| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / नेत्तिप्पकरणपाळि • Nettippakaraṇapāḷi |
८. विभत्तिहारविभङ्गो
8. Vibhattihāravibhaṅgo
३३. तत्थ कतमो विभत्तिहारो? ‘‘धम्मञ्च पदट्ठानं भूमिञ्चा’’ति।
33. Tattha katamo vibhattihāro? ‘‘Dhammañca padaṭṭhānaṃ bhūmiñcā’’ti.
द्वे सुत्तानि वासनाभागियञ्च निब्बेधभागियञ्च। द्वे पटिपदा पुञ्ञभागिया च फलभागिया च। द्वे सीलानि संवरसीलञ्च पहानसीलञ्च, तत्थ भगवा वासनाभागियं सुत्तं पुञ्ञभागियाय पटिपदाय देसयति, सो संवरसीले ठितो तेन ब्रह्मचरियेन ब्रह्मचारी भवति, तत्थ भगवा निब्बेधभागियं सुत्तं फलभागियाय पटिपदाय देसयति, सो पहानसीले ठितो तेन ब्रह्मचरियेन ब्रह्मचारी भवति।
Dve suttāni vāsanābhāgiyañca nibbedhabhāgiyañca. Dve paṭipadā puññabhāgiyā ca phalabhāgiyā ca. Dve sīlāni saṃvarasīlañca pahānasīlañca, tattha bhagavā vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ puññabhāgiyāya paṭipadāya desayati, so saṃvarasīle ṭhito tena brahmacariyena brahmacārī bhavati, tattha bhagavā nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ phalabhāgiyāya paṭipadāya desayati, so pahānasīle ṭhito tena brahmacariyena brahmacārī bhavati.
तत्थ कतमं वासनाभागियं सुत्तं? वासनाभागियं नाम सुत्तं दानकथा सीलकथा सग्गकथा कामानं आदीनवो नेक्खम्मे आनिसंसोति।
Tattha katamaṃ vāsanābhāgiyaṃ suttaṃ? Vāsanābhāgiyaṃ nāma suttaṃ dānakathā sīlakathā saggakathā kāmānaṃ ādīnavo nekkhamme ānisaṃsoti.
तत्थ कतमं निब्बेधभागियं सुत्तं? निब्बेधभागियं नाम सुत्तं या चतुसच्चप्पकासना, वासनाभागिये सुत्ते नत्थि पजानना, नत्थि मग्गो, नत्थि फलं। निब्बेधभागिये सुत्ते अत्थि पजानना, अत्थि मग्गो, अत्थि फलं। इमानि चत्तारि सुत्तानि। इमेसं चतुन्नं सुत्तानं देसनाय फलेन सीलेन ब्रह्मचरियेन सब्बतो विचयेन हारेन विचिनित्वा युत्तिहारेन योजयितब्बा यावतिका ञाणस्स भूमि।
Tattha katamaṃ nibbedhabhāgiyaṃ suttaṃ? Nibbedhabhāgiyaṃ nāma suttaṃ yā catusaccappakāsanā, vāsanābhāgiye sutte natthi pajānanā, natthi maggo, natthi phalaṃ. Nibbedhabhāgiye sutte atthi pajānanā, atthi maggo, atthi phalaṃ. Imāni cattāri suttāni. Imesaṃ catunnaṃ suttānaṃ desanāya phalena sīlena brahmacariyena sabbato vicayena hārena vicinitvā yuttihārena yojayitabbā yāvatikā ñāṇassa bhūmi.
३४. तत्थ कतमे धम्मा साधारणा? द्वे धम्मा साधारणा नामसाधारणा वत्थुसाधारणा च। यं वा पन किञ्चि अञ्ञम्पि एवं जातियं, मिच्छत्तनियतानं सत्तानं अनियतानञ्च सत्तानं दस्सनप्पहातब्बा किलेसा साधारणा, पुथुज्जनस्स सोतापन्नस्स च कामरागब्यापादा साधारणा, पुथुज्जनस्स अनागामिस्स च उद्धंभागिया संयोजना साधारणा, यं किञ्चि अरियसावको लोकियं समापत्तिं समापज्जति, सब्बा सा अवीतरागेहि 1 साधारणा, साधारणा हि धम्मा एवं अञ्ञमञ्ञं परं परं सकं सकं विसयं नातिवत्तन्ति। योपि इमेहि धम्मेहि समन्नागतो न सो तं धम्मं उपातिवत्तति। इमे धम्मा साधारणा।
34. Tattha katame dhammā sādhāraṇā? Dve dhammā sādhāraṇā nāmasādhāraṇā vatthusādhāraṇā ca. Yaṃ vā pana kiñci aññampi evaṃ jātiyaṃ, micchattaniyatānaṃ sattānaṃ aniyatānañca sattānaṃ dassanappahātabbā kilesā sādhāraṇā, puthujjanassa sotāpannassa ca kāmarāgabyāpādā sādhāraṇā, puthujjanassa anāgāmissa ca uddhaṃbhāgiyā saṃyojanā sādhāraṇā, yaṃ kiñci ariyasāvako lokiyaṃ samāpattiṃ samāpajjati, sabbā sā avītarāgehi 2 sādhāraṇā, sādhāraṇā hi dhammā evaṃ aññamaññaṃ paraṃ paraṃ sakaṃ sakaṃ visayaṃ nātivattanti. Yopi imehi dhammehi samannāgato na so taṃ dhammaṃ upātivattati. Ime dhammā sādhāraṇā.
तत्थ कतमे धम्मा असाधारणा? याव देसनं उपादाय गवेसितब्बा सेक्खासेक्खा भब्बाभब्बाति, अट्ठमकस्स सोतापन्नस्स च कामरागब्यापादा साधारणा धम्मता असाधारणा, अट्ठमकस्स अनागामिस्स च उद्धम्भागिया संयोजना साधारणा धम्मता असाधारणा। सब्बेसं सेक्खानं नामं साधारणं धम्मता असाधारणा। सब्बेसं पटिपन्नकानं नामं साधारणं धम्मता असाधारणा। सब्बेसं सेक्खानं सेक्खसीलं साधारणं धम्मता असाधारणा। एवं विसेसानुपस्सिना हीनुक्कट्ठमज्झिमं उपादाय गवेसितब्बं।
Tattha katame dhammā asādhāraṇā? Yāva desanaṃ upādāya gavesitabbā sekkhāsekkhā bhabbābhabbāti, aṭṭhamakassa sotāpannassa ca kāmarāgabyāpādā sādhāraṇā dhammatā asādhāraṇā, aṭṭhamakassa anāgāmissa ca uddhambhāgiyā saṃyojanā sādhāraṇā dhammatā asādhāraṇā. Sabbesaṃ sekkhānaṃ nāmaṃ sādhāraṇaṃ dhammatā asādhāraṇā. Sabbesaṃ paṭipannakānaṃ nāmaṃ sādhāraṇaṃ dhammatā asādhāraṇā. Sabbesaṃ sekkhānaṃ sekkhasīlaṃ sādhāraṇaṃ dhammatā asādhāraṇā. Evaṃ visesānupassinā hīnukkaṭṭhamajjhimaṃ upādāya gavesitabbaṃ.
दस्सनभूमि नियामावक्कन्तिया पदट्ठानं, भावनाभूमि उत्तरिकानं फलानं पत्तिया पदट्ठानं, दुक्खा पटिपदा दन्धाभिञ्ञा समथस्स पदट्ठानं, सुखा पटिपदा खिप्पाभिञ्ञा विपस्सनाय पदट्ठानं, दानमयं पुञ्ञकिरियवत्थु परतो घोसस्स साधारणं पदट्ठानं, सीलमयं पुञ्ञकिरियवत्थु चिन्तामयिया पञ्ञाय साधारणं पदट्ठानं, भावनामयं पुञ्ञकिरियवत्थु भावनामयिया पञ्ञाय साधारणं पदट्ठानं। दानमयं पुञ्ञकिरियवत्थु परतो च घोसस्स सुतमयिया च पञ्ञाय साधारणं पदट्ठानं सीलमयं पुञ्ञकिरियवत्थु चिन्तामयिया च पञ्ञाय योनिसो च मनसिकारस्स साधारणं पदट्ठानं, भावनामयं पुञ्ञकिरियवत्थु भावनामयिया च पञ्ञाय सम्मादिट्ठिया च साधारणं पदट्ठानं। पतिरूपदेसवासो विवेकस्स च समाधिस्स च साधारणं पदट्ठानं, सप्पुरिसूपनिस्सयो तिण्णञ्च अवेच्चप्पसादानं समथस्स च साधारणं पदट्ठानं, अत्तसम्मापणिधानं हिरिया च विपस्सनाय च साधारणं पदट्ठानं, अकुसलपरिच्चागो कुसलवीमंसाय च समाधिन्द्रियस्स च साधारणं पदट्ठानं, धम्मस्वाक्खातता कुसलमूलरोपनाय च फलसमापत्तिया च साधारणं पदट्ठानं, सङ्घसुप्पटिपन्नता सङ्घसुट्ठुताय साधारणं पदट्ठानं, सत्थुसम्पदा अप्पसन्नानञ्च पसादाय पसन्नानञ्च भिय्योभावाय साधारणं पदट्ठानं, अप्पटिहतपातिमोक्खता दुम्मङ्कूनञ्च पुग्गलानं निग्गहाय पेसलानञ्च पुग्गलानं फासुविहाराय साधारणं पदट्ठानं। तेनाह आयस्मा महाकच्चायनो ‘‘धम्मञ्च पदट्ठान’’न्ति।
Dassanabhūmi niyāmāvakkantiyā padaṭṭhānaṃ, bhāvanābhūmi uttarikānaṃ phalānaṃ pattiyā padaṭṭhānaṃ, dukkhā paṭipadā dandhābhiññā samathassa padaṭṭhānaṃ, sukhā paṭipadā khippābhiññā vipassanāya padaṭṭhānaṃ, dānamayaṃ puññakiriyavatthu parato ghosassa sādhāraṇaṃ padaṭṭhānaṃ, sīlamayaṃ puññakiriyavatthu cintāmayiyā paññāya sādhāraṇaṃ padaṭṭhānaṃ, bhāvanāmayaṃ puññakiriyavatthu bhāvanāmayiyā paññāya sādhāraṇaṃ padaṭṭhānaṃ. Dānamayaṃ puññakiriyavatthu parato ca ghosassa sutamayiyā ca paññāya sādhāraṇaṃ padaṭṭhānaṃ sīlamayaṃ puññakiriyavatthu cintāmayiyā ca paññāya yoniso ca manasikārassa sādhāraṇaṃ padaṭṭhānaṃ, bhāvanāmayaṃ puññakiriyavatthu bhāvanāmayiyā ca paññāya sammādiṭṭhiyā ca sādhāraṇaṃ padaṭṭhānaṃ. Patirūpadesavāso vivekassa ca samādhissa ca sādhāraṇaṃ padaṭṭhānaṃ, sappurisūpanissayo tiṇṇañca aveccappasādānaṃ samathassa ca sādhāraṇaṃ padaṭṭhānaṃ, attasammāpaṇidhānaṃ hiriyā ca vipassanāya ca sādhāraṇaṃ padaṭṭhānaṃ, akusalapariccāgo kusalavīmaṃsāya ca samādhindriyassa ca sādhāraṇaṃ padaṭṭhānaṃ, dhammasvākkhātatā kusalamūlaropanāya ca phalasamāpattiyā ca sādhāraṇaṃ padaṭṭhānaṃ, saṅghasuppaṭipannatā saṅghasuṭṭhutāya sādhāraṇaṃ padaṭṭhānaṃ, satthusampadā appasannānañca pasādāya pasannānañca bhiyyobhāvāya sādhāraṇaṃ padaṭṭhānaṃ, appaṭihatapātimokkhatā dummaṅkūnañca puggalānaṃ niggahāya pesalānañca puggalānaṃ phāsuvihārāya sādhāraṇaṃ padaṭṭhānaṃ. Tenāha āyasmā mahākaccāyano ‘‘dhammañca padaṭṭhāna’’nti.
नियुत्तो विभत्ति हारो।
Niyutto vibhatti hāro.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / नेत्तिप्पकरण-अट्ठकथा • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ८. विभत्तिहारविभङ्गवण्णना • 8. Vibhattihāravibhaṅgavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / खुद्दकनिकाय (टीका) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / नेत्तिप्पकरण-टीका • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ८. विभत्तिहारविभङ्गवण्णना • 8. Vibhattihāravibhaṅgavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / खुद्दकनिकाय (टीका) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / नेत्तिविभाविनी • Nettivibhāvinī / ८. विभत्तिहारविभङ्गविभावना • 8. Vibhattihāravibhaṅgavibhāvanā
