| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
੮. વਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
8. Vibhaṅgasuttavaṇṇanā
੮. ਅਟ੍ਠਮੇ ਕਤਮਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਏਕੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਮਗ੍ਗਂ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਪਰੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વਿਭਜਿਤੁਕਾਮੋ ਇਦਂ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸવਨਸਮ੍ਮਸਨਪਟਿવੇਧਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣવਸੇਨ ਚਤੂਹਾਕਾਰੇਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਞਾਣਂ। ਸਮੁਦਯੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸੇਸੇਸੁ ਪਨ ਦ੍વੀਸੁ ਸਮ੍ਮਸਨਸ੍ਸ ਅਭਾવਾ ਤਿવਿਧਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ। ਏવਮੇਤਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ।
8. Aṭṭhame katamā ca bhikkhave sammādiṭṭhīti ekena pariyāyena aṭṭhaṅgikamaggaṃ vibhajitvā puna aparena pariyāyena vibhajitukāmo idaṃ desanaṃ ārabhi. Tattha dukkhe ñāṇanti savanasammasanapaṭivedhapaccavekkhaṇavasena catūhākārehi uppannaṃ ñāṇaṃ. Samudayepi eseva nayo. Sesesu pana dvīsu sammasanassa abhāvā tividhameva vaṭṭati. Evametaṃ ‘‘dukkhe ñāṇa’’ntiādinā catusaccakammaṭṭhānaṃ dassitaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਦ੍વੇ ਸਚ੍ਚਾਨਿ વਟ੍ਟਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਿ વਿવਟ੍ਟਂ। ਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ વਟ੍ਟੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਭਿਨਿવੇਸੋ ਹੋਤਿ, વਿવਟ੍ਟੇ ਨਤ੍ਥਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ। ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਹਿ ਦ੍વੇ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਣ੍ਹਾ ਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਚ, ‘‘ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਚ ਆਚਰਿਯਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ વਾਚਾਯ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਯੋਗਾવਚਰੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ। ਇਤਰੇਸੁ ਪਨ ਦ੍વੀਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ – ‘‘ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ ਇਟ੍ਠਂ ਕਨ੍ਤਂ ਮਨਾਪਂ, ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ ਇਟ੍ਠਂ ਕਨ੍ਤਂ ਮਨਾਪ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਸવਨੇਨੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਏਕਪਟਿવੇਧੇਨ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਤਿ, ਏਕਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ । ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਟਿવੇਧੇਨ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਤਿ, ਸਮੁਦਯਂ ਪਹਾਨਪਟਿવੇਧੇਨ, ਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਪਟਿવੇਧੇਨ, ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવਨਾਪਟਿવੇਧੇਨ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਤਿ। ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯੇਨ…ਪੇ॰… ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવਨਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ।
Tattha purimāni dve saccāni vaṭṭaṃ, pacchimāni vivaṭṭaṃ. Tesu bhikkhuno vaṭṭe kammaṭṭhānābhiniveso hoti, vivaṭṭe natthi abhiniveso. Purimāni hi dve saccāni ‘‘pañcakkhandhā dukkhaṃ, taṇhā samudayo’’ti evaṃ saṅkhepena ca, ‘‘katame pañcakkhandhā rūpakkhandho’’tiādinā nayena vitthārena ca ācariyasantike uggaṇhitvā vācāya punappunaṃ parivattento yogāvacaro kammaṃ karoti. Itaresu pana dvīsu saccesu – ‘‘nirodhasaccaṃ iṭṭhaṃ kantaṃ manāpaṃ, maggasaccaṃ iṭṭhaṃ kantaṃ manāpa’’nti evaṃ savaneneva kammaṃ karoti. So evaṃ karonto cattāri saccāni ekapaṭivedhena paṭivijjhati, ekābhisamayena abhisameti . Dukkhaṃ pariññāpaṭivedhena paṭivijjhati, samudayaṃ pahānapaṭivedhena, nirodhaṃ sacchikiriyapaṭivedhena, maggaṃ bhāvanāpaṭivedhena paṭivijjhati. Dukkhaṃ pariññābhisamayena…pe… maggaṃ bhāvanābhisamayena abhisameti.
ਏવਮਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਦ੍વੀਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਉਗ੍ਗਹਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਸવਨਧਾਰਣਸਮ੍ਮਸਨਪਟਿવੇਧੋ ਹੋਤਿ, ਦ੍વੀਸੁ ਸવਨਪਟਿવੇਧੋਯੇવ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਤੀਸੁ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਪਟਿવੇਧੋ ਹੋਤਿ, ਨਿਰੋਧੇ ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿવੇਧੋ। ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾ ਪਨ ਪਤ੍ਤਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਹੋਤਿ। ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਰਿਗ੍ਗਹਤੋ – ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਜਾਨਾਮਿ, ਸਮੁਦਯਂ ਪਜਹਾਮਿ, ਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਮਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਮੀ’’ਤਿ ਆਭੋਗਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰਮਨਸਿਕਾਰਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਰਿਗ੍ਗਹਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੋਤਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਮੇવ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਮਗ੍ਗੋ ਭਾવਿਤੋવ ਹੋਤਿ।
Evamassa pubbabhāge dvīsu saccesu uggahaparipucchāsavanadhāraṇasammasanapaṭivedho hoti, dvīsu savanapaṭivedhoyeva. Aparabhāge tīsu kiccato paṭivedho hoti, nirodhe ārammaṇapaṭivedho. Paccavekkhaṇā pana pattasaccassa hoti. Imassa bhikkhuno pubbe pariggahato – ‘‘dukkhaṃ parijānāmi, samudayaṃ pajahāmi, nirodhaṃ sacchikaromi, maggaṃ bhāvemī’’ti ābhogasamannāhāramanasikārapaccavekkhaṇā natthi, pariggahato paṭṭhāya hoti. Aparabhāge pana dukkhaṃ pariññātameva hoti…pe… maggo bhāvitova hoti.
ਤਤ੍ਥ ਦ੍વੇ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾਨਿ, ਦ੍વੇ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਦੁਦ੍ਦਸਾਨਿ। ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਞ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਾਕਟਂ, ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਪਹਾਰਾਦੀਸੁ ‘‘ਅਹੋ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਮ੍ਪਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸਮੁਦਯਮ੍ਪਿ ਖਾਦਿਤੁਕਾਮਤਾਭੁਞ੍ਜਿਤੁਕਾਮਤਾਦਿવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਾਕਟਂ। ਲਕ੍ਖਣਪਟਿવੇਧਤੋ ਪਨ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਗਮ੍ਭੀਰਂ। ਇਤਿ ਤਾਨਿ ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾਨਿ। ਇਤਰੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਪਯੋਗੋ ਭવਗ੍ਗਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਹਤ੍ਥਪਸਾਰਣਂ વਿਯ ਅવੀਚਿਫੁਸਨਤ੍ਥਂ ਪਾਦਪਸਾਰਣਂ વਿਯ ਸਤਧਾ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾਲਸ੍ਸ ਕੋਟਿਯਾ ਕੋਟਿਂ ਪਟਿਪਾਦਨਂ વਿਯ ਚ ਹੋਤਿ। ਇਤਿ ਤਾਨਿ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਦੁਦ੍ਦਸਾਨਿ। ਏવਂ ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰੇਸੁ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਚ ਦੁਦ੍ਦਸੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਉਗ੍ਗਹਾਦਿવਸੇਨ ਇਦਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਟਿવੇਧਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਏਕਮੇવ ਤਂ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ।
Tattha dve saccāni duddasattā gambhīrāni, dve gambhīrattā duddasāni. Dukkhasaccañhi uppattito pākaṭaṃ, khāṇukaṇṭakapahārādīsu ‘‘aho dukkha’’nti vattabbatampi āpajjati. Samudayampi khāditukāmatābhuñjitukāmatādivasena uppattito pākaṭaṃ. Lakkhaṇapaṭivedhato pana ubhayampi gambhīraṃ. Iti tāni duddasattā gambhīrāni. Itaresaṃ dvinnaṃ dassanatthāya payogo bhavaggaggahaṇatthaṃ hatthapasāraṇaṃ viya avīciphusanatthaṃ pādapasāraṇaṃ viya satadhā bhinnassa vālassa koṭiyā koṭiṃ paṭipādanaṃ viya ca hoti. Iti tāni gambhīrattā duddasāni. Evaṃ duddasattā gambhīresu gambhīrattā ca duddasesu catūsu saccesu uggahādivasena idaṃ ‘‘dukkhe ñāṇa’’ntiādi vuttaṃ. Paṭivedhakkhaṇe pana ekameva taṃ ñāṇaṃ hoti.
ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦੀਸੁ ਕਾਮਪਚ੍ਚਨੀਕਟ੍ਠੇਨ ਕਾਮਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟਭਾવੇਨ વਾ, ਕਾਮਂ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ વਾ, ਕਾਮਪਦਘਾਤਂ ਕਾਮવੂਪਸਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ વਾ , ਕਾਮવਿવਿਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ વਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ। ਸੇਸਪਦਦ੍વਯੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚ ਤੇ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਕਾਮਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਹਿਂਸਾવਿਰਮਣਸਞ੍ਞਾਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਪਦਚ੍ਛੇਦਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨવਸੇਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਪੂਰਯਮਾਨੋ ਏਕੋવ ਕੁਸਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਨਾਮ।
Nekkhammasaṅkappādīsu kāmapaccanīkaṭṭhena kāmato nissaṭabhāvena vā, kāmaṃ sammasantassa uppannoti vā, kāmapadaghātaṃ kāmavūpasamaṃ karonto uppannoti vā , kāmavivittante uppannoti vā nekkhammasaṅkappo. Sesapadadvayepi eseva nayo. Sabbepi ca te nekkhammasaṅkappādayo kāmabyāpādavihiṃsāviramaṇasaññānaṃ nānattā pubbabhāge nānā, maggakkhaṇe pana imesu tīsu ṭhānesu uppannassa akusalasaṅkappassa padacchedato anuppattisādhanavasena maggaṅgaṃ pūrayamāno ekova kusalasaṅkappo uppajjati. Ayaṃ sammāsaṅkappo nāma.
ਮੁਸਾવਾਦਾ વੇਰਮਣੀਆਦਯੋਪਿ ਮੁਸਾવਾਦਾਦੀਹਿ વਿਰਮਣਸਞ੍ਞਾਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਅਕੁਸਲਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਚੇਤਨਾਯ ਪਦਚ੍ਛੇਦਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨવਸੇਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾ ਏਕਾવ ਕੁਸਲવੇਰਮਣੀ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ ਨਾਮ।
Musāvādā veramaṇīādayopi musāvādādīhi viramaṇasaññānaṃ nānattā pubbabhāge nānā, maggakkhaṇe pana imesu catūsu ṭhānesu uppannāya akusaladussīlyacetanāya padacchedato anuppattisādhanavasena maggaṅgaṃ pūrayamānā ekāva kusalaveramaṇī uppajjati. Ayaṃ sammāvācā nāma.
ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ વੇਰਮਣੀ ਆਦਯੋਪਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ વਿਰਮਣਸਞ੍ਞਾਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਅਕੁਸਲਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਚੇਤਨਾਯ ਅਕਿਰਿਯਤੋ ਪਦਚ੍ਛੇਦਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨવਸੇਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾ ਏਕਾવ ਕੁਸਲવੇਰਮਣੀ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਨਾਮ।
Pāṇātipātā veramaṇī ādayopi pāṇātipātādīhi viramaṇasaññānaṃ nānattā pubbabhāge nānā, maggakkhaṇe pana imesu tīsu ṭhānesu uppannāya akusaladussīlyacetanāya akiriyato padacchedato anuppattisādhanavasena maggaṅgaṃ pūrayamānā ekāva kusalaveramaṇī uppajjati. Ayaṃ sammākammanto nāma.
ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવਨ੍ਤਿ ਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪવਤ੍ਤਿਤਂ ਕਾਯવਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ। ਪਹਾਯਾਤਿ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾ। ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੇਨਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਪਸਤ੍ਥੇਨ ਆਜੀવੇਨ। ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਜੀવਿਤવੁਤ੍ਤਿਂ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ। ਸਮ੍ਮਾਜੀવੋਪਿ ਕੁਹਨਾਦੀਹਿ વਿਰਮਣਸਞ੍ਞਾਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾ। ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਇਮੇਸੁਯੇવ ਸਤ੍ਤਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਚੇਤਨਾਯ ਪਦਚ੍ਛੇਦਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨવਸੇਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾ ਏਕਾવ ਕੁਸਲવੇਰਮਣੀ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ ਨਾਮ।
Micchāājīvanti khādanīyabhojanīyādīnaṃ atthāya pavattitaṃ kāyavacīduccaritaṃ. Pahāyāti vajjetvā. Sammāājīvenāti buddhapasatthena ājīvena. Jīvikaṃ kappetīti jīvitavuttiṃ pavatteti. Sammājīvopi kuhanādīhi viramaṇasaññānaṃ nānattā pubbabhāge nānā. Maggakkhaṇe pana imesuyeva sattasu ṭhānesu uppannāya micchājīvadussīlyacetanāya padacchedato anuppattisādhanavasena maggaṅgaṃ pūrayamānā ekāva kusalaveramaṇī uppajjati. Ayaṃ sammāājīvo nāma.
ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਭવੇ ਤਥਾਰੂਪੇ વਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ, ਪਰਸ੍ਸ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਦਿਸ੍વਾ – ‘‘ਅਹੋ વਤ ਮੇ ਏવਰੂਪਾ ਪਾਪਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਯ। ਛਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਕਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਾਧਕਂ વੀਰਿਯਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ। વਾਯਮਤੀਤਿ વਾਯਾਮਂ ਕਰੋਤਿ। વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤੀਤਿ વੀਰਿਯਂ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ। ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ વੀਰਿਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਹਿਤਂ ਕਰੋਤਿ। ਪਦਹਤੀਤਿ ‘‘ਕਾਮਂ ਤਚੋ ਚ ਨ੍ਹਾਰੁ ਚ ਅਟ੍ਠਿ ਚ ਅવਸਿਸ੍ਸਤੂ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੮੪) ਪਧਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ । ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮੁਦਾਚਾਰવਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਾਨਂ। ਇਦਾਨਿ ਤਾਦਿਸੇ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਾਯ ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ।
Anuppannānanti ekasmiṃ bhave tathārūpe vā ārammaṇe attano na uppannānaṃ, parassa pana uppajjamāne disvā – ‘‘aho vata me evarūpā pāpakā dhammā na uppajjeyyu’’nti evaṃ anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya. Chandanti tesaṃ akusalānaṃ anuppādakapaṭipattisādhakaṃ vīriyacchandaṃ janeti. Vāyamatīti vāyāmaṃ karoti. Vīriyaṃ ārabhatīti vīriyaṃ pavatteti. Cittaṃ paggaṇhātīti vīriyena cittaṃ paggahitaṃ karoti. Padahatīti ‘‘kāmaṃ taco ca nhāru ca aṭṭhi ca avasissatū’’ti (ma. ni. 2.184) padhānaṃ pavatteti . Uppannānanti samudācāravasena attano uppannapubbānaṃ. Idāni tādise na uppādessāmīti tesaṃ pahānāya chandaṃ janeti.
ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪਟਿਲਦ੍ਧਾਨਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਂ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂਯੇવ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਨਂ। ਠਿਤਿਯਾਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਬਨ੍ਧવਸੇਨ ਠਿਤਤ੍ਥਂ। ਅਸਮ੍ਮੋਸਾਯਾਤਿ ਅવਿਨਾਸਤ੍ਥਂ। ਭਿਯ੍ਯੋਭਾવਾਯਾਤਿ ਉਪਰਿਭਾવਾਯ। વੇਪੁਲ੍ਲਾਯਾਤਿ વਿਪੁਲਭਾવਾਯ। ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾਤਿ ਭਾવਨਾਯ ਪਰਿਪੂਰਣਤ੍ਥਂ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਾਦਿਚਿਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾ। ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਇਮੇਸੁਯੇવ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨવਸੇਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਪੂਰਯਮਾਨਂ ਏਕਮੇવ ਕੁਸਲવੀਰਿਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ ਨਾਮ।
Anuppannānaṃ kusalānanti apaṭiladdhānaṃ paṭhamajjhānādīnaṃ. Uppannānanti tesaṃyeva paṭiladdhānaṃ. Ṭhitiyāti punappunaṃ uppattipabandhavasena ṭhitatthaṃ. Asammosāyāti avināsatthaṃ. Bhiyyobhāvāyāti uparibhāvāya. Vepullāyāti vipulabhāvāya. Pāripūriyāti bhāvanāya paripūraṇatthaṃ. Ayampi sammāvāyāmo anuppannānaṃ akusalānaṃ anuppādanādicittanānattā pubbabhāge nānā. Maggakkhaṇe pana imesuyeva catūsu ṭhānesu kiccasādhanavasena maggaṅgaṃ pūrayamānaṃ ekameva kusalavīriyaṃ uppajjati. Ayaṃ sammāvāyāmo nāma.
ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਪਿ ਕਾਯਾਦਿਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨવਸੇਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾ ਏਕਾ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਨਾਮ।
Sammāsatipi kāyādipariggāhakacittānaṃ nānattā pubbabhāge nānā, maggakkhaṇe pana imesu catūsu ṭhānesu kiccasādhanavasena maggaṅgaṃ pūrayamānā ekā sati uppajjati. Ayaṃ sammāsati nāma.
ਝਾਨਾਦੀਨਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਪਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਪਿ ਨਾਨਾ, ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਨਾਨਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਨਾਨਾਮਗ੍ਗવਸੇਨ। ਏਕਸ੍ਸ ਹਿ ਪਠਮਮਗ੍ਗੋ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਦੁਤਿਯਮਗ੍ਗਾਦਯੋਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਾ વਾ ਦੁਤਿਯਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਜ੍ਝਾਨਿਕਾ વਾ। ਏਕਸ੍ਸ ਪਠਮਮਗ੍ਗੋ ਦੁਤਿਯਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਜ੍ਝਾਨਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਦੁਤਿਯਾਦਯੋਪਿ ਦੁਤਿਯਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਜ੍ਝਾਨਿਕਾ વਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਾ વਾ। ਏવਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਮਗ੍ਗਾ ਝਾਨવਸੇਨ ਸਦਿਸਾ વਾ ਅਸਦਿਸਾ વਾ ਏਕਚ੍ਚਸਦਿਸਾ વਾ ਹੋਨ੍ਤਿ।
Jhānādīni pubbabhāgepi maggakkhaṇepi nānā, pubbabhāge samāpattivasena nānā, maggakkhaṇe nānāmaggavasena. Ekassa hi paṭhamamaggo paṭhamajjhāniko hoti, dutiyamaggādayopi paṭhamajjhānikā vā dutiyādīsu aññatarajjhānikā vā. Ekassa paṭhamamaggo dutiyādīnaṃ aññatarajjhāniko hoti, dutiyādayopi dutiyādīnaṃ aññatarajjhānikā vā paṭhamajjhānikā vā. Evaṃ cattāropi maggā jhānavasena sadisā vā asadisā vā ekaccasadisā vā honti.
ਅਯਂ ਪਨਸ੍ਸ વਿਸੇਸੋ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਯਮੇਨ ਹੋਤਿ। ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਯਮੇਨ ਹਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਲਾਭਿਨੋ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾ વੁਟ੍ਠਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮਗ੍ਗੋ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਿਕੋ, ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਿ ਛ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾ ।
Ayaṃ panassa viseso pādakajjhānaniyamena hoti. Pādakajjhānaniyamena hi paṭhamajjhānalābhino paṭhamajjhānā vuṭṭhāya vipassantassa uppannamaggo paṭhamajjhāniko hoti, maggaṅgabojjhaṅgāni panettha paripuṇṇāneva honti. Dutiyajjhānato vuṭṭhāya vipassantassa uppanno dutiyajjhāniko hoti, maggaṅgāni panettha satta honti. Tatiyajjhānato vuṭṭhāya vipassantassa uppanno tatiyajjhāniko, maggaṅgāni panettha satta, bojjhaṅgāni cha honti. Esa nayo catutthajjhānato paṭṭhāya yāva nevasaññānāsaññāyatanā .
ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ, ਨੋ ਲੋਕਿਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤ੍ਥ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਸੁ ਯਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਸੋ ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਤਂਝਾਨਿਕਾવਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਮੇવ ਨਿਯਮੇਤਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ਥੇਰਾ – ‘‘વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਨਿਯਮੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ । ਕੇਚਿ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਜ੍ਝਾਸਯੋ ਨਿਯਮੇਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਕੇਚਿ ‘‘વੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨੀવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਨਿਯਮੇਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ વਾਦવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ વੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨੀવਿਪਸ੍ਸਨਾਧਿਕਾਰੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ ਅਯਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਲੋਕਿਯੋ, ਅਪਰਭਾਗੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
Āruppe catukkapañcakajjhānaṃ uppajjati, tañca lokuttaraṃ, no lokiyanti vuttaṃ. Ettha kathanti? Etthāpi paṭhamajjhānādīsu yato vuṭṭhāya sotāpattimaggaṃ paṭilabhitvā arūpasamāpattiṃ bhāvetvā so āruppe uppanno, taṃjhānikāvassa tattha tayo maggā uppajjanti. Evaṃ pādakajjhānameva niyameti. Keci pana therā – ‘‘vipassanāya ārammaṇabhūtā khandhā niyamentī’’ti vadanti . Keci ‘‘puggalajjhāsayo niyametī’’ti vadanti. Keci ‘‘vuṭṭhānagāminīvipassanā niyametī’’ti vadanti. Tesaṃ vādavinicchayo visuddhimagge vuṭṭhānagāminīvipassanādhikāre vuttanayeneva veditabbo. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, sammāsamādhīti ayaṃ pubbabhāge lokiyo, aparabhāge lokuttaro sammāsamādhīti vuccati.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੮. વਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Vibhaṅgasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੮. વਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Vibhaṅgasuttavaṇṇanā
