Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
൧൦. വിഭങ്ഗസുത്തവണ്ണനാ
10. Vibhaṅgasuttavaṇṇanā
൮൩൨. ഛന്ദം ഉപ്പാദേത്വാതി ഭാവനാഛന്ദം ഉപ്പാദേത്വാ. ലീനാകാരോതി ഭാവനാചിത്തസ്സ ലയാപത്തി. കോസജ്ജേന വോകിണ്ണാപജ്ജനം വുത്തം.
832.Chandaṃ uppādetvāti bhāvanāchandaṃ uppādetvā. Līnākāroti bhāvanācittassa layāpatti. Kosajjena vokiṇṇāpajjanaṃ vuttaṃ.
ഏവം പസാദാഭാവേന ചിത്തസ്സ വിക്ഖേപാപത്തി, തത്ഥ പസാദുപ്പാദനേന യം സമ്പഹംസനം ഇച്ഛിതബ്ബം, തസ്സ ഉപ്പാദനാകാരം ദസ്സേതും വുത്തം ‘‘സോ ബുദ്ധധമ്മസങ്ഘഗുണേ ആവജ്ജേത്വാ’’തിആദി. വത്ഥുകാമേ ആരബ്ഭ വിക്ഖിത്തോ പുനപ്പുനം വിക്ഖിത്തോ ഹോതിയേവാതി വുത്തം ‘‘അനുവിക്ഖിത്തോ’’തി. ഉപ്പഥം പടിപന്നസ്സ ചിത്തസ്സ ദണ്ഡനട്ഠേന നിഗ്ഗണ്ഹനട്ഠേന സുത്താനി ഏവ ദണ്ഡോതി സുത്തദണ്ഡോ, തേന സുത്തദണ്ഡേന ചിത്തം തജ്ജേത്വാ. പഞ്ചകാമഗുണേ ആരബ്ഭ പവത്തോ ചിത്തവിക്ഖേപോ പുനപ്പുനം ഉപ്പജ്ജതേവാതി വുത്തം ‘‘അനുവിക്ഖിത്തോ അനുവിസടോ’’തി.
Evaṃ pasādābhāvena cittassa vikkhepāpatti, tattha pasāduppādanena yaṃ sampahaṃsanaṃ icchitabbaṃ, tassa uppādanākāraṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘so buddhadhammasaṅghaguṇe āvajjetvā’’tiādi. Vatthukāme ārabbha vikkhitto punappunaṃ vikkhitto hotiyevāti vuttaṃ ‘‘anuvikkhitto’’ti. Uppathaṃ paṭipannassa cittassa daṇḍanaṭṭhena niggaṇhanaṭṭhena suttāni eva daṇḍoti suttadaṇḍo, tena suttadaṇḍena cittaṃ tajjetvā. Pañcakāmaguṇe ārabbha pavatto cittavikkhepo punappunaṃ uppajjatevāti vuttaṃ ‘‘anuvikkhitto anuvisaṭo’’ti.
പുരേപച്ഛാഭാവോ കമ്മട്ഠാനസ്സ മനസികാരവസേന ഉഗ്ഗഹവസേന വാതി തദുഭയം ദസ്സേതും ‘‘കഥ’’ന്തിആദി വുത്തം. അതിലീനാദീസു ചതൂസു ഠാനേസൂതി അതിലീനാതിപഗ്ഗഹിതസംഖിത്തഅനുവിക്ഖിത്തസഞ്ഞിതേസു ചതൂസു ഠാനേസു. തത്ഥ ഭാവനം അനജ്ഝോഗാഹേത്വാവ സങ്കോചോ അതിലീനതാ, അജ്ഝോഗാഹേത്വാ അന്തോ സങ്കോചോ സംഖിത്തതാ, അന്തോസങ്ഖേപോ അതിപഗ്ഗഹിതതാ, അച്ചാരദ്ധവീരിയതാ അനുവിക്ഖിത്തതാ. ബഹിദ്ധാ വിസമവിതക്കാനുഭാവനം ആപജ്ജന്തോ ദ്വത്തിംസാകാരവസേന അട്ഠികസഞ്ഞാവസേന വാ ഗഹേതബ്ബന്തി ആഹ – ‘‘സരീരവസേന വേദിതബ്ബ’’ന്തി. തേനാഹ ‘‘ഉദ്ധം പാദതലാ’’തിആദി (ദീ॰ നി॰ ൨.൩൭൭; മ॰ നി॰ ൧.൧൧൦).
Purepacchābhāvo kammaṭṭhānassa manasikāravasena uggahavasena vāti tadubhayaṃ dassetuṃ ‘‘katha’’ntiādi vuttaṃ. Atilīnādīsu catūsu ṭhānesūti atilīnātipaggahitasaṃkhittaanuvikkhittasaññitesu catūsu ṭhānesu. Tattha bhāvanaṃ anajjhogāhetvāva saṅkoco atilīnatā, ajjhogāhetvā anto saṅkoco saṃkhittatā, antosaṅkhepo atipaggahitatā, accāraddhavīriyatā anuvikkhittatā. Bahiddhā visamavitakkānubhāvanaṃ āpajjanto dvattiṃsākāravasena aṭṭhikasaññāvasena vā gahetabbanti āha – ‘‘sarīravasena veditabba’’nti. Tenāha ‘‘uddhaṃ pādatalā’’tiādi (dī. ni. 2.377; ma. ni. 1.110).
അഞ്ഞമഞ്ഞം അസങ്കരതോ ആകിരീയന്തി പകാരതോ ഠപീയന്തീതി ആകാരാ, ഭാഗാതി ആഹ – ‘‘യേഹി ആകാരേഹീതി യേഹി കോട്ഠാസേഹീ’’തി. ലിങ്ഗീയതി സല്ലക്ഖീയതീതി ലിങ്ഗം, സണ്ഠാനം. നിമീയതി നിദ്ധാരേത്വാ പരിച്ഛിന്ദീയതീതി നിമിത്തം, ഉപട്ഠാനം. യോ ഭിക്ഖൂതിആദി ആലോകസഞ്ഞം യോ ഉഗ്ഗണ്ഹാതി, തം ദസ്സനം. അങ്ഗണേതി വിവടങ്ഗണേ. ആലോകസഞ്ഞം മനസികരോതി രത്തിയം. വീരിയാദീസുപീതി യഥാ ‘‘ഇധ ഭിക്ഖു ഛന്ദം ഉപ്പാദേത്വാ’’തി ഛന്ദേ വിത്ഥാരനയോ വുത്തോ, വീരിയാദീസുപി ഏസോ ഏവ വിത്ഥാരനയോ യോജേതബ്ബോ.
Aññamaññaṃ asaṅkarato ākirīyanti pakārato ṭhapīyantīti ākārā, bhāgāti āha – ‘‘yehi ākārehīti yehi koṭṭhāsehī’’ti. Liṅgīyati sallakkhīyatīti liṅgaṃ, saṇṭhānaṃ. Nimīyati niddhāretvā paricchindīyatīti nimittaṃ, upaṭṭhānaṃ. Yo bhikkhūtiādi ālokasaññaṃ yo uggaṇhāti, taṃ dassanaṃ. Aṅgaṇeti vivaṭaṅgaṇe. Ālokasaññaṃ manasikaroti rattiyaṃ. Vīriyādīsupīti yathā ‘‘idha bhikkhu chandaṃ uppādetvā’’ti chande vitthāranayo vutto, vīriyādīsupi eso eva vitthāranayo yojetabbo.
പാസാദകമ്പനവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Pāsādakampanavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya / ൧൦. വിഭങ്ഗസുത്തം • 10. Vibhaṅgasuttaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ൧൦. വിഭങ്ഗസുത്തവണ്ണനാ • 10. Vibhaṅgasuttavaṇṇanā