Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / නෙත්තිප්පකරණ-ටීකා • Nettippakaraṇa-ṭīkā |
10. වෙවචනහාරවිභඞ්ගවණ්ණනා
10. Vevacanahāravibhaṅgavaṇṇanā
37. අඤ්ඤමඤ්ඤෙහීති අඤ්ඤෙහි අඤ්ඤෙහි. ආයතින්ති පච්චවෙක්ඛණකාලෙ. කථඤ්චීති යෙන කෙනචි පකාරෙන, පඨමං වුත්තෙන පරියායෙන අප්පටිවිජ්ඣන්තො අපරෙන පරියායෙන පටිවිජ්ඣෙය්යාති අධිප්පායො. පරියායවචනං නිද්දිසතීති සම්බන්ධො. එවං සබ්බත්ථ. තස්මිං ඛණෙති පරියායවචනස්ස වුත්තක්ඛණෙ. වික්ඛිත්තචිත්තානන්ති ආරම්මණන්තරෙහි විවිධඛිත්තචිත්තානං . අඤ්ඤවිහිතානන්ති අඤ්ඤං චින්තෙන්තානං. කස්මා පන අඤ්ඤෙන පරියායෙන තදත්ථාවබොධනං, නනු තෙන වුත්තෙ දළ්හීකරණං හොතීති චොදනං සන්ධායාහ ‘‘තෙනෙවා’’තිආදි. තත්ථ තදඤ්ඤෙසන්ති තෙහි වික්ඛිත්තචිත්තාදීහි අඤ්ඤෙසං, යෙහි පඨමං වචනං සම්මදෙව ගහිතං. තත්ථාති වුත්තවචනෙනෙව පුනප්පුනං වචනෙ. අධිගතඅන්වත්ථතාය පුනරුත්ති පරිවජ්ජනත්ථං විසෙසනභාවෙන තාහි තාහි සඤ්ඤාහිපි අයම්පි සද්දො ඉමස්සත්ථස්ස වාචකො, අයම්පි සද්දො ඉමස්සත්ථස්ස වාචකොති පඤ්ඤාපනෙහි. දෙසෙතබ්බස්ස තස්ස තස්ස අත්ථස්ස අත්තනො චිත්තෙ උපනිබන්ධනං ඨපනං. තත්ථාති ධම්මනිරුත්තිපටිසම්භිදායං. බීජාවාපනං හෙතුසම්පාදනං.
37.Aññamaññehīti aññehi aññehi. Āyatinti paccavekkhaṇakāle. Kathañcīti yena kenaci pakārena, paṭhamaṃ vuttena pariyāyena appaṭivijjhanto aparena pariyāyena paṭivijjheyyāti adhippāyo. Pariyāyavacanaṃ niddisatīti sambandho. Evaṃ sabbattha. Tasmiṃ khaṇeti pariyāyavacanassa vuttakkhaṇe. Vikkhittacittānanti ārammaṇantarehi vividhakhittacittānaṃ . Aññavihitānanti aññaṃ cintentānaṃ. Kasmā pana aññena pariyāyena tadatthāvabodhanaṃ, nanu tena vutte daḷhīkaraṇaṃ hotīti codanaṃ sandhāyāha ‘‘tenevā’’tiādi. Tattha tadaññesanti tehi vikkhittacittādīhi aññesaṃ, yehi paṭhamaṃ vacanaṃ sammadeva gahitaṃ. Tatthāti vuttavacaneneva punappunaṃ vacane. Adhigataanvatthatāya punarutti parivajjanatthaṃ visesanabhāvena tāhi tāhi saññāhipi ayampi saddo imassatthassa vācako, ayampi saddo imassatthassa vācakoti paññāpanehi. Desetabbassa tassa tassa atthassa attano citte upanibandhanaṃ ṭhapanaṃ. Tatthāti dhammaniruttipaṭisambhidāyaṃ. Bījāvāpanaṃ hetusampādanaṃ.
එවං භගවතො පරියායදෙසනායං අනෙකානි පයොජනානි වත්වා ඉදානි අත්තනො සම්මාසම්බුද්ධතාය එවං තථාගතා බුද්ධලීලාය අනෙකෙහි පරියායෙහි ධම්මං දෙසෙන්තීති දස්සෙන්තො ‘‘කිං බහුනා’’තිආදිමාහ.
Evaṃ bhagavato pariyāyadesanāyaṃ anekāni payojanāni vatvā idāni attano sammāsambuddhatāya evaṃ tathāgatā buddhalīlāya anekehi pariyāyehi dhammaṃ desentīti dassento ‘‘kiṃ bahunā’’tiādimāha.
පාළියං ‘‘පිහා නාම යා වත්තමානස්ස අත්ථස්ස පත්ථනා’’ති පච්චුප්පන්නවිසයතං දස්සෙත්වා පුන අනාගතවිසයතං දස්සෙතුං ‘‘සෙය්යතරං වා’’තිආදි වුත්තන්ති ‘‘අනාගතපච්චුප්පන්නත්ථවිසයා තණ්හා පිහා’’ති ආහ.
Pāḷiyaṃ ‘‘pihā nāma yā vattamānassa atthassa patthanā’’ti paccuppannavisayataṃ dassetvā puna anāgatavisayataṃ dassetuṃ ‘‘seyyataraṃ vā’’tiādi vuttanti ‘‘anāgatapaccuppannatthavisayā taṇhā pihā’’ti āha.
අත්ථනිප්ඵත්තිපටිපාලනාති ඉමස්මිං වා පදෙ පිහාය එවත්ථවසෙන අනාගතපච්චුප්පන්නත්ථවිසයභාවදීපනතො.
Atthanipphattipaṭipālanāti imasmiṃ vā pade pihāya evatthavasena anāgatapaccuppannatthavisayabhāvadīpanato.
ධම්මාරම්මණෙනෙව සඞ්ගහිතා ‘‘ධම්මාරම්මණ’’න්ත්වෙව ගහණං ගතා. චතුවීසති පදානීති එත්ථ ගෙහසිතදොමනස්සූපවිචාරාදීනං චතුන්නං ඡක්කානං වසෙන චතුවීස කොට්ඨාසා.
Dhammārammaṇeneva saṅgahitā ‘‘dhammārammaṇa’’ntveva gahaṇaṃ gatā. Catuvīsati padānīti ettha gehasitadomanassūpavicārādīnaṃ catunnaṃ chakkānaṃ vasena catuvīsa koṭṭhāsā.
38. සායෙව පත්ථනාකාරෙන ධම්මනන්දීතිආදිමාහාති එත්ථ අයමත්ථො – සා එව පත්ථනාකාරෙන පවත්තියා ආසාදිපරියායෙන වුත්තා තණ්හා රූපාදිධම්මෙසු නන්දනට්ඨෙන ධම්මනන්දී. තෙසං එව පියායනට්ඨෙන ධම්මපෙමං. ගිලිත්වා පරිනිට්ඨපෙත්වා ඨානතො ධම්මජ්ඣොසානන්ති.
38.Sāyeva patthanākārena dhammanandītiādimāhāti ettha ayamattho – sā eva patthanākārena pavattiyā āsādipariyāyena vuttā taṇhā rūpādidhammesu nandanaṭṭhena dhammanandī. Tesaṃ eva piyāyanaṭṭhena dhammapemaṃ. Gilitvā pariniṭṭhapetvā ṭhānato dhammajjhosānanti.
ඉමිනාපීති න කෙවලං ‘‘පඤ්ඤා පජානනා’’තිආදිආවෙණිකපරියායෙනෙව වෙවචනං වත්තබ්බං, අථ ඛො ඉමිනා ආධිපතෙය්යාදිසාධාරණපරියායෙනපි වෙවචනං වත්තබ්බන්ති අත්ථො. ඉමිනාව නයෙනාති එතෙන පරියායවචනෙන . න හි දෙසනත්ථසාධනං ‘‘ඉතිපි සො භගවා’’තිආදිපාළිනයදස්සනන්ති දස්සෙති. බලනිප්ඵත්තිගතොතිආදීසු දසසු තථාගතබලෙසු නිප්ඵත්තිං පාරිපූරිං ගතො. සම්බොධිපහානන්තරායදෙසනා විසෙසචොදනාසු විසාරදභාවසඞ්ඛාතානි චත්තාරි ඤාණානි පත්තො අධිගතොති වෙසාරජ්ජප්පත්තො.
Imināpīti na kevalaṃ ‘‘paññā pajānanā’’tiādiāveṇikapariyāyeneva vevacanaṃ vattabbaṃ, atha kho iminā ādhipateyyādisādhāraṇapariyāyenapi vevacanaṃ vattabbanti attho. Imināva nayenāti etena pariyāyavacanena . Na hi desanatthasādhanaṃ ‘‘itipi so bhagavā’’tiādipāḷinayadassananti dasseti. Balanipphattigatotiādīsu dasasu tathāgatabalesu nipphattiṃ pāripūriṃ gato. Sambodhipahānantarāyadesanā visesacodanāsu visāradabhāvasaṅkhātāni cattāri ñāṇāni patto adhigatoti vesārajjappatto.
ලොභජ්ඣාසයාදිඅජ්ඣාසයං විසෙසෙන අතිවත්තොති අජ්ඣාසයවීතිවත්තො. අතීතහෙතුසඞ්ඛෙපාදිසඞ්ඛෙපවිරහිතතාය අසඞ්ඛෙපසඞ්ඛාතං නිබ්බානං, අකුප්පධම්මතාය ගුණෙහි වා අසඞ්ඛෙපං අසඞ්ඛ්යෙය්යං ගතො උපගතොති අසඞ්ඛෙපගතො. සෙසං සුවිඤ්ඤෙය්යමෙව. උද්ධෙය්යන්ති උද්ධරිතබ්බං.
Lobhajjhāsayādiajjhāsayaṃ visesena ativattoti ajjhāsayavītivatto. Atītahetusaṅkhepādisaṅkhepavirahitatāya asaṅkhepasaṅkhātaṃ nibbānaṃ, akuppadhammatāya guṇehi vā asaṅkhepaṃ asaṅkhyeyyaṃ gato upagatoti asaṅkhepagato. Sesaṃ suviññeyyameva. Uddheyyanti uddharitabbaṃ.
ධම්මානුස්සතියං එවං අත්ථො දට්ඨබ්බොති සම්බන්ධො. සංසාරදුක්ඛතො පාති, සන්තෙන සුඛෙන රමෙති චාති වා පාරං.
Dhammānussatiyaṃ evaṃ attho daṭṭhabboti sambandho. Saṃsāradukkhato pāti, santena sukhena rameti cāti vā pāraṃ.
අභූතපුබ්බත්තාති අනුප්පන්නපුබ්බත්තා, තෙනස්ස නිච්චතංව විභාවෙති කෙනචි දෙවතොපසග්ගාදිනා අනුපසජ්ජනීයත්තා අනුපසට්ඨත්තා.
Abhūtapubbattāti anuppannapubbattā, tenassa niccataṃva vibhāveti kenaci devatopasaggādinā anupasajjanīyattā anupasaṭṭhattā.
‘‘දුප්පස්ස’’න්තිපි පාළි, දුරධිගමන්ති අත්ථො. ගුණසොභාසුරභිභාවෙනාති ගුණෙහි සොභාය, සුගන්ධිභාවෙන ච.
‘‘Duppassa’’ntipi pāḷi, duradhigamanti attho. Guṇasobhāsurabhibhāvenāti guṇehi sobhāya, sugandhibhāvena ca.
යථා අක්ඛණවෙධී පුග්ගලො සිප්පනිප්ඵත්තියා රත්තන්ධකාරතිමිසාය අචිරක්ඛණාලොකෙන අතිසුඛුමම්පි දූරගතං ලක්ඛං විජ්ඣති, එවං අරියසාවකො සීලසම්පත්තියා අතිසුඛුමං නිබ්බානං චතුසච්චධම්මං එකපටිවෙධෙනෙව පටිවිජ්ඣතීති ආහ ‘‘සිප්පඤ්ච සීලං අක්ඛණවෙධිතායා’’ති. ලොකිකන්ති නිදස්සනමත්තං දට්ඨබ්බං ලොකුත්තරධම්මඔලොකනස්සාපි අධිට්ඨානභාවතො.
Yathā akkhaṇavedhī puggalo sippanipphattiyā rattandhakāratimisāya acirakkhaṇālokena atisukhumampi dūragataṃ lakkhaṃ vijjhati, evaṃ ariyasāvako sīlasampattiyā atisukhumaṃ nibbānaṃ catusaccadhammaṃ ekapaṭivedheneva paṭivijjhatīti āha ‘‘sippañca sīlaṃ akkhaṇavedhitāyā’’ti. Lokikanti nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ lokuttaradhammaolokanassāpi adhiṭṭhānabhāvato.
වෙවචනහාරවිභඞ්ගවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Vevacanahāravibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්දකනිකාය • Khuddakanikāya / නෙත්තිප්පකරණපාළි • Nettippakaraṇapāḷi / 10. වෙවචනහාරවිභඞ්ගො • 10. Vevacanahāravibhaṅgo
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්දකනිකාය (අට්ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / නෙත්තිප්පකරණ-අට්ඨකථා • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / 10. වෙවචනහාරවිභඞ්ගවණ්ණනා • 10. Vevacanahāravibhaṅgavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ඛුද්දකනිකාය (ටීකා) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / නෙත්තිවිභාවිනී • Nettivibhāvinī / 10. වෙවචනහාරවිභඞ්ගවිභාවනා • 10. Vevacanahāravibhaṅgavibhāvanā