Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / నేత్తివిభావినీ • Nettivibhāvinī |
౧౦. వేవచనహారసమ్పాతవిభావనా
10. Vevacanahārasampātavibhāvanā
౭౨. యేన యేన పరివత్తనహారసమ్పాతేన సుత్తప్పదేసత్థా పరివత్తేతబ్బా, సో పరివత్తనో హారసమ్పాతోతి పరిపుణ్ణో, ‘‘కతమో వేవచనో హారసమ్పాతో’’తి పుచ్ఛితబ్బత్తా ‘‘తత్థ కతమో వేవచనో హారసమ్పాతో’’తిఆది వుత్తం.
72. Yena yena parivattanahārasampātena suttappadesatthā parivattetabbā, so parivattano hārasampātoti paripuṇṇo, ‘‘katamo vevacano hārasampāto’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo vevacano hārasampāto’’tiādi vuttaṃ.
‘‘కతమేసం సుత్తప్పదేసత్థానం, సుత్తపదానం వా కతమాని వేవచనానీ’’తి పుచ్ఛితబ్బత్తా ‘‘తస్మా’’తిఆది వుత్తం. యా ‘‘తస్మా…పే॰… గోచరో’’తి గాథా వుత్తా, తాయ గాథాయ ‘‘రక్ఖితచిత్తస్సా’’తి పదేన వుత్తస్స చిత్తస్స, ‘‘రక్ఖితచిత్తస్సా’’తి ఏత్థ చిత్తస్స పదస్స వా ‘‘చిత్తం…పే॰… విజానితత్త’’న్తి యం వచనం వుత్తం, ఇదం వచనం వేవచనం, ‘‘మానసం హదయ’’న్తిఆదివచనమ్పి (ధ॰ స॰ ౧౭, ౬౩) చిత్తస్స వేవచనం. ‘‘సమ్మాసఙ్కప్పగోచరో’’తి ఏత్థ సమ్మాసఙ్కప్పస్స ‘‘నేక్ఖమ్మసఙ్కప్పో అబ్యాపాదసఙ్కప్పో అవిహింసాసఙ్కప్పో’’తి యం వచనం వుత్తం, ఇదం వచనం వేవచనం, ‘‘తక్కో వితక్కో’’తిఆది (ధ॰ స॰ ౭) వచనమ్పి సమ్మాసఙ్కప్పస్స వేవచనం. ‘‘సమ్మాదిట్ఠిపురేక్ఖారో’’తి ఏత్థ సమ్మాదిట్ఠిపదస్స ‘‘సమ్మాదిట్ఠి నామ పఞ్ఞాసత్థం పఞ్ఞాఖగ్గో పఞ్ఞారతనం పఞ్ఞాపతోదో పఞ్ఞాపాసాదో’’తి యం వచనం వుత్తం, ఇదం వచనం వేవచనం, ‘‘పఞ్ఞా పజాననా విచయో’’తిఆది (ధ॰ స॰ ౧౬) వచనమ్పి సమ్మాదిట్ఠిపదస్స వేవచనం. ‘‘థినం థియనా థియితత్తం చిత్తస్స, చిత్తస్స అకల్లతా అకమ్మఞ్ఞతా ఓనాహో పరియోనాహో అన్తోసఙ్కోచో’’తి (ధ॰ స॰ ౧౧౬౨-౧౧౬౩) యం వచనం వుత్తం, ఇదం వచనం థినస్స వేవచనం. ‘‘కాయస్స అకల్లతా అకమ్మఞ్ఞతా కాయాలసియం సోప్పం సుపనా సుప్పితత్త’’న్తి (ధ॰ స॰ ౧౧౬౩) యం వచనం వుత్తం, ఇదం వచనం మిద్ధస్స వేవచనం. ‘‘భిక్ఖకో భిక్ఖూ’’తిఆదికం (పారా॰ ౪౫; విభ॰ ౫౧౦) యం వచనం వుత్తం, ఇదం వచనం భిక్ఖుపదస్స వేవచనం. ‘‘దుగ్గతి అపాయో వినిపాతో వట్టదుక్ఖం సంసారో’’తిఆదికం యం వచనం వుత్తం, ఇదం వచనం దుగ్గతిపదస్స వేవచనం. ఇతి వేవచనాని నీహరితాని.
‘‘Katamesaṃ suttappadesatthānaṃ, suttapadānaṃ vā katamāni vevacanānī’’ti pucchitabbattā ‘‘tasmā’’tiādi vuttaṃ. Yā ‘‘tasmā…pe… gocaro’’ti gāthā vuttā, tāya gāthāya ‘‘rakkhitacittassā’’ti padena vuttassa cittassa, ‘‘rakkhitacittassā’’ti ettha cittassa padassa vā ‘‘cittaṃ…pe… vijānitatta’’nti yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ vevacanaṃ, ‘‘mānasaṃ hadaya’’ntiādivacanampi (dha. sa. 17, 63) cittassa vevacanaṃ. ‘‘Sammāsaṅkappagocaro’’ti ettha sammāsaṅkappassa ‘‘nekkhammasaṅkappo abyāpādasaṅkappo avihiṃsāsaṅkappo’’ti yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ vevacanaṃ, ‘‘takko vitakko’’tiādi (dha. sa. 7) vacanampi sammāsaṅkappassa vevacanaṃ. ‘‘Sammādiṭṭhipurekkhāro’’ti ettha sammādiṭṭhipadassa ‘‘sammādiṭṭhi nāma paññāsatthaṃ paññākhaggo paññāratanaṃ paññāpatodo paññāpāsādo’’ti yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ vevacanaṃ, ‘‘paññā pajānanā vicayo’’tiādi (dha. sa. 16) vacanampi sammādiṭṭhipadassa vevacanaṃ. ‘‘Thinaṃ thiyanā thiyitattaṃ cittassa, cittassa akallatā akammaññatā onāho pariyonāho antosaṅkoco’’ti (dha. sa. 1162-1163) yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ thinassa vevacanaṃ. ‘‘Kāyassa akallatā akammaññatā kāyālasiyaṃ soppaṃ supanā suppitatta’’nti (dha. sa. 1163) yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ middhassa vevacanaṃ. ‘‘Bhikkhako bhikkhū’’tiādikaṃ (pārā. 45; vibha. 510) yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ bhikkhupadassa vevacanaṃ. ‘‘Duggati apāyo vinipāto vaṭṭadukkhaṃ saṃsāro’’tiādikaṃ yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ duggatipadassa vevacanaṃ. Iti vevacanāni nīharitāni.
‘‘ఏత్తకోవ వేవచనహారసమ్పాతో పరిపుణ్ణో’’తి వత్తబ్బత్తా ‘‘నియుత్తో వేవచనో హారసమ్పాతో’’తి వుత్తం. యేన యేన సంవణ్ణనావిసేసభూతేన వేవచనహారసమ్పాతేన వేవచనాని నీహరితాని, సో సో సంవణ్ణనావిసేసభూతో వేవచనహారసమ్పాతో నియుత్తో యథాసమ్భవం నీహరిత్వా యుజ్జితబ్బోతి అత్థో గహితోతి.
‘‘Ettakova vevacanahārasampāto paripuṇṇo’’ti vattabbattā ‘‘niyutto vevacano hārasampāto’’ti vuttaṃ. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena vevacanahārasampātena vevacanāni nīharitāni, so so saṃvaṇṇanāvisesabhūto vevacanahārasampāto niyutto yathāsambhavaṃ nīharitvā yujjitabboti attho gahitoti.
ఇతి వేవచనహారసమ్పాతే సత్తిబలానురూపా రచితా
Iti vevacanahārasampāte sattibalānurūpā racitā
విభావనా నిట్ఠితా.
Vibhāvanā niṭṭhitā.
పణ్డితేహి పన…పే॰… గహేతబ్బోతి.
Paṇḍitehi pana…pe… gahetabboti.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / నేత్తిప్పకరణపాళి • Nettippakaraṇapāḷi / ౧౦. వేవచనహారసమ్పాతో • 10. Vevacanahārasampāto
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / నేత్తిప్పకరణ-అట్ఠకథా • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ౧౦. వేవచనహారసమ్పాతవణ్ణనా • 10. Vevacanahārasampātavaṇṇanā