច តេ ទេសមក្ខិស្សំ, យត្ថ សម្មតិ កាមទោ’’។
Tañca te desamakkhissaṃ, yattha sammati kāmado’’.
ជូជកបព្ពំ នាម។
Jūjakapabbaṃ nāma.
ចូឡវនវណ្ណនា
Cūḷavanavaṇṇanā
១៩៧៦.
1976.
‘‘ឯស សេលោ មហាព្រហ្មេ, បព្ពតោ គន្ធមាទនោ;
‘‘Esa selo mahābrahme, pabbato gandhamādano;
យត្ថ វេស្សន្តរោ រាជា, សហ បុត្តេហិ សម្មតិ។
Yattha vessantaro rājā, saha puttehi sammati.
១៩៧៧.
1977.
ចម្មវាសី ឆមា សេតិ, ជាតវេទំ នមស្សតិ។
Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassati.
១៩៧៨.
1978.
‘‘ឯតេ នីលា បទិស្សន្តិ, នានាផលធរា ទុមា;
‘‘Ete nīlā padissanti, nānāphaladharā dumā;
ឧគ្គតា អព្ភកូដាវ, នីលា អញ្ជនបព្ពតា។
Uggatā abbhakūṭāva, nīlā añjanapabbatā.
១៩៧៩.
1979.
‘‘ធវស្សកណ្ណា ខទិរា, សាលា ផន្ទនមាលុវា;
‘‘Dhavassakaṇṇā khadirā, sālā phandanamāluvā;
សម្បវេធន្តិ វាតេន, សកិំ បីតាវ មាណវា។
Sampavedhanti vātena, sakiṃ pītāva māṇavā.
១៩៨០.
1980.
‘‘ឧបរិ ទុមបរិយាយេសុ, សង្គីតិយោវ សុយ្យរេ;
‘‘Upari dumapariyāyesu, saṅgītiyova suyyare;
១៩៨១.
1981.
‘‘អវ្ហយន្តេវ គច្ឆន្តំ, សាខាបត្តសមីរិតា;
‘‘Avhayanteva gacchantaṃ, sākhāpattasamīritā;
រមយន្តេវ អាគន្តំ, មោទយន្តិ និវាសិនំ;
Ramayanteva āgantaṃ, modayanti nivāsinaṃ;
យត្ថ វេស្សន្តរោ រាជា, សហ បុត្តេហិ សម្មតិ។
Yattha vessantaro rājā, saha puttehi sammati.
១៩៨២.
1982.
‘‘ធារេន្តោ ព្រាហ្មណវណ្ណំ, អាសទញ្ច មសំ ជដំ;
‘‘Dhārento brāhmaṇavaṇṇaṃ, āsadañca masaṃ jaṭaṃ;
ចម្មវាសី ឆមា សេតិ, ជាតវេទំ នមស្សតិ។
Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassati.
១៩៨៣.
1983.
‘‘អម្ពា កបិត្ថា បនសា, សាលា ជម្ពូ វិភីតកា;
‘‘Ambā kapitthā panasā, sālā jambū vibhītakā;
ហរីតកី អាមលកា, អស្សត្ថា ពទរានិ ច។
Harītakī āmalakā, assatthā badarāni ca.
១៩៨៤.
1984.
‘‘ចារុតិម្ពរុក្ខា ចេត្ថ, និគ្រោធា ច កបិត្ថនា;
‘‘Cārutimbarukkhā cettha, nigrodhā ca kapitthanā;
មធុមធុកា ថេវន្តិ, នីចេ បក្កា ចុទុម្ពរា។
Madhumadhukā thevanti, nīce pakkā cudumbarā.
១៩៨៥.
1985.
‘‘បារេវតា ភវេយ្យា ច, មុទ្ទិកា ច មធុត្ថិកា;
‘‘Pārevatā bhaveyyā ca, muddikā ca madhutthikā;
មធុំ អនេលកំ តត្ថ, សកមាទាយ ភុញ្ជរេ។
Madhuṃ anelakaṃ tattha, sakamādāya bhuñjare.
១៩៨៦.
1986.
‘‘អញ្ញេត្ថ បុប្ផិតា អម្ពា, អញ្ញេ តិដ្ឋន្តិ ទោវិលា;
‘‘Aññettha pupphitā ambā, aññe tiṭṭhanti dovilā;
អញ្ញេ អាមា ច បក្កា ច, ភេកវណ្ណា តទូភយំ។
Aññe āmā ca pakkā ca, bhekavaṇṇā tadūbhayaṃ.
១៩៨៧.
1987.
‘‘អថេត្ថ ហេដ្ឋា បុរិសោ, អម្ពបក្កានិ គណ្ហតិ;
‘‘Athettha heṭṭhā puriso, ambapakkāni gaṇhati;
អាមានិ ចេវ បក្កានិ, វណ្ណគន្ធរសុត្តមេ។
Āmāni ceva pakkāni, vaṇṇagandharasuttame.
១៩៨៨.
1988.
‘‘អតេវ មេ អច្ឆរិយំ, ហិង្ការោ បដិភាតិ មំ;
‘‘Ateva me acchariyaṃ, hiṅkāro paṭibhāti maṃ;
ទេវានមិវ អាវាសោ, សោភតិ នន្ទនូបមោ។
Devānamiva āvāso, sobhati nandanūpamo.
១៩៨៩.
1989.
‘‘វិភេទិកា នាឡិកេរា, ខជ្ជុរីនំ ព្រហាវនេ;
‘‘Vibhedikā nāḷikerā, khajjurīnaṃ brahāvane;
មាលាវ គន្ថិតា ឋន្តិ, ធជគ្គានេវ ទិស្សរេ;
Mālāva ganthitā ṭhanti, dhajaggāneva dissare;
នានាវណ្ណេហិ បុប្ផេតិ, នភំ តារាចិតាមិវ។
Nānāvaṇṇehi puppheti, nabhaṃ tārācitāmiva.
១៩៩០.
1990.
‘‘កុដជី កុដ្ឋតគរា, បាដលិយោ ច បុប្ផិតា;
‘‘Kuṭajī kuṭṭhatagarā, pāṭaliyo ca pupphitā;
បុន្នាគា គិរិបុន្នាគា, កោវិឡារា ច បុប្ផិតា។
Punnāgā giripunnāgā, koviḷārā ca pupphitā.
១៩៩១.
1991.
១៩៩២.
1992.
សាលា ច បុប្ផិតា តត្ថ, បលាលខលសន្និភា។
Sālā ca pupphitā tattha, palālakhalasannibhā.
១៩៩៣.
1993.
‘‘តស្សាវិទូរេ បោក្ខរណី, ភូមិភាគេ មនោរមេ;
‘‘Tassāvidūre pokkharaṇī, bhūmibhāge manorame;
បទុមុប្បលសញ្ឆន្នា, ទេវានមិវ នន្ទនេ។
Padumuppalasañchannā, devānamiva nandane.
១៩៩៤.
1994.
‘‘អថេត្ថ បុប្ផរសមត្តា, កោកិលា មញ្ជុភាណិកា;
‘‘Athettha puppharasamattā, kokilā mañjubhāṇikā;
អភិនាទេន្តិ បវនំ, ឧតុសម្បុប្ផិតេ ទុមេ។
Abhinādenti pavanaṃ, utusampupphite dume.
១៩៩៥.
1995.
‘‘ភស្សន្តិ មករន្ទេហិ, បោក្ខរេ បោក្ខរេ មធូ;
‘‘Bhassanti makarandehi, pokkhare pokkhare madhū;
អថេត្ថ វាតា វាយន្តិ, ទក្ខិណា អថ បច្ឆិមា;
Athettha vātā vāyanti, dakkhiṇā atha pacchimā;
បទុមកិញ្ជក្ខរេណូហិ, ឱកិណ្ណោ ហោតិ អស្សមោ។
Padumakiñjakkhareṇūhi, okiṇṇo hoti assamo.
១៩៩៦.
1996.
មច្ឆកច្ឆបព្យាវិទ្ធា, ពហូ ចេត្ថ មុបយានកា;
Macchakacchapabyāviddhā, bahū cettha mupayānakā;
មធុំ ភិសេហិ សវតិ, ខិរសប្បិមុឡាលិភិ។
Madhuṃ bhisehi savati, khirasappimuḷālibhi.
១៩៩៧.
1997.
ភមរា បុប្ផគន្ធេន, សមន្តា មភិនាទិតា។
Bhamarā pupphagandhena, samantā mabhināditā.
១៩៩៨.
1998.
‘‘អថេត្ថ សកុណា សន្តិ, នានាវណ្ណា ពហូ ទិជា;
‘‘Athettha sakuṇā santi, nānāvaṇṇā bahū dijā;
មោទន្តិ សហ ភរិយាហិ, អញ្ញមញ្ញំ បកូជិនោ។
Modanti saha bhariyāhi, aññamaññaṃ pakūjino.
១៩៩៩.
1999.
‘‘នន្ទិកា ជីវបុត្តា ច, ជីវបុត្តា បិយា ច នោ;
‘‘Nandikā jīvaputtā ca, jīvaputtā piyā ca no;
បិយា បុត្តា បិយា នន្ទា, ទិជា បោក្ខរណីឃរា។
Piyā puttā piyā nandā, dijā pokkharaṇīgharā.
២០០០.
2000.
‘‘មាលាវ គន្ថិតា ឋន្តិ, ធជគ្គានេវ ទិស្សរេ;
‘‘Mālāva ganthitā ṭhanti, dhajaggāneva dissare;
យត្ថ វេស្សន្តរោ រាជា, សហ បុត្តេហិ សម្មតិ។
Yattha vessantaro rājā, saha puttehi sammati.
២០០១.
2001.
‘‘ធារេន្តោ ព្រាហ្មណវណ្ណំ, អាសទញ្ច មសំ ជដំ;
‘‘Dhārento brāhmaṇavaṇṇaṃ, āsadañca masaṃ jaṭaṃ;
ចម្មវាសី ឆមា សេតិ, ជាតវេទំ នមស្សតិ’’។
Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassati’’.
២០០២.
2002.
‘‘ឥទញ្ច មេ សត្តុភត្តំ, មធុនា បដិសំយុតំ;
‘‘Idañca me sattubhattaṃ, madhunā paṭisaṃyutaṃ;
មធុបិណ្ឌិកា ច សុកតាយោ, សត្តុភត្តំ ទទាមិ តេ’’។
Madhupiṇḍikā ca sukatāyo, sattubhattaṃ dadāmi te’’.
២០០៣.
2003.
‘‘តុយ្ហេវ សម្ពលំ ហោតុ, នាហំ ឥច្ឆាមិ សម្ពលំ;
‘‘Tuyheva sambalaṃ hotu, nāhaṃ icchāmi sambalaṃ;
ឥតោបិ ព្រហ្មេ គណ្ហាហិ, គច្ឆ ព្រហ្មេ យថាសុខំ។
Itopi brahme gaṇhāhi, gaccha brahme yathāsukhaṃ.
២០០៤.
2004.
‘‘អយំ ឯកបទី ឯតិ, ឧជុំ គច្ឆតិ អស្សមំ;
‘‘Ayaṃ ekapadī eti, ujuṃ gacchati assamaṃ;
ឥសីបិ អច្ចុតោ តត្ថ, បង្កទន្តោ រជស្សិរោ;
Isīpi accuto tattha, paṅkadanto rajassiro;
ធារេន្តោ ព្រាហ្មណវណ្ណំ, អាសទញ្ច មសំ ជដំ។
Dhārento brāhmaṇavaṇṇaṃ, āsadañca masaṃ jaṭaṃ.
២០០៥.
2005.
‘‘ចម្មវាសី ឆមា សេតិ, ជាតវេទំ នមស្សតិ;
‘‘Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassati;
តំ ត្វំ គន្ត្វាន បុច្ឆស្សុ, សោ តេ មគ្គំ បវក្ខតិ’’។
Taṃ tvaṃ gantvāna pucchassu, so te maggaṃ pavakkhati’’.
២០០៦.
2006.
ឥទំ សុត្វា ព្រហ្មពន្ធុ, ចេតំ កត្វា បទក្ខិណំ;
Idaṃ sutvā brahmabandhu, cetaṃ katvā padakkhiṇaṃ;
ឧទគ្គចិត្តោ បក្កាមិ, យេនាសិ អច្ចុតោ ឥសិ។
Udaggacitto pakkāmi, yenāsi accuto isi.
ចូឡវនវណ្ណនា។
Cūḷavanavaṇṇanā.
មហាវនវណ្ណនា
Mahāvanavaṇṇanā
២០០៧.
2007.
គច្ឆន្តោ សោ ភារទ្វាជោ, អទ្ទស្ស អច្ចុតំ ឥសិំ;
Gacchanto so bhāradvājo, addassa accutaṃ isiṃ;
ទិស្វាន តំ ភារទ្វាជោ, សម្មោទិ ឥសិនា សហ។
Disvāna taṃ bhāradvājo, sammodi isinā saha.
២០០៨.
2008.
‘‘កច្ចិ នុ ភោតោ កុសលំ, កច្ចិ ភោតោ អនាមយំ;
‘‘Kacci nu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmayaṃ;
កច្ចិ ឧញ្ឆេន យាបេសិ, កច្ចិ មូលផលា ពហូ។
Kacci uñchena yāpesi, kacci mūlaphalā bahū.
២០០៩.
2009.
‘‘កច្ចិ ឌំសា មកសា ច, អប្បមេវ សរីសបា;
‘‘Kacci ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;
វនេ វាឡមិគាកិណ្ណេ, កច្ចិ ហិំសា ន វិជ្ជតិ’’។
Vane vāḷamigākiṇṇe, kacci hiṃsā na vijjati’’.
២០១០.
2010.
‘‘កុសលញ្ចេវ មេ ព្រហ្មេ, អថោ ព្រហ្មេ អនាមយំ;
‘‘Kusalañceva me brahme, atho brahme anāmayaṃ;
អថោ ឧញ្ឆេន យាបេមិ, អថោ មូលផលា ពហូ។
Atho uñchena yāpemi, atho mūlaphalā bahū.
២០១១.
2011.
‘‘អថោ ឌំសា មកសា ច, អប្បមេវ សរីសបា;
‘‘Atho ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;
វនេ វាឡមិគាកិណ្ណេ, ហិំសា មយ្ហំ ន វិជ្ជតិ។
Vane vāḷamigākiṇṇe, hiṃsā mayhaṃ na vijjati.
២០១២.
2012.
‘‘ពហូនិ វស្សបូគានិ, អស្សមេ វសតោ មម;
‘‘Bahūni vassapūgāni, assame vasato mama;
នាភិជានាមិ ឧប្បន្នំ, អាពាធំ អមនោរមំ។
Nābhijānāmi uppannaṃ, ābādhaṃ amanoramaṃ.
២០១៣.
2013.
‘‘ស្វាគតំ តេ មហាព្រហ្មេ, អថោ តេ អទុរាគតំ;
‘‘Svāgataṃ te mahābrahme, atho te adurāgataṃ;
អន្តោ បវិស ភទ្ទន្តេ, បាទេ បក្ខាលយស្សុ តេ។
Anto pavisa bhaddante, pāde pakkhālayassu te.
២០១៤.
2014.
‘‘តិន្ទុកានិ បិយាលានិ, មធុកេ កាសុមារិយោ;
‘‘Tindukāni piyālāni, madhuke kāsumāriyo;
ផលានិ ខុទ្ទកប្បានិ, ភុញ្ជ ព្រហ្មេ វរំ វរំ។
Phalāni khuddakappāni, bhuñja brahme varaṃ varaṃ.
២០១៥.
2015.
‘‘ឥទម្បិ បានីយំ សីតំ, អាភតំ គិរិគព្ភរា;
‘‘Idampi pānīyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;
តតោ បិវ មហាព្រហ្មេ, សចេ ត្វំ អភិកង្ខសិ’’។
Tato piva mahābrahme, sace tvaṃ abhikaṅkhasi’’.
២០១៦.
2016.
‘‘បដិគ្គហិតំ យំ ទិន្នំ, សព្ពស្ស អគ្ឃិយំ កតំ;
‘‘Paṭiggahitaṃ yaṃ dinnaṃ, sabbassa agghiyaṃ kataṃ;
សញ្ជយស្ស សកំ បុត្តំ, សិវីហិ វិប្បវាសិតំ;
Sañjayassa sakaṃ puttaṃ, sivīhi vippavāsitaṃ;
តមហំ ទស្សនមាគតោ, យទិ ជានាសិ សំស មេ’’។
Tamahaṃ dassanamāgato, yadi jānāsi saṃsa me’’.
២០១៧.
2017.
‘‘ន ភវំ ឯតិ បុញ្ញត្ថំ, សិវិរាជស្ស ទស្សនំ;
‘‘Na bhavaṃ eti puññatthaṃ, sivirājassa dassanaṃ;
មញ្ញេ ភវំ បត្ថយតិ, រញ្ញោ ភរិយំ បតិព្ពតំ;
Maññe bhavaṃ patthayati, rañño bhariyaṃ patibbataṃ;
មញ្ញេ កណ្ហាជិនំ ទាសិំ, ជាលិំ ទាសញ្ច ឥច្ឆសិ។
Maññe kaṇhājinaṃ dāsiṃ, jāliṃ dāsañca icchasi.
២០១៨.
2018.
‘‘អថ វា តយោ មាតាបុត្តេ, អរញ្ញា នេតុមាគតោ;
‘‘Atha vā tayo mātāputte, araññā netumāgato;
ន តស្ស ភោគា វិជ្ជន្តិ, ធនំ ធញ្ញញ្ច ព្រាហ្មណ’’។
Na tassa bhogā vijjanti, dhanaṃ dhaññañca brāhmaṇa’’.
២០១៩.
2019.
សាធុ ទស្សនមរិយានំ, សន្និវាសោ សទា សុខោ។
Sādhu dassanamariyānaṃ, sannivāso sadā sukho.
២០២០.
2020.
‘‘អទិដ្ឋបុព្ពោ សិវិរាជា, សិវីហិ វិប្បវាសិតោ;
‘‘Adiṭṭhapubbo sivirājā, sivīhi vippavāsito;
តមហំ ទស្សនមាគតោ, យទិ ជានាសិ សំស មេ’’។
Tamahaṃ dassanamāgato, yadi jānāsi saṃsa me’’.
២០២១.
2021.
‘‘ឯស សេលោ មហាព្រហ្មេ, បព្ពតោ គន្ធមាទនោ;
‘‘Esa selo mahābrahme, pabbato gandhamādano;
យត្ថ វេស្សន្តរោ រាជា, សហ បុត្តេហិ សម្មតិ។
Yattha vessantaro rājā, saha puttehi sammati.
២០២២.
2022.
‘‘ធារេន្តោ ព្រាហ្មណវណ្ណំ, អាសទញ្ច មសំ ជដំ;
‘‘Dhārento brāhmaṇavaṇṇaṃ, āsadañca masaṃ jaṭaṃ;
ចម្មវាសី ឆមា សេតិ, ជាតវេទំ នមស្សតិ។
Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassati.
២០២៣.
2023.
‘‘ឯតេ នីលា បទិស្សន្តិ, នានាផលធរា ទុមា;
‘‘Ete nīlā padissanti, nānāphaladharā dumā;
ឧគ្គតា អព្ភកូដាវ នីលា អញ្ជនបព្ពតា។
Uggatā abbhakūṭāva nīlā añjanapabbatā.
២០២៤.
2024.
‘‘ធវស្សកណ្ណា ខទិរា, សាលា ផន្ទនមាលុវា;
‘‘Dhavassakaṇṇā khadirā, sālā phandanamāluvā;
សម្បវេធន្តិ វាតេន, សកិំ បីតាវ មាណវា។
Sampavedhanti vātena, sakiṃ pītāva māṇavā.
២០២៥.
2025.
‘‘ឧបរិ ទុមបរិយាយេសុ, សង្គីតិយោវ សុយ្យរេ;
‘‘Upari dumapariyāyesu, saṅgītiyova suyyare;
នជ្ជុហា កោកិលសង្ឃា, សម្បតន្តិ ទុមា ទុមំ។
Najjuhā kokilasaṅghā, sampatanti dumā dumaṃ.
២០២៦.
2026.
‘‘អវ្ហយន្តេវ គច្ឆន្តំ, សាខាបត្តសមីរិតា;
‘‘Avhayanteva gacchantaṃ, sākhāpattasamīritā;
រមយន្តេវ អាគន្តំ, មោទយន្តិ និវាសិនំ;
Ramayanteva āgantaṃ, modayanti nivāsinaṃ;
យត្ថ វេស្សន្តរោ រាជា, សហ បុត្តេហិ សម្មតិ។
Yattha vessantaro rājā, saha puttehi sammati.
២០២៧.
2027.
‘‘ធារេន្តោ ព្រាហ្មណវណ្ណំ, អាសទញ្ច មសំ ជដំ;
‘‘Dhārento brāhmaṇavaṇṇaṃ, āsadañca masaṃ jaṭaṃ;
ចម្មវាសី ឆមា សេតិ, ជាតវេទំ នមស្សតិ។
Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassati.
២០២៨.
2028.
‘‘ករេរិមាលា វិតតា, ភូមិភាគេ មនោរមេ;
‘‘Karerimālā vitatā, bhūmibhāge manorame;
សទ្ទលាហរិតា ភូមិ, ន តត្ថុទ្ធំសតេ រជោ។
Saddalāharitā bhūmi, na tatthuddhaṃsate rajo.
២០២៩.
2029.
‘‘មយូរគីវសង្កាសា, តូលផស្សសមូបមា;
‘‘Mayūragīvasaṅkāsā, tūlaphassasamūpamā;
តិណានិ នាតិវត្តន្តិ, សមន្តា ចតុរង្គុលា។
Tiṇāni nātivattanti, samantā caturaṅgulā.
២០៣០.
2030.
‘‘អម្ពា ជម្ពូ កបិត្ថា ច, នីចេ បក្កា ចុទុម្ពរា;
‘‘Ambā jambū kapitthā ca, nīce pakkā cudumbarā;
បរិភោគេហិ រុក្ខេហិ, វនំ តំ រតិវឌ្ឍនំ។
Paribhogehi rukkhehi, vanaṃ taṃ rativaḍḍhanaṃ.
២០៣១.
2031.
‘‘វេឡុរិយវណ្ណសន្និភំ , មច្ឆគុម្ពនិសេវិតំ;
‘‘Veḷuriyavaṇṇasannibhaṃ , macchagumbanisevitaṃ;
សុចិំ សុគន្ធំ សលិលំ, អាបោ តត្ថបិ សន្ទតិ។
Suciṃ sugandhaṃ salilaṃ, āpo tatthapi sandati.
២០៣២.
2032.
‘‘តស្សាវិទូរេ បោក្ខរណី, ភូមិភាគេ មនោរមេ;
‘‘Tassāvidūre pokkharaṇī, bhūmibhāge manorame;
បទុមុប្បលសញ្ឆន្នា, ទេវានមិវ នន្ទនេ។
Padumuppalasañchannā, devānamiva nandane.
២០៣៣.
2033.
‘‘តីណិ ឧប្បលជាតានិ, តស្មិំ សរសិ ព្រាហ្មណ;
‘‘Tīṇi uppalajātāni, tasmiṃ sarasi brāhmaṇa;
វិចិត្តំ នីលានេកានិ, សេតា លោហិតកានិ ច។
Vicittaṃ nīlānekāni, setā lohitakāni ca.
២០៣៤.
2034.
‘‘ខោមាវ តត្ថ បទុមា, សេតសោគន្ធិកេហិ ច;
‘‘Khomāva tattha padumā, setasogandhikehi ca;
កលម្ពកេហិ សញ្ឆន្នោ, មុចលិន្ទោ នាម សោ សរោ។
Kalambakehi sañchanno, mucalindo nāma so saro.
២០៣៥.
2035.
‘‘អថេត្ថ បទុមា ផុល្លា, អបរិយន្តាវ ទិស្សរេ;
‘‘Athettha padumā phullā, apariyantāva dissare;
គិម្ហា ហេមន្តិកា ផុល្លា, ជណ្ណុតគ្ឃា ឧបត្ថរា។
Gimhā hemantikā phullā, jaṇṇutagghā upattharā.
២០៣៦.
2036.
‘‘សុរភី សម្បវាយន្តិ, វិចិត្តបុប្ផសន្ថតា;
‘‘Surabhī sampavāyanti, vicittapupphasanthatā;
ភមរា បុប្ផគន្ធេន, សមន្តា មភិនាទិតា។
Bhamarā pupphagandhena, samantā mabhināditā.
២០៣៧.
2037.
‘‘អថេត្ថ ឧទកន្តស្មិំ, រុក្ខា តិដ្ឋន្តិ ព្រាហ្មណ;
‘‘Athettha udakantasmiṃ, rukkhā tiṭṭhanti brāhmaṇa;
កទម្ពា បាដលី ផុល្លា, កោវិឡារា ច បុប្ផិតា។
Kadambā pāṭalī phullā, koviḷārā ca pupphitā.
២០៣៨.
2038.
‘‘អង្កោលា កច្ឆិការា ច, បារិជញ្ញា ច បុប្ផិតា;
‘‘Aṅkolā kacchikārā ca, pārijaññā ca pupphitā;
២០៣៩.
2039.
និគ្គុណ្ឌី សិរីនិគ្គុណ្ឌី 121, អសនា ចេត្ថ បុប្ផិតា។
Nigguṇḍī sirīnigguṇḍī 122, asanā cettha pupphitā.
២០៤០.
2040.
កេតកា កណិការា ច, កនវេរា ច បុប្ផិតា។
Ketakā kaṇikārā ca, kanaverā ca pupphitā.
២០៤១.
2041.
‘‘អជ្ជុនា អជ្ជុកណ្ណា ច, មហានាមា ច បុប្ផិតា;
‘‘Ajjunā ajjukaṇṇā ca, mahānāmā ca pupphitā;
សុបុប្ផិតគ្គា តិដ្ឋន្តិ, បជ្ជលន្តេវ កិំសុកា។
Supupphitaggā tiṭṭhanti, pajjalanteva kiṃsukā.
២០៤២.
2042.
‘‘សេតបណ្ណី សត្តបណ្ណា, កទលិយោ កុសុម្ភរា;
‘‘Setapaṇṇī sattapaṇṇā, kadaliyo kusumbharā;
ធនុតក្ការី បុប្ផេហិ, សីសបាវរណានិ ច។
Dhanutakkārī pupphehi, sīsapāvaraṇāni ca.
២០៤៣.
2043.
‘‘អច្ឆិវា សល្លវា 125 រុក្ខា, សល្លកិយោ ច បុប្ផិតា;
‘‘Acchivā sallavā 126 rukkhā, sallakiyo ca pupphitā;
សេតគេរុ ច តគរា, មំសិកុដ្ឋា កុលាវរា។
Setageru ca tagarā, maṃsikuṭṭhā kulāvarā.
២០៤៤.
2044.
‘‘ទហរា រុក្ខា ច វុទ្ធា ច, អកុដិលា ចេត្ថ បុប្ផិតា;
‘‘Daharā rukkhā ca vuddhā ca, akuṭilā cettha pupphitā;
អស្សមំ ឧភតោ ឋន្តិ, អគ្យាគារំ សមន្តតោ។
Assamaṃ ubhato ṭhanti, agyāgāraṃ samantato.
២០៤៥.
2045.
‘‘អថេត្ថ ឧទកន្តស្មិំ, ពហុជាតោ ផណិជ្ជកោ;
‘‘Athettha udakantasmiṃ, bahujāto phaṇijjako;
មុគ្គតិយោ ករតិយោ, សេវាលសីសកា ពហូ។
Muggatiyo karatiyo, sevālasīsakā bahū.
២០៤៦.
2046.
‘‘ឧទ្ទាបវត្តំ 127 ឧល្លុឡិតំ, មក្ខិកា ហិង្គុជាលិកា;
‘‘Uddāpavattaṃ 128 ulluḷitaṃ, makkhikā hiṅgujālikā;
២០៤៧.
2047.
‘‘ឯលម្ផុរកសញ្ឆន្នា 131, រុក្ខា តិដ្ឋន្តិ ព្រាហ្មណ;
‘‘Elamphurakasañchannā 132, rukkhā tiṭṭhanti brāhmaṇa;
សត្តាហំ ធារិយមានានំ, គន្ធោ តេសំ ន ឆិជ្ជតិ។
Sattāhaṃ dhāriyamānānaṃ, gandho tesaṃ na chijjati.
២០៤៨.
2048.
‘‘ឧភតោ សរំ មុចលិន្ទំ, បុប្ផា តិដ្ឋន្តិ សោភនា;
‘‘Ubhato saraṃ mucalindaṃ, pupphā tiṭṭhanti sobhanā;
ឥន្ទីវរេហិ សញ្ឆន្នំ, វនំ តំ ឧបសោភតិ។
Indīvarehi sañchannaṃ, vanaṃ taṃ upasobhati.
២០៤៩.
2049.
‘‘អឌ្ឍមាសំ ធារិយមានានំ, គន្ធោ តេសំ ន ឆិជ្ជតិ;
‘‘Aḍḍhamāsaṃ dhāriyamānānaṃ, gandho tesaṃ na chijjati;
នីលបុប្ផី សេតវារី, បុប្ផិតា គិរិកណ្ណិកា;
Nīlapupphī setavārī, pupphitā girikaṇṇikā;
២០៥០.
2050.
‘‘សម្មទ្ទតេវ គន្ធេន, បុប្ផសាខាហិ តំ វនំ;
‘‘Sammaddateva gandhena, pupphasākhāhi taṃ vanaṃ;
ភមរា បុប្ផគន្ធេន, សមន្តា មភិនាទិតា។
Bhamarā pupphagandhena, samantā mabhināditā.
២០៥១.
2051.
‘‘តីណិ កក្ការុជាតានិ, តស្មិំ សរសិ ព្រាហ្មណ;
‘‘Tīṇi kakkārujātāni, tasmiṃ sarasi brāhmaṇa;
កុម្ភមត្តានិ ចេកានិ, មុរជមត្តានិ តា ឧភោ។
Kumbhamattāni cekāni, murajamattāni tā ubho.
២០៥២.
2052.
អសី តាលាវ តិដ្ឋន្តិ, ឆេជ្ជា ឥន្ទីវរា ពហូ។
Asī tālāva tiṭṭhanti, chejjā indīvarā bahū.
២០៥៣.
2053.
អសោកា មុទយន្តី ច, វល្លិភោ ខុទ្ទបុប្ផិយោ។
Asokā mudayantī ca, vallibho khuddapupphiyo.
២០៥៤.
2054.
រុក្ខមារុយ្ហ តិដ្ឋន្តិ, ផុល្លា កិំសុកវល្លិយោ។
Rukkhamāruyha tiṭṭhanti, phullā kiṃsukavalliyo.
២០៥៥.
2055.
‘‘កដេរុហា ច វាសន្តី, យូថិកា មធុគន្ធិយា;
‘‘Kaṭeruhā ca vāsantī, yūthikā madhugandhiyā;
និលិយា សុមនា ភណ្ឌី, សោភតិ បទុមុត្តរោ។
Niliyā sumanā bhaṇḍī, sobhati padumuttaro.
២០៥៦.
2056.
‘‘បាដលី សមុទ្ទកប្បាសី, កណិការា ច បុប្ផិតា;
‘‘Pāṭalī samuddakappāsī, kaṇikārā ca pupphitā;
ហេមជាលាវ ទិស្សន្តិ, រុចិរគ្គិ សិខូបមា។
Hemajālāva dissanti, ruciraggi sikhūpamā.
២០៥៧.
2057.
‘‘យានិ តានិ ច បុប្ផានិ, ថលជានុទកានិ ច;
‘‘Yāni tāni ca pupphāni, thalajānudakāni ca;
សព្ពានិ តត្ថ ទិស្សន្តិ, ឯវំ រម្មោ មហោទធិ។
Sabbāni tattha dissanti, evaṃ rammo mahodadhi.
២០៥៨.
2058.
‘‘អថស្សា បោក្ខរណិយា, ពហុកា វារិគោចរា;
‘‘Athassā pokkharaṇiyā, bahukā vārigocarā;
២០៥៩.
2059.
‘‘មធុ ច មធុលដ្ឋិ ច, តាលិសា ច បិយង្គុកា;
‘‘Madhu ca madhulaṭṭhi ca, tālisā ca piyaṅgukā;
២០៦០.
2060.
បទ្មកា នរទា កុដ្ឋា, ឈាមកា ច ហរេណុកា។
Padmakā naradā kuṭṭhā, jhāmakā ca hareṇukā.
២០៦១.
2061.
‘‘ហលិទ្ទកា គន្ធសិលា, ហិរិវេរា ច គុគ្គុលា;
‘‘Haliddakā gandhasilā, hiriverā ca guggulā;
វិភេទិកា ចោរកា កុដ្ឋា, កប្បុរា ច កលិង្គុកា។
Vibhedikā corakā kuṭṭhā, kappurā ca kaliṅgukā.
២០៦២.
2062.
‘‘អថេត្ថ សីហព្យគ្ឃា ច, បុរិសាលូ ច ហត្ថិយោ;
‘‘Athettha sīhabyagghā ca, purisālū ca hatthiyo;
ឯណេយ្យា បសទា ចេវ, រោហិច្ចា សរភា មិគា។
Eṇeyyā pasadā ceva, rohiccā sarabhā migā.
២០៦៣.
2063.
‘‘កោដ្ឋសុណា សុណោបិ ច, តុលិយា នឡសន្និភា;
‘‘Koṭṭhasuṇā suṇopi ca, tuliyā naḷasannibhā;
ចាមរី ចលនី លង្ឃី, ឈាបិតា មក្កដា បិចុ។
Cāmarī calanī laṅghī, jhāpitā makkaṭā picu.
២០៦៤.
2064.
‘‘កក្កដា កដមាយា ច, ឥក្កា គោណសិរា ពហូ;
‘‘Kakkaṭā kaṭamāyā ca, ikkā goṇasirā bahū;
ខគ្គា វរាហា នកុលា, កាឡកេត្ថ ពហូតសោ។
Khaggā varāhā nakulā, kāḷakettha bahūtaso.
២០៦៥.
2065.
‘‘មហិំសា សោណសិង្គាលា, បម្បកា ច សមន្តតោ;
‘‘Mahiṃsā soṇasiṅgālā, pampakā ca samantato;
អាកុច្ឆា បចលាកា ច, ចិត្រកា ចាបិ ទីបិយោ។
Ākucchā pacalākā ca, citrakā cāpi dīpiyo.
២០៦៦.
2066.
‘‘បេលកា ច វិឃាសាទា, សីហា គោគណិសាទកា;
‘‘Pelakā ca vighāsādā, sīhā gogaṇisādakā;
អដ្ឋបាទា ច មោរា ច, ភស្សរា ច កុកុត្ថកា។
Aṭṭhapādā ca morā ca, bhassarā ca kukutthakā.
២០៦៧.
2067.
‘‘ចង្កោរា កុក្កុដា នាគា, អញ្ញមញ្ញំ បកូជិនោ;
‘‘Caṅkorā kukkuṭā nāgā, aññamaññaṃ pakūjino;
២០៦៨.
2068.
កបិញ្ជរា តិត្តិរាយោ, កុលា ច បដិកុត្ថកា។
Kapiñjarā tittirāyo, kulā ca paṭikutthakā.
២០៦៩.
2069.
‘‘មន្ទាលកា ចេលកេដុ, ភណ្ឌុតិត្តិរនាមកា;
‘‘Mandālakā celakeṭu, bhaṇḍutittiranāmakā;
២០៧០.
2070.
‘‘ករវិយា ច សគ្គា ច, ឧហុង្ការា ច កុក្កុហា;
‘‘Karaviyā ca saggā ca, uhuṅkārā ca kukkuhā;
នានាទិជគណាកិណ្ណំ, នានាសរនិកូជិតំ។
Nānādijagaṇākiṇṇaṃ, nānāsaranikūjitaṃ.
២០៧១.
2071.
មោទន្តិ សហ ភរិយាហិ, អញ្ញមញ្ញំ បកូជិនោ។
Modanti saha bhariyāhi, aññamaññaṃ pakūjino.
២០៧២.
2072.
‘‘អថេត្ថ សកុណា សន្តិ, ទិជា មញ្ជុស្សរា សិតា;
‘‘Athettha sakuṇā santi, dijā mañjussarā sitā;
សេតច្ឆិកុដា ភទ្រក្ខា, អណ្ឌជា ចិត្របេខុណា។
Setacchikuṭā bhadrakkhā, aṇḍajā citrapekhuṇā.
២០៧៣.
2073.
‘‘អថេត្ថ សកុណា សន្តិ, ទិជា មញ្ជុស្សរា សិតា;
‘‘Athettha sakuṇā santi, dijā mañjussarā sitā;
សិខណ្ឌី នីលគីវាហិ, អញ្ញមញ្ញំ បកូជិនោ។
Sikhaṇḍī nīlagīvāhi, aññamaññaṃ pakūjino.
២០៧៤.
2074.
‘‘កុកុត្ថកា កុឡីរកា, កោដ្ឋា បោក្ខរសាតកា;
‘‘Kukutthakā kuḷīrakā, koṭṭhā pokkharasātakā;
កាលាមេយ្យា ពលិយក្ខា, កទម្ពា សុវសាឡិកា។
Kālāmeyyā baliyakkhā, kadambā suvasāḷikā.
២០៧៥.
2075.
‘‘ហលិទ្ទា លោហិតា សេតា, អថេត្ថ នលកា ពហូ;
‘‘Haliddā lohitā setā, athettha nalakā bahū;
វារណា ភិង្គរាជា ច, កទម្ពា សុវកោកិលា។
Vāraṇā bhiṅgarājā ca, kadambā suvakokilā.
២០៧៦.
2076.
‘‘ឧក្កុសា កុររា ហំសា, អាដា បរិវទេន្តិកា;
‘‘Ukkusā kurarā haṃsā, āṭā parivadentikā;
បាកហំសា អតិពលា, នជ្ជុហា ជីវជីវកា។
Pākahaṃsā atibalā, najjuhā jīvajīvakā.
២០៧៧.
2077.
‘‘បារេវតា រវិហំសា, ចក្កវាកា នទីចរា;
‘‘Pārevatā ravihaṃsā, cakkavākā nadīcarā;
វារណាភិរុទា រម្មា, ឧភោ កាលូបកូជិនោ។
Vāraṇābhirudā rammā, ubho kālūpakūjino.
២០៧៨.
2078.
‘‘អថេត្ថ សកុណា សន្តិ, នានាវណ្ណា ពហូ ទិជា;
‘‘Athettha sakuṇā santi, nānāvaṇṇā bahū dijā;
មោទន្តិ សហ ភរិយាហិ, អញ្ញមញ្ញំ បកូជិនោ។
Modanti saha bhariyāhi, aññamaññaṃ pakūjino.
២០៧៩.
2079.
‘‘អថេត្ថ សកុណា សន្តិ, នានាវណ្ណា ពហូ ទិជា;
‘‘Athettha sakuṇā santi, nānāvaṇṇā bahū dijā;
សព្ពេ មញ្ជូ និកូជន្តិ, មុចលិន្ទមុភតោសរំ។
Sabbe mañjū nikūjanti, mucalindamubhatosaraṃ.
២០៨០.
2080.
មោទន្តិ សហ ភរិយាហិ, អញ្ញមញ្ញំ បកូជិនោ។
Modanti saha bhariyāhi, aññamaññaṃ pakūjino.
២០៨១.
2081.
‘‘អថេត្ថ សកុណា សន្តិ, ករវិយា នាម តេ ទិជា;
‘‘Athettha sakuṇā santi, karaviyā nāma te dijā;
សព្ពេ មញ្ជូ និកូជន្តិ, មុចលិន្ទមុភតោសរំ។
Sabbe mañjū nikūjanti, mucalindamubhatosaraṃ.
២០៨២.
2082.
‘‘ឯណេយ្យបសទាកិណ្ណំ, នាគសំសេវិតំ វនំ;
‘‘Eṇeyyapasadākiṇṇaṃ, nāgasaṃsevitaṃ vanaṃ;
នានាលតាហិ សញ្ឆន្នំ, កទលីមិគសេវិតំ។
Nānālatāhi sañchannaṃ, kadalīmigasevitaṃ.
២០៨៣.
2083.
សាលិ អកដ្ឋបាកោ ច, ឧច្ឆុ តត្ថ អនប្បកោ។
Sāli akaṭṭhapāko ca, ucchu tattha anappako.
២០៨៤.
2084.
‘‘អយំ ឯកបទី ឯតិ, ឧជុំ គច្ឆតិ អស្សមំ;
‘‘Ayaṃ ekapadī eti, ujuṃ gacchati assamaṃ;
យត្ថ វេស្សន្តរោ រាជា, សហ បុត្តេហិ សម្មតិ។
Yattha vessantaro rājā, saha puttehi sammati.
២០៨៥.
2085.
‘‘ធារេន្តោ ព្រាហ្មណវណ្ណំ, អាសទញ្ច មសំ ជដំ;
‘‘Dhārento brāhmaṇavaṇṇaṃ, āsadañca masaṃ jaṭaṃ;
ចម្មវាសី ឆមា សេតិ, ជាតវេទំ នមស្សតិ’’។
Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassati’’.
២០៨៦.
2086.
ឥទំ សុត្វា ព្រហ្មពន្ធុ, ឥសិំ កត្វា បទក្ខិណំ;
Idaṃ sutvā brahmabandhu, isiṃ katvā padakkhiṇaṃ;
ឧទគ្គចិត្តោ បក្កាមិ, យត្ថ វេស្សន្តរោ អហុ’’។
Udaggacitto pakkāmi, yattha vessantaro ahu’’.
មហាវនវណ្ណនា។
Mahāvanavaṇṇanā.
ទារកបព្ពំ
Dārakapabbaṃ
២០៨៧.
2087.
‘‘ឧដ្ឋេហិ ជាលិ បតិដ្ឋ, បោរាណំ វិយ ទិស្សតិ;
‘‘Uṭṭhehi jāli patiṭṭha, porāṇaṃ viya dissati;
ព្រាហ្មណំ វិយ បស្សាមិ, នន្ទិយោ មាភិកីររេ’’។
Brāhmaṇaṃ viya passāmi, nandiyo mābhikīrare’’.
២០៨៨.
2088.
‘‘អហម្បិ តាត បស្សាមិ, យោ សោ ព្រហ្មាវ ទិស្សតិ;
‘‘Ahampi tāta passāmi, yo so brahmāva dissati;
២០៨៩.
2089.
‘‘កច្ចិ នុ ភោតោ កុសលំ, កច្ចិ ភោតោ អនាមយំ;
‘‘Kacci nu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmayaṃ;
កច្ចិ ឧញ្ឆេន យាបេថ, កច្ចិ មូលផលា ពហូ។
Kacci uñchena yāpetha, kacci mūlaphalā bahū.
២០៩០.
2090.
‘‘កច្ចិ ឌំសា មកសា ច, អប្បមេវ សរីសបា;
‘‘Kacci ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;
វនេ វាឡមិគាកិណ្ណេ, កច្ចិ ហិំសា ន វិជ្ជតិ’’។
Vane vāḷamigākiṇṇe, kacci hiṃsā na vijjati’’.
២០៩១.
2091.
‘‘កុសលញ្ចេវ នោ ព្រហ្មេ, អថោ ព្រហ្មេ អនាមយំ;
‘‘Kusalañceva no brahme, atho brahme anāmayaṃ;
អថោ ឧញ្ឆេន យាបេម, អថោ មូលផលា ពហូ។
Atho uñchena yāpema, atho mūlaphalā bahū.
២០៩២.
2092.
‘‘អថោ ឌំសា មកសា ច, អប្បមេវ សរីសបា;
‘‘Atho ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;
២០៩៣.
2093.
ឥទម្បិ បឋមំ បស្សាម, ព្រាហ្មណំ ទេវវណ្ណិនំ;
Idampi paṭhamaṃ passāma, brāhmaṇaṃ devavaṇṇinaṃ;
អាទាយ វេឡុវំ ទណ្ឌំ, អគ្គិហុត្តំ កមណ្ឌលុំ។
Ādāya veḷuvaṃ daṇḍaṃ, aggihuttaṃ kamaṇḍaluṃ.
២០៩៤.
2094.
‘‘ស្វាគតំ តេ មហាព្រហ្មេ, អថោ តេ អទុរាគតំ;
‘‘Svāgataṃ te mahābrahme, atho te adurāgataṃ;
អន្តោ បវិស ភទ្ទន្តេ, បាទេ បក្ខាលយស្សុ តេ។
Anto pavisa bhaddante, pāde pakkhālayassu te.
២០៩៥.
2095.
‘‘តិន្ទុកានិ បិយាលានិ, មធុកេ កាសុមារិយោ;
‘‘Tindukāni piyālāni, madhuke kāsumāriyo;
ផលានិ ខុទ្ទកប្បានិ, ភុញ្ជ ព្រហ្មេ វរំ វរំ។
Phalāni khuddakappāni, bhuñja brahme varaṃ varaṃ.
២០៩៦.
2096.
‘‘ឥទម្បិ បានីយំ សីតំ, អាភតំ គិរិគព្ភរា;
‘‘Idampi pānīyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;
តតោ បិវ មហាព្រហ្មេ, សចេ ត្វំ អភិកង្ខសិ។
Tato piva mahābrahme, sace tvaṃ abhikaṅkhasi.
២០៩៧.
2097.
‘‘អថ ត្វំ កេន វណ្ណេន, កេន វា បន ហេតុនា;
‘‘Atha tvaṃ kena vaṇṇena, kena vā pana hetunā;
អនុប្បត្តោ ព្រហារញ្ញំ, តំ មេ អក្ខាហិ បុច្ឆិតោ’’។
Anuppatto brahāraññaṃ, taṃ me akkhāhi pucchito’’.
២០៩៨.
2098.
‘‘យថា វារិវហោ បូរោ, សព្ពកាលំ ន ខីយតិ;
‘‘Yathā vārivaho pūro, sabbakālaṃ na khīyati;
ឯវំ តំ យាចិតាគច្ឆិំ, បុត្តេ មេ ទេហិ យាចិតោ’’។
Evaṃ taṃ yācitāgacchiṃ, putte me dehi yācito’’.
២០៩៩.
2099.
‘‘ទទាមិ ន វិកម្បាមិ, ឥស្សរោ នយ ព្រាហ្មណ;
‘‘Dadāmi na vikampāmi, issaro naya brāhmaṇa;
បាតោ គតា រាជបុត្តី, សាយំ ឧញ្ឆាតោ ឯហិតិ។
Pāto gatā rājaputtī, sāyaṃ uñchāto ehiti.
២១០០.
2100.
‘‘ឯករត្តិំ វសិត្វាន, បាតោ គច្ឆសិ ព្រាហ្មណ;
‘‘Ekarattiṃ vasitvāna, pāto gacchasi brāhmaṇa;
តស្សា ន្ហាតេ ឧបឃាតេ, អថ នេ មាលធារិនេ។
Tassā nhāte upaghāte, atha ne māladhārine.
២១០១.
2101.
‘‘ឯករត្តិំ វសិត្វាន, បាតោ គច្ឆសិ ព្រាហ្មណ;
‘‘Ekarattiṃ vasitvāna, pāto gacchasi brāhmaṇa;
នានាបុប្ផេហិ សញ្ឆន្នេ, នានាគន្ធេហិ ភូសិតេ;
Nānāpupphehi sañchanne, nānāgandhehi bhūsite;
នានាមូលផលាកិណ្ណេ, គច្ឆ ស្វាទាយ ព្រាហ្មណ’’។
Nānāmūlaphalākiṇṇe, gaccha svādāya brāhmaṇa’’.
២១០២.
2102.
‘‘ន វាសមភិរោចាមិ, គមនំ មយ្ហ រុច្ចតិ;
‘‘Na vāsamabhirocāmi, gamanaṃ mayha ruccati;
អន្តរាយោបិ មេ អស្ស, គច្ឆញ្ញេវ រថេសភ។
Antarāyopi me assa, gacchaññeva rathesabha.
២១០៣.
2103.
‘‘ន ហេតា យាចយោគី នំ, អន្តរាយស្ស ការិយា;
‘‘Na hetā yācayogī naṃ, antarāyassa kāriyā;
ឥត្ថិយោ មន្តំ 167 ជានន្តិ, សព្ពំ គណ្ហន្តិ វាមតោ។
Itthiyo mantaṃ 168 jānanti, sabbaṃ gaṇhanti vāmato.
២១០៤.
2104.
‘‘សទ្ធាយ ទានំ ទទតោ, មាសំ អទក្ខិ មាតរំ;
‘‘Saddhāya dānaṃ dadato, māsaṃ adakkhi mātaraṃ;
អន្តរាយម្បិ សា កយិរា, គច្ឆញ្ញេវ រថេសភ។
Antarāyampi sā kayirā, gacchaññeva rathesabha.
២១០៥.
2105.
‘‘អាមន្តយស្សុ តេ បុត្តេ, មា តេ មាតរមទ្ទសុំ;
‘‘Āmantayassu te putte, mā te mātaramaddasuṃ;
សទ្ធាយ ទានំ ទទតោ, ឯវំ បុញ្ញំ បវឌ្ឍតិ។
Saddhāya dānaṃ dadato, evaṃ puññaṃ pavaḍḍhati.
២១០៦.
2106.
‘‘អាមន្តយស្សុ តេ បុត្តេ, មា តេ មាតរមទ្ទសុំ;
‘‘Āmantayassu te putte, mā te mātaramaddasuṃ;
មាទិសស្ស ធនំ ទត្វា, រាជ សគ្គំ គមិស្សសិ’’។
Mādisassa dhanaṃ datvā, rāja saggaṃ gamissasi’’.
២១០៧.
2107.
‘‘សចេ ត្វំ និច្ឆសេ ទដ្ឋុំ, មម ភរិយំ បតិព្ពតំ;
‘‘Sace tvaṃ nicchase daṭṭhuṃ, mama bhariyaṃ patibbataṃ;
អយ្យកស្សបិ ទស្សេហិ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ។
Ayyakassapi dassehi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.
២១០៨.
2108.
‘‘ឥមេ កុមារេ ទិស្វាន, មញ្ជុកេ បិយភាណិនេ;
‘‘Ime kumāre disvāna, mañjuke piyabhāṇine;
បតីតោ សុមនោ វិត្តោ, ពហុំ ទស្សតិ តេ ធនំ’’។
Patīto sumano vitto, bahuṃ dassati te dhanaṃ’’.
២១០៩.
2109.
‘‘អច្ឆេទនស្ស ភាយាមិ, រាជបុត្ត សុណោហិ មេ;
‘‘Acchedanassa bhāyāmi, rājaputta suṇohi me;
រាជទណ្ឌាយ មំ ទជ្ជា, វិក្កិណេយ្យ ហនេយ្យ វា;
Rājadaṇḍāya maṃ dajjā, vikkiṇeyya haneyya vā;
ជិនោ ធនញ្ច ទាសេ ច, គារយ្ហស្ស ព្រហ្មពន្ធុយា’’។
Jino dhanañca dāse ca, gārayhassa brahmabandhuyā’’.
២១១០.
2110.
‘‘ឥមេ កុមារេ ទិស្វាន, មញ្ជុកេ បិយភាណិនេ;
‘‘Ime kumāre disvāna, mañjuke piyabhāṇine;
ធម្មេ ឋិតោ មហារាជា, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនោ;
Dhamme ṭhito mahārājā, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano;
លទ្ធា បីតិសោមនស្សំ, ពហុំ ទស្សតិ តេ ធនំ’’។
Laddhā pītisomanassaṃ, bahuṃ dassati te dhanaṃ’’.
២១១១.
2111.
‘‘នាហំ តម្បិ ករិស្សាមិ, យំ មំ ត្វំ អនុសាសសិ;
‘‘Nāhaṃ tampi karissāmi, yaṃ maṃ tvaṃ anusāsasi;
ទារកេវ អហំ នេស្សំ, ព្រាហ្មណ្យា បរិចារកេ’’។
Dārakeva ahaṃ nessaṃ, brāhmaṇyā paricārake’’.
២១១២.
2112.
‘‘តតោ កុមារា ព្យថិតា 169, សុត្វា លុទ្ទស្ស ភាសិតំ;
‘‘Tato kumārā byathitā 170, sutvā luddassa bhāsitaṃ;
តេន តេន បធាវិំសុ, ជាលី កណ្ហាជិនា ចុភោ’’។
Tena tena padhāviṃsu, jālī kaṇhājinā cubho’’.
២១១៣.
2113.
‘‘ឯហិ តាត បិយបុត្ត, បូរេថ មម បារមិំ;
‘‘Ehi tāta piyaputta, pūretha mama pāramiṃ;
ហទយំ មេភិសិញ្ចេថ, ករោថ វចនំ មម។
Hadayaṃ mebhisiñcetha, karotha vacanaṃ mama.
២១១៤.
2114.
‘‘យានា នាវា ច មេ ហោថ, អចលា ភវសាគរេ;
‘‘Yānā nāvā ca me hotha, acalā bhavasāgare;
ជាតិបារំ តរិស្សាមិ, សន្តារេស្សំ សទេវកំ’’។
Jātipāraṃ tarissāmi, santāressaṃ sadevakaṃ’’.
២១១៥.
2115.
ហទយំ មេភិសិញ្ចេថ, ករោថ វចនំ មម។
Hadayaṃ mebhisiñcetha, karotha vacanaṃ mama.
២១១៦.
2116.
‘‘យានា នាវា ច មេ ហោថ, អចលា ភវសាគរេ;
‘‘Yānā nāvā ca me hotha, acalā bhavasāgare;
ជាតិបារំ តរិស្សាមិ, ឧទ្ធរិស្សំ សទេវកំ’’។
Jātipāraṃ tarissāmi, uddharissaṃ sadevakaṃ’’.
២១១៧.
2117.
‘‘តតោ កុមារេ អាទាយ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ;
‘‘Tato kumāre ādāya, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho;
ព្រាហ្មណស្ស អទា ទានំ, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនោ។
Brāhmaṇassa adā dānaṃ, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano.
២១១៨.
2118.
‘‘តតោ កុមារេ អាទាយ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ;
‘‘Tato kumāre ādāya, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho;
ព្រាហ្មណស្ស អទា វិត្តោ, បុត្តកេ ទានមុត្តមំ។
Brāhmaṇassa adā vitto, puttake dānamuttamaṃ.
២១១៩.
2119.
‘‘តទាសិ យំ ភិំសនកំ, តទាសិ លោមហំសនំ;
‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;
យំ កុមារេ បទិន្នម្ហិ, មេទនី សម្បកម្បថ។
Yaṃ kumāre padinnamhi, medanī sampakampatha.
២១២០.
2120.
‘‘តទាសិ យំ ភិំសនកំ, តទាសិ លោមហំសនំ;
‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;
យំ បញ្ជលិកតោ រាជា, កុមារេ សុខវច្ឆិតេ;
Yaṃ pañjalikato rājā, kumāre sukhavacchite;
ព្រាហ្មណស្ស អទា ទានំ, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនោ’’។
Brāhmaṇassa adā dānaṃ, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano’’.
២១២១.
2121.
‘‘តតោ សោ ព្រាហ្មណោ លុទ្ទោ, លតំ ទន្តេហិ ឆិន្ទិយ;
‘‘Tato so brāhmaṇo luddo, lataṃ dantehi chindiya;
២១២២.
2122.
‘‘តតោ សោ រជ្ជុមាទាយ, ទណ្ឌញ្ចាទាយ ព្រាហ្មណោ;
‘‘Tato so rajjumādāya, daṇḍañcādāya brāhmaṇo;
អាកោដយន្តោ តេ នេតិ, សិវិរាជស្ស បេក្ខតោ’’។
Ākoṭayanto te neti, sivirājassa pekkhato’’.
២១២៣.
2123.
‘‘តតោ កុមារា បក្កាមុំ, ព្រាហ្មណស្ស បមុញ្ចិយ;
‘‘Tato kumārā pakkāmuṃ, brāhmaṇassa pamuñciya;
អស្សុបុណ្ណេហិ នេត្តេហិ, បិតរំ សោ ឧទិក្ខតិ។
Assupuṇṇehi nettehi, pitaraṃ so udikkhati.
២១២៤.
2124.
‘‘វេធមស្សត្ថបត្តំវ, បិតុ បាទានិ វន្ទតិ;
‘‘Vedhamassatthapattaṃva, pitu pādāni vandati;
បិតុ បាទានិ វន្ទិត្វា, ឥទំ វចនមព្រវិ។
Pitu pādāni vanditvā, idaṃ vacanamabravi.
២១២៥.
2125.
‘‘អម្មា ច តាត និក្ខន្តា, ត្វញ្ច នោ តាត ទស្សសិ;
‘‘Ammā ca tāta nikkhantā, tvañca no tāta dassasi;
យាវ អម្មម្បិ បស្សេមុ, អថ នោ តាត ទស្សសិ។
Yāva ammampi passemu, atha no tāta dassasi.
២១២៦.
2126.
‘‘អម្មា ច តាត និក្ខន្តា, ត្វញ្ច នោ តាត ទស្សសិ;
‘‘Ammā ca tāta nikkhantā, tvañca no tāta dassasi;
មា នោ ត្វំ តាត អទទា, យាវ អម្មាបិ ឯតុ នោ;
Mā no tvaṃ tāta adadā, yāva ammāpi etu no;
តទាយំ ព្រាហ្មណោ កាមំ, វិក្កិណាតុ ហនាតុ វា។
Tadāyaṃ brāhmaṇo kāmaṃ, vikkiṇātu hanātu vā.
២១២៧.
2127.
ទីឃុត្តរោដ្ឋោ ចបលោ, កឡារោ ភគ្គនាសកោ។
Dīghuttaroṭṭho capalo, kaḷāro bhagganāsako.
២១២៨.
2128.
‘‘កុម្ភោទរោ ភគ្គបិដ្ឋិ, អថោ វិសមចក្ខុកោ;
‘‘Kumbhodaro bhaggapiṭṭhi, atho visamacakkhuko;
លោហមស្សុ ហរិតកេសោ, វលីនំ តិលកាហតោ។
Lohamassu haritakeso, valīnaṃ tilakāhato.
២១២៩.
2129.
‘‘បិង្គលោ ច វិនតោ ច, វិកដោ ច ព្រហា ខរោ;
‘‘Piṅgalo ca vinato ca, vikaṭo ca brahā kharo;
អជិនានិ ច សន្នទ្ធោ, អមនុស្សោ ភយានកោ។
Ajināni ca sannaddho, amanusso bhayānako.
២១៣០.
2130.
‘‘មនុស្សោ ឧទាហុ យក្ខោ, មំសលោហិតភោជនោ;
‘‘Manusso udāhu yakkho, maṃsalohitabhojano;
គាមា អរញ្ញមាគម្ម, ធនំ តំ តាត យាចតិ។
Gāmā araññamāgamma, dhanaṃ taṃ tāta yācati.
២១៣១.
2131.
‘‘នីយមានេ បិសាចេន, កិំ នុ តាត ឧទិក្ខសិ;
‘‘Nīyamāne pisācena, kiṃ nu tāta udikkhasi;
អស្មា នូន តេ ហទយំ, អាយសំ ទឡ្ហពន្ធនំ។
Asmā nūna te hadayaṃ, āyasaṃ daḷhabandhanaṃ.
២១៣២.
2132.
‘‘យោ នោ ពទ្ធេ ន ជានាសិ, ព្រាហ្មណេន ធនេសិនា;
‘‘Yo no baddhe na jānāsi, brāhmaṇena dhanesinā;
អច្ចាយិកេន លុទ្ទេន, យោ នោ គាវោវ សុម្ភតិ។
Accāyikena luddena, yo no gāvova sumbhati.
២១៣៣.
2133.
‘‘ឥធេវ អច្ឆតំ កណ្ហា, ន សា ជានាតិ កិស្មិញ្ចិ;
‘‘Idheva acchataṃ kaṇhā, na sā jānāti kismiñci;
មិគីវ ខីរសម្មត្តា, យូថា ហីនា បកន្ទតិ។
Migīva khīrasammattā, yūthā hīnā pakandati.
២១៣៤.
2134.
‘‘ន មេ ឥទំ តថា ទុក្ខំ, លព្ភា ហិ បុមុនា ឥទំ;
‘‘Na me idaṃ tathā dukkhaṃ, labbhā hi pumunā idaṃ;
យញ្ច អម្មំ ន បស្សាមិ, តំ មេ ទុក្ខតរំ ឥតោ។
Yañca ammaṃ na passāmi, taṃ me dukkhataraṃ ito.
២១៣៥.
2135.
‘‘ន មេ ឥទំ តថា ទុក្ខំ, លព្ភា ហិ បុមុនា ឥទំ;
‘‘Na me idaṃ tathā dukkhaṃ, labbhā hi pumunā idaṃ;
យញ្ច តាតំ ន បស្សាមិ, តំ មេ ទុក្ខតរំ ឥតោ។
Yañca tātaṃ na passāmi, taṃ me dukkhataraṃ ito.
២១៣៦.
2136.
កណ្ហាជិនំ អបស្សន្តី, កុមារិំ ចារុទស្សនិំ។
Kaṇhājinaṃ apassantī, kumāriṃ cārudassaniṃ.
២១៣៧.
2137.
‘‘សោ នូន កបណោ តាតោ, ចិររត្តាយ រុច្ឆតិ;
‘‘So nūna kapaṇo tāto, cirarattāya rucchati;
កណ្ហាជិនំ អបស្សន្តោ, កុមារិំ ចារុទស្សនិំ។
Kaṇhājinaṃ apassanto, kumāriṃ cārudassaniṃ.
២១៣៨.
2138.
‘‘សា នូន កបណា អម្មា, ចិរំ រុច្ឆតិ អស្សមេ;
‘‘Sā nūna kapaṇā ammā, ciraṃ rucchati assame;
កណ្ហាជិនំ អបស្សន្តី, កុមារិំ ចារុទស្សនិំ។
Kaṇhājinaṃ apassantī, kumāriṃ cārudassaniṃ.
២១៣៩.
2139.
‘‘សោ នូន កបណោ តាតោ, ចិរំ រុច្ឆតិ អស្សមេ;
‘‘So nūna kapaṇo tāto, ciraṃ rucchati assame;
កណ្ហាជិនំ អបស្សន្តោ, កុមារិំ ចារុទស្សនិំ។
Kaṇhājinaṃ apassanto, kumāriṃ cārudassaniṃ.
២១៤០.
2140.
‘‘សា នូន កបណា អម្មា, ចិររត្តាយ រុច្ឆតិ;
‘‘Sā nūna kapaṇā ammā, cirarattāya rucchati;
អឌ្ឍរត្តេ វ រត្តេ វា, នទីវ អវសុច្ឆតិ។
Aḍḍharatte va ratte vā, nadīva avasucchati.
២១៤១.
2141.
‘‘សោ នូន កបណោ តាតោ, ចិររត្តាយ រុច្ឆតិ;
‘‘So nūna kapaṇo tāto, cirarattāya rucchati;
អឌ្ឍរត្តេ វ រត្តេ វា, នទីវ អវសុច្ឆតិ។
Aḍḍharatte va ratte vā, nadīva avasucchati.
២១៤២.
2142.
វិវិធានិ រុក្ខជាតានិ, តានិ អជ្ជ ជហាមសេ។
Vividhāni rukkhajātāni, tāni ajja jahāmase.
២១៤៣.
2143.
‘‘អស្សត្ថា បនសា ចេមេ, និគ្រោធា ច កបិត្ថនា;
‘‘Assatthā panasā ceme, nigrodhā ca kapitthanā;
វិវិធានិ ផលជាតានិ, តានិ អជ្ជ ជហាមសេ។
Vividhāni phalajātāni, tāni ajja jahāmase.
២១៤៤.
2144.
យត្ថស្សុ បុព្ពេ កីឡាម, តានិ អជ្ជ ជហាមសេ។
Yatthassu pubbe kīḷāma, tāni ajja jahāmase.
២១៤៥.
2145.
‘‘វិវិធានិ បុប្ផជាតានិ, អស្មិំ ឧបរិបព្ពតេ;
‘‘Vividhāni pupphajātāni, asmiṃ uparipabbate;
យានស្សុ បុព្ពេ ធារេម, តានិ អជ្ជ ជហាមសេ។
Yānassu pubbe dhārema, tāni ajja jahāmase.
២១៤៦.
2146.
‘‘វិវិធានិ ផលជាតានិ, អស្មិំ ឧបរិបព្ពតេ;
‘‘Vividhāni phalajātāni, asmiṃ uparipabbate;
យានស្សុ បុព្ពេ ភុញ្ជាម, តានិ អជ្ជ ជហាមសេ។
Yānassu pubbe bhuñjāma, tāni ajja jahāmase.
២១៤៧.
2147.
‘‘ឥមេ នោ ហត្ថិកា អស្សា, ពលិពទ្ទា ច នោ ឥមេ;
‘‘Ime no hatthikā assā, balibaddā ca no ime;
យេហិស្សុ បុព្ពេ កីឡាម, តានិ អជ្ជ ជហាមសេ’’។
Yehissu pubbe kīḷāma, tāni ajja jahāmase’’.
២១៤៨.
2148.
‘‘នីយមានា កុមារា តេ, បិតរំ ឯតទព្រវុំ;
‘‘Nīyamānā kumārā te, pitaraṃ etadabravuṃ;
អម្មំ អារោគ្យំ វជ្ជាសិ, ត្វញ្ច តាត សុខី ភវ។
Ammaṃ ārogyaṃ vajjāsi, tvañca tāta sukhī bhava.
២១៤៩.
2149.
‘‘ឥមេ នោ ហត្ថិកា អស្សា, ពលិពទ្ទា ច នោ ឥមេ;
‘‘Ime no hatthikā assā, balibaddā ca no ime;
តានិ អម្មាយ ទជ្ជេសិ, សោកំ តេហិ វិនេស្សតិ។
Tāni ammāya dajjesi, sokaṃ tehi vinessati.
២១៥០.
2150.
‘‘ឥមេ នោ ហត្ថិកា អស្សា, ពលិពទ្ទា ច នោ ឥមេ;
‘‘Ime no hatthikā assā, balibaddā ca no ime;
តានិ អម្មា ឧទិក្ខន្តី, សោកំ បដិវិនេស្សតិ។
Tāni ammā udikkhantī, sokaṃ paṭivinessati.
២១៥១.
2151.
‘‘តតោ វេស្សន្តរោ រាជា, ទានំ ទត្វាន ខត្តិយោ;
‘‘Tato vessantaro rājā, dānaṃ datvāna khattiyo;
បណ្ណសាលំ បវិសិត្វា, កលុនំ បរិទេវយិ’’។
Paṇṇasālaṃ pavisitvā, kalunaṃ paridevayi’’.
២១៥២.
2152.
‘‘កំ ន្វជ្ជ ឆាតា តសិតា, ឧបរុច្ឆន្តិ ទារកា;
‘‘Kaṃ nvajja chātā tasitā, uparucchanti dārakā;
សាយំ សំវេសនាកាលេ, កោ នេ ទស្សតិ ភោជនំ។
Sāyaṃ saṃvesanākāle, ko ne dassati bhojanaṃ.
២១៥៣.
2153.
‘‘កំ ន្វជ្ជ ឆាតា តសិតា, ឧបរុច្ឆន្តិ ទារកា;
‘‘Kaṃ nvajja chātā tasitā, uparucchanti dārakā;
សាយំ សំវេសនាកាលេ, អម្មា ឆាតម្ហ ទេថ នោ។
Sāyaṃ saṃvesanākāle, ammā chātamha detha no.
២១៥៤.
2154.
‘‘កថំ នុ បថំ គច្ឆន្តិ, បត្តិកា អនុបាហនា;
‘‘Kathaṃ nu pathaṃ gacchanti, pattikā anupāhanā;
សន្តា សូនេហិ បាទេហិ, កោ នេ ហត្ថេ គហេស្សតិ។
Santā sūnehi pādehi, ko ne hatthe gahessati.
២១៥៥.
2155.
‘‘កថំ នុ សោ ន លជ្ជេយ្យ, សម្មុខា បហរំ មម;
‘‘Kathaṃ nu so na lajjeyya, sammukhā paharaṃ mama;
អទូសកានំ បុត្តានំ, អលជ្ជី វត ព្រាហ្មណោ។
Adūsakānaṃ puttānaṃ, alajjī vata brāhmaṇo.
២១៥៦.
2156.
‘‘យោបិ មេ ទាសិទាសស្ស, អញ្ញោ វា បន បេសិយោ;
‘‘Yopi me dāsidāsassa, añño vā pana pesiyo;
តស្សាបិ សុវិហីនស្ស, កោ លជ្ជី បហរិស្សតិ។
Tassāpi suvihīnassa, ko lajjī paharissati.
២១៥៧.
2157.
‘‘វារិជស្សេវ មេ សតោ, ពទ្ធស្ស កុមិនាមុខេ;
‘‘Vārijasseva me sato, baddhassa kumināmukhe;
អក្កោសតិ បហរតិ, បិយេ បុត្តេ អបស្សតោ។
Akkosati paharati, piye putte apassato.
២១៥៨.
2158.
‘‘អទុ ចាបំ គហេត្វាន, ខគ្គំ ពន្ធិយ វាមតោ;
‘‘Adu cāpaṃ gahetvāna, khaggaṃ bandhiya vāmato;
អានេស្សាមិ សកេ បុត្តេ, បុត្តានញ្ហិ វធោ ទុខោ។
Ānessāmi sake putte, puttānañhi vadho dukho.
២១៥៩.
2159.
‘‘អដ្ឋានមេតំ 187 ទុក្ខរូបំ, យំ កុមារា វិហញ្ញរេ;
‘‘Aṭṭhānametaṃ 188 dukkharūpaṃ, yaṃ kumārā vihaññare;
សតញ្ច ធម្មមញ្ញាយ, កោ ទត្វា អនុតប្បតិ’’។
Satañca dhammamaññāya, ko datvā anutappati’’.
២១៦០.
2160.
‘‘សច្ចំ កិរេវមាហំសុ, នរា ឯកច្ចិយា ឥធ;
‘‘Saccaṃ kirevamāhaṃsu, narā ekacciyā idha;
២១៦១.
2161.
‘‘ឯហិ កណ្ហេ មរិស្សាម, នត្ថត្ថោ ជីវិតេន នោ;
‘‘Ehi kaṇhe marissāma, natthattho jīvitena no;
អច្ចាយិកស្ស លុទ្ទស្ស, យោ នោ គាវោវ សុម្ភតិ។
Accāyikassa luddassa, yo no gāvova sumbhati.
២១៦២.
2162.
‘‘ឥមេ តេ ជម្ពុកា រុក្ខា, វេទិសា សិន្ទុវារកា;
‘‘Ime te jambukā rukkhā, vedisā sinduvārakā;
វិវិធានិ រុក្ខជាតានិ, តានិ កណ្ហេ ជហាមសេ។
Vividhāni rukkhajātāni, tāni kaṇhe jahāmase.
២១៦៣.
2163.
‘‘អស្សត្ថា បនសា ចេមេ, និគ្រោធា ច កបិត្ថនា;
‘‘Assatthā panasā ceme, nigrodhā ca kapitthanā;
វិវិធានិ ផលជាតានិ, តានិ កណ្ហេ ជហាមសេ។
Vividhāni phalajātāni, tāni kaṇhe jahāmase.
២១៦៤.
2164.
‘‘ឥមេ តិដ្ឋន្តិ អារាមា, អយំ សីតូទកា នទី;
‘‘Ime tiṭṭhanti ārāmā, ayaṃ sītūdakā nadī;
យត្ថស្សុ បុព្ពេ កីឡាម, តានិ កណ្ហេ ជហាមសេ។
Yatthassu pubbe kīḷāma, tāni kaṇhe jahāmase.
២១៦៥.
2165.
‘‘វិវិធានិ បុប្ផជាតានិ, អស្មិំ ឧបរិបព្ពតេ;
‘‘Vividhāni pupphajātāni, asmiṃ uparipabbate;
យានស្សុ បុព្ពេ ធារេម, តានិ កណ្ហេ ជហាមសេ។
Yānassu pubbe dhārema, tāni kaṇhe jahāmase.
២១៦៦.
2166.
‘‘វិវិធានិ ផលជាតានិ, អស្មិំ ឧបរិបព្ពតេ;
‘‘Vividhāni phalajātāni, asmiṃ uparipabbate;
យានស្សុ បុព្ពេ ភុញ្ជាម, តានិ កណ្ហេ ជហាមសេ។
Yānassu pubbe bhuñjāma, tāni kaṇhe jahāmase.
២១៦៧.
2167.
‘‘ឥមេ នោ ហត្ថិកា អស្សា, ពលិពទ្ទា ច នោ ឥមេ;
‘‘Ime no hatthikā assā, balibaddā ca no ime;
យេហិស្សុ បុព្ពេ កីឡាម, តានិ កណ្ហេ ជហាមសេ’’។
Yehissu pubbe kīḷāma, tāni kaṇhe jahāmase’’.
២១៦៨.
2168.
‘‘នីយមានា កុមារា តេ, ព្រាហ្មណស្ស បមុញ្ចិយ;
‘‘Nīyamānā kumārā te, brāhmaṇassa pamuñciya;
តេន តេន បធាវិំសុ, ជាលី កណ្ហាជិនា ចុភោ’’។
Tena tena padhāviṃsu, jālī kaṇhājinā cubho’’.
២១៦៩.
2169.
‘‘តតោ សោ រជ្ជុមាទាយ, ទណ្ឌញ្ចាទាយ ព្រាហ្មណោ;
‘‘Tato so rajjumādāya, daṇḍañcādāya brāhmaṇo;
អាកោដយន្តោ តេ នេតិ, សិវិរាជស្ស បេក្ខតោ’’។
Ākoṭayanto te neti, sivirājassa pekkhato’’.
២១៧០.
2170.
‘‘តំ តំ កណ្ហាជិនាវោច, អយំ មំ តាត ព្រាហ្មណោ;
‘‘Taṃ taṃ kaṇhājināvoca, ayaṃ maṃ tāta brāhmaṇo;
លដ្ឋិយា បដិកោដេតិ, ឃរេ ជាតំវ ទាសិយំ។
Laṭṭhiyā paṭikoṭeti, ghare jātaṃva dāsiyaṃ.
២១៧១.
2171.
‘‘ន ចាយំ ព្រាហ្មណោ តាត, ធម្មិកា ហោន្តិ ព្រាហ្មណា;
‘‘Na cāyaṃ brāhmaṇo tāta, dhammikā honti brāhmaṇā;
យក្ខោ ព្រាហ្មណវណ្ណេន, ខាទិតុំ តាត នេតិ នោ;
Yakkho brāhmaṇavaṇṇena, khādituṃ tāta neti no;
នីយមានេ បិសាចេន, កិំ នុ តាត ឧទិក្ខសិ’’។
Nīyamāne pisācena, kiṃ nu tāta udikkhasi’’.
២១៧២.
2172.
‘‘ឥមេ នោ បាទកា ទុក្ខា, ទីឃោ ចទ្ធា សុទុគ្គមោ;
‘‘Ime no pādakā dukkhā, dīgho caddhā suduggamo;
២១៧៣.
2173.
២១៧៤.
2174.
‘‘តិណលតានិ ឱសធ្យោ, បព្ពតានិ វនានិ ច;
‘‘Tiṇalatāni osadhyo, pabbatāni vanāni ca;
អម្មំ អារោគ្យំ វជ្ជាថ, អយំ នោ នេតិ ព្រាហ្មណោ។
Ammaṃ ārogyaṃ vajjātha, ayaṃ no neti brāhmaṇo.
២១៧៥.
2175.
‘‘វជ្ជន្តុ ភោន្តោ អម្មញ្ច, មទ្ទិំ អស្មាក មាតរំ;
‘‘Vajjantu bhonto ammañca, maddiṃ asmāka mātaraṃ;
សចេ អនុបតិតុកាមាសិ, ខិប្បំ អនុបតិយាសិ នោ។
Sace anupatitukāmāsi, khippaṃ anupatiyāsi no.
២១៧៦.
2176.
‘‘អយំ ឯកបទី ឯតិ, ឧជុំ គច្ឆតិ អស្សមំ;
‘‘Ayaṃ ekapadī eti, ujuṃ gacchati assamaṃ;
តមេវានុបតេយ្យាសិ, អបិ បស្សេសិ នេ លហុំ។
Tamevānupateyyāsi, api passesi ne lahuṃ.
២១៧៧.
2177.
សុញ្ញំ ទិស្វាន អស្សមំ, តំ តេ ទុក្ខំ ភវិស្សតិ។
Suññaṃ disvāna assamaṃ, taṃ te dukkhaṃ bhavissati.
២១៧៨.
2178.
យា នោ ពទ្ធេ ន ជានាសិ, ព្រាហ្មណេន ធនេសិនា។
Yā no baddhe na jānāsi, brāhmaṇena dhanesinā.
២១៧៩.
2179.
‘‘អច្ចាយិកេន លុទ្ទេន, យោ នោ គាវោវ សុម្ភតិ;
‘‘Accāyikena luddena, yo no gāvova sumbhati;
អបជ្ជ អម្មំ បស្សេមុ, សាយំ ឧញ្ឆាតោ អាគតំ។
Apajja ammaṃ passemu, sāyaṃ uñchāto āgataṃ.
២១៨០.
2180.
‘‘ទជ្ជា អម្មា ព្រាហ្មណស្ស, ផលំ ខុទ្ទេន មិស្សិតំ;
‘‘Dajjā ammā brāhmaṇassa, phalaṃ khuddena missitaṃ;
២១៨១.
2181.
‘‘សូនា ច វត នោ បាទា, ពាឡ្ហំ ធារេតិ ព្រាហ្មណោ;
‘‘Sūnā ca vata no pādā, bāḷhaṃ dhāreti brāhmaṇo;
ឥតិ តត្ថ វិលបិំសុ, កុមារា មាតុគិទ្ធិនោ’’។
Iti tattha vilapiṃsu, kumārā mātugiddhino’’.
ទារកបព្ពំ នាម។
Dārakapabbaṃ nāma.
មទ្ទីបព្ពំ
Maddīpabbaṃ
២១៨២.
2182.
‘‘តេសំ លាលប្បិតំ សុត្វា, តយោ វាឡា វនេ មិគា;
‘‘Tesaṃ lālappitaṃ sutvā, tayo vāḷā vane migā;
សីហោ ព្យគ្ឃោ ច ទីបិ ច, ឥទំ វចនមព្រវុំ។
Sīho byaggho ca dīpi ca, idaṃ vacanamabravuṃ.
២១៨៣.
2183.
‘‘មា ហេវ នោ រាជបុត្តី, សាយំ ឧញ្ឆាតោ អាគមា;
‘‘Mā heva no rājaputtī, sāyaṃ uñchāto āgamā;
មា ហេវម្ហាក និព្ភោគេ, ហេឋយិត្ថ វនេ មិគា។
Mā hevamhāka nibbhoge, heṭhayittha vane migā.
២១៨៤.
2184.
‘‘សីហោ ច នំ វិហេឋេយ្យ, ព្យគ្ឃោ ទីបិ ច លក្ខណំ;
‘‘Sīho ca naṃ viheṭheyya, byaggho dīpi ca lakkhaṇaṃ;
នេវ ជាលីកុមារស្ស, កុតោ កណ្ហាជិនា សិយា;
Neva jālīkumārassa, kuto kaṇhājinā siyā;
ឧភយេនេវ ជីយេថ, បតិំ បុត្តេ ច លក្ខណា’’។
Ubhayeneva jīyetha, patiṃ putte ca lakkhaṇā’’.
២១៨៥.
2185.
‘‘ខណិត្តិកំ មេ បតិតំ, ទក្ខិណក្ខិ ច ផន្ទតិ;
‘‘Khaṇittikaṃ me patitaṃ, dakkhiṇakkhi ca phandati;
អផលា ផលិនោ រុក្ខា, សព្ពា មុយ្ហន្តិ មេ ទិសា។
Aphalā phalino rukkhā, sabbā muyhanti me disā.
២១៨៦.
2186.
‘‘តស្សា សាយន្ហកាលស្មិំ, អស្សមាគមនំ បតិ;
‘‘Tassā sāyanhakālasmiṃ, assamāgamanaṃ pati;
អត្ថង្គតម្ហិ សូរិយេ, វាឡា បន្ថេ ឧបដ្ឋហុំ។
Atthaṅgatamhi sūriye, vāḷā panthe upaṭṭhahuṃ.
២១៨៧.
2187.
‘‘នីចេ ចោលម្ពតេ សូរិយោ, ទូរេ ច វត អស្សមោ;
‘‘Nīce colambate sūriyo, dūre ca vata assamo;
យញ្ច នេសំ ឥតោ ហស្សំ 205, តំ តេ ភុញ្ជេយ្យុ ភោជនំ។
Yañca nesaṃ ito hassaṃ 206, taṃ te bhuñjeyyu bhojanaṃ.
២១៨៨.
2188.
‘‘សោ នូន ខត្តិយោ ឯកោ, បណ្ណសាលាយ អច្ឆតិ;
‘‘So nūna khattiyo eko, paṇṇasālāya acchati;
តោសេន្តោ ទារកេ ឆាតេ, មមំ ទិស្វា អនាយតិំ។
Tosento dārake chāte, mamaṃ disvā anāyatiṃ.
២១៨៩.
2189.
‘‘តេ នូន បុត្តកា មយ្ហំ, កបណាយ វរាកិយា;
‘‘Te nūna puttakā mayhaṃ, kapaṇāya varākiyā;
សាយំ សំវេសនាកាលេ, ខីរបីតាវ អច្ឆរេ។
Sāyaṃ saṃvesanākāle, khīrapītāva acchare.
២១៩០.
2190.
‘‘តេ នូន បុត្តកា មយ្ហំ, កបណាយ វរាកិយា;
‘‘Te nūna puttakā mayhaṃ, kapaṇāya varākiyā;
សាយំ សំវេសនាកាលេ, វារិបីតាវ អច្ឆរេ។
Sāyaṃ saṃvesanākāle, vāripītāva acchare.
២១៩១.
2191.
‘‘តេ នូន បុត្តកា មយ្ហំ, កបណាយ វរាកិយា;
‘‘Te nūna puttakā mayhaṃ, kapaṇāya varākiyā;
បច្ចុគ្គតា មំ តិដ្ឋន្តិ, វច្ឆា ពាលាវ មាតរំ។
Paccuggatā maṃ tiṭṭhanti, vacchā bālāva mātaraṃ.
២១៩២.
2192.
‘‘តេ នូន បុត្តកា មយ្ហំ, កបណាយ វរាកិយា;
‘‘Te nūna puttakā mayhaṃ, kapaṇāya varākiyā;
បច្ចុគ្គតា មំ តិដ្ឋន្តិ, ហំសាវុបរិបល្លលេ។
Paccuggatā maṃ tiṭṭhanti, haṃsāvuparipallale.
២១៩៣.
2193.
‘‘តេ នូន បុត្តកា មយ្ហំ, កបណាយ វរាកិយា;
‘‘Te nūna puttakā mayhaṃ, kapaṇāya varākiyā;
បច្ចុគ្គតា មំ តិដ្ឋន្តិ, អស្សមស្សាវិទូរតោ។
Paccuggatā maṃ tiṭṭhanti, assamassāvidūrato.
២១៩៤.
2194.
‘‘ឯកាយនោ ឯកបថោ, សរា សោព្ភា ច បស្សតោ;
‘‘Ekāyano ekapatho, sarā sobbhā ca passato;
អញ្ញំ មគ្គំ ន បស្សាមិ, យេន គច្ឆេយ្យ អស្សមំ។
Aññaṃ maggaṃ na passāmi, yena gaccheyya assamaṃ.
២១៩៥.
2195.
‘‘មិគា នមត្ថុ រាជានោ, កាននស្មិំ មហព្ពលា;
‘‘Migā namatthu rājāno, kānanasmiṃ mahabbalā;
ធម្មេន ភាតរោ ហោថ, មគ្គំ មេ ទេថ យាចិតា។
Dhammena bhātaro hotha, maggaṃ me detha yācitā.
២១៩៦.
2196.
‘‘អវរុទ្ធស្សាហំ ភរិយា, រាជបុត្តស្ស សិរីមតោ;
‘‘Avaruddhassāhaṃ bhariyā, rājaputtassa sirīmato;
តំ ចាហំ នាតិមញ្ញាមិ, រាមំ សីតាវនុព្ពតា។
Taṃ cāhaṃ nātimaññāmi, rāmaṃ sītāvanubbatā.
២១៩៧.
2197.
‘‘តុម្ហេ ច បុត្តេ បស្សថ, សាយំ សំវេសនំ បតិ;
‘‘Tumhe ca putte passatha, sāyaṃ saṃvesanaṃ pati;
អហញ្ច បុត្តេ បស្សេយ្យំ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ។
Ahañca putte passeyyaṃ, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.
២១៩៨.
2198.
‘‘ពហុំ ចិទំ មូលផលំ, ភក្ខោ ចាយំ អនប្បកោ;
‘‘Bahuṃ cidaṃ mūlaphalaṃ, bhakkho cāyaṃ anappako;
តតោ ឧបឌ្ឍំ ទស្សាមិ, មគ្គំ មេ ទេថ យាចិតា។
Tato upaḍḍhaṃ dassāmi, maggaṃ me detha yācitā.
២១៩៩.
2199.
‘‘រាជបុត្តី ច នោ មាតា, រាជបុត្តោ ច នោ បិតា;
‘‘Rājaputtī ca no mātā, rājaputto ca no pitā;
ធម្មេន ភាតរោ ហោថ, មគ្គំ មេ ទេថ យាចិតា’’។
Dhammena bhātaro hotha, maggaṃ me detha yācitā’’.
២២០០.
2200.
‘‘តស្សា លាលប្បមានាយ, ពហុំ ការុញ្ញសញ្ហិតំ;
‘‘Tassā lālappamānāya, bahuṃ kāruññasañhitaṃ;
សុត្វា នេលបតិំ វាចំ, វាឡា បន្ថា អបក្កមុំ’’។
Sutvā nelapatiṃ vācaṃ, vāḷā panthā apakkamuṃ’’.
២២០១.
2201.
‘‘ឥមម្ហិ នំ បទេសម្ហិ, បុត្តកា បំសុកុណ្ឋិតា;
‘‘Imamhi naṃ padesamhi, puttakā paṃsukuṇṭhitā;
បច្ចុគ្គតា មំ តិដ្ឋន្តិ, វច្ឆា ពាលាវ មាតរំ។
Paccuggatā maṃ tiṭṭhanti, vacchā bālāva mātaraṃ.
២២០២.
2202.
‘‘ឥមម្ហិ នំ បទេសម្ហិ, បុត្តកា បំសុកុណ្ឋិតា;
‘‘Imamhi naṃ padesamhi, puttakā paṃsukuṇṭhitā;
បច្ចុគ្គតា មំ តិដ្ឋន្តិ, ហំសាវុបរិបល្លលេ។
Paccuggatā maṃ tiṭṭhanti, haṃsāvuparipallale.
២២០៣.
2203.
‘‘ឥមម្ហិ នំ បទេសម្ហិ, បុត្តកា បំសុកុណ្ឋិតា;
‘‘Imamhi naṃ padesamhi, puttakā paṃsukuṇṭhitā;
បច្ចុគ្គតា មំ តិដ្ឋន្តិ, អស្សមស្សាវិទូរតោ។
Paccuggatā maṃ tiṭṭhanti, assamassāvidūrato.
២២០៤.
2204.
អានន្ទិនោ បមុទិតា, វគ្គមានាវ កម្បរេ;
Ānandino pamuditā, vaggamānāva kampare;
ត្យជ្ជ បុត្តេ ន បស្សាមិ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ។
Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.
២២០៥.
2205.
‘‘ឆកលីវ មិគី ឆាបំ, បក្ខី មុត្តាវ បញ្ជរា;
‘‘Chakalīva migī chāpaṃ, pakkhī muttāva pañjarā;
ឱហាយ បុត្តេ និក្ខមិំ, សីហីវាមិសគិទ្ធិនី;
Ohāya putte nikkhamiṃ, sīhīvāmisagiddhinī;
ត្យជ្ជ បុត្តេ ន បស្សាមិ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ។
Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.
២២០៦.
2206.
‘‘ឥទំ នេសំ បទក្កន្តំ, នាគានមិវ បព្ពតេ;
‘‘Idaṃ nesaṃ padakkantaṃ, nāgānamiva pabbate;
ចិតកា បរិកិណ្ណាយោ, អស្សមស្សាវិទូរតោ;
Citakā parikiṇṇāyo, assamassāvidūrato;
ត្យជ្ជ បុត្តេ ន បស្សាមិ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ។
Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.
២២០៧.
2207.
‘‘វាលិកាយបិ ឱកិណ្ណា, បុត្តកា បំសុកុណ្ឋិតា;
‘‘Vālikāyapi okiṇṇā, puttakā paṃsukuṇṭhitā;
សមន្តា មភិធាវន្តិ, តេ ន បស្សាមិ ទារកេ។
Samantā mabhidhāvanti, te na passāmi dārake.
២២០៨.
2208.
‘‘យេ មំ បុរេ បច្ចុដ្ឋេន្តិ 211, អរញ្ញា ទូរមាយតិំ;
‘‘Ye maṃ pure paccuṭṭhenti 212, araññā dūramāyatiṃ;
ត្យជ្ជ បុត្តេ ន បស្សាមិ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ។
Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.
២២០៩.
2209.
‘‘ឆកលិំវ មិគិំ ឆាបា, បច្ចុគ្គន្តុន មាតរំ;
‘‘Chakaliṃva migiṃ chāpā, paccuggantuna mātaraṃ;
២២១០.
2210.
‘‘ឥទំ នេសំ កីឡានកំ, បតិតំ បណ្ឌុពេឡុវំ;
‘‘Idaṃ nesaṃ kīḷānakaṃ, patitaṃ paṇḍubeḷuvaṃ;
ត្យជ្ជ បុត្តេ ន បស្សាមិ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ។
Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.
២២១១.
2211.
‘‘ថនា ច មយ្ហិមេ បូរា, ឧរោ ច សម្បទាលតិ;
‘‘Thanā ca mayhime pūrā, uro ca sampadālati;
ត្យជ្ជ បុត្តេ ន បស្សាមិ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ។
Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.
២២១២.
2212.
‘‘ឧច្ឆង្គេកោ វិចិនាតិ, ថនមេកាវលម្ពតិ;
‘‘Ucchaṅgeko vicināti, thanamekāvalambati;
ត្យជ្ជ បុត្តេ ន បស្សាមិ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ។
Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.
២២១៣.
2213.
‘‘យស្សុ សាយន្ហសមយំ, បុត្តកា បំសុកុណ្ឋិតា;
‘‘Yassu sāyanhasamayaṃ, puttakā paṃsukuṇṭhitā;
ឧច្ឆង្គេ មេ វិវត្តន្តិ, តេ ន បស្សាមិ ទារកេ។
Ucchaṅge me vivattanti, te na passāmi dārake.
២២១៤.
2214.
‘‘អយំ សោ អស្សមោ បុព្ពេ, សមជ្ជោ បដិភាតិ មំ;
‘‘Ayaṃ so assamo pubbe, samajjo paṭibhāti maṃ;
ត្យជ្ជ បុត្តេ អបស្សន្ត្យា, ភមតេ វិយ អស្សមោ។
Tyajja putte apassantyā, bhamate viya assamo.
២២១៥.
2215.
‘‘កិមិទំ អប្បសទ្ទោវ, អស្សមោ បដិភាតិ មំ;
‘‘Kimidaṃ appasaddova, assamo paṭibhāti maṃ;
កាកោលាបិ ន វស្សន្តិ, មតា មេ នូន ទារកា។
Kākolāpi na vassanti, matā me nūna dārakā.
២២១៦.
2216.
‘‘កិមិទំ អប្បសទ្ទោវ, អស្សមោ បដិភាតិ មំ;
‘‘Kimidaṃ appasaddova, assamo paṭibhāti maṃ;
សកុណាបិ ន វស្សន្តិ, មតា មេ នូន ទារកា។
Sakuṇāpi na vassanti, matā me nūna dārakā.
២២១៧.
2217.
‘‘កិមិទំ តុណ្ហិភូតោសិ, អបិ រត្តេវ មេ មនោ;
‘‘Kimidaṃ tuṇhibhūtosi, api ratteva me mano;
កាកោលាបិ ន វស្សន្តិ, មតា មេ នូន ទារកា។
Kākolāpi na vassanti, matā me nūna dārakā.
២២១៨.
2218.
‘‘កិមិទំ តុណ្ហិភូតោសិ, អបិ រត្តេវ មេ មនោ;
‘‘Kimidaṃ tuṇhibhūtosi, api ratteva me mano;
សកុណាបិ ន វស្សន្តិ, មតា មេ នូន ទារកា។
Sakuṇāpi na vassanti, matā me nūna dārakā.
២២១៩.
2219.
‘‘កច្ចិ នុ មេ អយ្យបុត្ត, មិគា ខាទិំសុ ទារកេ;
‘‘Kacci nu me ayyaputta, migā khādiṃsu dārake;
អរញ្ញេ ឥរិណេ វិវនេ, កេន នីតា មេ ទារកា។
Araññe iriṇe vivane, kena nītā me dārakā.
២២២០.
2220.
‘‘អទុ តេ បហិតា ទូតា, អទុ សុត្តា បិយំវទា;
‘‘Adu te pahitā dūtā, adu suttā piyaṃvadā;
អទុ ពហិ នោ និក្ខន្តា, ខិឌ្ឌាសុ បសុតា នុ តេ។
Adu bahi no nikkhantā, khiḍḍāsu pasutā nu te.
២២២១.
2221.
‘‘នេវាសំ កេសា ទិស្សន្តិ, ហត្ថបាទា ច ជាលិនោ;
‘‘Nevāsaṃ kesā dissanti, hatthapādā ca jālino;
សកុណានញ្ច ឱបាតោ, កេន នីតា មេ ទារកា។
Sakuṇānañca opāto, kena nītā me dārakā.
២២២២.
2222.
‘‘ឥទំ តតោ ទុក្ខតរំ, សល្លវិទ្ធោ យថា វណោ;
‘‘Idaṃ tato dukkhataraṃ, sallaviddho yathā vaṇo;
ត្យជ្ជ បុត្តេ ន បស្សាមិ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ។
Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.
២២២៣.
2223.
‘‘ឥទម្បិ ទុតិយំ សល្លំ, កម្បេតិ ហទយំ មម;
‘‘Idampi dutiyaṃ sallaṃ, kampeti hadayaṃ mama;
យញ្ច បុត្តេ ន បស្សាមិ, ត្វញ្ច មំ នាភិភាសសិ។
Yañca putte na passāmi, tvañca maṃ nābhibhāsasi.
២២២៤.
2224.
មញ្ញេ ឱក្កន្តសន្តំ 217 មំ, បាតោ ទក្ខិសិ នោ មតំ’’។
Maññe okkantasantaṃ 218 maṃ, pāto dakkhisi no mataṃ’’.
២២២៥.
2225.
‘‘នូន មទ្ទី វរារោហា, រាជបុត្តី យសស្សិនី;
‘‘Nūna maddī varārohā, rājaputtī yasassinī;
បាតោ គតាសិ ឧញ្ឆាយ, កិមិទំ សាយមាគតា’’។
Pāto gatāsi uñchāya, kimidaṃ sāyamāgatā’’.
២២២៦.
2226.
‘‘ននុ ត្វំ សទ្ទមស្សោសិ, យេ សរំ បាតុមាគតា;
‘‘Nanu tvaṃ saddamassosi, ye saraṃ pātumāgatā;
សីហស្សបិ នទន្តស្ស, ព្យគ្ឃស្ស ច និកុជ្ជិតំ។
Sīhassapi nadantassa, byagghassa ca nikujjitaṃ.
២២២៧.
2227.
‘‘អហុ បុព្ពនិមិត្តំ មេ, វិចរន្ត្យា ព្រហាវនេ;
‘‘Ahu pubbanimittaṃ me, vicarantyā brahāvane;
២២២៨.
2228.
‘‘តទាហំ ព្យថិតា ភីតា, បុថុ កត្វាន បញ្ជលិំ;
‘‘Tadāhaṃ byathitā bhītā, puthu katvāna pañjaliṃ;
សព្ពទិសា នមស្សិស្សំ, អបិ សោត្ថិ ឥតោ សិយា។
Sabbadisā namassissaṃ, api sotthi ito siyā.
២២២៩.
2229.
‘‘មា ហេវ នោ រាជបុត្តោ, ហតោ សីហេន ទីបិនា;
‘‘Mā heva no rājaputto, hato sīhena dīpinā;
ទារកា វា បរាមដ្ឋា, អច្ឆកោកតរច្ឆិហិ។
Dārakā vā parāmaṭṭhā, acchakokataracchihi.
២២៣០.
2230.
‘‘សីហោ ព្យគ្ឃោ ច ទីបិ ច, តយោ វាឡា វនេ មិគា;
‘‘Sīho byaggho ca dīpi ca, tayo vāḷā vane migā;
តេ មំ បរិយាវរុំ មគ្គំ, តេន សាយម្ហិ អាគតា។
Te maṃ pariyāvaruṃ maggaṃ, tena sāyamhi āgatā.
២២៣១.
2231.
‘‘អហំ បតិញ្ច បុត្តេ ច, អាចេរមិវ មាណវោ;
‘‘Ahaṃ patiñca putte ca, āceramiva māṇavo;
អនុដ្ឋិតា ទិវារត្តិំ, ជដិនី ព្រហ្មចារិនី។
Anuṭṭhitā divārattiṃ, jaṭinī brahmacārinī.
២២៣២.
2232.
‘‘អជិនានិ បរិទហិត្វា, វនមូលផលហារិយា;
‘‘Ajināni paridahitvā, vanamūlaphalahāriyā;
វិចរាមិ ទិវារត្តិំ, តុម្ហំ កាមា ហិ បុត្តកា។
Vicarāmi divārattiṃ, tumhaṃ kāmā hi puttakā.
២២៣៣.
2233.
‘‘អហំ សុវណ្ណហលិទ្ទិំ, អាភតំ បណ្ឌុពេឡុវំ;
‘‘Ahaṃ suvaṇṇahaliddiṃ, ābhataṃ paṇḍubeḷuvaṃ;
រុក្ខបក្កានិ ចាហាសិំ, ឥមេ វោ បុត្ត កីឡនា។
Rukkhapakkāni cāhāsiṃ, ime vo putta kīḷanā.
២២៣៤.
2234.
‘‘ឥមំ មូលាឡិវត្តកំ, សាលុកំ ចិញ្ចភេទកំ;
‘‘Imaṃ mūlāḷivattakaṃ, sālukaṃ ciñcabhedakaṃ;
ភុញ្ជ ខុទ្ទេហិ សំយុត្តំ, សហ បុត្តេហិ ខត្តិយ។
Bhuñja khuddehi saṃyuttaṃ, saha puttehi khattiya.
២២៣៥.
2235.
‘‘បទុមំ ជាលិនោ ទេហិ, កុមុទញ្ច កុមារិយា;
‘‘Padumaṃ jālino dehi, kumudañca kumāriyā;
មាលិនេ បស្ស នច្ចន្តេ, សិវិ បុត្តានិ អវ្ហយ។
Māline passa naccante, sivi puttāni avhaya.
២២៣៦.
2236.
‘‘តតោ កណ្ហាជិនាយបិ, និសាមេហិ រថេសភ;
‘‘Tato kaṇhājināyapi, nisāmehi rathesabha;
២២៣៧.
2237.
‘‘សមានសុខទុក្ខម្ហា, រដ្ឋា បព្ពាជិតា ឧភោ;
‘‘Samānasukhadukkhamhā, raṭṭhā pabbājitā ubho;
អបិ សិវិ បុត្តេ បស្សេសិ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ។
Api sivi putte passesi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.
២២៣៨.
2238.
‘‘សមណេ ព្រាហ្មណេ នូន, ព្រហ្មចរិយបរាយណេ;
‘‘Samaṇe brāhmaṇe nūna, brahmacariyaparāyaṇe;
អហំ លោកេ អភិស្សបិំ, សីលវន្តេ ពហុស្សុតេ;
Ahaṃ loke abhissapiṃ, sīlavante bahussute;
ត្យជ្ជ បុត្តេ ន បស្សាមិ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ’’។
Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho’’.
២២៣៩.
2239.
‘‘ឥមេ តេ ជម្ពុកា រុក្ខា, វេទិសា សិន្ទុវារកា;
‘‘Ime te jambukā rukkhā, vedisā sinduvārakā;
វិវិធានិ រុក្ខជាតានិ, តេ កុមារា ន ទិស្សរេ។
Vividhāni rukkhajātāni, te kumārā na dissare.
២២៤០.
2240.
‘‘អស្សត្ថា បនសា ចេមេ, និគ្រោធា ច កបិត្ថនា;
‘‘Assatthā panasā ceme, nigrodhā ca kapitthanā;
វិវិធានិ ផលជាតានិ, តេ កុមារា ន ទិស្សរេ។
Vividhāni phalajātāni, te kumārā na dissare.
២២៤១.
2241.
‘‘ឥមេ តិដ្ឋន្តិ អារាមា, អយំ សីតូទកា នទី;
‘‘Ime tiṭṭhanti ārāmā, ayaṃ sītūdakā nadī;
យត្ថស្សុ បុព្ពេ កីឡិំសុ, តេ កុមារា ន ទិស្សរេ។
Yatthassu pubbe kīḷiṃsu, te kumārā na dissare.
២២៤២.
2242.
‘‘វិវិធានិ បុប្ផជាតានិ, អស្មិំ ឧបរិបព្ពតេ;
‘‘Vividhāni pupphajātāni, asmiṃ uparipabbate;
យានស្សុ បុព្ពេ ធារិំសុ, តេ កុមារា ន ទិស្សរេ។
Yānassu pubbe dhāriṃsu, te kumārā na dissare.
២២៤៣.
2243.
‘‘វិវិធានិ ផលជាតានិ, អស្មិំ ឧបរិបព្ពតេ;
‘‘Vividhāni phalajātāni, asmiṃ uparipabbate;
យានស្សុ បុព្ពេ ភុញ្ជិំសុ, តេ កុមារា ន ទិស្សរេ។
Yānassu pubbe bhuñjiṃsu, te kumārā na dissare.
២២៤៤.
2244.
‘‘ឥមេ តេ ហត្ថិកា អស្សា, ពលិពទ្ទា ច តេ ឥមេ;
‘‘Ime te hatthikā assā, balibaddā ca te ime;
យេហិស្សុ បុព្ពេ កីឡិំសុ, តេ កុមារា ន ទិស្សរេ’’។
Yehissu pubbe kīḷiṃsu, te kumārā na dissare’’.
២២៤៥.
2245.
‘‘ឥមេ សាមា សសោលូកា, ពហុកា កទលីមិគា;
‘‘Ime sāmā sasolūkā, bahukā kadalīmigā;
យេហិស្សុ បុព្ពេ កីឡិំសុ, តេ កុមារា ន ទិស្សរេ។
Yehissu pubbe kīḷiṃsu, te kumārā na dissare.
២២៤៦.
2246.
‘‘ឥមេ ហំសា ច កោញ្ចា ច, មយូរា ចិត្របេខុណា;
‘‘Ime haṃsā ca koñcā ca, mayūrā citrapekhuṇā;
យេហិស្សុ បុព្ពេ កីឡិំសុ, តេ កុមារា ន ទិស្សរេ’’។
Yehissu pubbe kīḷiṃsu, te kumārā na dissare’’.
២២៤៧.
2247.
‘‘ឥមា តា វនគុម្ពាយោ, បុប្ផិតា សព្ពកាលិកា;
‘‘Imā tā vanagumbāyo, pupphitā sabbakālikā;
យត្ថស្សុ បុព្ពេ កីឡិំសុ, តេ កុមារា ន ទិស្សរេ។
Yatthassu pubbe kīḷiṃsu, te kumārā na dissare.
២២៤៨.
2248.
‘‘ឥមា តា បោក្ខរណី រម្មា, ចក្កវាកូបកូជិតា;
‘‘Imā tā pokkharaṇī rammā, cakkavākūpakūjitā;
មន្ទាលកេហិ សញ្ឆន្នា, បទុមុប្បលកេហិ ច;
Mandālakehi sañchannā, padumuppalakehi ca;
យត្ថស្សុ បុព្ពេ កីឡិំសុ, តេ កុមារា ន ទិស្សរេ។
Yatthassu pubbe kīḷiṃsu, te kumārā na dissare.
២២៤៩.
2249.
‘‘ន តេ កដ្ឋានិ ភិន្នានិ, ន តេ ឧទកមាហតំ;
‘‘Na te kaṭṭhāni bhinnāni, na te udakamāhataṃ;
អគ្គិបិ តេ ន ហាបិតោ, កិំ នុ មន្ទោវ ឈាយសិ។
Aggipi te na hāpito, kiṃ nu mandova jhāyasi.
២២៥០.
2250.
ត្យជ្ជ បុត្តេ ន បស្សាមិ, ជាលិំ កណ្ហាជិនំ ចុភោ’’។
Tyajja putte na passāmi, jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho’’.
២២៥១.
2251.
‘‘ន ខោ នោ ទេវ បស្សាមិ, យេន តេ នីហតា មតា;
‘‘Na kho no deva passāmi, yena te nīhatā matā;
កាកោលាបិ ន វស្សន្តិ, មតា មេ នូន ទារកា។
Kākolāpi na vassanti, matā me nūna dārakā.
២២៥២.
2252.
‘‘ន ខោ នោ ទេវ បស្សាមិ, យេន តេ នីហតា មតា;
‘‘Na kho no deva passāmi, yena te nīhatā matā;
សកុណាបិ ន វស្សន្តិ, មតា មេ នូន ទារកា’’។
Sakuṇāpi na vassanti, matā me nūna dārakā’’.
២២៥៣.
2253.
‘‘សា តត្ថ បរិទេវិត្វា, បព្ពតានិ វនានិ ច;
‘‘Sā tattha paridevitvā, pabbatāni vanāni ca;
២២៥៤.
2254.
‘‘‘ន ខោ នោ ទេវ បស្សាមិ, យេន តេ នីហតា មតា;
‘‘‘Na kho no deva passāmi, yena te nīhatā matā;
កាកោលាបិ ន វស្សន្តិ, មតា មេ នូន ទារកា។
Kākolāpi na vassanti, matā me nūna dārakā.
២២៥៥.
2255.
‘‘‘ន ខោ នោ ទេវ បស្សាមិ, យេន តេ នីហតា មតា;
‘‘‘Na kho no deva passāmi, yena te nīhatā matā;
សកុណាបិ ន វស្សន្តិ, មតា មេ នូន ទារកា។
Sakuṇāpi na vassanti, matā me nūna dārakā.
២២៥៦.
2256.
‘‘‘ន ខោ នោ ទេវ បស្សាមិ, យេន តេ នីហតា មតា;
‘‘‘Na kho no deva passāmi, yena te nīhatā matā;
វិចរន្តិ រុក្ខមូលេសុ, បព្ពតេសុ គុហាសុ ច’។
Vicaranti rukkhamūlesu, pabbatesu guhāsu ca’.
២២៥៧.
2257.
‘‘ឥតិ មទ្ទី វរារោហា, រាជបុត្តី យសស្សិនី;
‘‘Iti maddī varārohā, rājaputtī yasassinī;
ពាហា បគ្គយ្ហ កន្ទិត្វា, តត្ថេវ បតិតា ឆមា’’។
Bāhā paggayha kanditvā, tattheva patitā chamā’’.
២២៥៨.
2258.
‘‘តមជ្ឈបត្តំ រាជបុត្តិំ, ឧទកេនាភិសិញ្ចថ;
‘‘Tamajjhapattaṃ rājaputtiṃ, udakenābhisiñcatha;
អស្សត្ថំ នំ វិទិត្វាន, អថ នំ ឯតទព្រវិ’’។
Assatthaṃ naṃ viditvāna, atha naṃ etadabravi’’.
២២៥៩.
2259.
‘‘អាទិយេនេវ តេ មទ្ទិ, ទុក្ខំ នក្ខាតុមិច្ឆិសំ;
‘‘Ādiyeneva te maddi, dukkhaṃ nakkhātumicchisaṃ;
ទលិទ្ទោ យាចកោ វុឌ្ឍោ, ព្រាហ្មណោ ឃរមាគតោ។
Daliddo yācako vuḍḍho, brāhmaṇo gharamāgato.
២២៦០.
2260.
‘‘តស្ស ទិន្នា មយា បុត្តា, មទ្ទិ មា ភាយិ អស្សស;
‘‘Tassa dinnā mayā puttā, maddi mā bhāyi assasa;
មំ បស្ស មទ្ទិ មា បុត្តេ, មា ពាឡ្ហំ បរិទេវសិ;
Maṃ passa maddi mā putte, mā bāḷhaṃ paridevasi;
លច្ឆាម បុត្តេ ជីវន្តា, អរោគា ច ភវាមសេ។
Lacchāma putte jīvantā, arogā ca bhavāmase.
២២៦១.
2261.
‘‘បុត្តេ បសុញ្ច ធញ្ញញ្ច, យញ្ច អញ្ញំ ឃរេ ធនំ;
‘‘Putte pasuñca dhaññañca, yañca aññaṃ ghare dhanaṃ;
ទជ្ជា សប្បុរិសោ ទានំ, ទិស្វា យាចកមាគតំ;
Dajjā sappuriso dānaṃ, disvā yācakamāgataṃ;
អនុមោទាហិ មេ មទ្ទិ, បុត្តកេ ទានមុត្តមំ’’។
Anumodāhi me maddi, puttake dānamuttamaṃ’’.
២២៦២.
2262.
‘‘អនុមោទាមិ តេ ទេវ, បុត្តកេ ទានមុត្តមំ;
‘‘Anumodāmi te deva, puttake dānamuttamaṃ;
ទត្វា ចិត្តំ បសាទេហិ, ភិយ្យោ ទានំ ទទោ ភវ។
Datvā cittaṃ pasādehi, bhiyyo dānaṃ dado bhava.
២២៦៣.
2263.
‘‘យោ ត្វំ មច្ឆេរភូតេសុ, មនុស្សេសុ ជនាធិប;
‘‘Yo tvaṃ maccherabhūtesu, manussesu janādhipa;
ព្រាហ្មណស្ស អទា ទានំ, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនោ’’។
Brāhmaṇassa adā dānaṃ, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano’’.
២២៦៤.
2264.
‘‘និន្នាទិតា តេ បថវី, សទ្ទោ តេ តិទិវង្គតោ;
‘‘Ninnāditā te pathavī, saddo te tidivaṅgato;
សមន្តា វិជ្ជុតា អាគុំ, គិរីនំវ បតិស្សុតា។
Samantā vijjutā āguṃ, girīnaṃva patissutā.
២២៦៥.
2265.
‘‘តស្ស តេ អនុមោទន្តិ, ឧភោ នារទបព្ពតា;
‘‘Tassa te anumodanti, ubho nāradapabbatā;
ឥន្ទោ ច ព្រហ្មា បជាបតិ, សោមោ យមោ វេស្សវណោ;
Indo ca brahmā pajāpati, somo yamo vessavaṇo;
សព្ពេ ទេវានុមោទន្តិ, តាវតិំសា សឥន្ទកា។
Sabbe devānumodanti, tāvatiṃsā saindakā.
២២៦៦.
2266.
‘‘ឥតិ មទ្ទី វរារោហា, រាជបុត្តី យសស្សិនី;
‘‘Iti maddī varārohā, rājaputtī yasassinī;
វេស្សន្តរស្ស អនុមោទិ, បុត្តកេ ទានមុត្តមំ’’។
Vessantarassa anumodi, puttake dānamuttamaṃ’’.
មទ្ទីបព្ពំ នាម។
Maddīpabbaṃ nāma.
សក្កបព្ពំ
Sakkapabbaṃ
២២៦៧.
2267.
តតោ រត្យា វិវសានេ, សូរិយស្សុគ្គមនំ បតិ;
Tato ratyā vivasāne, sūriyassuggamanaṃ pati;
សក្កោ ព្រាហ្មណវណ្ណេន, បាតោ តេសំ អទិស្សថ។
Sakko brāhmaṇavaṇṇena, pāto tesaṃ adissatha.
២២៦៨.
2268.
‘‘កច្ចិ នុ ភោតោ កុសលំ, កច្ចិ ភោតោ អនាមយំ;
‘‘Kacci nu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmayaṃ;
កច្ចិ ឧញ្ឆេន យាបេថ, កច្ចិ មូលផលា ពហូ។
Kacci uñchena yāpetha, kacci mūlaphalā bahū.
២២៦៩.
2269.
‘‘កច្ចិ ឌំសា មកសា ច, អប្បមេវ សរីសបា;
‘‘Kacci ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;
វនេ វាឡមិគាកិណ្ណេ, កច្ចិ ហិំសា ន វិជ្ជតិ’’។
Vane vāḷamigākiṇṇe, kacci hiṃsā na vijjati’’.
២២៧០.
2270.
‘‘កុសលញ្ចេវ នោ ព្រហ្មេ, អថោ ព្រហ្មេ អនាមយំ;
‘‘Kusalañceva no brahme, atho brahme anāmayaṃ;
អថោ ឧញ្ឆេន យាបេម, អថោ មូលផលា ពហូ។
Atho uñchena yāpema, atho mūlaphalā bahū.
២២៧១.
2271.
‘‘អថោ ឌំសា មកសា ច, អប្បមេវ សរីសបា;
‘‘Atho ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;
វនេ វាឡមិគាកិណ្ណេ, ហិំសា មយ្ហំ ន វិជ្ជតិ។
Vane vāḷamigākiṇṇe, hiṃsā mayhaṃ na vijjati.
២២៧២.
2272.
‘‘សត្ត នោ មាសេ វសតំ, អរញ្ញេ ជីវសោកិនំ;
‘‘Satta no māse vasataṃ, araññe jīvasokinaṃ;
ឥទំ ទុតិយំ បស្សាម, ព្រាហ្មណំ ទេវវណ្ណិនំ;
Idaṃ dutiyaṃ passāma, brāhmaṇaṃ devavaṇṇinaṃ;
អាទាយ វេឡុវំ ទណ្ឌំ, ធារេន្តំ អជិនក្ខិបំ។
Ādāya veḷuvaṃ daṇḍaṃ, dhārentaṃ ajinakkhipaṃ.
២២៧៣.
2273.
‘‘ស្វាគតំ តេ មហាព្រហ្មេ, អថោ មេ អទុរាគតំ;
‘‘Svāgataṃ te mahābrahme, atho me adurāgataṃ;
អន្តោ បវិស ភទ្ទន្តេ, បាទេ បក្ខាលយស្សុ តេ។
Anto pavisa bhaddante, pāde pakkhālayassu te.
២២៧៤.
2274.
‘‘តិន្ទុកានិ បិយាលានិ, មធុកេ កាសុមារិយោ;
‘‘Tindukāni piyālāni, madhuke kāsumāriyo;
ផលានិ ខុទ្ទកប្បានិ, ភុញ្ជ ព្រហ្មេ វរំ វរំ។
Phalāni khuddakappāni, bhuñja brahme varaṃ varaṃ.
២២៧៥.
2275.
‘‘ឥទម្បិ បានីយំ សីតំ, អាភតំ គិរិគព្ភរា;
‘‘Idampi pānīyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;
តតោ បិវ មហាព្រហ្មេ, សចេ ត្វំ អភិកង្ខសិ។
Tato piva mahābrahme, sace tvaṃ abhikaṅkhasi.
២២៧៦.
2276.
‘‘អថ ត្វំ កេន វណ្ណេន, កេន វា បន ហេតុនា;
‘‘Atha tvaṃ kena vaṇṇena, kena vā pana hetunā;
អនុប្បត្តោ ព្រហារញ្ញំ, តំ មេ អក្ខាហិ បុច្ឆិតោ’’។
Anuppatto brahāraññaṃ, taṃ me akkhāhi pucchito’’.
២២៧៧.
2277.
‘‘យថា វារិវហោ បូរោ, សព្ពកាលំ ន ខីយតិ;
‘‘Yathā vārivaho pūro, sabbakālaṃ na khīyati;
ឯវំ តំ យាចិតាគច្ឆិំ, ភរិយំ មេ ទេហិ យាចិតោ’’។
Evaṃ taṃ yācitāgacchiṃ, bhariyaṃ me dehi yācito’’.
២២៧៨.
2278.
‘‘ទទាមិ ន វិកម្បាមិ, យំ មំ យាចសិ ព្រាហ្មណ;
‘‘Dadāmi na vikampāmi, yaṃ maṃ yācasi brāhmaṇa;
សន្តំ នប្បដិគុយ្ហាមិ, ទានេ មេ រមតី មនោ’’។
Santaṃ nappaṭiguyhāmi, dāne me ramatī mano’’.
២២៧៩.
2279.
‘‘មទ្ទិំ ហត្ថេ គហេត្វាន, ឧទកស្ស កមណ្ឌលុំ;
‘‘Maddiṃ hatthe gahetvāna, udakassa kamaṇḍaluṃ;
ព្រាហ្មណស្ស អទា ទានំ, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនោ។
Brāhmaṇassa adā dānaṃ, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano.
២២៨០.
2280.
‘‘តទាសិ យំ ភិំសនកំ, តទាសិ លោមហំសនំ;
‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;
មទ្ទិំ បរិចជន្តស្ស, មេទនី សម្បកម្បថ។
Maddiṃ paricajantassa, medanī sampakampatha.
២២៨១.
2281.
‘‘នេវ សា មទ្ទី ភាកុដិ, ន សន្ធីយតិ ន រោទតិ;
‘‘Neva sā maddī bhākuṭi, na sandhīyati na rodati;
បេក្ខតេវស្ស តុណ្ហី សា, ឯសោ ជានាតិ យំ វរំ’’។
Pekkhatevassa tuṇhī sā, eso jānāti yaṃ varaṃ’’.
២២៨២.
2282.
‘‘កោមារី យស្សាហំ ភរិយា, សាមិកោ មម ឥស្សរោ;
‘‘Komārī yassāhaṃ bhariyā, sāmiko mama issaro;
យស្សិច្ឆេ តស្ស មំ ទជ្ជា, វិក្កិណេយ្យ ហនេយ្យ វា’’។
Yassicche tassa maṃ dajjā, vikkiṇeyya haneyya vā’’.
២២៨៣.
2283.
‘‘តេសំ សង្កប្បមញ្ញាយ, ទេវិន្ទោ ឯតទព្រវិ;
‘‘Tesaṃ saṅkappamaññāya, devindo etadabravi;
សព្ពេ ជិតា តេ បច្ចូហា, យេ ទិព្ពា យេ ច មានុសា។
Sabbe jitā te paccūhā, ye dibbā ye ca mānusā.
២២៨៤.
2284.
‘‘និន្នាទិតា តេ បថវី, សទ្ទោ តេ តិទិវង្គតោ;
‘‘Ninnāditā te pathavī, saddo te tidivaṅgato;
សមន្តា វិជ្ជុតា អាគុំ, គិរីនំវ បតិស្សុតា។
Samantā vijjutā āguṃ, girīnaṃva patissutā.
២២៨៥.
2285.
‘‘តស្ស តេ អនុមោទន្តិ, ឧភោ នារទបព្ពតា;
‘‘Tassa te anumodanti, ubho nāradapabbatā;
ឥន្ទោ ច ព្រហ្មា បជាបតិ, សោមោ យមោ វេស្សវណោ;
Indo ca brahmā pajāpati, somo yamo vessavaṇo;
សព្ពេ ទេវានុមោទន្តិ, ទុក្ករញ្ហិ ករោតិ សោ។
Sabbe devānumodanti, dukkarañhi karoti so.
២២៨៦.
2286.
‘‘ទុទ្ទទំ ទទមានានំ, ទុក្ករំ កម្ម កុព្ពតំ;
‘‘Duddadaṃ dadamānānaṃ, dukkaraṃ kamma kubbataṃ;
អសន្តោ នានុកុព្ពន្តិ, សតំ ធម្មោ ទុរន្នយោ។
Asanto nānukubbanti, sataṃ dhammo durannayo.
២២៨៧.
2287.
‘‘តស្មា សតញ្ច អសតំ, នានា ហោតិ ឥតោ គតិ;
‘‘Tasmā satañca asataṃ, nānā hoti ito gati;
អសន្តោ និរយំ យន្តិ, សន្តោ សគ្គបរាយណា។
Asanto nirayaṃ yanti, santo saggaparāyaṇā.
២២៨៨.
2288.
‘‘យមេតំ កុមារេ អទា, ភរិយំ អទា វនេ វសំ;
‘‘Yametaṃ kumāre adā, bhariyaṃ adā vane vasaṃ;
ព្រហ្មយានមនោក្កម្ម, សគ្គេ តេ តំ វិបច្ចតុ’’។
Brahmayānamanokkamma, sagge te taṃ vipaccatu’’.
២២៨៩.
2289.
‘‘ទទាមិ ភោតោ ភរិយំ, មទ្ទិំ សព្ពង្គសោភនំ;
‘‘Dadāmi bhoto bhariyaṃ, maddiṃ sabbaṅgasobhanaṃ;
ត្វញ្ចេវ មទ្ទិយា ឆន្នោ, មទ្ទី ច បតិនា សហ។
Tvañceva maddiyā channo, maddī ca patinā saha.
២២៩០.
2290.
‘‘យថា បយោ ច សង្ខោ ច, ឧភោ សមានវណ្ណិនោ;
‘‘Yathā payo ca saṅkho ca, ubho samānavaṇṇino;
ឯវំ តុវញ្ច មទ្ទី ច, សមានមនចេតសា។
Evaṃ tuvañca maddī ca, samānamanacetasā.
២២៩១.
2291.
‘‘អវរុទ្ធេត្ថ អរញ្ញស្មិំ, ឧភោ សម្មថ អស្សមេ;
‘‘Avaruddhettha araññasmiṃ, ubho sammatha assame;
ខត្តិយា គោត្តសម្បន្នា, សុជាតា មាតុបេត្តិតោ;
Khattiyā gottasampannā, sujātā mātupettito;
យថា បុញ្ញានិ កយិរាថ, ទទន្តា អបរាបរំ’’។
Yathā puññāni kayirātha, dadantā aparāparaṃ’’.
២២៩២.
2292.
‘‘សក្កោហមស្មិ ទេវិន្ទោ, អាគតោស្មិ តវន្តិកេ;
‘‘Sakkohamasmi devindo, āgatosmi tavantike;
វរំ វរស្សុ រាជិសិ, វរេ អដ្ឋ ទទាមិ តេ’’។
Varaṃ varassu rājisi, vare aṭṭha dadāmi te’’.
២២៩៣.
2293.
‘‘វរំ ចេ មេ អទោ សក្ក, សព្ពភូតានមិស្សរ;
‘‘Varaṃ ce me ado sakka, sabbabhūtānamissara;
បិតា មំ អនុមោទេយ្យ, ឥតោ បត្តំ សកំ ឃរំ;
Pitā maṃ anumodeyya, ito pattaṃ sakaṃ gharaṃ;
អាសនេន និមន្តេយ្យ, បឋមេតំ វរំ វរេ។
Āsanena nimanteyya, paṭhametaṃ varaṃ vare.
២២៩៤.
2294.
‘‘បុរិសស្ស វធំ ន រោចេយ្យំ, អបិ កិព្ពិសការកំ;
‘‘Purisassa vadhaṃ na roceyyaṃ, api kibbisakārakaṃ;
វជ្ឈំ វធម្ហា មោចេយ្យំ, ទុតិយេតំ វរំ វរេ។
Vajjhaṃ vadhamhā moceyyaṃ, dutiyetaṃ varaṃ vare.
២២៩៥.
2295.
‘‘យេ វុឌ្ឍា យេ ច ទហរា, យេ ច មជ្ឈិមបោរិសា;
‘‘Ye vuḍḍhā ye ca daharā, ye ca majjhimaporisā;
មមេវ ឧបជីវេយ្យុំ, តតិយេតំ វរំ វរេ។
Mameva upajīveyyuṃ, tatiyetaṃ varaṃ vare.
២២៩៦.
2296.
‘‘បរទារំ ន គច្ឆេយ្យំ, សទារបសុតោ សិយំ;
‘‘Paradāraṃ na gaccheyyaṃ, sadārapasuto siyaṃ;
ថីនំ វសំ ន គច្ឆេយ្យំ, ចតុត្ថេតំ វរំ វរេ។
Thīnaṃ vasaṃ na gaccheyyaṃ, catutthetaṃ varaṃ vare.
២២៩៧.
2297.
‘‘បុត្តោ មេ សក្ក ជាយេថ, សោ ច ទីឃាយុកោ សិយា;
‘‘Putto me sakka jāyetha, so ca dīghāyuko siyā;
ធម្មេន ជិនេ បថវិំ, បញ្ចមេតំ វរំ វរេ។
Dhammena jine pathaviṃ, pañcametaṃ varaṃ vare.
២២៩៨.
2298.
‘‘តតោ រត្យា វិវសានេ, សូរិយស្សុគ្គមនំ បតិ;
‘‘Tato ratyā vivasāne, sūriyassuggamanaṃ pati;
ទិព្ពា ភក្ខា បាតុភវេយ្យុំ, ឆដ្ឋមេតំ វរំ វរេ។
Dibbā bhakkhā pātubhaveyyuṃ, chaṭṭhametaṃ varaṃ vare.
២២៩៩.
2299.
‘‘ទទតោ មេ ន ខីយេថ, ទត្វា នានុតបេយ្យហំ;
‘‘Dadato me na khīyetha, datvā nānutapeyyahaṃ;
ទទំ ចិត្តំ បសាទេយ្យំ, សត្តមេតំ វរំ វរេ។
Dadaṃ cittaṃ pasādeyyaṃ, sattametaṃ varaṃ vare.
២៣០០.
2300.
‘‘ឥតោ វិមុច្ចមានាហំ, សគ្គគាមី វិសេសគូ;
‘‘Ito vimuccamānāhaṃ, saggagāmī visesagū;
អនិវត្តិ តតោ អស្សំ, អដ្ឋមេតំ វរំ វរេ’’។
Anivatti tato assaṃ, aṭṭhametaṃ varaṃ vare’’.
២៣០១.
2301.
‘‘តស្ស តំ វចនំ សុត្វា, ទេវិន្ទោ ឯតទព្រវិ;
‘‘Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, devindo etadabravi;
អចិរំ វត តេ តតោ, បិតា តំ ទដ្ឋុមេស្សតិ’’។
Aciraṃ vata te tato, pitā taṃ daṭṭhumessati’’.
២៣០២.
2302.
‘‘ឥទំ វត្វាន មឃវា, ទេវរាជា សុជម្បតិ;
‘‘Idaṃ vatvāna maghavā, devarājā sujampati;
វេស្សន្តរេ វរំ ទត្វា, សគ្គកាយំ អបក្កមិ’’។
Vessantare varaṃ datvā, saggakāyaṃ apakkami’’.
សក្កបព្ពំ នាម។
Sakkapabbaṃ nāma.
មហារាជបព្ពំ
Mahārājapabbaṃ
២៣០៣.
2303.
‘‘កស្សេតំ មុខមាភាតិ, ហេមំ វុត្តត្តមគ្គិនា;
‘‘Kassetaṃ mukhamābhāti, hemaṃ vuttattamagginā;
និក្ខំវ ជាតរូបស្ស, ឧក្កាមុខបហំសិតំ។
Nikkhaṃva jātarūpassa, ukkāmukhapahaṃsitaṃ.
២៣០៤.
2304.
‘‘ឧភោ សទិសបច្ចង្គា, ឧភោ សទិសលក្ខណា;
‘‘Ubho sadisapaccaṅgā, ubho sadisalakkhaṇā;
ជាលិស្ស សទិសោ ឯកោ, ឯកា កណ្ហាជិនា យថា។
Jālissa sadiso eko, ekā kaṇhājinā yathā.
២៣០៥.
2305.
‘‘សីហា ពិលាវ និក្ខន្តា, ឧភោ សម្បតិរូបកា;
‘‘Sīhā bilāva nikkhantā, ubho sampatirūpakā;
ជាតរូបមយាយេវ, ឥមេ ទិស្សន្តិ ទារកា’’។
Jātarūpamayāyeva, ime dissanti dārakā’’.
២៣០៦.
2306.
‘‘កុតោ នុ ភវំ ភារទ្វាជ, ឥមេ អានេសិ ទារកេ;
‘‘Kuto nu bhavaṃ bhāradvāja, ime ānesi dārake;
អជ្ជ រដ្ឋំ អនុប្បត្តោ, កុហិំ គច្ឆសិ ព្រាហ្មណ’’ 227។
Ajja raṭṭhaṃ anuppatto, kuhiṃ gacchasi brāhmaṇa’’ 228.
២៣០៧.
2307.
‘‘មយ្ហំ តេ ទារកា ទេវ, ទិន្នា វិត្តេន សញ្ជយ;
‘‘Mayhaṃ te dārakā deva, dinnā vittena sañjaya;
២៣០៨.
2308.
‘‘កេន វា វាចបេយ្យេន, សម្មាញាយេន សទ្ទហេ;
‘‘Kena vā vācapeyyena, sammāñāyena saddahe;
កោ តេតំ ទានមទទា, បុត្តកេ ទានមុត្តមំ’’។
Ko tetaṃ dānamadadā, puttake dānamuttamaṃ’’.
២៣០៩.
2309.
‘‘យោ យាចតំ បតិដ្ឋាសិ, ភូតានំ ធរណីរិវ;
‘‘Yo yācataṃ patiṭṭhāsi, bhūtānaṃ dharaṇīriva;
សោ មេ វេស្សន្តរោ រាជា, បុត្តេទាសិ វនេ វសំ។
So me vessantaro rājā, puttedāsi vane vasaṃ.
២៣១០.
2310.
‘‘យោ យាចតំ គតី អាសិ, សវន្តីនំវ សាគរោ;
‘‘Yo yācataṃ gatī āsi, savantīnaṃva sāgaro;
សោ មេ វេស្សន្តរោ រាជា, បុត្តេទាសិ វនេ វសំ’’។
So me vessantaro rājā, puttedāsi vane vasaṃ’’.
២៣១១.
2311.
‘‘ទុក្កដំ វត ភោ រញ្ញា, សទ្ធេន ឃរមេសិនា;
‘‘Dukkaṭaṃ vata bho raññā, saddhena gharamesinā;
កថំ នុ បុត្តកេ ទជ្ជា, អរញ្ញេ អវរុទ្ធកោ។
Kathaṃ nu puttake dajjā, araññe avaruddhako.
២៣១២.
2312.
‘‘ឥមំ ភោន្តោ និសាមេថ, យាវន្តេត្ថ សមាគតា;
‘‘Imaṃ bhonto nisāmetha, yāvantettha samāgatā;
កថំ វេស្សន្តរោ រាជា, បុត្តេទាសិ វនេ វសំ។
Kathaṃ vessantaro rājā, puttedāsi vane vasaṃ.
២៣១៣.
2313.
‘‘ទាសិំ ទាសំ ច 231 សោ ទជ្ជា, អស្សំ ចស្សតរីរថំ;
‘‘Dāsiṃ dāsaṃ ca 232 so dajjā, assaṃ cassatarīrathaṃ;
ហត្ថិញ្ច កុញ្ជរំ ទជ្ជ, កថំ សោ ទជ្ជ ទារកេ’’។
Hatthiñca kuñjaraṃ dajja, kathaṃ so dajja dārake’’.
២៣១៤.
2314.
ហត្ថី ច កុញ្ជរោ នាគោ, កិំ សោ ទជ្ជា បិតាមហ’’។
Hatthī ca kuñjaro nāgo, kiṃ so dajjā pitāmaha’’.
២៣១៥.
2315.
‘‘ទានមស្ស បសំសាម, ន ច និន្ទាម បុត្តកា;
‘‘Dānamassa pasaṃsāma, na ca nindāma puttakā;
កថំ នុ ហទយំ អាសិ, តុម្ហេ ទត្វា វនិព្ពកេ’’។
Kathaṃ nu hadayaṃ āsi, tumhe datvā vanibbake’’.
២៣១៦.
2316.
‘‘ទុក្ខស្ស ហទយំ អាសិ, អថោ ឧណ្ហម្បិ បស្សសិ;
‘‘Dukkhassa hadayaṃ āsi, atho uṇhampi passasi;
រោហិនីហេវ តម្ពក្ខី, បិតា អស្សូនិ វត្តយិ’’។
Rohinīheva tambakkhī, pitā assūni vattayi’’.
២៣១៧.
2317.
‘‘យំ តំ កណ្ហាជិនាវោច, អយំ មំ តាត ព្រាហ្មណោ;
‘‘Yaṃ taṃ kaṇhājināvoca, ayaṃ maṃ tāta brāhmaṇo;
លដ្ឋិយា បដិកោដេតិ, ឃរេ ជាតំវ ទាសិយំ។
Laṭṭhiyā paṭikoṭeti, ghare jātaṃva dāsiyaṃ.
២៣១៨.
2318.
‘‘ន ចាយំ ព្រាហ្មណោ តាត, ធម្មិកា ហោន្តិ ព្រាហ្មណា;
‘‘Na cāyaṃ brāhmaṇo tāta, dhammikā honti brāhmaṇā;
យក្ខោ ព្រាហ្មណវណ្ណេន, ខាទិតុំ តាត នេតិ នោ;
Yakkho brāhmaṇavaṇṇena, khādituṃ tāta neti no;
នីយមានេ បិសាចេន, កិន្នុ តាត ឧទិក្ខសិ’’។
Nīyamāne pisācena, kinnu tāta udikkhasi’’.
២៣១៩.
2319.
‘‘រាជបុត្តី ច វោ មាតា, រាជបុត្តោ ច វោ បិតា;
‘‘Rājaputtī ca vo mātā, rājaputto ca vo pitā;
បុព្ពេ មេ អង្គមារុយ្ហ, កិំ នុ តិដ្ឋថ អារកា’’។
Pubbe me aṅgamāruyha, kiṃ nu tiṭṭhatha ārakā’’.
២៣២០.
2320.
‘‘រាជបុត្តី ច នោ មាតា, រាជបុត្តោ ច នោ បិតា;
‘‘Rājaputtī ca no mātā, rājaputto ca no pitā;
ទាសា មយំ ព្រាហ្មណស្ស, តស្មា តិដ្ឋាម អារកា’’។
Dāsā mayaṃ brāhmaṇassa, tasmā tiṭṭhāma ārakā’’.
២៣២១.
2321.
‘‘មា សម្មេវំ អវចុត្ថ, ឌយ្ហតេ ហទយំ មម;
‘‘Mā sammevaṃ avacuttha, ḍayhate hadayaṃ mama;
ចិតកាយំវ មេ កាយោ, អាសនេ ន សុខំ លភេ។
Citakāyaṃva me kāyo, āsane na sukhaṃ labhe.
២៣២២.
2322.
‘‘មា សម្មេវំ អវចុត្ថ, ភិយ្យោ សោកំ ជនេថ មំ;
‘‘Mā sammevaṃ avacuttha, bhiyyo sokaṃ janetha maṃ;
និក្កិណិស្សាមិ ទព្ពេន, ន វោ ទាសា ភវិស្សថ។
Nikkiṇissāmi dabbena, na vo dāsā bhavissatha.
២៣២៣.
2323.
‘‘កិមគ្ឃិយញ្ហិ វោ តាត, ព្រាហ្មណស្ស បិតា អទា;
‘‘Kimagghiyañhi vo tāta, brāhmaṇassa pitā adā;
យថាភូតំ មេ អក្ខាថ, បដិបាទេន្តុ ព្រាហ្មណំ’’។
Yathābhūtaṃ me akkhātha, paṭipādentu brāhmaṇaṃ’’.
២៣២៤.
2324.
‘‘សហស្សគ្ឃញ្ហិ មំ តាត, ព្រាហ្មណស្ស បិតា អទា;
‘‘Sahassagghañhi maṃ tāta, brāhmaṇassa pitā adā;
២៣២៥.
2325.
‘‘ឧដ្ឋេហិ កត្តេ តរមានោ, ព្រាហ្មណស្ស អវាករ;
‘‘Uṭṭhehi katte taramāno, brāhmaṇassa avākara;
ទាសិសតំ ទាសសតំ, គវំ ហត្ថុសភំ សតំ;
Dāsisataṃ dāsasataṃ, gavaṃ hatthusabhaṃ sataṃ;
ជាតរូបសហស្សញ្ច , បុត្តានំ ទេហិ និក្កយំ។
Jātarūpasahassañca , puttānaṃ dehi nikkayaṃ.
២៣២៦.
2326.
‘‘តតោ កត្តា តរមានោ, ព្រាហ្មណស្ស អវាករិ;
‘‘Tato kattā taramāno, brāhmaṇassa avākari;
ទាសិសតំ ទាសសតំ, គវំ ហត្ថុសភំ សតំ;
Dāsisataṃ dāsasataṃ, gavaṃ hatthusabhaṃ sataṃ;
ជាតរូបសហស្សញ្ច, បុត្តានំទាសិ និក្កយំ’’។
Jātarūpasahassañca, puttānaṃdāsi nikkayaṃ’’.
២៣២៧.
2327.
‘‘និក្កិណិត្វា នហាបេត្វា, ភោជយិត្វាន ទារកេ;
‘‘Nikkiṇitvā nahāpetvā, bhojayitvāna dārake;
សមលង្ករិត្វា ភណ្ឌេន, ឧច្ឆង្គេ ឧបវេសយុំ។
Samalaṅkaritvā bhaṇḍena, ucchaṅge upavesayuṃ.
២៣២៨.
2328.
‘‘សីសំ ន្ហាតេ សុចិវត្ថេ, សព្ពាភរណភូសិតេ;
‘‘Sīsaṃ nhāte sucivatthe, sabbābharaṇabhūsite;
រាជា អង្កេ ករិត្វាន, អយ្យកោ បរិបុច្ឆថ។
Rājā aṅke karitvāna, ayyako paripucchatha.
២៣២៩.
2329.
‘‘កុណ្ឌលេ ឃុសិតេ មាលេ, សព្ពាភរណភូសិតេ;
‘‘Kuṇḍale ghusite māle, sabbābharaṇabhūsite;
រាជា អង្កេ ករិត្វាន, ឥទំ វចនមព្រវិ។
Rājā aṅke karitvāna, idaṃ vacanamabravi.
២៣៣០.
2330.
‘‘កច្ចិ ឧភោ អរោគា តេ, ជាលិ មាតាបិតា តវ;
‘‘Kacci ubho arogā te, jāli mātāpitā tava;
កច្ចិ ឧញ្ឆេន យាបេថ, កច្ចិ មូលផលា ពហូ។
Kacci uñchena yāpetha, kacci mūlaphalā bahū.
២៣៣១.
2331.
‘‘កច្ចិ ឌំសា មកសា ច, អប្បមេវ សរីសបា;
‘‘Kacci ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;
វនេ វាឡមិគាកិណ្ណេ, កច្ចិ ហិំសា ន វិជ្ជតិ’’។
Vane vāḷamigākiṇṇe, kacci hiṃsā na vijjati’’.
២៣៣២.
2332.
‘‘អថោ ឧភោ អរោគា មេ, ទេវ មាតាបិតា មម;
‘‘Atho ubho arogā me, deva mātāpitā mama;
អថោ ឧញ្ឆេន យាបេន្តិ, អថោ មូលផលា ពហូ។
Atho uñchena yāpenti, atho mūlaphalā bahū.
២៣៣៣.
2333.
‘‘អថោ ឌំសា មកសា ច, អប្បមេវ សរីសបា;
‘‘Atho ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;
វនេ វាឡមិគាកិណ្ណេ, ហិំសា នេសំ ន វិជ្ជតិ។
Vane vāḷamigākiṇṇe, hiṃsā nesaṃ na vijjati.
២៣៣៤.
2334.
‘‘ខណន្តាលុកលម្ពានិ, ពិលានិ តក្កលានិ ច;
‘‘Khaṇantālukalambāni, bilāni takkalāni ca;
កោលំ ភល្លាតកំ ពេល្លំ, សា នោ អាហត្វ បោសតិ។
Kolaṃ bhallātakaṃ bellaṃ, sā no āhatva posati.
២៣៣៥.
2335.
‘‘យញ្ចេវ សា អាហរតិ, វនមូលផលហារិយា;
‘‘Yañceva sā āharati, vanamūlaphalahāriyā;
តំ នោ សព្ពេ សមាគន្ត្វា, រត្តិំ ភុញ្ជាម នោ ទិវា។
Taṃ no sabbe samāgantvā, rattiṃ bhuñjāma no divā.
២៣៣៦.
2336.
‘‘អម្មាវ នោ កិសា បណ្ឌុ, អាហរន្តី ទុមប្ផលំ;
‘‘Ammāva no kisā paṇḍu, āharantī dumapphalaṃ;
វាតាតបេន សុខុមាលី, បទុមំ ហត្ថគតាមិវ។
Vātātapena sukhumālī, padumaṃ hatthagatāmiva.
២៣៣៧.
2337.
‘‘អម្មាយ បតនូកេសា, វិចរន្ត្យា ព្រហាវនេ;
‘‘Ammāya patanūkesā, vicarantyā brahāvane;
វនេ វាឡមិគាកិណ្ណេ, ខគ្គទីបិនិសេវិតេ។
Vane vāḷamigākiṇṇe, khaggadīpinisevite.
២៣៣៨.
2338.
‘‘កេសេសុ ជដំ ពន្ធិត្វា, កច្ឆេ ជល្លមធារយិ;
‘‘Kesesu jaṭaṃ bandhitvā, kacche jallamadhārayi;
ចម្មវាសី ឆមា សេតិ, ជាតវេទំ នមស្សតិ។
Cammavāsī chamā seti, jātavedaṃ namassati.
២៣៣៩.
2339.
‘‘បុត្តា បិយា មនុស្សានំ, លោកស្មិំ ឧទបជ្ជិសុំ;
‘‘Puttā piyā manussānaṃ, lokasmiṃ udapajjisuṃ;
ន ហិ នូនម្ហាកំ អយ្យស្ស, បុត្តេ ស្នេហោ អជាយថ’’។
Na hi nūnamhākaṃ ayyassa, putte sneho ajāyatha’’.
២៣៤០.
2340.
‘‘ទុក្កដញ្ច ហិ នោ បុត្ត, ភូនហច្ចំ កតំ មយា;
‘‘Dukkaṭañca hi no putta, bhūnahaccaṃ kataṃ mayā;
យោហំ សិវីនំ វចនា, បព្ពាជេសិមទូសកំ។
Yohaṃ sivīnaṃ vacanā, pabbājesimadūsakaṃ.
២៣៤១.
2341.
‘‘យំ មេ កិញ្ចិ ឥធ អត្ថិ, ធនំ ធញ្ញញ្ច វិជ្ជតិ;
‘‘Yaṃ me kiñci idha atthi, dhanaṃ dhaññañca vijjati;
ឯតុ វេស្សន្តរោ រាជា, សិវិរដ្ឋេ បសាសតុ’’។
Etu vessantaro rājā, siviraṭṭhe pasāsatu’’.
២៣៤២.
2342.
‘‘ន ទេវ មយ្ហំ វចនា, ឯហិតិ សិវិសុត្តមោ;
‘‘Na deva mayhaṃ vacanā, ehiti sivisuttamo;
សយមេវ ទេវោ គន្ត្វា, សិញ្ច ភោគេហិ អត្រជំ’’។
Sayameva devo gantvā, siñca bhogehi atrajaṃ’’.
២៣៤៣.
2343.
‘‘តតោ សេនាបតិំ រាជា, សជ្ជយោ អជ្ឈភាសថ;
‘‘Tato senāpatiṃ rājā, sajjayo ajjhabhāsatha;
ហត្ថី អស្សា រថា បត្តី, សេនា សន្នាហយន្តុ នំ;
Hatthī assā rathā pattī, senā sannāhayantu naṃ;
នេគមា ច មំ អន្វេន្តុ, ព្រាហ្មណា ច បុរោហិតា។
Negamā ca maṃ anventu, brāhmaṇā ca purohitā.
២៣៤៤.
2344.
ខិប្បមាយន្តុ សន្នទ្ធា, នានាវណ្ណេហិលង្កតា។
Khippamāyantu sannaddhā, nānāvaṇṇehilaṅkatā.
២៣៤៥.
2345.
អញ្ញេ លោហិតឧណ្ហីសា, សុទ្ធានេកេ និវាសិតា;
Aññe lohitauṇhīsā, suddhāneke nivāsitā;
ខិប្បមាយន្តុ សន្នទ្ធា, នានាវណ្ណេហិលង្កតា។
Khippamāyantu sannaddhā, nānāvaṇṇehilaṅkatā.
២៣៤៦.
2346.
‘‘ហិមវា យថា គន្ធធរោ, បព្ពតោ គន្ធមាទនោ;
‘‘Himavā yathā gandhadharo, pabbato gandhamādano;
នានារុក្ខេហិ សញ្ឆន្នោ, មហាភូតគណាលយោ។
Nānārukkhehi sañchanno, mahābhūtagaṇālayo.
២៣៤៧.
2347.
‘‘ឱសធេហិ ច ទិព្ពេហិ, ទិសា ភាតិ បវាតិ ច;
‘‘Osadhehi ca dibbehi, disā bhāti pavāti ca;
ខិប្បមាយន្តុ សន្នទ្ធា, ទិសា ភន្តុ បវន្តុ ច។
Khippamāyantu sannaddhā, disā bhantu pavantu ca.
២៣៤៨.
2348.
‘‘តតោ នាគសហស្សានិ, យោជយន្តុ ចតុទ្ទស;
‘‘Tato nāgasahassāni, yojayantu catuddasa;
សុវណ្ណកច្ឆា មាតង្គា, ហេមកប្បនវាសសា។
Suvaṇṇakacchā mātaṅgā, hemakappanavāsasā.
២៣៤៩.
2349.
‘‘អារូឡ្ហា គាមណីយេហិ, តោមរង្កុសបាណិភិ;
‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, tomaraṅkusapāṇibhi;
ខិប្បមាយន្តុ សន្នទ្ធា, ហត្ថិក្ខន្ធេហិ ទស្សិតា។
Khippamāyantu sannaddhā, hatthikkhandhehi dassitā.
២៣៥០.
2350.
‘‘តតោ អស្សសហស្សានិ, យោជយន្តុ ចតុទ្ទស;
‘‘Tato assasahassāni, yojayantu catuddasa;
អាជានីយាវ ជាតិយា, សិន្ធវា សីឃវាហនា។
Ājānīyāva jātiyā, sindhavā sīghavāhanā.
២៣៥១.
2351.
‘‘អារូឡ្ហា គាមណីយេហិ, ឥល្លិយាចាបធារិភិ;
‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, illiyācāpadhāribhi;
ខិប្បមាយន្តុ សន្នទ្ធា, អស្សបិដ្ឋេ អលង្កតា។
Khippamāyantu sannaddhā, assapiṭṭhe alaṅkatā.
២៣៥២.
2352.
‘‘តតោ រថសហស្សានិ, យោជយន្តុ ចតុទ្ទស;
‘‘Tato rathasahassāni, yojayantu catuddasa;
អយោសុកតនេមិយោ, សុវណ្ណចិតបក្ខរេ។
Ayosukatanemiyo, suvaṇṇacitapakkhare.
២៣៥៣.
2353.
‘‘អារោបេន្តុ ធជេ តត្ថ, ចម្មានិ កវចានិ ច;
‘‘Āropentu dhaje tattha, cammāni kavacāni ca;
ខិប្បមាយន្តុ សន្នទ្ធា, រថេសុ រថជីវិនោ’’។
Khippamāyantu sannaddhā, rathesu rathajīvino’’.
២៣៥៤.
2354.
អគ្ឃិយានិ ច តិដ្ឋន្តុ, យេន មគ្គេន ឯហិតិ។
Agghiyāni ca tiṭṭhantu, yena maggena ehiti.
២៣៥៥.
2355.
‘‘គាមេ គាមេ សតំ កុម្ភា, មេរយស្ស សុរាយ ច;
‘‘Gāme gāme sataṃ kumbhā, merayassa surāya ca;
២៣៥៦.
2356.
‘‘មំសា បូវា សង្កុលិយោ, កុម្មាសា មច្ឆសំយុតា;
‘‘Maṃsā pūvā saṅkuliyo, kummāsā macchasaṃyutā;
មគ្គម្ហិ បតិតិដ្ឋន្តុ, យេន មគ្គេន ឯហិតិ។
Maggamhi patitiṭṭhantu, yena maggena ehiti.
២៣៥៧.
2357.
មគ្គម្ហិ បតិតិដ្ឋន្តុ, យេន មគ្គេន ឯហិតិ។
Maggamhi patitiṭṭhantu, yena maggena ehiti.
២៣៥៨.
2358.
‘‘អាឡារិកា ច សូទា ច, នដនដ្ដកគាយិនោ;
‘‘Āḷārikā ca sūdā ca, naṭanaṭṭakagāyino;
២៣៥៩.
2359.
‘‘អាហញ្ញន្តុ សព្ពវីណា, ភេរិយោ ទិន្ទិមានិ ច;
‘‘Āhaññantu sabbavīṇā, bheriyo dindimāni ca;
២៣៦០.
2360.
‘‘មុទិង្គា បណវា សង្ខា, គោធា បរិវទេន្តិកា;
‘‘Mudiṅgā paṇavā saṅkhā, godhā parivadentikā;
ទិន្ទិមានិ ច ហញ្ញន្តុ, កុតុម្ប 255 ទិន្ទិមានិ ច’’។
Dindimāni ca haññantu, kutumpa 256 dindimāni ca’’.
២៣៦១.
2361.
‘‘សា សេនា មហតី អាសិ, ឧយ្យុត្តា សិវិវាហិនី;
‘‘Sā senā mahatī āsi, uyyuttā sivivāhinī;
ជាលិនា មគ្គនាយេន, វង្កំ បាយាសិ បព្ពតំ។
Jālinā magganāyena, vaṅkaṃ pāyāsi pabbataṃ.
២៣៦២.
2362.
‘‘កោញ្ចំ នទតិ មាតង្គោ, កុញ្ជរោ សដ្ឋិហាយនោ;
‘‘Koñcaṃ nadati mātaṅgo, kuñjaro saṭṭhihāyano;
កច្ឆាយ ពទ្ធមានាយ, កោញ្ចំ នទតិ វារណោ។
Kacchāya baddhamānāya, koñcaṃ nadati vāraṇo.
២៣៦៣.
2363.
អព្ភំ រជោ អច្ឆាទេសិ, ឧយ្យុត្តា សិវិវាហិនី។
Abbhaṃ rajo acchādesi, uyyuttā sivivāhinī.
២៣៦៤.
2364.
‘‘សា សេនា មហតី អាសិ, ឧយ្យុត្តា ហារហារិនី;
‘‘Sā senā mahatī āsi, uyyuttā hārahārinī;
ជាលិនា មគ្គនាយេន, វង្កំ បាយាសិ បព្ពតំ។
Jālinā magganāyena, vaṅkaṃ pāyāsi pabbataṃ.
២៣៦៥.
2365.
បុប្ផរុក្ខេហិ សញ្ឆន្នំ, ផលរុក្ខេហិ ចូភយំ។
Puppharukkhehi sañchannaṃ, phalarukkhehi cūbhayaṃ.
២៣៦៦.
2366.
‘‘តត្ថ ពិន្ទុស្សរា វគ្គូ, នានាវណ្ណា ពហូ ទិជា;
‘‘Tattha bindussarā vaggū, nānāvaṇṇā bahū dijā;
កូជន្តមុបកូជន្តិ, ឧតុសម្បុប្ផិតេ ទុមេ។
Kūjantamupakūjanti, utusampupphite dume.
២៣៦៧.
2367.
‘‘តេ គន្ត្វា ទីឃមទ្ធានំ, អហោរត្តានមច្ចយេ;
‘‘Te gantvā dīghamaddhānaṃ, ahorattānamaccaye;
បទេសំ តំ ឧបាគច្ឆុំ, យត្ថ វេស្សន្តរោ អហុ’’។
Padesaṃ taṃ upāgacchuṃ, yattha vessantaro ahu’’.
មហារាជបព្ពំ នាម។
Mahārājapabbaṃ nāma.
ឆខត្តិយកម្មំ
Chakhattiyakammaṃ
២៣៦៨.
2368.
‘‘តេសំ សុត្វាន និគ្ឃោសំ, ភីតោ វេស្សន្តរោ អហុ;
‘‘Tesaṃ sutvāna nigghosaṃ, bhīto vessantaro ahu;
បព្ពតំ អភិរុហិត្វា, ភីតោ សេនំ ឧទិក្ខតិ។
Pabbataṃ abhiruhitvā, bhīto senaṃ udikkhati.
២៣៦៩.
2369.
‘‘ឥង្ឃ មទ្ទិ និសាមេហិ, និគ្ឃោសោ យាទិសោ វនេ;
‘‘Iṅgha maddi nisāmehi, nigghoso yādiso vane;
អាជានីយា ហសិយន្តិ, ធជគ្គានិ ច ទិស្សរេ។
Ājānīyā hasiyanti, dhajaggāni ca dissare.
២៣៧០.
2370.
‘‘ឥមេ នូន អរញ្ញស្មិំ, មិគសង្ឃានិ លុទ្ទកា;
‘‘Ime nūna araññasmiṃ, migasaṅghāni luddakā;
វាគុរាហិ បរិក្ខិប្ប, សោព្ភំ បាតេត្វា តាវទេ;
Vāgurāhi parikkhippa, sobbhaṃ pātetvā tāvade;
វិក្កោសមានា តិព្ពាហិ, ហន្តិ នេសំ វរំ វរំ។
Vikkosamānā tibbāhi, hanti nesaṃ varaṃ varaṃ.
២៣៧១.
2371.
‘‘យថា មយំ អទូសកា, អរញ្ញេ អវរុទ្ធកា;
‘‘Yathā mayaṃ adūsakā, araññe avaruddhakā;
អមិត្តហត្ថត្តំ គតា, បស្ស ទុព្ពលឃាតកំ’’។
Amittahatthattaṃ gatā, passa dubbalaghātakaṃ’’.
២៣៧២.
2372.
‘‘អមិត្តា នប្បសាហេយ្យុំ, អគ្គីវ ឧទកណ្ណវេ;
‘‘Amittā nappasāheyyuṃ, aggīva udakaṇṇave;
តទេវ ត្វំ វិចិន្តេហិ, អបិ សោត្ថិ ឥតោ សិយា’’។
Tadeva tvaṃ vicintehi, api sotthi ito siyā’’.
២៣៧៣.
2373.
‘‘តតោ វេស្សន្តរោ រាជា, ឱរោហិត្វាន បព្ពតា;
‘‘Tato vessantaro rājā, orohitvāna pabbatā;
និសីទិ បណ្ណសាលាយំ, ទឡ្ហំ កត្វាន មានសំ’’។
Nisīdi paṇṇasālāyaṃ, daḷhaṃ katvāna mānasaṃ’’.
២៣៧៤.
2374.
‘‘និវត្តយិត្វាន រថំ, វុដ្ឋបេត្វាន សេនិយោ;
‘‘Nivattayitvāna rathaṃ, vuṭṭhapetvāna seniyo;
ឯកំ អរញ្ញេ វិហរន្តំ, បិតា បុត្តំ ឧបាគមិ។
Ekaṃ araññe viharantaṃ, pitā puttaṃ upāgami.
២៣៧៥.
2375.
‘‘ហត្ថិក្ខន្ធតោ ឱរុយ្ហ, ឯកំសោ បញ្ជលីកតោ;
‘‘Hatthikkhandhato oruyha, ekaṃso pañjalīkato;
២៣៧៦.
2376.
‘‘តត្ថទ្ទស កុមារំ សោ, រម្មរូបំ សមាហិតំ;
‘‘Tatthaddasa kumāraṃ so, rammarūpaṃ samāhitaṃ;
និសិន្នំ បណ្ណសាលាយំ, ឈាយន្តំ អកុតោភយំ។
Nisinnaṃ paṇṇasālāyaṃ, jhāyantaṃ akutobhayaṃ.
២៣៧៧.
2377.
‘‘តញ្ច ទិស្វាន អាយន្តំ, បិតរំ បុត្តគិទ្ធិនំ;
‘‘Tañca disvāna āyantaṃ, pitaraṃ puttagiddhinaṃ;
វេស្សន្តរោ ច មទ្ទី ច, បច្ចុគ្គន្ត្វា អវន្ទិសុំ។
Vessantaro ca maddī ca, paccuggantvā avandisuṃ.
២៣៧៨.
2378.
‘‘មទ្ទី ច សិរសា បាទេ, សសុរស្សាភិវាទយិ;
‘‘Maddī ca sirasā pāde, sasurassābhivādayi;
‘មទ្ទី អហញ្ហិ តេ ទេវ, បាទេ វន្ទាមិ តេ សុណ្ហា’ 263;
‘Maddī ahañhi te deva, pāde vandāmi te suṇhā’ 264;
តេសុ តត្ថ បលិសជ្ជ, បាណិនា បរិមជ្ជថ’’។
Tesu tattha palisajja, pāṇinā parimajjatha’’.
២៣៧៩.
2379.
‘‘កច្ចិ វោ កុសលំ បុត្ត, កច្ចិ បុត្ត អនាមយំ;
‘‘Kacci vo kusalaṃ putta, kacci putta anāmayaṃ;
កច្ចិ ឧញ្ឆេន យាបេថ, កច្ចិ មូលផលា ពហូ។
Kacci uñchena yāpetha, kacci mūlaphalā bahū.
២៣៨០.
2380.
‘‘កច្ចិ ឌំសា មកសា ច, អប្បមេវ សរីសបា;
‘‘Kacci ḍaṃsā makasā ca, appameva sarīsapā;
វនេ វាឡមិគាកិណ្ណេ, កច្ចិ ហិំសា ន វិជ្ជតិ’’។
Vane vāḷamigākiṇṇe, kacci hiṃsā na vijjati’’.
២៣៨១.
2381.
‘‘អត្ថិ នោ ជីវិកា ទេវ, សា ច យាទិសកីទិសា;
‘‘Atthi no jīvikā deva, sā ca yādisakīdisā;
២៣៨២.
2382.
‘‘អនិទ្ធិនំ មហារាជ, ទមេតស្សំវ សារថិ;
‘‘Aniddhinaṃ mahārāja, dametassaṃva sārathi;
ត្យម្ហា អនិទ្ធិកា ទន្តា, អសមិទ្ធិ ទមេតិ នោ។
Tyamhā aniddhikā dantā, asamiddhi dameti no.
២៣៨៣.
2383.
‘‘អបិ នោ កិសានិ មំសានិ, បិតុ មាតុ អទស្សនា;
‘‘Api no kisāni maṃsāni, pitu mātu adassanā;
អវរុទ្ធានំ មហារាជ, អរញ្ញេ ជីវសោកិនំ’’។
Avaruddhānaṃ mahārāja, araññe jīvasokinaṃ’’.
២៣៨៤.
2384.
‘‘យេបិ តេ សិវិសេដ្ឋស្ស, ទាយាទាបត្តមានសា;
‘‘Yepi te siviseṭṭhassa, dāyādāpattamānasā;
ជាលី កណ្ហាជិនា ចុភោ, ព្រាហ្មណស្ស វសានុគា;
Jālī kaṇhājinā cubho, brāhmaṇassa vasānugā;
អច្ចាយិកស្ស លុទ្ទស្ស, យោ នេ គាវោវ សុម្ភតិ។
Accāyikassa luddassa, yo ne gāvova sumbhati.
២៣៨៥.
2385.
‘‘តេ រាជបុត្តិយា បុត្តេ, យទិ ជានាថ សំសថ;
‘‘Te rājaputtiyā putte, yadi jānātha saṃsatha;
បរិយាបុណាថ នោ ខិប្បំ, សប្បទដ្ឋំវ មាណវំ’’។
Pariyāpuṇātha no khippaṃ, sappadaṭṭhaṃva māṇavaṃ’’.
២៣៨៦.
2386.
‘‘ឧភោ កុមារា និក្កីតា, ជាលី កណ្ហាជិនា ចុភោ;
‘‘Ubho kumārā nikkītā, jālī kaṇhājinā cubho;
ព្រាហ្មណស្ស ធនំ ទត្វា, បុត្ត មា ភាយិ អស្សស’’។
Brāhmaṇassa dhanaṃ datvā, putta mā bhāyi assasa’’.
២៣៨៧.
2387.
‘‘កច្ចិ នុ តាត កុសលំ, កច្ចិ តាត អនាមយំ;
‘‘Kacci nu tāta kusalaṃ, kacci tāta anāmayaṃ;
កច្ចិ នុ តាត មេ មាតុ, ចក្ខុ ន បរិហាយតិ’’។
Kacci nu tāta me mātu, cakkhu na parihāyati’’.
២៣៨៨.
2388.
‘‘កុសលញ្ចេវ មេ បុត្ត, អថោ បុត្ត អនាមយំ;
‘‘Kusalañceva me putta, atho putta anāmayaṃ;
អថោ ច បុត្ត តេ មាតុ, ចក្ខុ ន បរិហាយតិ’’។
Atho ca putta te mātu, cakkhu na parihāyati’’.
២៣៨៩.
2389.
‘‘កច្ចិ អរោគំ យោគ្គំ តេ, កច្ចិ វហតិ វាហនំ;
‘‘Kacci arogaṃ yoggaṃ te, kacci vahati vāhanaṃ;
កច្ចិ ផីតោ ជនបទោ, កច្ចិ វុដ្ឋិ ន ឆិជ្ជតិ’’។
Kacci phīto janapado, kacci vuṭṭhi na chijjati’’.
២៣៩០.
2390.
‘‘អថោ អរោគំ យោគ្គំ មេ, អថោ វហតិ វាហនំ;
‘‘Atho arogaṃ yoggaṃ me, atho vahati vāhanaṃ;
អថោ ផីតោ ជនបទោ, អថោ វុដ្ឋិ ន ឆិជ្ជតិ’’។
Atho phīto janapado, atho vuṭṭhi na chijjati’’.
២៣៩១.
2391.
‘‘ឥច្ចេវំ មន្តយន្តានំ, មាតា នេសំ អទិស្សថ;
‘‘Iccevaṃ mantayantānaṃ, mātā nesaṃ adissatha;
រាជបុត្តី គិរិទ្វារេ, បត្តិកា អនុបាហនា។
Rājaputtī giridvāre, pattikā anupāhanā.
២៣៩២.
2392.
‘‘តញ្ច ទិស្វាន អាយន្តំ, មាតរំ បុត្តគិទ្ធិនិំ;
‘‘Tañca disvāna āyantaṃ, mātaraṃ puttagiddhiniṃ;
វេស្សន្តរោ ច មទ្ទី ច, បច្ចុគ្គន្ត្វា អវន្ទិសុំ។
Vessantaro ca maddī ca, paccuggantvā avandisuṃ.
២៣៩៣.
2393.
‘‘មទ្ទី ច សិរសា បាទេ, សស្សុយា អភិវាទយិ;
‘‘Maddī ca sirasā pāde, sassuyā abhivādayi;
មទ្ទី អហញ្ហិ តេ អយ្យេ, បាទេ វន្ទាមិ តេ សុណ្ហា’’។
Maddī ahañhi te ayye, pāde vandāmi te suṇhā’’.
២៣៩៤.
2394.
‘‘មទ្ទិញ្ច បុត្តកា ទិស្វា, ទូរតោ សោត្ថិមាគតា;
‘‘Maddiñca puttakā disvā, dūrato sotthimāgatā;
កន្ទន្តា មភិធាវិំសុ, វច្ឆពាលាវ មាតរំ។
Kandantā mabhidhāviṃsu, vacchabālāva mātaraṃ.
២៣៩៥.
2395.
‘‘មទ្ទី ច បុត្តកេ ទិស្វា, ទូរតោ សោត្ថិមាគតេ;
‘‘Maddī ca puttake disvā, dūrato sotthimāgate;
វារុណីវ បវេធេន្តី, ថនធារាភិសិញ្ចថ’’។
Vāruṇīva pavedhentī, thanadhārābhisiñcatha’’.
២៣៩៦.
2396.
‘‘សមាគតានំ ញាតីនំ, មហាឃោសោ អជាយថ;
‘‘Samāgatānaṃ ñātīnaṃ, mahāghoso ajāyatha;
បព្ពតា សមនាទិំសុ, មហី បកម្បិតា អហុ។
Pabbatā samanādiṃsu, mahī pakampitā ahu.
២៣៩៧.
2397.
‘‘វុដ្ឋិធារំ បវត្តេន្តោ, ទេវោ បាវស្សិ តាវទេ;
‘‘Vuṭṭhidhāraṃ pavattento, devo pāvassi tāvade;
អថ វេស្សន្តរោ រាជា, ញាតីហិ សមគច្ឆថ។
Atha vessantaro rājā, ñātīhi samagacchatha.
២៣៩៨.
2398.
‘‘នត្តារោ សុណិសា បុត្តោ, រាជា ទេវី ច ឯកតោ;
‘‘Nattāro suṇisā putto, rājā devī ca ekato;
យទា សមាគតា អាសុំ, តទាសិ លោមហំសនំ។
Yadā samāgatā āsuṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ.
២៣៩៩.
2399.
‘‘បញ្ជលិកា តស្ស យាចន្តិ, រោទន្តា ភេរវេ វនេ;
‘‘Pañjalikā tassa yācanti, rodantā bherave vane;
វេស្សន្តរញ្ច មទ្ទិញ្ច, សព្ពេ រដ្ឋា សមាគតា;
Vessantarañca maddiñca, sabbe raṭṭhā samāgatā;
ត្វំ នោសិ ឥស្សរោ រាជា, រជ្ជំ ការេថ នោ ឧភោ’’។
Tvaṃ nosi issaro rājā, rajjaṃ kāretha no ubho’’.
ឆខត្តិយកម្មំ នាម។
Chakhattiyakammaṃ nāma.
២៤០០.
2400.
‘‘ធម្មេន រជ្ជំ ការេន្តំ, រដ្ឋា បព្ពាជយិត្ថ មំ;
‘‘Dhammena rajjaṃ kārentaṃ, raṭṭhā pabbājayittha maṃ;
ត្វញ្ច ជានបទា ចេវ, នេគមា ច សមាគតា’’។
Tvañca jānapadā ceva, negamā ca samāgatā’’.
២៤០១.
2401.
‘‘ទុក្កដញ្ច ហិ នោ បុត្ត, ភូនហច្ចំ កតំ មយា;
‘‘Dukkaṭañca hi no putta, bhūnahaccaṃ kataṃ mayā;
យោហំ សិវីនំ វចនា, បព្ពាជេសិមទូសកំ’’។
Yohaṃ sivīnaṃ vacanā, pabbājesimadūsakaṃ’’.
២៤០២.
2402.
‘‘យេន កេនចិ វណ្ណេន, បិតុ ទុក្ខំ ឧទព្ពហេ;
‘‘Yena kenaci vaṇṇena, pitu dukkhaṃ udabbahe;
មាតុ ភគិនិយា ចាបិ, អបិ បាណេហិ អត្តនោ’’។
Mātu bhaginiyā cāpi, api pāṇehi attano’’.
២៤០៣.
2403.
‘‘តតោ វេស្សន្តរោ រាជា, រជោជល្លំ បវាហយិ;
‘‘Tato vessantaro rājā, rajojallaṃ pavāhayi;
២៤០៤.
2404.
‘‘សីសំ ន្ហាតោ សុចិវត្ថោ, សព្ពាភរណភូសិតោ;
‘‘Sīsaṃ nhāto sucivattho, sabbābharaṇabhūsito;
បច្ចយំ នាគមារុយ្ហ, ខគ្គំ ពន្ធិ បរន្តបំ។
Paccayaṃ nāgamāruyha, khaggaṃ bandhi parantapaṃ.
២៤០៥.
2405.
‘‘តតោ សដ្ឋិសហស្សានិ, យោធិនោ ចារុទស្សនា;
‘‘Tato saṭṭhisahassāni, yodhino cārudassanā;
សហជាតា បកិរិំសុ, នន្ទយន្តា រថេសភំ។
Sahajātā pakiriṃsu, nandayantā rathesabhaṃ.
២៤០៦.
2406.
‘‘តតោ មទ្ទិម្បិ ន្ហាបេសុំ, សិវិកញ្ញា សមាគតា;
‘‘Tato maddimpi nhāpesuṃ, sivikaññā samāgatā;
វេស្សន្តរោ តំ បាលេតុ, ជាលី កណ្ហាជិនា ចុភោ;
Vessantaro taṃ pāletu, jālī kaṇhājinā cubho;
អថោបិ តំ មហារាជា, សញ្ជយោ អភិរក្ខតុ’’។
Athopi taṃ mahārājā, sañjayo abhirakkhatu’’.
២៤០៧.
2407.
‘‘ឥទញ្ច បច្ចយំ លទ្ធា, បុព្ពេ សំក្លេសមត្តនោ;
‘‘Idañca paccayaṃ laddhā, pubbe saṃklesamattano;
អានន្ទិយំ អាចរិំសុ, រមណីយេ គិរិព្ពជេ។
Ānandiyaṃ ācariṃsu, ramaṇīye giribbaje.
២៤០៨.
2408.
‘‘ឥទញ្ច បច្ចយំ លទ្ធា, បុព្ពេ សំក្លេសមត្តនោ;
‘‘Idañca paccayaṃ laddhā, pubbe saṃklesamattano;
អានន្ទិ វិត្តា សុមនា, បុត្តេ សង្គម្ម លក្ខណា។
Ānandi vittā sumanā, putte saṅgamma lakkhaṇā.
២៤០៩.
2409.
‘‘ឥទញ្ច បច្ចយំ លទ្ធា, បុព្ពេ សំក្លេសមត្តនោ;
‘‘Idañca paccayaṃ laddhā, pubbe saṃklesamattano;
អានន្ទិ វិត្តា បតីតា, សហ បុត្តេហិ លក្ខណា’’។
Ānandi vittā patītā, saha puttehi lakkhaṇā’’.
២៤១០.
2410.
‘‘ឯកភត្តា បុរេ អាសិំ, និច្ចំ ថណ្ឌិលសាយិនី;
‘‘Ekabhattā pure āsiṃ, niccaṃ thaṇḍilasāyinī;
ឥតិ មេតំ វតំ អាសិ, តុម្ហំ កាមា ហិ បុត្តកា។
Iti metaṃ vataṃ āsi, tumhaṃ kāmā hi puttakā.
២៤១១.
2411.
‘‘តំ មេ វតំ សមិទ្ធជ្ជ, តុម្ហេ សង្គម្ម បុត្តកា;
‘‘Taṃ me vataṃ samiddhajja, tumhe saṅgamma puttakā;
មាតុជម្បិ តំ បាលេតុ, បិតុជម្បិ ច បុត្តក;
Mātujampi taṃ pāletu, pitujampi ca puttaka;
អថោបិ តំ មហារាជា, សញ្ជយោ អភិរក្ខតុ។
Athopi taṃ mahārājā, sañjayo abhirakkhatu.
២៤១២.
2412.
‘‘យំ កិញ្ចិត្ថិ កតំ បុញ្ញំ, មយ្ហញ្ចេវ បិតុច្ច តេ;
‘‘Yaṃ kiñcitthi kataṃ puññaṃ, mayhañceva pitucca te;
សព្ពេន តេន កុសលេន, អជរោ អមរោ ភវ’’។
Sabbena tena kusalena, ajaro amaro bhava’’.
២៤១៣.
2413.
‘‘កប្បាសិកញ្ច កោសេយ្យំ, ខោមកោដុម្ពរានិ ច;
‘‘Kappāsikañca koseyyaṃ, khomakoṭumbarāni ca;
សស្សុ សុណ្ហាយ បាហេសិ, យេហិ មទ្ទី អសោភថ។
Sassu suṇhāya pāhesi, yehi maddī asobhatha.
២៤១៤.
2414.
‘‘តតោ ហេមញ្ច កាយូរំ, គីវេយ្យំ រតនាមយំ;
‘‘Tato hemañca kāyūraṃ, gīveyyaṃ ratanāmayaṃ;
សស្សុ សុណ្ហាយ បាហេសិ, យេហិ មទ្ទី អសោភថ។
Sassu suṇhāya pāhesi, yehi maddī asobhatha.
២៤១៥.
2415.
‘‘តតោ ហេមញ្ច កាយូរំ, អង្គទំ មណិមេខលំ;
‘‘Tato hemañca kāyūraṃ, aṅgadaṃ maṇimekhalaṃ;
សស្សុ សុណ្ហាយ បាហេសិ, យេហិ មទ្ទី អសោភថ។
Sassu suṇhāya pāhesi, yehi maddī asobhatha.
២៤១៦.
2416.
សស្សុ សុណ្ហាយ បាហេសិ, យេហិ មទ្ទី អសោភថ។
Sassu suṇhāya pāhesi, yehi maddī asobhatha.
២៤១៧.
2417.
សស្សុ សុណ្ហាយ បាហេសិ, យេហិ មទ្ទី អសោភថ។
Sassu suṇhāya pāhesi, yehi maddī asobhatha.
២៤១៨.
2418.
‘‘សុត្តញ្ច សុត្តវជ្ជញ្ច, ឧបនិជ្ឈាយ សេយ្យសិ;
‘‘Suttañca suttavajjañca, upanijjhāya seyyasi;
អសោភថ រាជបុត្តី, ទេវកញ្ញាវ នន្ទនេ។
Asobhatha rājaputtī, devakaññāva nandane.
២៤១៩.
2419.
‘‘សីសំ ន្ហាតា សុចិវត្ថា, សព្ពាលង្ការភូសិតា;
‘‘Sīsaṃ nhātā sucivatthā, sabbālaṅkārabhūsitā;
អសោភថ រាជបុត្តី, តាវតិំសេវ អច្ឆរា។
Asobhatha rājaputtī, tāvatiṃseva accharā.
២៤២០.
2420.
‘‘កទលីវ វាតច្ឆុបិតា, ជាតា ចិត្តលតាវនេ;
‘‘Kadalīva vātacchupitā, jātā cittalatāvane;
ទន្តាវរណសម្បន្នា, រាជបុត្តី អសោភថ។
Dantāvaraṇasampannā, rājaputtī asobhatha.
២៤២១.
2421.
‘‘សកុណី មានុសិនីវ, ជាតា ចិត្តបត្តា បតី;
‘‘Sakuṇī mānusinīva, jātā cittapattā patī;
និគ្រោធបក្កពិម្ពោដ្ឋី, រាជបុត្តី អសោភថ។
Nigrodhapakkabimboṭṭhī, rājaputtī asobhatha.
២៤២២.
2422.
‘‘តស្សា ច នាគមានេសុំ, នាតិពទ្ធំវ កុញ្ជរំ;
‘‘Tassā ca nāgamānesuṃ, nātibaddhaṃva kuñjaraṃ;
សត្តិក្ខមំ សរក្ខមំ, ឦសាទន្តំ ឧរូឡ្ហវំ។
Sattikkhamaṃ sarakkhamaṃ, īsādantaṃ urūḷhavaṃ.
២៤២៣.
2423.
‘‘សា មទ្ទី នាគមារុហិ, នាតិពទ្ធំវ កុញ្ជរំ;
‘‘Sā maddī nāgamāruhi, nātibaddhaṃva kuñjaraṃ;
សត្តិក្ខមំ សរក្ខមំ, ឦសាទន្តំ ឧរូឡ្ហវំ’’។
Sattikkhamaṃ sarakkhamaṃ, īsādantaṃ urūḷhavaṃ’’.
២៤២៤.
2424.
‘‘សព្ពម្ហិ តំអរញ្ញម្ហិ, យាវន្តេត្ថ មិគា អហុំ;
‘‘Sabbamhi taṃaraññamhi, yāvantettha migā ahuṃ;
វេស្សន្តរស្ស តេជេន, នញ្ញមញ្ញំ វិហេឋយុំ។
Vessantarassa tejena, naññamaññaṃ viheṭhayuṃ.
២៤២៥.
2425.
‘‘សព្ពម្ហិ តំអរញ្ញម្ហិ, យាវន្តេត្ថ ទិជា អហុំ;
‘‘Sabbamhi taṃaraññamhi, yāvantettha dijā ahuṃ;
វេស្សន្តរស្ស តេជេន, នញ្ញមញ្ញំ វិហេឋយុំ។
Vessantarassa tejena, naññamaññaṃ viheṭhayuṃ.
២៤២៦.
2426.
‘‘សព្ពម្ហិ តំអរញ្ញម្ហិ, យាវន្តេត្ថ មិគា អហុំ;
‘‘Sabbamhi taṃaraññamhi, yāvantettha migā ahuṃ;
ឯកជ្ឈំ សន្និបាតិំសុ, វេស្សន្តរេ បយាតម្ហិ;
Ekajjhaṃ sannipātiṃsu, vessantare payātamhi;
សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ។
Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
២៤២៧.
2427.
‘‘សព្ពម្ហិ តំអរញ្ញម្ហិ, យាវន្តេត្ថ ទិជា អហុំ;
‘‘Sabbamhi taṃaraññamhi, yāvantettha dijā ahuṃ;
ឯកជ្ឈំ សន្និបាតិំសុ, វេស្សន្តរេ បយាតម្ហិ;
Ekajjhaṃ sannipātiṃsu, vessantare payātamhi;
សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ។
Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
២៤២៨.
2428.
‘‘សព្ពម្ហិ តំអរញ្ញម្ហិ, យាវន្តេត្ថ មិគា អហុំ;
‘‘Sabbamhi taṃaraññamhi, yāvantettha migā ahuṃ;
នាស្សុ មញ្ជូ និកូជិំសុ, វេស្សន្តរេ បយាតម្ហិ;
Nāssu mañjū nikūjiṃsu, vessantare payātamhi;
សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ។
Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
២៤២៩.
2429.
‘‘សព្ពម្ហិ តំអរញ្ញម្ហិ, យាវន្តេត្ថ ទិជា អហុំ;
‘‘Sabbamhi taṃaraññamhi, yāvantettha dijā ahuṃ;
នាស្សុ មញ្ជូ និកូជិំសុ, វេស្សន្តរេ បយាតម្ហិ;
Nāssu mañjū nikūjiṃsu, vessantare payātamhi;
សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ។
Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
២៤៣០.
2430.
‘‘បដិយត្តោ រាជមគ្គោ, វិចិត្តោ បុប្ផសន្ថតោ;
‘‘Paṭiyatto rājamaggo, vicitto pupphasanthato;
វសិ វេស្សន្តរោ យត្ថ, យាវតាវ ជេតុត្តរា។
Vasi vessantaro yattha, yāvatāva jetuttarā.
២៤៣១.
2431.
‘‘តតោ សដ្ឋិសហស្សានិ, យោធិនោ ចារុទស្សនា;
‘‘Tato saṭṭhisahassāni, yodhino cārudassanā;
សមន្តា បរិកិរិំសុ, វេស្សន្តរេ បយាតម្ហិ;
Samantā parikiriṃsu, vessantare payātamhi;
សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ។
Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
២៤៣២.
2432.
‘‘ឱរោធា ច កុមារា ច, វេសិយានា ច ព្រាហ្មណា;
‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;
សមន្តា បរិកិរិំសុ, វេស្សន្តរេ បយាតម្ហិ;
Samantā parikiriṃsu, vessantare payātamhi;
សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ។
Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
២៤៣៣.
2433.
‘‘ហត្ថារោហា អនីកដ្ឋា, រថិកា បត្តិការកា;
‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;
សមន្តា បរិកិរិំសុ, វេស្សន្តរេ បយាតម្ហិ;
Samantā parikiriṃsu, vessantare payātamhi;
សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ។
Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
២៤៣៤.
2434.
‘‘សមាគតា ជានបទា, នេគមា ច សមាគតា;
‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;
សមន្តា បរិកិរិំសុ, វេស្សន្តរេ បយាតម្ហិ;
Samantā parikiriṃsu, vessantare payātamhi;
សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ។
Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
២៤៣៥.
2435.
បុរតោ បដិបជ្ជិំសុ, វេស្សន្តរេ បយាតម្ហិ;
Purato paṭipajjiṃsu, vessantare payātamhi;
សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ។
Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
២៤៣៦.
2436.
‘‘តេ បាវិសុំ បុរំ រម្មំ, មហាបាការតោរណំ;
‘‘Te pāvisuṃ puraṃ rammaṃ, mahāpākāratoraṇaṃ;
ឧបេតំ អន្នបានេហិ, នច្ចគីតេហិ ចូភយំ។
Upetaṃ annapānehi, naccagītehi cūbhayaṃ.
២៤៣៧.
2437.
‘‘វិត្តា ជានបទា អាសុំ, នេគមា ច សមាគតា;
‘‘Vittā jānapadā āsuṃ, negamā ca samāgatā;
អនុប្បត្តេ កុមារម្ហិ, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ។
Anuppatte kumāramhi, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
២៤៣៨.
2438.
‘‘ចេលុក្ខេបោ អវត្តិត្ថ, អាគតេ ធនទាយកេ;
‘‘Celukkhepo avattittha, āgate dhanadāyake;
២៤៣៩.
2439.
‘‘ជាតរូបមយំ វស្សំ, ទេវោ បាវស្សិ តាវទេ;
‘‘Jātarūpamayaṃ vassaṃ, devo pāvassi tāvade;
វេស្សន្តរេ បវិដ្ឋម្ហិ, សិវីនំ រដ្ឋវឌ្ឍនេ។
Vessantare paviṭṭhamhi, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.
២៤៤០.
2440.
‘‘តតោ វេស្សន្តរោ រាជា, ទានំ ទត្វាន ខត្តិយោ;
‘‘Tato vessantaro rājā, dānaṃ datvāna khattiyo;
កាយស្ស ភេទា សប្បញ្ញោ, សគ្គំ សោ ឧបបជ្ជថា’’តិ។
Kāyassa bhedā sappañño, saggaṃ so upapajjathā’’ti.
វេស្សន្តរជាតកំ ទសមំ។
Vessantarajātakaṃ dasamaṃ.
មហានិបាត និដ្ឋិតា។
Mahānipāta niṭṭhitā.
ជាតកបាឡិ និដ្ឋិតា។
Jātakapāḷi niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ខុទ្ទកនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā / [៥៤៧] ១០. វេស្សន្តរជាតកវណ្ណនា • [547] 10. Vessantarajātakavaṇṇanā
