Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਨੇਤ੍ਤਿવਿਭਾવਿਨੀ • Nettivibhāvinī

    ੮. વਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤવਿਭਾવਨਾ

    8. Vibhattihārasampātavibhāvanā

    ੭੦. ਯੇਨ ਯੇਨ ਆવਟ੍ਟਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੇਨ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ ਆવਟ੍ਟੇਤਬ੍ਬਾ, ਸੋ ਆવਟ੍ਟਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ, ‘‘ਕਤਮੋ વਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ વਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ વਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ ਨਾਮਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ।

    70. Yena yena āvaṭṭahārasampātena suttatthā āvaṭṭetabbā, so āvaṭṭahārasampāto paripuṇṇo, ‘‘katamo vibhattihārasampāto’’ti pucchitabbattā ‘‘tattha katamo vibhattihārasampāto’’tiādi vuttaṃ. Tattha katamo saṃvaṇṇanāviseso vibhattihārasampāto nāmāti pucchati.

    ‘‘ਕਤਮੇ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ ਕਤ੍ਥ વਿਭਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਰਕ੍ਖਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਾ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ…ਪੇ॰… ਗੋਚਰੋ’’ਤਿ ਗਾਥਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਤਿਸ੍ਸਂ ਗਾਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤੋ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਧਮ੍ਮੋ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਤਿਸਂવਰੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬੋ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋ, ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬੋ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋ।

    ‘‘Katame suttatthā kattha vibhattā’’ti pucchitabbattā ‘‘tasmā rakkhitacittassā’’tiādi vuttaṃ. Yā ‘‘tasmā…pe… gocaro’’ti gāthā vuttā, tissaṃ gāthāyaṃ vutto kusalapakkho dhammo kusalapakkhena dhammena satisaṃvaro dhammo niddisitabbo vibhajitabbo, akusalapakkhena dhammena niddisitabbo vibhajitabbo.

    ਕਥਂ? ‘‘ਰਕ੍ਖਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨ વੁਤ੍ਤੋ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਸਤਿਸਂવਰੋ ਧਮ੍ਮੋ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਦ੍વਾਰਸਂવਰੋ…ਪੇ॰… ਮਨੋਦ੍વਾਰਸਂવਰੋ’’ਤਿ ਛਬ੍ਬਿਧੇਨ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬੋ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋ। ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ ਪਦੇਨ વੁਤ੍ਤੋ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਧਮ੍ਮੋ ‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦ-ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅવਿਹਿਂਸਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ ਤਿવਿਧੇਨ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋ। ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿ ਪਦੇਨ વੁਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਜਾਤਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੇ ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੇ ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾਯ ਞਾਣਂ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੇ ਞਾਣਂ, ਅਪਰਨ੍ਤੇ ਞਾਣਂ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੇ ਞਾਣਂ, ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੧੦੬੩) ਅਟ੍ਠવਿਧੇਨ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬਾ। ‘‘ਞਤ੍વਾਨ ਉਦਯਬ੍ਬਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ਪਞ੍ਞਾਸવਿਧੇਨ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣੇਨ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾਭਿਭੂ’’ਤਿ ਪਦੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾਭਿਭવਨਂ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ‘‘ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਾਭਿਭવਨਂ ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਾਭਿਭવਨਂ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਾਭਿਭવਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਾਭਿਭવਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਨ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬਂ।

    Kathaṃ? ‘‘Rakkhitacittassā’’ti padena vutto kusalapakkho satisaṃvaro dhammo ‘‘cakkhudvārasaṃvaro…pe… manodvārasaṃvaro’’ti chabbidhena kusalapakkhena dhammena niddisitabbo vibhajitabbo. ‘‘Sammāsaṅkappo’’ti padena vutto kusalapakkho sammāsaṅkappo dhammo ‘‘nekkhammasaṅkappo abyāpāda-saṅkappo avihiṃsāsaṅkappo’’ti tividhena kusalapakkhena dhammena vibhajitabbo. ‘‘Sammādiṭṭhipurekkhāro’’ti padena vuttā kusalapakkhā dhammajāti ‘‘dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminipaṭipadāya ñāṇaṃ, pubbante ñāṇaṃ, aparante ñāṇaṃ, pubbantāparante ñāṇaṃ, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu ñāṇa’’nti (dha. sa. 1063) aṭṭhavidhena kusalapakkhena dhammena vibhajitabbā. ‘‘Ñatvāna udayabbaya’’nti padena vuttaṃ kusalapakkhaudayabbayañāṇaṃ dhammajātaṃ paññāsavidhena udayabbayañāṇena kusalapakkhena vibhajitabbaṃ. ‘‘Thinamiddhābhibhū’’ti padena vuttaṃ thinamiddhābhibhavanaṃ kusalapakkhaṃ dhammajātaṃ ‘‘sotāpattimaggābhibhavanaṃ sakadāgāmimaggābhibhavanaṃ anāgāmimaggābhibhavanaṃ arahattamaggābhibhavana’’nti catubbidhena kusalapakkhena vibhajitabbaṃ.

    ਸਤਿਸਂવਰੋ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ‘‘ਲੋਕਿਯੋ ਸਤਿਸਂવਰੋ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਸਤਿਸਂવਰੋ’’ਤਿ ਦੁਬ੍ਬਿਧੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋਤਿ। ਲੋਕਿਯੋ ਸਤਿਸਂવਰੋ ਕਾਮਾવਚਰੋવਾਤਿ ਏਕવਿਧੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋ। ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਸਤਿਸਂવਰੋ ‘‘ਦਸ੍ਸਨਭੂਮਿ, ਭਾવਨਾਭੂਮੀ’’ਤਿ ਦੁਬ੍ਬਿਧੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਾਮਾવਚਰੋ ਸਤਿਸਂવਰੋ ‘‘ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਸਂવਰੋ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਸਂવਰੋ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਸਂવਰੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਸਂવਰੋ’’ਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋ। ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਸਤਿਸਂવਰੋਪਿ ਤਥਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋਪਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰવਸੇਨ ਦੁਬ੍ਬਿਧਾਦਿਭੇਦੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬਾ। ਪਦਟ੍ਠਾਨੇਨਪਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬਾ।

    Satisaṃvaro kusalapakkho ‘‘lokiyo satisaṃvaro, lokuttaro satisaṃvaro’’ti dubbidhena vibhajitabboti. Lokiyo satisaṃvaro kāmāvacarovāti ekavidhena vibhajitabbo. Lokuttarā satisaṃvaro ‘‘dassanabhūmi, bhāvanābhūmī’’ti dubbidhena vibhajitabbo. Kāmāvacaro satisaṃvaro ‘‘kāyānupassanāsatisaṃvaro vedanānupassanāsatisaṃvaro cittānupassanāsatisaṃvaro dhammānupassanāsatisaṃvaro’’ti catubbidhena vibhajitabbo. Lokuttaro satisaṃvaropi tathā catubbidhena vibhajitabbo. Sammāsaṅkappasammādiṭṭhiyopi lokiyalokuttaravasena dubbidhādibhedena vibhajitabbā. Padaṭṭhānenapi padaṭṭhānahārasampāte vuttanayena vibhajitabbā.

    ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇਨ ‘‘ਅਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨ વੁਤ੍ਤੋ ਅਸਂવਰੋ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਅਸਂવਰੋ …ਪੇ॰… ਕਾਯਅਸਂવਰੋ, ਚੋਪਨਕਾਯਅਸਂવਰੋ, વਾਚਾਅਸਂવਰੋ, ਮਨੋਅਸਂવਰੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠવਿਧੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋ। ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਹਤੇਨਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਗਹਿਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ‘‘ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕੋ વਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕੋ’’ਤਿ ਤਿવਿਧੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋ। ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿ ਪਦੇਨ વੁਤ੍ਤਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ॰…ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠવਿਧੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬਾ, ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿવਿਧੇਨਪਿ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬਾ। ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਪਞ੍ਚવਿਧੇਨ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕવਿਧੇਨ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬਂ।

    Akusalapakkhena ‘‘arakkhitena cittenā’’ti padena vutto asaṃvaro ‘‘cakkhuasaṃvaro …pe… kāyaasaṃvaro, copanakāyaasaṃvaro, vācāasaṃvaro, manoasaṃvaro’’ti aṭṭhavidhena vibhajitabbo. ‘‘Micchādiṭṭhihatenā’’ti padena gahito micchāsaṅkappo ‘‘kāmavitakko byāpādavitakko vihiṃsāvitakko’’ti tividhena vibhajitabbo. ‘‘Micchādiṭṭhī’’ti padena vuttā micchādiṭṭhi ‘‘dukkhe aññāṇaṃ…pe…idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇa’’nti aṭṭhavidhena vibhajitabbā, dvāsaṭṭhidiṭṭhividhenapi vibhajitabbā. Thinamiddhaṃ pañcavidhena sasaṅkhārikavidhena vibhajitabbaṃ.

    ‘‘ਏਤ੍ਤਕੋવ વਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ વਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯੇਨ ਯੇਨ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸਭੂਤੇਨ વਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੇਨ ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਦੇਸਤ੍ਥਾ વਿਭਤ੍ਤਾ, ਸੋ ਸੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸਭੂਤੋ વਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਯਥਾਰਹ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍વਾ ਯੁਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ।

    ‘‘Ettakova vibhattihārasampāto paripuṇṇo’’ti vattabbattā ‘‘niyutto vibhattihārasampāto’’ti vuttaṃ. Yena yena saṃvaṇṇanāvisesabhūtena vibhattihārasampātena suttappadesatthā vibhattā, so so saṃvaṇṇanāvisesabhūto vibhattihārasampāto niyuttoti yathāraha niddhāretvā yujjitabboti attho gahetabboti.

    ਇਤਿ વਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੇ ਸਤ੍ਤਿਬਲਾਨੁਰੂਪਾ ਰਚਿਤਾ

    Iti vibhattihārasampāte sattibalānurūpā racitā

    વਿਭਾવਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Vibhāvanā niṭṭhitā.

    ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਪਨ…ਪੇ॰… ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ।

    Paṇḍitehi pana…pe… gahetabboti.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਪਾਲ਼ਿ • Nettippakaraṇapāḷi / ੮. વਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ • 8. Vibhattihārasampāto

    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ੮. વਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Vibhattihārasampātavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact