| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៨. វិភង្គសុត្តវណ្ណនា
8. Vibhaṅgasuttavaṇṇanā
៨. ឯកេន បរិយាយេន អដ្ឋង្គិកមគ្គំ វិភជិត្វាតិ ‘‘សម្មាទិដ្ឋី’’តិអាទិនា ឯកេន បរិយាយេន អរិយំ អដ្ឋង្គិកំ មគ្គំ វិភាគេន ទស្សេត្វា ‘‘កតមា ច, ភិក្ខវេ, សម្មាទិដ្ឋី’’តិអាទិនា បុន អបរេន បរិយាយេន វិភជិតុកាមោ។ ឧគ្គហធារណបរិចយញាណានិបិ សវនញាណេ ឯវ អវរោធំ គច្ឆន្តីតិ ‘‘សវនសម្មសនបដិវេធបច្ចវេក្ខណវសេនា’’តិ វុត្តំ។
8.Ekena pariyāyena aṭṭhaṅgikamaggaṃ vibhajitvāti ‘‘sammādiṭṭhī’’tiādinā ekena pariyāyena ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ vibhāgena dassetvā ‘‘katamā ca, bhikkhave, sammādiṭṭhī’’tiādinā puna aparena pariyāyena vibhajitukāmo. Uggahadhāraṇaparicayañāṇānipi savanañāṇe eva avarodhaṃ gacchantīti ‘‘savanasammasanapaṭivedhapaccavekkhaṇavasenā’’ti vuttaṃ.
កម្មដ្ឋានាភិនិវេសោតិ កម្មដ្ឋានបដិបត្តិ។ បុរិមានិ ទ្វេ សច្ចានិ ឧគ្គណ្ហិត្វាតិ សម្ពន្ធោ។ ឥដ្ឋំ កន្តំ មនាបន្តិ និរោធមគ្គេសុ និន្នភាវំ ទស្សេតិ, ន អភិនន្ទនំ, តន្និន្នភាវោ ឯវ ច តត្ថ កម្មករណំ ទដ្ឋព្ពំ។ ឯកេនេវាការេន សច្ចានំ បដិវេធនិមិត្តតា, សោ ឯវ អភិមុខភាវោ តេសំ សមាគមោតិ ឯកាភិសមយោ។
Kammaṭṭhānābhinivesoti kammaṭṭhānapaṭipatti. Purimāni dve saccāni uggaṇhitvāti sambandho. Iṭṭhaṃ kantaṃ manāpanti nirodhamaggesu ninnabhāvaṃ dasseti, na abhinandanaṃ, tanninnabhāvo eva ca tattha kammakaraṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Ekenevākārena saccānaṃ paṭivedhanimittatā, so eva abhimukhabhāvo tesaṃ samāgamoti ekābhisamayo.
អស្សាតិ ញាណស្ស, យោគិនោ វា។ ឯត្ថ ច កេចិ ‘‘លោកិយញាណម្បិ បដិវេធោ សព្ពស្ស យាថាវពោធភាវតោ’’តិ វទន្តិ។ ននុ ឧគ្គហាទិបដិវេធោ ច បដិវេធោវ, ន ច សោ លោកុត្តរោតិ? តំ ន, កេវលេន បដិវេធ-សទ្ទេន ឧគ្គហាទិបដិវេធានំ អវចនីយត្តា, បដិវេធនិមិត្តត្តា វា ឧគ្គហាទិវសេន បវត្តំ ទុក្ខាទីសុ បុព្ពភាគេ ញាណំ ‘‘បដិវេធោ’’តិ វុច្ចតិ, ន បដិវេធត្តា, បដិវេធភូតមេវ បន ញាណំ ឧជុកំ បដិវេធោតិ វត្តព្ពតំ អរហតិ។ កិច្ចតោតិ បរិញ្ញាទិកិច្ចតោ។ អារម្មណបដិវេធោតិ សច្ឆិកិរិយាបដិវេធមាហ។ កិច្ចតោតិ អសម្មោហបដិវេធំ។ ឧគ្គហាទីហិ សច្ចស្ស បរិគ្គណ្ហនំ បរិគ្គហោ។
Assāti ñāṇassa, yogino vā. Ettha ca keci ‘‘lokiyañāṇampi paṭivedho sabbassa yāthāvabodhabhāvato’’ti vadanti. Nanu uggahādipaṭivedho ca paṭivedhova, na ca so lokuttaroti? Taṃ na, kevalena paṭivedha-saddena uggahādipaṭivedhānaṃ avacanīyattā, paṭivedhanimittattā vā uggahādivasena pavattaṃ dukkhādīsu pubbabhāge ñāṇaṃ ‘‘paṭivedho’’ti vuccati, na paṭivedhattā, paṭivedhabhūtameva pana ñāṇaṃ ujukaṃ paṭivedhoti vattabbataṃ arahati. Kiccatoti pariññādikiccato. Ārammaṇapaṭivedhoti sacchikiriyāpaṭivedhamāha. Kiccatoti asammohapaṭivedhaṃ. Uggahādīhi saccassa pariggaṇhanaṃ pariggaho.
ទុទ្ទសត្តាតិ អនធិគតញាណេន យាថាវសរសលក្ខណតោ ទដ្ឋុំ អសក្កុណេយ្យត្តា ឧប្បត្តិតោ បាកដានិបិ។ តេនាហ ‘‘ទុក្ខសច្ចំ ហី’’តិអាទិ។ ឧភយន្តិ បុរិមំ សច្ចទ្វយំ។ បយោគោតិ កិរិយា, វាយាមោ វា។ តស្ស មហន្តតរស្ស ឥច្ឆិតព្ពតំ ទុក្ករតរតញ្ច ឧបមាហិ ទស្សេតិ ‘‘ភវគ្គគ្គហណត្ថ’’ន្តិអាទិនា។ យថា បុរិមំ សច្ចទ្វយំ វិយ កេនចិ បរិយាយេន អបាកដតាយ បរមគម្ភីរត្តា ឧគ្គហាទិវសេន បុព្ពភាគេ បវត្តិភេទំ គហេត្វា ‘‘ទុក្ខេ ញាណ’’ន្តិអាទិនា ចតុព្ពិធំ កត្វា វុត្តំ។ ឯកមេវ តំ ញាណំ ហោតិ ឯកាភិសមយវសេនេវ បវត្តនតោ។
Duddasattāti anadhigatañāṇena yāthāvasarasalakkhaṇato daṭṭhuṃ asakkuṇeyyattā uppattito pākaṭānipi. Tenāha ‘‘dukkhasaccaṃ hī’’tiādi. Ubhayanti purimaṃ saccadvayaṃ. Payogoti kiriyā, vāyāmo vā. Tassa mahantatarassa icchitabbataṃ dukkarataratañca upamāhi dasseti ‘‘bhavaggaggahaṇattha’’ntiādinā. Yathā purimaṃ saccadvayaṃ viya kenaci pariyāyena apākaṭatāya paramagambhīrattā uggahādivasena pubbabhāge pavattibhedaṃ gahetvā ‘‘dukkhe ñāṇa’’ntiādinā catubbidhaṃ katvā vuttaṃ. Ekameva taṃ ñāṇaṃ hoti ekābhisamayavaseneva pavattanato.
កាមបច្ចនីកដ្ឋេនាតិ កាមានំ ឧជុបច្ចនីកភាវេន។ កាមតោ និស្សដភាវេនាតិ កាមេហិ វិសំយុត្តភាវេន។ កាមំ សម្មសន្តស្សាតិ ទុវិធម្បិ កាមំ អនិច្ចាទិតោ សម្មសន្តស្ស។ បជ្ជតិ បវត្តតិ ឯតេនាតិ បទំ, កាមស្ស បទន្តិ កាមបទំ, កាមស្ស ឧប្បត្តិការណស្ស ឃាតោ សមុគ្ឃាតោ, តំ កាមបទឃាតំ។ តេនាហ ‘‘កាមវូបសម’’ន្តិ។ កាមេហិ វិវិត្តំ កាមវិវិត្តំ។ សោ ឯវ ច នេសំ អន្តោ សមុច្ឆេទវិវេកេតិ កត្វា តស្មិំ សាធេតព្ពេ ឧប្បន្នោតិ វុត្តំ ‘‘កាមវិវិត្តន្តេ ឧប្បន្នោ’’តិ។ កាមតោ និក្ខមតីតិ និក្ខមោ, សោ ឯវ នេក្ខម្មសង្កប្បោ។ ឥមស្មិញ្ច នេក្ខម្មសង្កប្បស្ស សទ្ទត្ថវិភាវេន យថាវុត្តោ កាមបច្ចនីកដ្ឋាទិកោ អត្ថនិទ្ធារណវិសេសោ អន្តោគធោ។
Kāmapaccanīkaṭṭhenāti kāmānaṃ ujupaccanīkabhāvena. Kāmato nissaṭabhāvenāti kāmehi visaṃyuttabhāvena. Kāmaṃ sammasantassāti duvidhampi kāmaṃ aniccādito sammasantassa. Pajjati pavattati etenāti padaṃ, kāmassa padanti kāmapadaṃ, kāmassa uppattikāraṇassa ghāto samugghāto, taṃ kāmapadaghātaṃ. Tenāha ‘‘kāmavūpasama’’nti. Kāmehi vivittaṃ kāmavivittaṃ. So eva ca nesaṃ anto samucchedaviveketi katvā tasmiṃ sādhetabbe uppannoti vuttaṃ ‘‘kāmavivittante uppanno’’ti. Kāmato nikkhamatīti nikkhamo, so eva nekkhammasaṅkappo. Imasmiñca nekkhammasaṅkappassa saddatthavibhāvena yathāvutto kāmapaccanīkaṭṭhādiko atthaniddhāraṇaviseso antogadho.
ឯសេវ នយោតិ ឥមិនា ព្យាបាទបច្ចនីកដ្ឋេន វិហិំសាយ បច្ចនីកដ្ឋេនាតិអាទិកំ អព្យាបាទាវិហិំសាសង្កប្បានំ អត្ថុទ្ធារណវិធិំ អតិទិសតិ។ នេក្ខម្មសង្កប្បាទយោតិ អាទិ-សទ្ទេន អព្យាបាទអវិហិំសាសង្កប្បេ ឯវ សង្គណ្ហាតិ។ កាម…បេ.… សញ្ញានន្តិ កាមវិតក្កាទិវិរតិសម្បយុត្តានំ នេក្ខម្មាទិសញ្ញានំ។ នានត្តាតិ នានាខណិកត្តា។ តីសុ ឋានេសូតិ តិប្បការេសុ ការណេសុ។ ឧប្បន្នស្សាតិ ឧប្បជ្ជនារហស្ស។ ភូមិលទ្ធឧប្បន្នំ ឥធាធិប្បេតំ។ ឯស នយោ ឥតោ បរេសុបិ។ បទច្ឆេទតោតិ ការណុបច្ឆេទតោ។ បទន្តិ ហិ ឧប្បត្តិការណន្តិ វុត្តោវាយមត្ថោ។ អនុប្បត្តិសាធនវសេនាតិ យថា សង្កប្បោ អាយតិំ នុប្បជ្ជតិ, ឯវំ អនុប្បត្តិសាធនវសេន។ សម្មាទិដ្ឋិ វិយ ឯកោវ កុសលសង្កប្បោ ឧប្បជ្ជតិ។
Eseva nayoti iminā byāpādapaccanīkaṭṭhena vihiṃsāya paccanīkaṭṭhenātiādikaṃ abyāpādāvihiṃsāsaṅkappānaṃ atthuddhāraṇavidhiṃ atidisati. Nekkhammasaṅkappādayoti ādi-saddena abyāpādaavihiṃsāsaṅkappe eva saṅgaṇhāti. Kāma…pe… saññānanti kāmavitakkādiviratisampayuttānaṃ nekkhammādisaññānaṃ. Nānattāti nānākhaṇikattā. Tīsu ṭhānesūti tippakāresu kāraṇesu. Uppannassāti uppajjanārahassa. Bhūmiladdhauppannaṃ idhādhippetaṃ. Esa nayo ito paresupi. Padacchedatoti kāraṇupacchedato. Padanti hi uppattikāraṇanti vuttovāyamattho. Anuppattisādhanavasenāti yathā saṅkappo āyatiṃ nuppajjati, evaṃ anuppattisādhanavasena. Sammādiṭṭhi viya ekova kusalasaṅkappo uppajjati.
ចតូសុ ឋានេសូតិ វិសំវាទនាទីសុ ចតូសុ វីតិក្កមដ្ឋានេសុ។ បព្ពជិតានំ មិច្ឆាជីវោ នាម អាហារនិមិត្តកោតិ អាហ ‘‘ខាទនីយភោជនីយាទីនំ អត្ថាយា’’តិ។ សព្ពសោ អនេសនាយ បហានំ សម្មាអាជីវោតិ អាហ ‘‘ពុទ្ធប្បសត្ថេន អាជីវេនា’’តិ។ កម្មបថបត្តានំ វសេន ‘‘សត្តសុ ឋានេសូ’’តិ វុត្តំ។ អកម្មបថបត្តាយ ហិ អនេសនាយ សោ បទឃាតំ ករោតិយេវ។
Catūsu ṭhānesūti visaṃvādanādīsu catūsu vītikkamaṭṭhānesu. Pabbajitānaṃ micchājīvo nāma āhāranimittakoti āha ‘‘khādanīyabhojanīyādīnaṃ atthāyā’’ti. Sabbaso anesanāya pahānaṃ sammāājīvoti āha ‘‘buddhappasatthena ājīvenā’’ti. Kammapathapattānaṃ vasena ‘‘sattasu ṭhānesū’’ti vuttaṃ. Akammapathapattāya hi anesanāya so padaghātaṃ karotiyeva.
តថារូបេ វា អារម្មណេតិ យស្មិំ អារម្មណេ ឥមស្ស បុព្ពេ កិលេសា ន ឧប្បន្នា, តស្មិំ ឯវ។ អនុប្បន្នានន្តិ អនុប្បាទស្សបិ បត្ថនាវសេន អនុប្បន្នានំ។ វីរិយច្ឆន្ទន្តិ វីរិយស្ស និព្ពត្តេតុកាមតាឆន្ទំ។ ‘‘ឆន្ទសម្បយុត្តវីរិយញ្ចា’’តិ វទន្តិ។ វីរិយមេវ បន អនុប្បន្នាកុសលានុប្បាទនេ លព្ភមានឆន្ទតាយ ធុរសម្បគ្គហតាយ ឆន្ទបរិយាយេន វុត្តំ។ តថា ហិ វីរិយំ – ‘‘អនិក្ខិត្តឆន្ទតា អនិក្ខិត្តធុរតា’’តិ (ធ. ស. ២៦) និទ្ទិដ្ឋំ។ កោសជ្ជបក្ខេ បតិតុំ អទត្វា ចិត្តំ បគ្គហិតំ ករោតិ។ បធានន្តិ បធានភូតវីរិយំ។
Tathārūpe vā ārammaṇeti yasmiṃ ārammaṇe imassa pubbe kilesā na uppannā, tasmiṃ eva. Anuppannānanti anuppādassapi patthanāvasena anuppannānaṃ. Vīriyacchandanti vīriyassa nibbattetukāmatāchandaṃ. ‘‘Chandasampayuttavīriyañcā’’ti vadanti. Vīriyameva pana anuppannākusalānuppādane labbhamānachandatāya dhurasampaggahatāya chandapariyāyena vuttaṃ. Tathā hi vīriyaṃ – ‘‘anikkhittachandatā anikkhittadhuratā’’ti (dha. sa. 26) niddiṭṭhaṃ. Kosajjapakkhe patituṃ adatvā cittaṃ paggahitaṃ karoti. Padhānanti padhānabhūtavīriyaṃ.
ឧប្បត្តិបពន្ធវសេនាតិ និរន្តរុប្បាទនវសេន។ ចតូសុ ឋានេសុ កិច្ចសាធនវសេនាតិ យថាវុត្តេសុ ចតូសុ ឋានេសុ បធានកិច្ចស្ស និប្ផាទនវសេន អនុប្បាទនាទិវសេន។ កិច្ចសាធនវសេនាតិ កាយវេទនាចិត្តធម្មេសុ សុភសុខនិច្ចអត្តគាហវិធមនវសេន អសុភទុក្ខានិច្ចានត្តសាធនវសេន។
Uppattipabandhavasenāti nirantaruppādanavasena. Catūsu ṭhānesu kiccasādhanavasenāti yathāvuttesu catūsu ṭhānesu padhānakiccassa nipphādanavasena anuppādanādivasena. Kiccasādhanavasenāti kāyavedanācittadhammesu subhasukhaniccaattagāhavidhamanavasena asubhadukkhāniccānattasādhanavasena.
អយន្តិ យថាវុត្តោ សទិសាសទិសតាវិសេសោ។ អស្សាតិ មគ្គស្ស។ ឯត្ថ កថន្តិ យទិ រូបាវចរចតុត្ថជ្ឈានតោ បដ្ឋាយ យាវ សព្ពភវគ្គា ឈានង្គមគ្គង្គពោជ្ឈង្គានំ សទិសតា, ឯវំ សន្តេ ‘‘អារុប្បេ ចតុក្កបញ្ចកជ្ឈានំ ឧប្បជ្ជតិ, តញ្ច លោកុត្តរ’’ន្តិ ឯត្ថ កថំ អត្ថោ គហេតព្ពោតិ អាហ ‘‘ឯត្ថាបី’’តិអាទិ។ តំឈានិកាវាតិ បឋមជ្ឈានាទីសុ យំ ឈានំ មគ្គបដិលាភស្ស បាទកភូតំ, តំឈានិកាវ អស្ស អរិយស្ស ឧបរិបិ តយោ មគ្គា ។ ឯវន្តិ វុត្តាការេន។ បាទកជ្ឈានមេវ និយមេតិ អារុប្បេ ចតុក្កបញ្ចកជ្ឈានុប្បត្តិយំ។ វិបស្សនាយ អារម្មណភូតា ខន្ធាតិ សម្មសិតខន្ធេ វទន្តិ។ បុគ្គលជ្ឈាសយោ និយមេតិ បាទកសម្មសិតជ្ឈានានំ ភេទេ។ យស្មា សង្ខារុបេក្ខាញាណមេវ អរិយមគ្គស្ស ពោជ្ឈង្គាទិវិសេសំ និយមេតិ, តតោ ទុតិយាទិបាទកជ្ឈានតោ ឧប្បន្នស្ស សង្ខារុបេក្ខាញាណស្ស បាទកជ្ឈានាតិក្កន្តានំ អង្គានំ អសមាបជ្ជិតុកាមតាវិរាគភាវតោ ឥតរស្ស ច អតព្ភាវតោ តីសុបិ វាទេសុ វិបស្សនាវ និយមេតីតិ វេទិតព្ពោ, តស្មា វិបស្សនានិយមេនេវ ហិ បឋមវាទេបិ អបាទកជ្ឈានាទិបាទកាបិ មគ្គា បឋមជ្ឈានិកា ហោន្តិ។ ឥតរេហិ ច បាទកជ្ឈានេហិ វិបស្សនានិយមេហិ តំតំឈានិកាវ។ ឯវំ សេសវាទេសុ វិបស្សនានិយមោ យថាសម្ភវំ យោជេតព្ពោ។ ទុតិយវាទេ តំតំឈានិកតា សម្មសិតសង្ខារវិបស្សនានិយមេហិ ហោតិ។ តត្រ ហិ វិបស្សនា តំតំវិរាគភាវនា ភាវេតព្ពា, ន សោមនស្សសហគតា ឧបេក្ខាសហគតា ហុត្វា ឈានង្គាទិនិយមំ មគ្គស្ស ករោតីតិ ឯវំ វិបស្សនានិយមោ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពោ។ ឥមស្មិញ្ច វាទេ បាទកសម្មសិតជ្ឈានុបនិស្សយសព្ភាវេ អជ្ឈាសយោ ឯកន្តេន ហោតីតិ ‘‘បុគ្គលជ្ឈាសយោ និយមេតីតិ វទន្តី’’តិ វុត្តំ, អដ្ឋកថាយំ បន វិសុទ្ធិមគ្គស្ស ឯតិស្សា អដ្ឋកថាយ ឯកសង្គហិតត្តា ‘‘តេសំ វាទវិនិច្ឆយោ…បេ.… វេទិតព្ពោ’’តិ វុត្តំ។ បុព្ពភាគេតិ វិបស្សនាក្ខណេ។
Ayanti yathāvutto sadisāsadisatāviseso. Assāti maggassa. Ettha kathanti yadi rūpāvacaracatutthajjhānato paṭṭhāya yāva sabbabhavaggā jhānaṅgamaggaṅgabojjhaṅgānaṃ sadisatā, evaṃ sante ‘‘āruppe catukkapañcakajjhānaṃ uppajjati, tañca lokuttara’’nti ettha kathaṃ attho gahetabboti āha ‘‘etthāpī’’tiādi. Taṃjhānikāvāti paṭhamajjhānādīsu yaṃ jhānaṃ maggapaṭilābhassa pādakabhūtaṃ, taṃjhānikāva assa ariyassa uparipi tayo maggā. Evanti vuttākārena. Pādakajjhānameva niyameti āruppe catukkapañcakajjhānuppattiyaṃ. Vipassanāya ārammaṇabhūtā khandhāti sammasitakhandhe vadanti. Puggalajjhāsayo niyameti pādakasammasitajjhānānaṃ bhede. Yasmā saṅkhārupekkhāñāṇameva ariyamaggassa bojjhaṅgādivisesaṃ niyameti, tato dutiyādipādakajjhānato uppannassa saṅkhārupekkhāñāṇassa pādakajjhānātikkantānaṃ aṅgānaṃ asamāpajjitukāmatāvirāgabhāvato itarassa ca atabbhāvato tīsupi vādesu vipassanāva niyametīti veditabbo, tasmā vipassanāniyameneva hi paṭhamavādepi apādakajjhānādipādakāpi maggā paṭhamajjhānikā honti. Itarehi ca pādakajjhānehi vipassanāniyamehi taṃtaṃjhānikāva. Evaṃ sesavādesu vipassanāniyamo yathāsambhavaṃ yojetabbo. Dutiyavāde taṃtaṃjhānikatā sammasitasaṅkhāravipassanāniyamehi hoti. Tatra hi vipassanā taṃtaṃvirāgabhāvanā bhāvetabbā, na somanassasahagatā upekkhāsahagatā hutvā jhānaṅgādiniyamaṃ maggassa karotīti evaṃ vipassanāniyamo vuttanayeneva veditabbo. Imasmiñca vāde pādakasammasitajjhānupanissayasabbhāve ajjhāsayo ekantena hotīti ‘‘puggalajjhāsayo niyametīti vadantī’’ti vuttaṃ, aṭṭhakathāyaṃ pana visuddhimaggassa etissā aṭṭhakathāya ekasaṅgahitattā ‘‘tesaṃ vādavinicchayo…pe… veditabbo’’ti vuttaṃ. Pubbabhāgeti vipassanākkhaṇe.
វិភង្គសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Vibhaṅgasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៨. វិភង្គសុត្តំ • 8. Vibhaṅgasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៨. វិភង្គសុត្តវណ្ណនា • 8. Vibhaṅgasuttavaṇṇanā
