Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਨੇਤ੍ਤਿવਿਭਾવਿਨੀ • Nettivibhāvinī |
੧੦. વੇવਚਨਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤવਿਭਾવਨਾ
10. Vevacanahārasampātavibhāvanā
੭੨. ਯੇਨ ਯੇਨ ਪਰਿવਤ੍ਤਨਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੇਨ ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਦੇਸਤ੍ਥਾ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ, ਸੋ ਪਰਿવਤ੍ਤਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ, ‘‘ਕਤਮੋ વੇવਚਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ વੇવਚਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
72. Yena yena parivattanahārasampātena suttappadesatthā parivattetabbā, so parivattano hārasampātoti paripuṇṇo, ‘‘katamo vevacano hārasampāto’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo vevacano hārasampāto’’tiādi vuttaṃ.
‘‘ਕਤਮੇਸਂ ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਦੇਸਤ੍ਥਾਨਂ, ਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨਂ વਾ ਕਤਮਾਨਿ વੇવਚਨਾਨੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਾ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ…ਪੇ॰… ਗੋਚਰੋ’’ਤਿ ਗਾਥਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਤਾਯ ਗਾਥਾਯ ‘‘ਰਕ੍ਖਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ‘‘ਰਕ੍ਖਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ વਾ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ…ਪੇ॰… વਿਜਾਨਿਤਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਯਂ વਚਨਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ વਚਨਂ વੇવਚਨਂ, ‘‘ਮਾਨਸਂ ਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿવਚਨਮ੍ਪਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੧੭, ੬੩) ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વੇવਚਨਂ। ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਗੋਚਰੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅવਿਹਿਂਸਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ ਯਂ વਚਨਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ વਚਨਂ વੇવਚਨਂ, ‘‘ਤਕ੍ਕੋ વਿਤਕ੍ਕੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੭) વਚਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ વੇવਚਨਂ। ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਪਞ੍ਞਾਸਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਾਖਗ੍ਗੋ ਪਞ੍ਞਾਰਤਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਤੋਦੋ ਪਞ੍ਞਾਪਾਸਾਦੋ’’ਤਿ ਯਂ વਚਨਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ વਚਨਂ વੇવਚਨਂ, ‘‘ਪਞ੍ਞਾ ਪਜਾਨਨਾ વਿਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੧੬) વਚਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਦਸ੍ਸ વੇવਚਨਂ। ‘‘ਥਿਨਂ ਥਿਯਨਾ ਥਿਯਿਤਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕਲ੍ਲਤਾ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ ਓਨਾਹੋ ਪਰਿਯੋਨਾਹੋ ਅਨ੍ਤੋਸਙ੍ਕੋਚੋ’’ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੧੧੬੨-੧੧੬੩) ਯਂ વਚਨਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ વਚਨਂ ਥਿਨਸ੍ਸ વੇવਚਨਂ। ‘‘ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਕਲ੍ਲਤਾ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ ਕਾਯਾਲਸਿਯਂ ਸੋਪ੍ਪਂ ਸੁਪਨਾ ਸੁਪ੍ਪਿਤਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੧੧੬੩) ਯਂ વਚਨਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ વਚਨਂ ਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ વੇવਚਨਂ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖਕੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਕਂ (ਪਾਰਾ॰ ੪੫; વਿਭ॰ ੫੧੦) ਯਂ વਚਨਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ વਚਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਪਦਸ੍ਸ વੇવਚਨਂ। ‘‘ਦੁਗ੍ਗਤਿ ਅਪਾਯੋ વਿਨਿਪਾਤੋ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਂ ਸਂਸਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਯਂ વਚਨਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ વਚਨਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਦਸ੍ਸ વੇવਚਨਂ। ਇਤਿ વੇવਚਨਾਨਿ ਨੀਹਰਿਤਾਨਿ।
‘‘Katamesaṃ suttappadesatthānaṃ, suttapadānaṃ vā katamāni vevacanānī’’ti pucchitabbattā ‘‘tasmā’’tiādi vuttaṃ. Yā ‘‘tasmā…pe… gocaro’’ti gāthā vuttā, tāya gāthāya ‘‘rakkhitacittassā’’ti padena vuttassa cittassa, ‘‘rakkhitacittassā’’ti ettha cittassa padassa vā ‘‘cittaṃ…pe… vijānitatta’’nti yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ vevacanaṃ, ‘‘mānasaṃ hadaya’’ntiādivacanampi (dha. sa. 17, 63) cittassa vevacanaṃ. ‘‘Sammāsaṅkappagocaro’’ti ettha sammāsaṅkappassa ‘‘nekkhammasaṅkappo abyāpādasaṅkappo avihiṃsāsaṅkappo’’ti yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ vevacanaṃ, ‘‘takko vitakko’’tiādi (dha. sa. 7) vacanampi sammāsaṅkappassa vevacanaṃ. ‘‘Sammādiṭṭhipurekkhāro’’ti ettha sammādiṭṭhipadassa ‘‘sammādiṭṭhi nāma paññāsatthaṃ paññākhaggo paññāratanaṃ paññāpatodo paññāpāsādo’’ti yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ vevacanaṃ, ‘‘paññā pajānanā vicayo’’tiādi (dha. sa. 16) vacanampi sammādiṭṭhipadassa vevacanaṃ. ‘‘Thinaṃ thiyanā thiyitattaṃ cittassa, cittassa akallatā akammaññatā onāho pariyonāho antosaṅkoco’’ti (dha. sa. 1162-1163) yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ thinassa vevacanaṃ. ‘‘Kāyassa akallatā akammaññatā kāyālasiyaṃ soppaṃ supanā suppitatta’’nti (dha. sa. 1163) yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ middhassa vevacanaṃ. ‘‘Bhikkhako bhikkhū’’tiādikaṃ (pārā. 45; vibha. 510) yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ bhikkhupadassa vevacanaṃ. ‘‘Duggati apāyo vinipāto vaṭṭadukkhaṃ saṃsāro’’tiādikaṃ yaṃ vacanaṃ vuttaṃ, idaṃ vacanaṃ duggatipadassa vevacanaṃ. Iti vevacanāni nīharitāni.
‘‘ਏਤ੍ਤਕੋવ વੇવਚਨਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ વੇવਚਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯੇਨ ਯੇਨ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸਭੂਤੇਨ વੇવਚਨਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੇਨ વੇવਚਨਾਨਿ ਨੀਹਰਿਤਾਨਿ, ਸੋ ਸੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸਭੂਤੋ વੇવਚਨਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭવਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਯੁਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹਿਤੋਤਿ।
‘‘Ettakova vevacanahārasampāto paripuṇṇo’’ti vattabbattā ‘‘niyutto vevacano hārasampāto’’ti vuttaṃ. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena vevacanahārasampātena vevacanāni nīharitāni, so so saṃvaṇṇanāvisesabhūto vevacanahārasampāto niyutto yathāsambhavaṃ nīharitvā yujjitabboti attho gahitoti.
ਇਤਿ વੇવਚਨਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੇ ਸਤ੍ਤਿਬਲਾਨੁਰੂਪਾ ਰਚਿਤਾ
Iti vevacanahārasampāte sattibalānurūpā racitā
વਿਭਾવਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Vibhāvanā niṭṭhitā.
ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਪਨ…ਪੇ॰… ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ।
Paṇḍitehi pana…pe… gahetabboti.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਪਾਲ਼ਿ • Nettippakaraṇapāḷi / ੧੦. વੇવਚਨਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ • 10. Vevacanahārasampāto
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ੧੦. વੇવਚਨਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤવਣ੍ਣਨਾ • 10. Vevacanahārasampātavaṇṇanā