Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဇာတကပာဠိ • Jātakapāḷi

    ၅၄၆. ဝိဓုရဇာတကံ (၉)

    546. Vidhurajātakaṃ (9)

    ဒောဟဠကဏ္ဍံ

    Dohaḷakaṇḍaṃ

    ၁၃၄၆.

    1346.

    ‘‘ပဏ္ဍု ကိသိယာသိ ဒုဗ္ဗလာ၊ ဝဏ္ဏရူပံ 1 နတဝေဒိသံ ပုရေ။

    ‘‘Paṇḍu kisiyāsi dubbalā, vaṇṇarūpaṃ 2 natavedisaṃ pure;

    ဝိမလေ အက္ခာဟိ ပုစ္ဆိတာ၊ ကီဒိသီ တုယ္ဟံ သရီရဝေဒနာ’’။

    Vimale akkhāhi pucchitā, kīdisī tuyhaṃ sarīravedanā’’.

    ၁၃၄၇.

    1347.

    ‘‘ဓမ္မော မနုဇေသု မာတီနံ 3၊ ဒောဟဠော နာမ ဇနိန္ဒ ဝုစ္စတိ။

    ‘‘Dhammo manujesu mātīnaṃ 4, dohaḷo nāma janinda vuccati;

    ဓမ္မာဟတံ နာဂကုဉ္ဇရ၊ ဝိဓုရသ္သ ဟဒယာဘိပတ္ထယေ’’။

    Dhammāhataṃ nāgakuñjara, vidhurassa hadayābhipatthaye’’.

    ၁၃၄၈.

    1348.

    ‘‘စန္ဒံ ခော တ္ဝံ ဒောဟဠာယသိ၊ သူရိယံ ဝာ အထ ဝာပိ မာလုတံ။

    ‘‘Candaṃ kho tvaṃ dohaḷāyasi, sūriyaṃ vā atha vāpi mālutaṃ;

    ဒုလ္လဘဉ္ဟိ 5 ဝိဓုရသ္သ ဒသ္သနံ 6၊ ကော ဝိဓုရမိဓ မာနယိသ္သတိ’’။

    Dullabhañhi 7 vidhurassa dassanaṃ 8, ko vidhuramidha mānayissati’’.

    ၁၃၄၉.

    1349.

    ‘‘ကိန္နု တာတ တုဝံ ပဇ္ဈာယသိ၊ ပဒုမံ ဟတ္ထဂတံဝ တေ မုခံ။

    ‘‘Kinnu tāta tuvaṃ pajjhāyasi, padumaṃ hatthagataṃva te mukhaṃ;

    ကိန္နု ဒုမ္မနရူပောသိ ဣသ္သရ၊ မာ တ္ဝံ သောစိ အမိတ္တတာပန’’။

    Kinnu dummanarūposi issara, mā tvaṃ soci amittatāpana’’.

    ၁၃၅၀.

    1350.

    ‘‘မာတာ ဟိ တဝ ဣရန္ဓတိ 9၊ ဝိဓုရသ္သ ဟဒယံ ဓနိယတိ။

    ‘‘Mātā hi tava irandhati 10, vidhurassa hadayaṃ dhaniyati;

    ဒုလ္လဘဉ္ဟိ ဝိဓုရသ္သ ဒသ္သနံ၊ ကော ဝိဓုရမိဓ မာနယိသ္သတိ’’။

    Dullabhañhi vidhurassa dassanaṃ, ko vidhuramidha mānayissati’’.

    ၁၃၅၁.

    1351.

    ‘‘တသ္သ ဘတ္တုပရိယေသနံ 11 စရ၊ ယော ဝိဓုရမိဓ မာနယိသ္သတိ’’။

    ‘‘Tassa bhattupariyesanaṃ 12 cara, yo vidhuramidha mānayissati’’;

    ‘‘ပိတုနော စ သာ သုတ္ဝာန ဝာက္ယံ၊ ရတ္တိံ နိက္ခမ္မ အဝသ္သုတိံ စရိ’’။

    ‘‘Pituno ca sā sutvāna vākyaṃ, rattiṃ nikkhamma avassutiṃ cari’’.

    ၁၃၅၂.

    1352.

    ‘‘ကေ ဂန္ဓဗ္ဗေ ရက္ခသေ စ နာဂေ၊ ကေ ကိမ္ပုရိသေ စာပိ မာနုသေ။

    ‘‘Ke gandhabbe rakkhase ca nāge, ke kimpurise cāpi mānuse;

    ကေ ပဏ္ဍိတေ သဗ္ဗကာမဒဒေ 13၊ ဒီဃရတ္တံ ဘတ္တာ မေ ဘဝိသ္သတိ’’။

    Ke paṇḍite sabbakāmadade 14, dīgharattaṃ bhattā me bhavissati’’.

    ၁၃၅၃.

    1353.

    ‘‘အသ္သာသ ဟေသ္သာမိ တေ ပတိ၊ ဘတ္တာ တေ ဟေသ္သာမိ အနိန္ဒလောစနေ။

    ‘‘Assāsa hessāmi te pati, bhattā te hessāmi anindalocane;

    ပညာ ဟိ မမံ တထာဝိဓာ၊ အသ္သာသ ဟေသ္သသိ ဘရိယာ မမ။

    Paññā hi mamaṃ tathāvidhā, assāsa hessasi bhariyā mama.

    ၁၃၅၄.

    1354.

    ‘‘အဝစာသိ ပုဏ္ဏကံ ဣရန္ဓတီ 15၊ ပုဗ္ဗပထာနုဂတေန စေတသာ။

    ‘‘Avacāsi puṇṇakaṃ irandhatī 16, pubbapathānugatena cetasā;

    ဧဟိ ဂစ္ဆာမ ပိတု မမန္တိကေ 17၊ ဧသောဝ တေ ဧတမတ္ထံ ပဝက္ခတိ။

    Ehi gacchāma pitu mamantike 18, esova te etamatthaṃ pavakkhati.

    ၁၃၅၅.

    1355.

    ‘‘အလင္ကတာ သုဝသနာ၊ မာလိနီ စန္ဒနုသ္သဒာ။

    ‘‘Alaṅkatā suvasanā, mālinī candanussadā;

    ယက္ခံ ဟတ္ထေ ဂဟေတ္ဝာန၊ ပိတုသန္တိကုပာဂမိ’’။

    Yakkhaṃ hatthe gahetvāna, pitusantikupāgami’’.

    ၁၃၅၆.

    1356.

    ‘‘နာဂဝရ ဝစော သုဏောဟိ မေ၊ ပတိရူပံ ပဋိပဇ္ဇ သုင္ကိယံ။

    ‘‘Nāgavara vaco suṇohi me, patirūpaṃ paṭipajja suṅkiyaṃ;

    ပတ္ထေမိ အဟံ ဣရန္ဓတိံ၊ တာယ သမင္ဂိံ ကရောဟိ မံ တုဝံ။

    Patthemi ahaṃ irandhatiṃ, tāya samaṅgiṃ karohi maṃ tuvaṃ.

    ၁၃၅၇.

    1357.

    ‘‘သတံ ဟတ္ထီ သတံ အသ္သာ၊ သတံ အသ္သတရီရထာ။

    ‘‘Sataṃ hatthī sataṃ assā, sataṃ assatarīrathā;

    သတံ ဝလဘိယော ပုဏ္ဏာ၊ နာနာရတ္နသ္သ ကေဝလာ။

    Sataṃ valabhiyo puṇṇā, nānāratnassa kevalā;

    တေ နာဂ ပဋိပဇ္ဇသ္သု၊ ဓီတရံ ဒေဟိရန္ဓတိံ’’။

    Te nāga paṭipajjassu, dhītaraṃ dehirandhatiṃ’’.

    ၁၃၅၈.

    1358.

    ‘‘ယာဝ အာမန္တယေ ဉာတီ၊ မိတ္တေ စ သုဟဒဇ္ဇနေ 19

    ‘‘Yāva āmantaye ñātī, mitte ca suhadajjane 20;

    အနာမန္တ ကတံ ကမ္မံ၊ တံ ပစ္ဆာ အနုတပ္ပတိ’’။

    Anāmanta kataṃ kammaṃ, taṃ pacchā anutappati’’.

    ၁၃၅၉.

    1359.

    တတော သော ဝရုဏော နာဂော၊ ပဝိသိတ္ဝာ နိဝေသနံ။

    Tato so varuṇo nāgo, pavisitvā nivesanaṃ;

    ဘရိယံ အာမန္တယိတ္ဝာန၊ ဣဒံ ဝစနမဗ္ရဝိ။

    Bhariyaṃ āmantayitvāna, idaṃ vacanamabravi.

    ၁၃၆၀.

    1360.

    ‘‘အယံ သော ပုဏ္ဏကော ယက္ခော၊ ယာစတီ မံ ဣရန္ဓတိံ။

    ‘‘Ayaṃ so puṇṇako yakkho, yācatī maṃ irandhatiṃ;

    ဗဟုနာ ဝိတ္တလာဘေန၊ တသ္သ ဒေမ ပိယံ မမံ’’။

    Bahunā vittalābhena, tassa dema piyaṃ mamaṃ’’.

    ၁၃၆၁.

    1361.

    ‘‘န ဓနေန န ဝိတ္တေန၊ လဗ္ဘာ အမ္ဟံ ဣရန္ဓတီ။

    ‘‘Na dhanena na vittena, labbhā amhaṃ irandhatī;

    သစေ စ ခော ဟဒယံ ပဏ္ဍိတသ္သ၊ ဓမ္မေန လဒ္ဓာ ဣဓ မာဟရေယ္ယ။

    Sace ca kho hadayaṃ paṇḍitassa, dhammena laddhā idha māhareyya;

    ဧတေန ဝိတ္တေန ကုမာရိ လဗ္ဘာ၊ နာညံ ဓနံ ဥတ္တရိ ပတ္ထယာမ’’။

    Etena vittena kumāri labbhā, nāññaṃ dhanaṃ uttari patthayāma’’.

    ၁၃၆၂.

    1362.

    တတော သော ဝရုဏော နာဂော၊ နိက္ခမိတ္ဝာ နိဝေသနာ။

    Tato so varuṇo nāgo, nikkhamitvā nivesanā;

    ပုဏ္ဏကာမန္တယိတ္ဝာန၊ ဣဒံ ဝစနမဗ္ရဝိ။

    Puṇṇakāmantayitvāna, idaṃ vacanamabravi.

    ၁၃၆၃.

    1363.

    ‘‘န ဓနေန န ဝိတ္တေန၊ လဗ္ဘာ အမ္ဟံ ဣရန္ဓတီ။

    ‘‘Na dhanena na vittena, labbhā amhaṃ irandhatī;

    သစေ တုဝံ ဟဒယံ ပဏ္ဍိတသ္သ၊ ဓမ္မေန လဒ္ဓာ ဣဓ မာဟရေသိ။

    Sace tuvaṃ hadayaṃ paṇḍitassa, dhammena laddhā idha māharesi;

    ဧတေန ဝိတ္တေန ကုမာရိ လဗ္ဘာ၊ နာညံ ဓနံ ဥတ္တရိ ပတ္ထယာမ’’။

    Etena vittena kumāri labbhā, nāññaṃ dhanaṃ uttari patthayāma’’.

    ၁၃၆၄.

    1364.

    ‘‘ယံ ပဏ္ဍိတောတ္ယေကေ ဝဒန္တိ လောကေ၊ တမေဝ ဗာလောတိ ပုနာဟု အညေ။

    ‘‘Yaṃ paṇḍitotyeke vadanti loke, tameva bāloti punāhu aññe;

    အက္ခာဟိ မေ ဝိပ္ပဝဒန္တိ ဧတ္ထ၊ ကံ ပဏ္ဍိတံ နာဂ တုဝံ ဝဒေသိ’’။

    Akkhāhi me vippavadanti ettha, kaṃ paṇḍitaṃ nāga tuvaṃ vadesi’’.

    ၁၃၆၅.

    1365.

    ‘‘ကောရဗ္ယရာဇသ္သ ဓနဉ္စယသ္သ 21၊ ယဒိ တေ သုတော ဝိဓုရော နာမ ကတ္တာ။

    ‘‘Korabyarājassa dhanañcayassa 22, yadi te suto vidhuro nāma kattā;

    အာနေဟိ တံ ပဏ္ဍိတံ ဓမ္မလဒ္ဓာ၊ ဣရန္ဓတီ ပဒစရာ 23 တေ ဟောတု။

    Ānehi taṃ paṇḍitaṃ dhammaladdhā, irandhatī padacarā 24 te hotu.

    ၁၃၆၆.

    1366.

    ‘‘ဣဒဉ္စ သုတ္ဝာ ဝရုဏသ္သ ဝာက္ယံ၊ ဥဋ္ဌာယ ယက္ခော ပရမပ္ပတီတော။

    ‘‘Idañca sutvā varuṇassa vākyaṃ, uṭṭhāya yakkho paramappatīto;

    တတ္ထေဝ သန္တော ပုရိသံ အသံသိ၊ အာနေဟိ အာဇညမိဓေဝ ယုတ္တံ။

    Tattheva santo purisaṃ asaṃsi, ānehi ājaññamidheva yuttaṃ.

    ၁၃၆၇.

    1367.

    ‘‘ဇာတရူပမယာ ကဏ္ဏာ၊ ကာစမ္ဟိစမယာ 25 ခုရာ။

    ‘‘Jātarūpamayā kaṇṇā, kācamhicamayā 26 khurā;

    ဇမ္ဗောနဒသ္သ ပာကသ္သ၊ သုဝဏ္ဏသ္သ ဥရစ္ဆဒော’’။

    Jambonadassa pākassa, suvaṇṇassa uracchado’’.

    ၁၃၆၈.

    1368.

    ‘‘ဒေဝဝာဟဝဟံ ယာနံ၊ အသ္သမာရုယ္ဟ ပုဏ္ဏကော။

    ‘‘Devavāhavahaṃ yānaṃ, assamāruyha puṇṇako;

    အလင္ကတော ကပ္ပိတကေသမသ္သု၊ ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ 27

    Alaṅkato kappitakesamassu, pakkāmi vehāyasamantalikkhe 28.

    ၁၃၆၉.

    1369.

    ‘‘သော ပုဏ္ဏကော ကာမရာဂေန 29 ဂိဒ္ဓော၊ ဣရန္ဓတိံ နာဂကညံ ဇိဂီသံ 30

    ‘‘So puṇṇako kāmarāgena 31 giddho, irandhatiṃ nāgakaññaṃ jigīsaṃ 32;

    ဂန္တ္ဝာန တံ ဘူတပတိံ ယသသ္သိံ၊ ဣစ္စဗ္ရဝီ ဝေသ္သဝဏံ ကုဝေရံ။

    Gantvāna taṃ bhūtapatiṃ yasassiṃ, iccabravī vessavaṇaṃ kuveraṃ.

    ၁၃၇၀.

    1370.

    ‘‘ဘောဂဝတီ နာမ မန္ဒိရေ၊ ဝာသာ ဟိရညဝတီတိ ဝုစ္စတိ။

    ‘‘Bhogavatī nāma mandire, vāsā hiraññavatīti vuccati;

    နဂရေ နိမ္မိတေ ကဉ္စနမယေ၊ မဏ္ဍလသ္သ ဥရဂသ္သ နိဋ္ဌိတံ။

    Nagare nimmite kañcanamaye, maṇḍalassa uragassa niṭṭhitaṃ.

    ၁၃၇၁.

    1371.

    ‘‘အဋ္ဋာလကာ ဩဋ္ဌဂီဝိယော၊ လောဟိတင္ကသ္သ မသာရဂလ္လိနော။

    ‘‘Aṭṭālakā oṭṭhagīviyo, lohitaṅkassa masāragallino;

    ပာသာဒေတ္ထ သိလာမယာ၊ သောဝဏ္ဏရတနေဟိ ဆာဒိတာ။

    Pāsādettha silāmayā, sovaṇṇaratanehi chāditā.

    ၁၃၇၂.

    1372.

    ‘‘အမ္ဗာ တိလကာ စ ဇမ္ဗုယော၊ သတ္တပဏ္ဏာ မုစလိန္ဒကေတကာ။

    ‘‘Ambā tilakā ca jambuyo, sattapaṇṇā mucalindaketakā;

    ပိယင္ဂု 33 ဥဒ္ဒာလကာ သဟာ၊ ဥပရိဘဒ္ဒကာ သိန္ဒုဝာရကာ 34

    Piyaṅgu 35 uddālakā sahā, uparibhaddakā sinduvārakā 36.

    ၁၃၇၃.

    1373.

    ‘‘စမ္ပေယ္ယကာ နာဂမလ္လိကာ၊ ဘဂိနီမာလာ အထ မေတ္ထ ကောလိယာ။

    ‘‘Campeyyakā nāgamallikā, bhaginīmālā atha mettha koliyā;

    ဧတေ ဒုမာ ပရိဏာမိတာ၊ သောဘယန္တိ ဥရဂသ္သ မန္ဒိရံ 37

    Ete dumā pariṇāmitā, sobhayanti uragassa mandiraṃ 38.

    ၁၃၇၄.

    1374.

    ‘‘ခဇ္ဇုရေတ္ထ သိလာမယာ၊ သောဝဏ္ဏဓုဝပုပ္ဖိတာ ဗဟူ။

    ‘‘Khajjurettha silāmayā, sovaṇṇadhuvapupphitā bahū;

    ယတ္ထ ဝသတော ပပာတိကော၊ နာဂရာဇာ ဝရုဏော မဟိဒ္ဓိကော။

    Yattha vasato papātiko, nāgarājā varuṇo mahiddhiko.

    ၁၃၇၅.

    1375.

    ‘‘တသ္သ ကောမာရိကာ ဘရိယာ၊ ဝိမလာ ကဉ္စနဝေလ္လိဝိဂ္ဂဟာ။

    ‘‘Tassa komārikā bhariyā, vimalā kañcanavelliviggahā;

    ကာလာ တရုဏာဝ ဥဂ္ဂတာ၊ ပုစိမန္ဒတ္ထနီ စာရုဒသ္သနာ။

    Kālā taruṇāva uggatā, pucimandatthanī cārudassanā.

    ၁၃၇၆.

    1376.

    ‘‘လာခာရသရတ္တသုစ္ဆဝီ ၊ ကဏိကာရာဝ နိဝာတပုပ္ဖိတာ 39

    ‘‘Lākhārasarattasucchavī , kaṇikārāva nivātapupphitā 40;

    တိဒိဝောကစရာဝ အစ္ဆရာ၊ ဝိဇ္ဇုဝဗ္ဘဃနာ ဝိနိသ္သဋာ။

    Tidivokacarāva accharā, vijjuvabbhaghanā vinissaṭā.

    ၁၃၇၇.

    1377.

    ‘‘သာ ဒောဟဠိနီ သုဝိမ္ဟိတာ၊ ဝိဓုရသ္သ ဟဒယံ ဓနိယတိ။

    ‘‘Sā dohaḷinī suvimhitā, vidhurassa hadayaṃ dhaniyati;

    တံ တေသံ ဒေမိ ဣသ္သရ၊ တေန တေ ဒေန္တိ ဣရန္ဓတိံ မမံ’’။

    Taṃ tesaṃ demi issara, tena te denti irandhatiṃ mamaṃ’’.

    ၁၃၇၈.

    1378.

    ‘‘သော ပုဏ္ဏကော ဘူတပတိံ ယသသ္သိံ၊ အာမန္တယ ဝေသ္သဝဏံ ကုဝေရံ။

    ‘‘So puṇṇako bhūtapatiṃ yasassiṃ, āmantaya vessavaṇaṃ kuveraṃ;

    တတ္ထေဝ သန္တော 41 ပုရိသံ အသံသိ၊ အာနေဟိ အာဇညမိဓေဝ ယုတ္တံ။

    Tattheva santo 42 purisaṃ asaṃsi, ānehi ājaññamidheva yuttaṃ.

    ၁၃၇၉.

    1379.

    ‘‘ဇာတရူပမယာ ကဏ္ဏာ၊ ကာစမ္ဟိစမယာ ခုရာ။

    ‘‘Jātarūpamayā kaṇṇā, kācamhicamayā khurā;

    ဇမ္ဗောနဒသ္သ ပာကသ္သ၊ သုဝဏ္ဏသ္သ ဥရစ္ဆဒော။

    Jambonadassa pākassa, suvaṇṇassa uracchado.

    ၁၃၈၀.

    1380.

    ‘‘ဒေဝဝာဟဝဟံ ယာနံ၊ အသ္သမာရုယ္ဟ ပုဏ္ဏကော။

    ‘‘Devavāhavahaṃ yānaṃ, assamāruyha puṇṇako;

    အလင္ကတော ကပ္ပိတကေသမသ္သု၊ ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ’’။

    Alaṅkato kappitakesamassu, pakkāmi vehāyasamantalikkhe’’.

    ၁၃၈၁.

    1381.

    ‘‘သော အဂ္ဂမာ ရာဇဂဟံ သုရမ္မံ၊ အင္ဂသ္သ ရညော နဂရံ ဒုရာယုတံ 43

    ‘‘So aggamā rājagahaṃ surammaṃ, aṅgassa rañño nagaraṃ durāyutaṃ 44;

    ပဟူတဘက္ခံ ဗဟုအန္နပာနံ၊ မသက္ကသာရံ ဝိယ ဝာသဝသ္သ။

    Pahūtabhakkhaṃ bahuannapānaṃ, masakkasāraṃ viya vāsavassa.

    ၁၃၈၂.

    1382.

    ‘‘မယူရကောဉ္စာဂဏသမ္ပဃုဋ္ဌံ၊ ဒိဇာဘိဃုဋ္ဌံ ဒိဇသင္ဃသေဝိတံ။

    ‘‘Mayūrakoñcāgaṇasampaghuṭṭhaṃ, dijābhighuṭṭhaṃ dijasaṅghasevitaṃ;

    နာနာသကုန္တာဘိရုဒံ သုဝင္ဂဏံ 45၊ ပုပ္ဖာဘိကိဏ္ဏံ ဟိမဝံဝ ပဗ္ဗတံ။

    Nānāsakuntābhirudaṃ suvaṅgaṇaṃ 46, pupphābhikiṇṇaṃ himavaṃva pabbataṃ.

    ၁၃၈၃.

    1383.

    ‘‘သော ပုဏ္ဏကော ဝေပုလမာဘိရူဟိ 47၊ သိလုစ္စယံ ကိမ္ပုရိသာနုစိဏ္ဏံ။

    ‘‘So puṇṇako vepulamābhirūhi 48, siluccayaṃ kimpurisānuciṇṇaṃ;

    အန္ဝေသမာနော မဏိရတနံ ဥဠာရံ၊ တမဒ္ဒသာ ပဗ္ဗတကူဋမဇ္ဈေ။

    Anvesamāno maṇiratanaṃ uḷāraṃ, tamaddasā pabbatakūṭamajjhe.

    ၁၃၈၄.

    1384.

    ‘‘ဒိသ္ဝာ မဏိံ ပဘသ္သရံ ဇာတိမန္တံ 49၊ မနောဟရံ 50 မဏိရတနံ ဥဠာရံ။

    ‘‘Disvā maṇiṃ pabhassaraṃ jātimantaṃ 51, manoharaṃ 52 maṇiratanaṃ uḷāraṃ;

    ဒဒ္ဒလ္လမာနံ ယသသာ ယသသ္သိနံ၊ ဩဘာသတီ ဝိဇ္ဇုရိဝန္တလိက္ခေ။

    Daddallamānaṃ yasasā yasassinaṃ, obhāsatī vijjurivantalikkhe.

    ၁၃၈၅.

    1385.

    ‘‘တမဂ္ဂဟီ ဝေဠုရိယံ မဟဂ္ဃံ၊ မနောဟရံ နာမ မဟာနုဘာဝံ။

    ‘‘Tamaggahī veḷuriyaṃ mahagghaṃ, manoharaṃ nāma mahānubhāvaṃ;

    အာဇညမာရုယ္ဟ မနောမဝဏ္ဏော၊ ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ။

    Ājaññamāruyha manomavaṇṇo, pakkāmi vehāyasamantalikkhe.

    ၁၃၈၆.

    1386.

    ‘‘သော အဂ္ဂမာ 53 နဂရမိန္ဒပတ္ထံ၊ ဩရုယ္ဟုပာဂစ္ဆိ သဘံ ကုရူနံ။

    ‘‘So aggamā 54 nagaramindapatthaṃ, oruyhupāgacchi sabhaṃ kurūnaṃ;

    သမာဂတေ ဧကသတံ သမဂ္ဂေ၊ အဝ္ဟေတ္ထ ယက္ခော အဝိကမ္ပမာနော။

    Samāgate ekasataṃ samagge, avhettha yakkho avikampamāno.

    ၁၃၈၇.

    1387.

    ‘‘ကော နီဓ ရညံ ဝရမာဘိဇေတိ၊ ကမာဘိဇေယ္ယာမ ဝရဒ္ဓနေန 55

    ‘‘Ko nīdha raññaṃ varamābhijeti, kamābhijeyyāma varaddhanena 56;

    ကမနုတ္တရံ ရတနဝရံ ဇိနာမ၊ ကော ဝာပိ နော ဇေတိ ဝရဒ္ဓနေန’’။

    Kamanuttaraṃ ratanavaraṃ jināma, ko vāpi no jeti varaddhanena’’.

    ၁၃၈၈.

    1388.

    ‘‘ကုဟိံ နု ရဋ္ဌေ တဝ ဇာတိဘူမိ၊ န ကောရဗ္ယသ္သေဝ ဝစော တဝေဒံ။

    ‘‘Kuhiṃ nu raṭṭhe tava jātibhūmi, na korabyasseva vaco tavedaṃ;

    အဘီတောသိ 57 နော ဝဏ္ဏနိဘာယ သဗ္ဗေ၊ အက္ခာဟိ မေ နာမဉ္စ ဗန္ဓဝေ စ’’။

    Abhītosi 58 no vaṇṇanibhāya sabbe, akkhāhi me nāmañca bandhave ca’’.

    ၁၃၈၉.

    1389.

    ‘‘ကစ္စာယနော မာဏဝကောသ္မိ ရာဇ၊ အနူနနာမော ဣတိ မဝ္ဟယန္တိ။

    ‘‘Kaccāyano māṇavakosmi rāja, anūnanāmo iti mavhayanti;

    အင္ဂေသု မေ ဉာတယော ဗန္ဓဝာ စ၊ အက္ခေန ဒေဝသ္မိ ဣဓာနုပတ္တော’’။

    Aṅgesu me ñātayo bandhavā ca, akkhena devasmi idhānupatto’’.

    ၁၃၉၀.

    1390.

    ‘‘ကိံ မာဏဝသ္သ ရတနာနိ အတ္ထိ၊ ယေ တံ ဇိနန္တော ဟရေ အက္ခဓုတ္တော။

    ‘‘Kiṃ māṇavassa ratanāni atthi, ye taṃ jinanto hare akkhadhutto;

    ဗဟူနိ ရညော ရတနာနိ အတ္ထိ၊ တေ တ္ဝံ ဒလိဒ္ဒော ကထမဝ္ဟယေသိ’’။

    Bahūni rañño ratanāni atthi, te tvaṃ daliddo kathamavhayesi’’.

    ၁၃၉၁.

    1391.

    ‘‘မနောဟရော နာမ မဏီ မမာယံ၊ မနောဟရံ မဏိရတနံ ဥဠာရံ။

    ‘‘Manoharo nāma maṇī mamāyaṃ, manoharaṃ maṇiratanaṃ uḷāraṃ;

    ဣမဉ္စ အာဇညမမိတ္တတာပနံ၊ ဧတံ မေ ဇိနိတ္ဝာ ဟရေ အက္ခဓုတ္တော’’။

    Imañca ājaññamamittatāpanaṃ, etaṃ me jinitvā hare akkhadhutto’’.

    ၁၃၉၂.

    1392.

    ‘‘ဧကော မဏီ မာဏဝ ကိံ ကရိသ္သတိ၊ အာဇာနိယေကော ပန ကိံ ကရိသ္သတိ။

    ‘‘Eko maṇī māṇava kiṃ karissati, ājāniyeko pana kiṃ karissati;

    ဗဟူနိ ရညော မဏိရတနာနိ အတ္ထိ၊ အာဇာနိယာ ဝာတဇဝာ အနပ္ပကာ’’။

    Bahūni rañño maṇiratanāni atthi, ājāniyā vātajavā anappakā’’.

    ဒောဟဠကဏ္ဍံ နာမ။

    Dohaḷakaṇḍaṃ nāma.

    မဏိကဏ္ဍံ

    Maṇikaṇḍaṃ

    ၁၃၉၃.

    1393.

    ‘‘ဣဒဉ္စ မေ မဏိရတနံ၊ ပသ္သ တ္ဝံ ဒ္ဝိပဒုတ္တမ။

    ‘‘Idañca me maṇiratanaṃ, passa tvaṃ dvipaduttama;

    ဣတ္ထီနံ ဝိဂ္ဂဟာ စေတ္ထ၊ ပုရိသာနဉ္စ ဝိဂ္ဂဟာ။

    Itthīnaṃ viggahā cettha, purisānañca viggahā.

    ၁၃၉၄.

    1394.

    ‘‘မိဂာနံ ဝိဂ္ဂဟာ စေတ္ထ၊ သကုဏာနဉ္စ ဝိဂ္ဂဟာ။

    ‘‘Migānaṃ viggahā cettha, sakuṇānañca viggahā;

    နာဂရာဇာ သုပဏ္ဏာ စ 59၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Nāgarājā supaṇṇā ca 60, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၃၉၅.

    1395.

    ‘‘ဟတ္ထာနီကံ ရထာနီကံ၊ အသ္သေ ပတ္တီ စ ဝမ္မိနေ 61

    ‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammine 62;

    စတုရင္ဂိနိမံ သေနံ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Caturaṅginimaṃ senaṃ, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၃၉၆.

    1396.

    ‘‘ဟတ္ထာရောဟေ အနီကဋ္ဌေ၊ ရထိကေ ပတ္တိကာရကေ။

    ‘‘Hatthārohe anīkaṭṭhe, rathike pattikārake;

    ဗလဂ္ဂာနိ ဝိယူဠ္ဟာနိ 63၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Balaggāni viyūḷhāni 64, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၃၉၇.

    1397.

    ‘‘ပုရံ ဥဒ္ဓာပသမ္ပန္နံ 65၊ ဗဟုပာကာရတောရဏံ။

    ‘‘Puraṃ uddhāpasampannaṃ 66, bahupākāratoraṇaṃ;

    သိင္ဃာဋကေသု ဘူမိယော၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Siṅghāṭakesu bhūmiyo, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၃၉၈.

    1398.

    ‘‘ဧသိကာ ပရိခာယော စ၊ ပလိခံ အဂ္ဂဠာနိ စ။

    ‘‘Esikā parikhāyo ca, palikhaṃ aggaḷāni ca;

    အဋ္ဋာလကေ စ ဒ္ဝာရေ စ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Aṭṭālake ca dvāre ca, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၃၉၉.

    1399.

    ‘‘ပသ္သ တောရဏမဂ္ဂေသု၊ နာနာဒိဇာ ဂဏာ ဗဟူ။

    ‘‘Passa toraṇamaggesu, nānādijā gaṇā bahū;

    ဟံသာ ကောဉ္စာ မယူရာ စ၊ စက္ကဝာကာ စ ကုက္ကုဟာ။

    Haṃsā koñcā mayūrā ca, cakkavākā ca kukkuhā.

    ၁၄၀၀.

    1400.

    ‘‘ကုဏာလကာ ဗဟူ စိတ္ရာ၊ သိခဏ္ဍီ ဇီဝဇီဝကာ။

    ‘‘Kuṇālakā bahū citrā, sikhaṇḍī jīvajīvakā;

    နာနာဒိဇဂဏာကိဏ္ဏံ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Nānādijagaṇākiṇṇaṃ, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၀၁.

    1401.

    ‘‘ပသ္သ နဂရံ သုပာကာရံ၊ အဗ္ဘုတံ လောမဟံသနံ။

    ‘‘Passa nagaraṃ supākāraṃ, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;

    သမုသ္သိတဓဇံ ရမ္မံ၊ သောဏ္ဏဝာလုကသန္ထတံ။

    Samussitadhajaṃ rammaṃ, soṇṇavālukasanthataṃ.

    ၁၄၀၂.

    1402.

    ‘‘ပသ္သေတ္ထ 67 ပဏ္ဏသာလာယော၊ ဝိဘတ္တာ ဘာဂသော မိတာ။

    ‘‘Passettha 68 paṇṇasālāyo, vibhattā bhāgaso mitā;

    နိဝေသနေ နိဝေသေ စ၊ သန္ဓိဗ္ယူဟေ ပထဒ္ဓိယော။

    Nivesane nivese ca, sandhibyūhe pathaddhiyo.

    ၁၄၀၃.

    1403.

    ‘‘ပာနာဂာရေ စ သောဏ္ဍေ စ၊ သူနာ 69 ဩဒနိယာ ဃရာ။

    ‘‘Pānāgāre ca soṇḍe ca, sūnā 70 odaniyā gharā;

    ဝေသီ စ ဂဏိကာယော စ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Vesī ca gaṇikāyo ca, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၀၄.

    1404.

    ‘‘မာလာကာရေ စ ရဇကေ၊ ဂန္ဓိကေ အထ ဒုသ္သိကေ။

    ‘‘Mālākāre ca rajake, gandhike atha dussike;

    သုဝဏ္ဏကာရေ မဏိကာရေ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Suvaṇṇakāre maṇikāre, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၀၅.

    1405.

    ‘‘အာဠာရိကေ စ သူဒေ စ၊ နဋနာဋကဂာယိနော။

    ‘‘Āḷārike ca sūde ca, naṭanāṭakagāyino;

    ပာဏိသ္သရေ ကုမ္ဘထူနိကေ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Pāṇissare kumbhathūnike, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၀၆.

    1406.

    ‘‘ပသ္သ ဘေရီ မုဒိင္ဂာ စ၊ သင္ခာ ပဏဝဒိန္ဒိမာ။

    ‘‘Passa bherī mudiṅgā ca, saṅkhā paṇavadindimā;

    သဗ္ဗဉ္စ တာဠာဝစရံ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Sabbañca tāḷāvacaraṃ, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၀၇.

    1407.

    ‘‘သမ္မတာလဉ္စ ဝီဏဉ္စ၊ နစ္စဂီတံ သုဝာဒိတံ။

    ‘‘Sammatālañca vīṇañca, naccagītaṃ suvāditaṃ;

    တူရိယတာဠိတသင္ဃုဋ္ဌံ ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Tūriyatāḷitasaṅghuṭṭhaṃ , maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၀၈.

    1408.

    ‘‘လင္ဃိကာ မုဋ္ဌိကာ စေတ္ထ၊ မာယာကာရာ စ သောဘိယာ။

    ‘‘Laṅghikā muṭṭhikā cettha, māyākārā ca sobhiyā;

    ဝေတာလိကေ 71 စ ဇလ္လေ စ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Vetālike 72 ca jalle ca, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၀၉.

    1409.

    ‘‘သမဇ္ဇာ စေတ္ထ ဝတ္တန္တိ၊ အာကိဏ္ဏာ နရနာရိဘိ။

    ‘‘Samajjā cettha vattanti, ākiṇṇā naranāribhi;

    မဉ္စာတိမဉ္စေ ဘူမိယော၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Mañcātimañce bhūmiyo, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၁၀.

    1410.

    ‘‘ပသ္သ မလ္လေ သမဇ္ဇသ္မိံ၊ ဖောဋေန္တေ 73 ဒိဂုဏံ ဘုဇံ။

    ‘‘Passa malle samajjasmiṃ, phoṭente 74 diguṇaṃ bhujaṃ;

    နိဟတေ နိဟတမာနေ စ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Nihate nihatamāne ca, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၁၁.

    1411.

    ‘‘ပသ္သ ပဗ္ဗတပာဒေသု၊ နာနာမိဂဂဏာ ဗဟူ။

    ‘‘Passa pabbatapādesu, nānāmigagaṇā bahū;

    သီဟာ ဗ္ယဂ္ဃာ ဝရာဟာ စ၊ အစ္ဆကောကတရစ္ဆယော။

    Sīhā byagghā varāhā ca, acchakokataracchayo.

    ၁၄၁၂.

    1412.

    ‘‘ပလာသာဒာ ဂဝဇာ စ၊ မဟိံသာ ရောဟိတာ ရုရူ။

    ‘‘Palāsādā gavajā ca, mahiṃsā rohitā rurū;

    ဧဏေယ္ယာ စ ဝရာဟာ 75 စ၊ ဂဏိနော နီက 76 သူကရာ။

    Eṇeyyā ca varāhā 77 ca, gaṇino nīka 78 sūkarā.

    ၁၄၁၃.

    1413.

    ‘‘ကဒလိမိဂာ ဗဟူ စိတ္ရာ၊ ဗိဠာရာ သသကဏ္ဋကာ။

    ‘‘Kadalimigā bahū citrā, biḷārā sasakaṇṭakā;

    နာနာမိဂဂဏာကိဏ္ဏံ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Nānāmigagaṇākiṇṇaṃ, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၁၄.

    1414.

    ‘‘နဇ္ဇာယော သုပတိတ္ထာယော၊ သောဏ္ဏဝာလုကသန္ထတာ။

    ‘‘Najjāyo supatitthāyo, soṇṇavālukasanthatā;

    အစ္ဆာ သဝန္တိ အမ္ဗူနိ၊ မစ္ဆဂုမ္ဗနိသေဝိတာ။

    Acchā savanti ambūni, macchagumbanisevitā.

    ၁၄၁၅.

    1415.

    ‘‘ကုမ္ဘီလာ မကရာ စေတ္ထ၊ သုသုမာရာ စ ကစ္ဆပာ။

    ‘‘Kumbhīlā makarā cettha, susumārā ca kacchapā;

    ပာဌီနာ ပာဝုသာ မစ္ဆာ၊ ဗလဇာ 79 မုဉ္ဇရောဟိတာ။

    Pāṭhīnā pāvusā macchā, balajā 80 muñjarohitā.

    ၁၄၁၆.

    1416.

    ‘‘နာနာဒိဇဂဏာကိဏ္ဏာ၊ နာနာဒုမဂဏာယုတာ။

    ‘‘Nānādijagaṇākiṇṇā, nānādumagaṇāyutā;

    ဝေဠုရိယက-ရောဒာယော 81၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Veḷuriyaka-rodāyo 82, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၁၇.

    1417.

    ‘‘ပသ္သေတ္ထ ပောက္ခရဏိယော၊ သုဝိဘတ္တာ စတုဒ္ဒိသာ။

    ‘‘Passettha pokkharaṇiyo, suvibhattā catuddisā;

    နာနာဒိဇဂဏာကိဏ္ဏာ၊ ပုထုလောမနိသေဝိတာ။

    Nānādijagaṇākiṇṇā, puthulomanisevitā.

    ၁၄၁၈.

    1418.

    ‘‘သမန္တောဒကသမ္ပန္နံ ၊ မဟိံ သာဂရကုဏ္ဍလံ။

    ‘‘Samantodakasampannaṃ , mahiṃ sāgarakuṇḍalaṃ;

    ဥပေတံ ဝနရာဇေဟိ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Upetaṃ vanarājehi, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၁၉.

    1419.

    ‘‘ပုရတော ဝိဒေဟေ ပသ္သ၊ ဂောယာနိယေ စ ပစ္ဆတော။

    ‘‘Purato videhe passa, goyāniye ca pacchato;

    ကုရုယော ဇမ္ဗုဒီပဉ္စ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Kuruyo jambudīpañca, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၂၀.

    1420.

    ‘‘ပသ္သ စန္ဒံ သူရိယဉ္စ၊ ဩဘာသန္တေ စတုဒ္ဒိသာ။

    ‘‘Passa candaṃ sūriyañca, obhāsante catuddisā;

    သိနေရုံ အနုပရိယန္တေ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Sineruṃ anupariyante, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၂၁.

    1421.

    ‘‘သိနေရုံ ဟိမဝန္တဉ္စ၊ သာဂရဉ္စ မဟီတလံ 83

    ‘‘Sineruṃ himavantañca, sāgarañca mahītalaṃ 84;

    စတ္တာရော စ မဟာရာဇေ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Cattāro ca mahārāje, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၂၂.

    1422.

    ‘‘အာရာမေ ဝနဂုမ္ဗေ စ၊ ပာဋိယေ 85 စ သိလုစ္စယေ။

    ‘‘Ārāme vanagumbe ca, pāṭiye 86 ca siluccaye;

    ရမ္မေ ကိမ္ပုရိသာကိဏ္ဏေ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Ramme kimpurisākiṇṇe, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၂၃.

    1423.

    ‘‘ဖာရုသကံ စိတ္တလတံ၊ မိသ္သကံ နန္ဒနံ ဝနံ။

    ‘‘Phārusakaṃ cittalataṃ, missakaṃ nandanaṃ vanaṃ;

    ဝေဇယန္တဉ္စ ပာသာဒံ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Vejayantañca pāsādaṃ, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၂၄.

    1424.

    ‘‘သုဓမ္မံ တာဝတိံသဉ္စ၊ ပာရိဆတ္တဉ္စ ပုပ္ဖိတံ။

    ‘‘Sudhammaṃ tāvatiṃsañca, pārichattañca pupphitaṃ;

    ဧရာဝဏံ နာဂရာဇံ၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Erāvaṇaṃ nāgarājaṃ, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၂၅.

    1425.

    ‘‘ပသ္သေတ္ထ ဒေဝကညာယော၊ နဘာ ဝိဇ္ဇုရိဝုဂ္ဂတာ။

    ‘‘Passettha devakaññāyo, nabhā vijjurivuggatā;

    နန္ဒနေ ဝိစရန္တိယော၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Nandane vicarantiyo, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၂၆.

    1426.

    ‘‘ပသ္သေတ္ထ ဒေဝကညာယော၊ ဒေဝပုတ္တပလောဘိနီ။

    ‘‘Passettha devakaññāyo, devaputtapalobhinī;

    ဒေဝပုတ္တေ ရမမာနေ 87၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Devaputte ramamāne 88, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၂၇.

    1427.

    ‘‘ပရောသဟသ္သပာသာဒေ၊ ဝေဠုရိယဖလသန္ထတေ။

    ‘‘Parosahassapāsāde, veḷuriyaphalasanthate;

    ပဇ္ဇလန္တေ စ 89 ဝဏ္ဏေန၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Pajjalante ca 90 vaṇṇena, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၂၈.

    1428.

    ‘‘တာဝတိံသေ စ ယာမေ စ၊ တုသိတေ စာပိ နိမ္မိတေ။

    ‘‘Tāvatiṃse ca yāme ca, tusite cāpi nimmite;

    ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တိနော 91၊ မဏိမ္ဟိ ပသ္သ နိမ္မိတံ။

    Paranimmitavasavattino 92, maṇimhi passa nimmitaṃ.

    ၁၄၂၉.

    1429.

    ‘‘ပသ္သေတ္ထ ပောက္ခရဏိယော၊ ဝိပ္ပသန္နောဒိကာ သုစီ။

    ‘‘Passettha pokkharaṇiyo, vippasannodikā sucī;

    မန္ဒာလကေဟိ သဉ္ဆန္နာ၊ ပဒုမုပ္ပလကေဟိ စ။

    Mandālakehi sañchannā, padumuppalakehi ca.

    ၁၄၃၀.

    1430.

    ‘‘ဒသေတ္ထ ရာဇိယော သေတာ၊ ဒသနီလာ 93 မနောရမာ။

    ‘‘Dasettha rājiyo setā, dasanīlā 94 manoramā;

    ဆ ပိင္ဂလာ ပန္နရသ၊ ဟလိဒ္ဒာ စ စတုဒ္ဒသ။

    Cha piṅgalā pannarasa, haliddā ca catuddasa.

    ၁၄၃၁.

    1431.

    ‘‘ဝီသတိ တတ္ထ သောဝဏ္ဏာ၊ ဝီသတိ ရဇတာမယာ။

    ‘‘Vīsati tattha sovaṇṇā, vīsati rajatāmayā;

    ဣန္ဒဂောပကဝဏ္ဏာဘာ၊ တာဝ ဒိသ္သန္တိ တိံသတိ။

    Indagopakavaṇṇābhā, tāva dissanti tiṃsati.

    ၁၄၃၂.

    1432.

    ‘‘ဒသေတ္ထ ကာဠိယော ဆစ္စ၊ မဉ္ဇေဋ္ဌာ ပန္နဝီသတိ။

    ‘‘Dasettha kāḷiyo chacca, mañjeṭṭhā pannavīsati;

    မိသ္သာ ဗန္ဓုကပုပ္ဖေဟိ၊ နီလုပ္ပလဝိစိတ္တိကာ။

    Missā bandhukapupphehi, nīluppalavicittikā.

    ၁၄၃၃.

    1433.

    ‘‘ဧဝံ သဗ္ဗင္ဂသမ္ပန္နံ၊ အစ္စိမန္တံ ပဘသ္သရံ။

    ‘‘Evaṃ sabbaṅgasampannaṃ, accimantaṃ pabhassaraṃ;

    ဩဓိသုင္ကံ မဟာရာဇ၊ ပသ္သ တ္ဝံ ဒ္ဝိပဒုတ္တမ’’။

    Odhisuṅkaṃ mahārāja, passa tvaṃ dvipaduttama’’.

    မဏိကဏ္ဍံ နာမ။

    Maṇikaṇḍaṃ nāma.

    အက္ခကဏ္ဍံ

    Akkhakaṇḍaṃ

    ၁၄၃၄.

    1434.

    ‘‘ဥပာဂတံ ရာဇ မုပေဟိ လက္ခံ၊ နေတာဒိသံ မဏိရတနံ တဝတ္ထိ။

    ‘‘Upāgataṃ rāja mupehi lakkhaṃ, netādisaṃ maṇiratanaṃ tavatthi;

    ဓမ္မေန ဇိသ္သာမ 95 အသာဟသေန၊ ဇိတော စ နော ခိပ္ပမဝာကရောဟိ။

    Dhammena jissāma 96 asāhasena, jito ca no khippamavākarohi.

    ၁၄၃၅.

    1435.

    ‘‘ပဉ္စာလ -ပစ္စုဂ္ဂတ-သူရသေန၊ မစ္ဆာ 97 စ မဒ္ဒာ သဟ ကေကကေဘိ။

    ‘‘Pañcāla -paccuggata-sūrasena, macchā 98 ca maddā saha kekakebhi;

    ပသ္သန္တု နောတေ အသဌေန ယုဒ္ဓံ၊ န နော သဘာယံ န ကရောန္တိ ကိဉ္စိ’’။

    Passantu note asaṭhena yuddhaṃ, na no sabhāyaṃ na karonti kiñci’’.

    ၁၄၃၆.

    1436.

    ‘‘တေ ပာဝိသုံ အက္ခမဒေန မတ္တာ၊ ရာဇာ ကုရူနံ ပုဏ္ဏကော စာပိ ယက္ခော။

    ‘‘Te pāvisuṃ akkhamadena mattā, rājā kurūnaṃ puṇṇako cāpi yakkho;

    ရာဇာ ကလိံ ဝိစ္စိနမဂ္ဂဟေသိ၊ ကဋံ အဂ္ဂဟီ ပုဏ္ဏကော နာမ ယက္ခော။

    Rājā kaliṃ viccinamaggahesi, kaṭaṃ aggahī puṇṇako nāma yakkho.

    ၁၄၃၇.

    1437.

    ‘‘တေ တတ္ထ ဇူတေ ဥဘယေ သမာဂတေ၊ ရညံ သကာသေ သခီနဉ္စ မဇ္ဈေ။

    ‘‘Te tattha jūte ubhaye samāgate, raññaṃ sakāse sakhīnañca majjhe;

    အဇေသိ ယက္ခော နရဝီရသေဋ္ဌံ၊ တတ္ထပ္ပနာဒော တုမုလော ဗဘူဝ’’။

    Ajesi yakkho naravīraseṭṭhaṃ, tatthappanādo tumulo babhūva’’.

    ၁၄၃၈.

    1438.

    ‘‘ဇယော မဟာရာဇ ပရာဇယော စ၊ အာယူဟတံ အညတရသ္သ ဟောတိ။

    ‘‘Jayo mahārāja parājayo ca, āyūhataṃ aññatarassa hoti;

    ဇနိန္ဒ ဇီနောသိ 99 ဝရဒ္ဓနေန၊ ဇိတော စ မေ ခိပ္ပမဝာကရောဟိ’’။

    Janinda jīnosi 100 varaddhanena, jito ca me khippamavākarohi’’.

    ၁၄၃၉.

    1439.

    ‘‘ဟတ္ထီ ဂဝသ္သာ မဏိကုဏ္ဍလာ စ၊ ယဉ္စာပိ မယ္ဟံ 101 ရတနံ ပထဗ္ယာ။

    ‘‘Hatthī gavassā maṇikuṇḍalā ca, yañcāpi mayhaṃ 102 ratanaṃ pathabyā;

    ဂဏ္ဟာဟိ ကစ္စာန ဝရံ ဓနာနံ၊ အာဒာယ ယေနိစ္ဆသိ တေန ဂစ္ဆ’’။

    Gaṇhāhi kaccāna varaṃ dhanānaṃ, ādāya yenicchasi tena gaccha’’.

    ၁၄၄၀.

    1440.

    ‘‘ဟတ္ထီ ဂဝသ္သာ မဏိကုဏ္ဍလာ စ၊ ယဉ္စာပိ တုယ္ဟံ ရတနံ ပထဗ္ယာ။

    ‘‘Hatthī gavassā maṇikuṇḍalā ca, yañcāpi tuyhaṃ ratanaṃ pathabyā;

    တေသံ ဝရော ဝိဓုရော နာမ ကတ္တာ၊ သော မေ ဇိတော တံ မေ အဝာကရောဟိ’’။

    Tesaṃ varo vidhuro nāma kattā, so me jito taṃ me avākarohi’’.

    ၁၄၄၁.

    1441.

    ‘‘အတ္တာ စ မေ သော သရဏံ ဂတီ စ၊ ဒီပော စ လေဏော စ ပရာယဏော စ။

    ‘‘Attā ca me so saraṇaṃ gatī ca, dīpo ca leṇo ca parāyaṇo ca;

    အသန္တုလေယ္ယော မမ သော ဓနေန၊ ပာဏေန မေ သာဒိသော ဧသ ကတ္တာ’’။

    Asantuleyyo mama so dhanena, pāṇena me sādiso esa kattā’’.

    ၁၄၄၂.

    1442.

    ‘‘စိရံ ဝိဝာဒော မမ တုယ္ဟဉ္စသ္သ၊ ကာမဉ္စ ပုစ္ဆာမ တမေဝ ဂန္တ္ဝာ။

    ‘‘Ciraṃ vivādo mama tuyhañcassa, kāmañca pucchāma tameva gantvā;

    ဧသောဝ နော ဝိဝရတု ဧတမတ္ထံ၊ ယံ ဝက္ခတီ ဟောတု ကထာ 103 ဥဘိန္နံ’’။

    Esova no vivaratu etamatthaṃ, yaṃ vakkhatī hotu kathā 104 ubhinnaṃ’’.

    ၁၄၄၃.

    1443.

    ‘‘အဒ္ဓာ ဟိ သစ္စံ ဘဏသိ၊ န စ မာဏဝ သာဟသံ။

    ‘‘Addhā hi saccaṃ bhaṇasi, na ca māṇava sāhasaṃ;

    တမေဝ ဂန္တ္ဝာ ပုစ္ဆာမ၊ တေန တုသ္သာမုဘော ဇနာ’’။

    Tameva gantvā pucchāma, tena tussāmubho janā’’.

    ၁၄၄၄.

    1444.

    ‘‘သစ္စံ နု ဒေဝာ ဝိဒဟူ ကုရူနံ၊ ဓမ္မေ ဌိတံ ဝိဓုရံ နာမမစ္စံ။

    ‘‘Saccaṃ nu devā vidahū kurūnaṃ, dhamme ṭhitaṃ vidhuraṃ nāmamaccaṃ;

    ဒာသောသိ ရညော ဥဒ ဝာသိ ဉာတိ၊ ဝိဓုရောတိ သင္ခာ ကတမာသိ လောကေ’’။

    Dāsosi rañño uda vāsi ñāti, vidhuroti saṅkhā katamāsi loke’’.

    ၁၄၄၅.

    1445.

    ‘‘အာမာယဒာသာပိ ဘဝန္တိ ဟေကေ၊ ဓနေန ကီတာပိ ဘဝန္တိ ဒာသာ။

    ‘‘Āmāyadāsāpi bhavanti heke, dhanena kītāpi bhavanti dāsā;

    သယမ္ပိ ဟေကေ ဥပယန္တိ ဒာသာ၊ ဘယာ ပဏုန္နာပိ ဘဝန္တိ ဒာသာ။

    Sayampi heke upayanti dāsā, bhayā paṇunnāpi bhavanti dāsā.

    ၁၄၄၆.

    1446.

    ‘‘ဧတေ နရာနံ စတုရောဝ ဒာသာ၊ အဒ္ဓာ ဟိ ယောနိတော အဟမ္ပိ ဇာတော။

    ‘‘Ete narānaṃ caturova dāsā, addhā hi yonito ahampi jāto;

    ဘဝော စ ရညော အဘဝော စ ရညော၊ ဒာသာဟံ ဒေဝသ္သ ပရမ္ပိ ဂန္တ္ဝာ။

    Bhavo ca rañño abhavo ca rañño, dāsāhaṃ devassa parampi gantvā;

    ဓမ္မေန မံ မာဏဝ တုယ္ဟ ဒဇ္ဇာ’’။

    Dhammena maṃ māṇava tuyha dajjā’’.

    ၁၄၄၇.

    1447.

    ‘‘အယံ 105 ဒုတီယော ဝိဇယော မမဇ္ဇ၊ ပုဋ္ဌော ဟိ ကတ္တာ ဝိဝရေတ္ထ 106 ပဉ္ဟံ။

    ‘‘Ayaṃ 107 dutīyo vijayo mamajja, puṭṭho hi kattā vivarettha 108 pañhaṃ;

    အဓမ္မရူပော ဝတ ရာဇသေဋ္ဌော၊ သုဘာသိတံ နာနုဇာနာသိ မယ္ဟံ’’။

    Adhammarūpo vata rājaseṭṭho, subhāsitaṃ nānujānāsi mayhaṃ’’.

    ၁၄၄၈.

    1448.

    ‘‘ဧဝံ စေ နော သော ဝိဝရေတ္ထ ပဉ္ဟံ၊ ဒာသောဟမသ္မိ န စ ခောသ္မိ ဉာတိ။

    ‘‘Evaṃ ce no so vivarettha pañhaṃ, dāsohamasmi na ca khosmi ñāti;

    ဂဏ္ဟာဟိ ကစ္စာန ဝရံ ဓနာနံ၊ အာဒာယ ယေနိစ္ဆသိ တေန ဂစ္ဆ’’။

    Gaṇhāhi kaccāna varaṃ dhanānaṃ, ādāya yenicchasi tena gaccha’’.

    အက္ခကဏ္ဍံ နာမ။

    Akkhakaṇḍaṃ nāma.

    ဃရာဝာသပဉ္ဟာ

    Gharāvāsapañhā

    ၁၄၄၉.

    1449.

    ‘‘ဝိဓုရ ဝသမာနာသ္သ၊ ဂဟဋ္ဌသ္သ သကံ ဃရံ။

    ‘‘Vidhura vasamānāssa, gahaṭṭhassa sakaṃ gharaṃ;

    ခေမာ ဝုတ္တိ ကထံ အသ္သ၊ ကထန္နု အသ္သ သင္ဂဟော။

    Khemā vutti kathaṃ assa, kathannu assa saṅgaho.

    ၁၄၅၀.

    1450.

    ‘‘အဗ္ယာဗဇ္ဈံ 109 ကထံ အသ္သ၊ သစ္စဝာဒီ စ မာဏဝော။

    ‘‘Abyābajjhaṃ 110 kathaṃ assa, saccavādī ca māṇavo;

    အသ္မာ လောကာ ပရံ လောကံ၊ ကထံ ပေစ္စ န သောစတိ’’။

    Asmā lokā paraṃ lokaṃ, kathaṃ pecca na socati’’.

    ၁၄၅၁.

    1451.

    တံ တတ္ထ ဂတိမာ ဓိတိမာ၊ မတိမာ အတ္ထဒသ္သိမာ။

    Taṃ tattha gatimā dhitimā, matimā atthadassimā;

    သင္ခာတာ 111 သဗ္ဗဓမ္မာနံ၊ ဝိဓုရော ဧတဒဗ္ရဝိ။

    Saṅkhātā 112 sabbadhammānaṃ, vidhuro etadabravi.

    ၁၄၅၂.

    1452.

    ‘‘န သာဓာရဏဒာရသ္သ၊ န ဘုဉ္ဇေ သာဒုမေကကော။

    ‘‘Na sādhāraṇadārassa, na bhuñje sādumekako;

    န သေဝေ လောကာယတိကံ၊ နေတံ ပညာယ ဝဍ္ဎနံ။

    Na seve lokāyatikaṃ, netaṃ paññāya vaḍḍhanaṃ.

    ၁၄၅၃.

    1453.

    ‘‘သီလဝာ ဝတ္တသမ္ပန္နော၊ အပ္ပမတ္တော ဝိစက္ခဏော။

    ‘‘Sīlavā vattasampanno, appamatto vicakkhaṇo;

    နိဝာတဝုတ္တိ အတ္ထဒ္ဓော၊ သုရတော သခိလော မုဒု။

    Nivātavutti atthaddho, surato sakhilo mudu.

    ၁၄၅၄.

    1454.

    ‘‘သင္ဂဟေတာ စ မိတ္တာနံ၊ သံဝိဘာဂီ ဝိဓာနဝာ။

    ‘‘Saṅgahetā ca mittānaṃ, saṃvibhāgī vidhānavā;

    တပ္ပေယ္ယ အန္နပာနေန၊ သဒာ သမဏဗ္ရာဟ္မဏေ။

    Tappeyya annapānena, sadā samaṇabrāhmaṇe.

    ၁၄၅၅.

    1455.

    ‘‘ဓမ္မကာမော သုတာဓာရော၊ ဘဝေယ္ယ ပရိပုစ္ဆကော။

    ‘‘Dhammakāmo sutādhāro, bhaveyya paripucchako;

    သက္ကစ္စံ ပယိရုပာသေယ္ယ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုသ္သုတေ။

    Sakkaccaṃ payirupāseyya, sīlavante bahussute.

    ၁၄၅၆.

    1456.

    ‘‘ဃရမာဝသမာနသ္သ၊ ဂဟဋ္ဌသ္သ သကံ ဃရံ။

    ‘‘Gharamāvasamānassa, gahaṭṭhassa sakaṃ gharaṃ;

    ခေမာ ဝုတ္တိ သိယာ ဧဝံ၊ ဧဝံ နု အသ္သ သင္ဂဟော။

    Khemā vutti siyā evaṃ, evaṃ nu assa saṅgaho.

    ၁၄၅၇.

    1457.

    ‘‘အဗ္ယာဗဇ္ဈံ သိယာ ဧဝံ၊ သစ္စဝာဒီ စ မာဏဝော။

    ‘‘Abyābajjhaṃ siyā evaṃ, saccavādī ca māṇavo;

    အသ္မာ လောကာ ပရံ လောကံ၊ ဧဝံ ပေစ္စ န သောစတိ’’။

    Asmā lokā paraṃ lokaṃ, evaṃ pecca na socati’’.

    ဃရာဝာသပဉ္ဟာ နာမ။

    Gharāvāsapañhā nāma.

    လက္ခဏကဏ္ဍံ

    Lakkhaṇakaṇḍaṃ

    ၁၄၅၈.

    1458.

    ‘‘ဧဟိ ဒာနိ ဂမိသ္သာမ၊ ဒိန္နော နော ဣသ္သရေန မေ။

    ‘‘Ehi dāni gamissāma, dinno no issarena me;

    မမေဝတ္ထံ 113 ပဋိပဇ္ဇ၊ ဧသ ဓမ္မော သနန္တနော’’။

    Mamevatthaṃ 114 paṭipajja, esa dhammo sanantano’’.

    ၁၄၅၉.

    1459.

    ‘‘ဇာနာမိ မာဏဝ တယာဟမသ္မိ၊ ဒိန္နောဟမသ္မိ တဝ ဣသ္သရေန။

    ‘‘Jānāmi māṇava tayāhamasmi, dinnohamasmi tava issarena;

    တီဟဉ္စ တံ ဝာသယေမု အဂာရေ၊ ယေနဒ္ဓုနာ အနုသာသေမု ပုတ္တေ’’။

    Tīhañca taṃ vāsayemu agāre, yenaddhunā anusāsemu putte’’.

    ၁၄၆၀.

    1460.

    ‘‘တံ မေ တထာ ဟောတု ဝသေမု တီဟံ၊ ကုရုတံ ဘဝဇ္ဇ ဃရေသု ကိစ္စံ။

    ‘‘Taṃ me tathā hotu vasemu tīhaṃ, kurutaṃ bhavajja gharesu kiccaṃ;

    အနုသာသတံ ပုတ္တဒာရေ ဘဝဇ္ဇ၊ ယထာ တယီ ပေစ္စ 115 သုခီ ဘဝေယ္ယ’’။

    Anusāsataṃ puttadāre bhavajja, yathā tayī pecca 116 sukhī bhaveyya’’.

    ၁၄၆၁.

    1461.

    ‘‘သာဓူတိ ဝတ္ဝာန ပဟူတကာမော၊ ပက္ကာမိ ယက္ခော ဝိဓုရေန သဒ္ဓိံ။

    ‘‘Sādhūti vatvāna pahūtakāmo, pakkāmi yakkho vidhurena saddhiṃ;

    တံ ကုဉ္ဇရာဇညဟယာနုစိဏ္ဏံ၊ ပာဝေက္ခိ အန္တေပုရမရိယသေဋ္ဌော’’။

    Taṃ kuñjarājaññahayānuciṇṇaṃ, pāvekkhi antepuramariyaseṭṭho’’.

    ၁၄၆၂.

    1462.

    ‘‘ကောဉ္စံ မယူရဉ္စ ပိယဉ္စ ကေတံ၊ ဥပာဂမိ တတ္ထ သုရမ္မရူပံ။

    ‘‘Koñcaṃ mayūrañca piyañca ketaṃ, upāgami tattha surammarūpaṃ;

    ပဟူတဘက္ခံ ဗဟုအန္နပာနံ၊ မသက္ကသာရံ ဝိယ ဝာသဝသ္သ’’။

    Pahūtabhakkhaṃ bahuannapānaṃ, masakkasāraṃ viya vāsavassa’’.

    ၁၄၆၃.

    1463.

    ‘‘တတ္ထ နစ္စန္တိ ဂာယန္တိ၊ အဝ္ဟာယန္တိ ဝရာဝရံ။

    ‘‘Tattha naccanti gāyanti, avhāyanti varāvaraṃ;

    အစ္ဆရာ ဝိယ ဒေဝေသု၊ နာရိယော သမလင္ကတာ။

    Accharā viya devesu, nāriyo samalaṅkatā.

    ၁၄၆၄.

    1464.

    ‘‘သမင္ဂိကတ္ဝာ ပမဒာဟိ ယက္ခံ၊ အန္နေန ပာနေန စ ဓမ္မပာလော။

    ‘‘Samaṅgikatvā pamadāhi yakkhaṃ, annena pānena ca dhammapālo;

    အတ္ထတ္ထ 117 မေဝာနုဝိစိန္တယန္တော၊ ပာဝေက္ခိ ဘရိယာယ တဒာ သကာသေ။

    Atthattha 118 mevānuvicintayanto, pāvekkhi bhariyāya tadā sakāse.

    ၁၄၆၅.

    1465.

    ‘‘တံ စန္ဒနဂန္ဓရသာနုလိတ္တံ၊ သုဝဏ္ဏဇမ္ဗောနဒနိက္ခသာဒိသံ။

    ‘‘Taṃ candanagandharasānulittaṃ, suvaṇṇajambonadanikkhasādisaṃ;

    ဘရိယံဝစာ ဧဟိ သုဏောဟိ ဘောတိ၊ ပုတ္တာနိ အာမန္တယ တမ္ဗနေတ္တေ။

    Bhariyaṃvacā ehi suṇohi bhoti, puttāni āmantaya tambanette.

    ၁၄၆၆.

    1466.

    ‘‘သုတ္ဝာန ဝာက္ယံ ပတိနော အနုဇ္ဇာ 119၊ သုဏိသံဝစ တမ္ဗနခိံ သုနေတ္တံ။

    ‘‘Sutvāna vākyaṃ patino anujjā 120, suṇisaṃvaca tambanakhiṃ sunettaṃ;

    အာမန္တယ ဝမ္မဓရာနိ စေတေ၊ ပုတ္တာနိ ဣန္ဒီဝရပုပ္ဖသာမေ’’။

    Āmantaya vammadharāni cete, puttāni indīvarapupphasāme’’.

    ၁၄၆၇.

    1467.

    ‘‘တေ အာဂတေ မုဒ္ဓနိ ဓမ္မပာလော၊ စုမ္ဗိတ္ဝာ ပုတ္တေ အဝိကမ္ပမာနော။

    ‘‘Te āgate muddhani dhammapālo, cumbitvā putte avikampamāno;

    အာမန္တယိတ္ဝာန အဝောစ ဝာက္ယံ၊ ဒိန္နာဟံ ရညာ ဣဓ မာဏဝသ္သ။

    Āmantayitvāna avoca vākyaṃ, dinnāhaṃ raññā idha māṇavassa.

    ၁၄၆၈.

    1468.

    ‘‘တသ္သဇ္ဇဟံ အတ္တသုခီ ဝိဓေယ္ယော၊ အာဒာယ ယေနိစ္ဆတိ တေန ဂစ္ဆတိ။

    ‘‘Tassajjahaṃ attasukhī vidheyyo, ādāya yenicchati tena gacchati;

    အဟဉ္စ ဝော သာသိတုမာဂတောသ္မိ 121၊ ကထံ အဟံ အပရိတ္တာယ ဂစ္ဆေ။

    Ahañca vo sāsitumāgatosmi 122, kathaṃ ahaṃ aparittāya gacche.

    ၁၄၆၉.

    1469.

    ‘‘သစေ ဝော ရာဇာ ကုရုရဋ္ဌဝာသီ 123၊ ဇနသန္ဓော ပုစ္ဆေယ္ယ ပဟူတကာမော။

    ‘‘Sace vo rājā kururaṭṭhavāsī 124, janasandho puccheyya pahūtakāmo;

    ကိမာဘိဇာနာထ ပုရေ ပုရာဏံ၊ ကိံ ဝော ပိတာ အနုသာသေ ပုရတ္ထာ။

    Kimābhijānātha pure purāṇaṃ, kiṃ vo pitā anusāse puratthā.

    ၁၄၇၀.

    1470.

    ‘‘သမာသနာ ဟောထ မယာဝ သဗ္ဗေ၊ ကောနီဓ ရညော အဗ္ဘတိကော မနုသ္သော။

    ‘‘Samāsanā hotha mayāva sabbe, konīdha rañño abbhatiko manusso;

    တမဉ္ဇလိံ ကရိယ ဝဒေထ ဧဝံ၊ မာ ဟေဝံ ဒေဝ န ဟိ ဧသ ဓမ္မော။

    Tamañjaliṃ kariya vadetha evaṃ, mā hevaṃ deva na hi esa dhammo;

    ဝိယဂ္ဃရာဇသ္သ နိဟီနဇစ္စော၊ သမာသနော ဒေဝ ကထံ ဘဝေယ္ယ’’။

    Viyaggharājassa nihīnajacco, samāsano deva kathaṃ bhaveyya’’.

    လက္ခဏကဏ္ဍံ 125 နာမ။

    Lakkhaṇakaṇḍaṃ 126 nāma.

    ရာဇဝသတိ

    Rājavasati

    ၁၄၇၁.

    1471.

    ‘‘သော စ ပုတ္တေ 127 အမစ္စေ စ၊ ဉာတယော သုဟဒဇ္ဇနေ။

    ‘‘So ca putte 128 amacce ca, ñātayo suhadajjane;

    အလီနမနသင္ကပ္ပော၊ ဝိဓုရော ဧတဒဗ္ရဝိ။

    Alīnamanasaṅkappo, vidhuro etadabravi.

    ၁၄၇၂.

    1472.

    ‘‘ဧထယ္ယော 129 ရာဇဝသတိံ၊ နိသီဒိတ္ဝာ သုဏာထ မေ။

    ‘‘Ethayyo 130 rājavasatiṃ, nisīditvā suṇātha me;

    ယထာ ရာဇကုလံ ပတ္တော၊ ယသံ ပောသော နိဂစ္ဆတိ။

    Yathā rājakulaṃ patto, yasaṃ poso nigacchati.

    ၁၄၇၃.

    1473.

    ‘‘န ဟိ ရာဇကုလံ ပတ္တော၊ အညာတော လဘတေ ယသံ။

    ‘‘Na hi rājakulaṃ patto, aññāto labhate yasaṃ;

    နာသူရော နာပိ ဒုမ္မေဓော၊ နပ္ပမတ္တော ကုဒာစနံ။

    Nāsūro nāpi dummedho, nappamatto kudācanaṃ.

    ၁၄၇၄.

    1474.

    ‘‘ယဒာသ္သ သီလံ ပညဉ္စ၊ သောစေယ္ယံ စာဓိဂစ္ဆတိ။

    ‘‘Yadāssa sīlaṃ paññañca, soceyyaṃ cādhigacchati;

    အထ ဝိသ္သသတေ တ္ယမ္ဟိ၊ ဂုယ္ဟဉ္စသ္သ န ရက္ခတိ။

    Atha vissasate tyamhi, guyhañcassa na rakkhati.

    ၁၄၇၅.

    1475.

    ‘‘တုလာ ယထာ ပဂ္ဂဟိတာ၊ သမဒဏ္ဍာ သုဓာရိတာ။

    ‘‘Tulā yathā paggahitā, samadaṇḍā sudhāritā;

    အဇ္ဈိဋ္ဌော န ဝိကမ္ပေယ္ယ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Ajjhiṭṭho na vikampeyya, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၇၆.

    1476.

    ‘‘တုလာ ယထာ ပဂ္ဂဟိတာ၊ သမဒဏ္ဍာ သုဓာရိတာ။

    ‘‘Tulā yathā paggahitā, samadaṇḍā sudhāritā;

    သဗ္ဗာနိ အဘိသမ္ဘောန္တော၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Sabbāni abhisambhonto, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၇၇.

    1477.

    ‘‘ဒိဝာ ဝာ ယဒိ ဝာ ရတ္တိံ၊ ရာဇကိစ္စေသု ပဏ္ဍိတော။

    ‘‘Divā vā yadi vā rattiṃ, rājakiccesu paṇḍito;

    အဇ္ဈိဋ္ဌော န ဝိကမ္ပေယ္ယ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Ajjhiṭṭho na vikampeyya, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၇၈.

    1478.

    ‘‘ဒိဝာ ဝာ ယဒိ ဝာ ရတ္တိံ၊ ရာဇကိစ္စေသု ပဏ္ဍိတော။

    ‘‘Divā vā yadi vā rattiṃ, rājakiccesu paṇḍito;

    သဗ္ဗာနိ အဘိသမ္ဘောန္တော၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Sabbāni abhisambhonto, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၇၉.

    1479.

    ‘‘ယော စသ္သ သုကတော မဂ္ဂော၊ ရညော သုပ္ပဋိယာဒိတော။

    ‘‘Yo cassa sukato maggo, rañño suppaṭiyādito;

    န တေန ဝုတ္တော ဂစ္ဆေယ္ယ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Na tena vutto gaccheyya, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၈၀.

    1480.

    ‘‘န ရညော သဒိသံ 131 ဘုဉ္ဇေ၊ ကာမဘောဂေ ကုဒာစနံ။

    ‘‘Na rañño sadisaṃ 132 bhuñje, kāmabhoge kudācanaṃ;

    သဗ္ဗတ္ထ ပစ္ဆတော ဂစ္ဆေ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Sabbattha pacchato gacche, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၈၁.

    1481.

    ‘‘န ရညော သဒိသံ ဝတ္ထံ၊ န မာလံ န ဝိလေပနံ။

    ‘‘Na rañño sadisaṃ vatthaṃ, na mālaṃ na vilepanaṃ;

    အာကပ္ပံ သရကုတ္တိံ ဝာ၊ န ရညော သဒိသမာစရေ။

    Ākappaṃ sarakuttiṃ vā, na rañño sadisamācare;

    အညံ ကရေယ္ယ အာကပ္ပံ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Aññaṃ kareyya ākappaṃ, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၈၂.

    1482.

    ‘‘ကီဠေ ရာဇာ အမစ္စေဟိ၊ ဘရိယာဟိ ပရိဝာရိတော။

    ‘‘Kīḷe rājā amaccehi, bhariyāhi parivārito;

    နာမစ္စော ရာဇဘရိယာသု၊ ဘာဝံ ကုဗ္ဗေထ ပဏ္ဍိတော။

    Nāmacco rājabhariyāsu, bhāvaṃ kubbetha paṇḍito.

    ၁၄၈၃.

    1483.

    ‘‘အနုဒ္ဓတော အစပလော၊ နိပကော သံဝုတိန္ဒ္ရိယော။

    ‘‘Anuddhato acapalo, nipako saṃvutindriyo;

    မနောပဏိဓိသမ္ပန္နော၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Manopaṇidhisampanno, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၈၄.

    1484.

    ‘‘နာသ္သ ဘရိယာဟိ ကီဠေယ္ယ၊ န မန္တေယ္ယ ရဟောဂတော။

    ‘‘Nāssa bhariyāhi kīḷeyya, na manteyya rahogato;

    နာသ္သ ကောသာ ဓနံ ဂဏ္ဟေ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Nāssa kosā dhanaṃ gaṇhe, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၈၅.

    1485.

    ‘‘န နိဒ္ဒံ ဗဟု မညေယ္ယ 133၊ န မဒာယ သုရံ ပိဝေ။

    ‘‘Na niddaṃ bahu maññeyya 134, na madāya suraṃ pive;

    နာသ္သ ဒာယေ မိဂေ ဟညေ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Nāssa dāye mige haññe, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၈၆.

    1486.

    ‘‘နာသ္သ ပီဌံ န ပလ္လင္ကံ၊ န ကောစ္ဆံ န နာဝံ 135 ရထံ။

    ‘‘Nāssa pīṭhaṃ na pallaṅkaṃ, na kocchaṃ na nāvaṃ 136 rathaṃ;

    သမ္မတောမ္ဟီတိ အာရူဟေ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Sammatomhīti ārūhe, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၈၇.

    1487.

    ‘‘နာတိဒူရေ ဘဇေ 137 ရညော၊ နာစ္စာသန္နေ ဝိစက္ခဏော။

    ‘‘Nātidūre bhaje 138 rañño, nāccāsanne vicakkhaṇo;

    သမ္မုခဉ္စသ္သ တိဋ္ဌေယ္ယ၊ သန္ဒိသ္သန္တော သဘတ္တုနော။

    Sammukhañcassa tiṭṭheyya, sandissanto sabhattuno.

    ၁၄၈၈.

    1488.

    ‘‘န ဝေ 139 ရာဇာ သခာ ဟောတိ၊ န ရာဇာ ဟောတိ မေထုနော။

    ‘‘Na ve 140 rājā sakhā hoti, na rājā hoti methuno;

    ခိပ္ပံ ကုဇ္ဈန္တိ ရာဇာနော၊ သူကေန’က္ခီဝ ဃဋ္ဋိတံ။

    Khippaṃ kujjhanti rājāno, sūkena’kkhīva ghaṭṭitaṃ.

    ၁၄၈၉.

    1489.

    ‘‘န ပူဇိတော မညမာနော၊ မေဓာဝီ ပဏ္ဍိတော နရော။

    ‘‘Na pūjito maññamāno, medhāvī paṇḍito naro;

    ဖရုသံ ပတိမန္တေယ္ယ၊ ရာဇာနံ ပရိသံဂတံ။

    Pharusaṃ patimanteyya, rājānaṃ parisaṃgataṃ.

    ၁၄၉၀.

    1490.

    ‘‘လဒ္ဓဒ္ဝာရော လဘေ ဒ္ဝာရံ 141၊ နေဝ ရာဇူသု ဝိသ္သသေ။

    ‘‘Laddhadvāro labhe dvāraṃ 142, neva rājūsu vissase;

    အဂ္ဂီဝ သံယတော တိဋ္ဌေ 143၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Aggīva saṃyato tiṭṭhe 144, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၉၁.

    1491.

    ‘‘ပုတ္တံ ဝာ ဘာတရံ ဝာ သံ၊ သမ္ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ခတ္တိယော။

    ‘‘Puttaṃ vā bhātaraṃ vā saṃ, sampaggaṇhāti khattiyo;

    ဂာမေဟိ နိဂမေဟိ ဝာ၊ ရဋ္ဌေဟိ ဇနပဒေဟိ ဝာ။

    Gāmehi nigamehi vā, raṭṭhehi janapadehi vā;

    တုဏ္ဟီဘူတော ဥပေက္ခေယ္ယ၊ န ဘဏေ ဆေကပာပကံ။

    Tuṇhībhūto upekkheyya, na bhaṇe chekapāpakaṃ.

    ၁၄၉၂.

    1492.

    ‘‘ဟတ္ထာရောဟေ အနီကဋ္ဌေ၊ ရထိကေ ပတ္တိကာရကေ။

    ‘‘Hatthārohe anīkaṭṭhe, rathike pattikārake;

    တေသံ ကမ္မာဝဒာနေန 145၊ ရာဇာ ဝဍ္ဎေတိ ဝေတနံ။

    Tesaṃ kammāvadānena 146, rājā vaḍḍheti vetanaṃ;

    န တေသံ အန္တရာ ဂစ္ဆေ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Na tesaṃ antarā gacche, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၉၃.

    1493.

    ‘‘စာပောဝူနုဒရော ဓီရော 147၊ ဝံသောဝာပိ ပကမ္ပယေ။

    ‘‘Cāpovūnudaro dhīro 148, vaṃsovāpi pakampaye;

    ပဋိလောမံ န ဝတ္တေယ္ယ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Paṭilomaṃ na vatteyya, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၉၄.

    1494.

    ‘‘စာပောဝူနုဒရော အသ္သ၊ မစ္ဆောဝသ္သ အဇိဝ္ဟဝာ 149

    ‘‘Cāpovūnudaro assa, macchovassa ajivhavā 150;

    အပ္ပာသီ နိပကော သူရော၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Appāsī nipako sūro, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၉၅.

    1495.

    ‘‘န ဗာဠ္ဟံ ဣတ္ထိံ ဂစ္ဆေယ္ယ၊ သမ္ပသ္သံ တေဇသင္ခယံ။

    ‘‘Na bāḷhaṃ itthiṃ gaccheyya, sampassaṃ tejasaṅkhayaṃ;

    ကာသံ သာသံ ဒရံ ဗလ္ယံ၊ ခီဏမေဓော နိဂစ္ဆတိ။

    Kāsaṃ sāsaṃ daraṃ balyaṃ, khīṇamedho nigacchati.

    ၁၄၉၆.

    1496.

    ‘‘နာတိဝေလံ ပဘာသေယ္ယ၊ န တုဏ္ဟီ သဗ္ဗဒာ သိယာ။

    ‘‘Nātivelaṃ pabhāseyya, na tuṇhī sabbadā siyā;

    အဝိကိဏ္ဏံ မိတံ ဝာစံ၊ ပတ္တေ ကာလေ ဥဒီရယေ။

    Avikiṇṇaṃ mitaṃ vācaṃ, patte kāle udīraye.

    ၁၄၉၇.

    1497.

    ‘‘အက္ကောဓနော အသင္ဃဋ္ဋော၊ သစ္စော သဏ္ဟော အပေသုဏော။

    ‘‘Akkodhano asaṅghaṭṭo, sacco saṇho apesuṇo;

    သမ္ဖံ ဂိရံ န ဘာသေယ္ယ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Samphaṃ giraṃ na bhāseyya, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၄၉၈.

    1498.

    151 ‘‘မာတာပေတ္တိဘရော အသ္သ၊ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိကော။

    152 ‘‘Mātāpettibharo assa, kule jeṭṭhāpacāyiko;

    သဏ္ဟော သခိလသမ္ဘာသော 153၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ 154

    Saṇho sakhilasambhāso 155, sa rājavasatiṃ vase 156.

    ၁၄၉၉.

    1499.

    ‘‘ဝိနီတော သိပ္ပဝာ ဒန္တော၊ ကတတ္တော နိယတော မုဒု။

    ‘‘Vinīto sippavā danto, katatto niyato mudu;

    အပ္ပမတ္တော သုစိ ဒက္ခော၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Appamatto suci dakkho, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၅၀၀.

    1500.

    ‘‘နိဝာတဝုတ္တိ ဝုဒ္ဓေသု၊ သပ္ပတိသ္သော သဂာရဝော။

    ‘‘Nivātavutti vuddhesu, sappatisso sagāravo;

    သုရတော သုခသံဝာသော၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Surato sukhasaṃvāso, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၅၀၁.

    1501.

    ‘‘အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေယ္ယ၊ သဟိတုံ ပဟိတံ ဇနံ။

    ‘‘Ārakā parivajjeyya, sahituṃ pahitaṃ janaṃ;

    ဘတ္တာရညေဝုဒိက္ခေယ္ယ၊ န စ အညသ္သ ရာဇိနော။

    Bhattāraññevudikkheyya, na ca aññassa rājino.

    ၁၅၀၂.

    1502.

    ‘‘သမဏေ ဗ္ရာဟ္မဏေ စာပိ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုသ္သုတေ။

    ‘‘Samaṇe brāhmaṇe cāpi, sīlavante bahussute;

    သက္ကစ္စံ ပယိရုပာသေယ္ယ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Sakkaccaṃ payirupāseyya, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၅၀၃.

    1503.

    ‘‘သမဏေ ဗ္ရာဟ္မဏေ စာပိ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုသ္သုတေ။

    ‘‘Samaṇe brāhmaṇe cāpi, sīlavante bahussute;

    သက္ကစ္စံ အနုဝာသေယ္ယ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Sakkaccaṃ anuvāseyya, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၅၀၄.

    1504.

    ‘‘သမဏေ ဗ္ရာဟ္မဏေ စာပိ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုသ္သုတေ။

    ‘‘Samaṇe brāhmaṇe cāpi, sīlavante bahussute;

    တပ္ပေယ္ယ အန္နပာနေန၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Tappeyya annapānena, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၅၀၅.

    1505.

    ‘‘သမဏေ ဗ္ရာဟ္မဏေ စာပိ၊ သီလဝန္တေ ဗဟုသ္သုတေ။

    ‘‘Samaṇe brāhmaṇe cāpi, sīlavante bahussute;

    အာသဇ္ဇ ပညေ သေဝေထ၊ အာကင္ခံ ဝုဒ္ဓိမတ္တနော။

    Āsajja paññe sevetha, ākaṅkhaṃ vuddhimattano.

    ၁၅၀၆.

    1506.

    ‘‘ဒိန္နပုဗ္ဗံ န ဟာပေယ္ယ၊ ဒာနံ သမဏဗ္ရာဟ္မဏေ။

    ‘‘Dinnapubbaṃ na hāpeyya, dānaṃ samaṇabrāhmaṇe;

    န စ ကိဉ္စိ နိဝာရေယ္ယ၊ ဒာနကာလေ ဝဏိဗ္ဗကေ။

    Na ca kiñci nivāreyya, dānakāle vaṇibbake.

    ၁၅၀၇.

    1507.

    ‘‘ပညဝာ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နော၊ ဝိဓာနဝိဓိကောဝိဒော။

    ‘‘Paññavā buddhisampanno, vidhānavidhikovido;

    ကာလညူ သမယညူ စ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Kālaññū samayaññū ca, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၅၀၈.

    1508.

    ‘‘ဥဋ္ဌာတာ ကမ္မဓေယ္ယေသု၊ အပ္ပမတ္တော ဝိစက္ခဏော။

    ‘‘Uṭṭhātā kammadheyyesu, appamatto vicakkhaṇo;

    သုသံဝိဟီတကမ္မန္တော၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Susaṃvihītakammanto, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၅၀၉.

    1509.

    ‘‘ခလံ သာလံ ပသုံ ခေတ္တံ၊ ဂန္တာ စသ္သ အဘိက္ခဏံ။

    ‘‘Khalaṃ sālaṃ pasuṃ khettaṃ, gantā cassa abhikkhaṇaṃ;

    မိတံ ဓညံ နိဓာပေယ္ယ၊ မိတံဝ ပာစယေ ဃရေ။

    Mitaṃ dhaññaṃ nidhāpeyya, mitaṃva pācaye ghare.

    ၁၅၁၀.

    1510.

    ‘‘ပုတ္တံ ဝာ ဘာတရံ ဝာ သံ၊ သီလေသု အသမာဟိတံ။

    ‘‘Puttaṃ vā bhātaraṃ vā saṃ, sīlesu asamāhitaṃ;

    အနင္ဂဝာ ဟိ တေ ဗာလာ၊ ယထာ ပေတာ တထေဝ တေ။

    Anaṅgavā hi te bālā, yathā petā tatheva te;

    စောဠဉ္စ နေသံ ပိဏ္ဍဉ္စ၊ အာသီနာနံ ပဒာပယေ။

    Coḷañca nesaṃ piṇḍañca, āsīnānaṃ padāpaye.

    ၁၅၁၁.

    1511.

    ‘‘ဒာသေ ကမ္မကရေ ပေသ္သေ၊ သီလေသု သုသမာဟိတေ။

    ‘‘Dāse kammakare pesse, sīlesu susamāhite;

    ဒက္ခေ ဥဋ္ဌာနသမ္ပန္နေ၊ အာဓိပစ္စမ္ဟိ ဌာပယေ။

    Dakkhe uṭṭhānasampanne, ādhipaccamhi ṭhāpaye.

    ၁၅၁၂.

    1512.

    ‘‘သီလဝာ စ အလောလော 157 စ၊ အနုရက္ခော 158 စ ရာဇိနော။

    ‘‘Sīlavā ca alolo 159 ca, anurakkho 160 ca rājino;

    အာဝီ ရဟော ဟိတော တသ္သ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Āvī raho hito tassa, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၅၁၃.

    1513.

    ‘‘ဆန္ဒညူ ရာဇိနော စသ္သ၊ စိတ္တဋ္ဌော အသ္သ ရာဇိနော။

    ‘‘Chandaññū rājino cassa, cittaṭṭho assa rājino;

    အသင္ကုသကဝုတ္တိ’သ္သ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Asaṅkusakavutti’ssa, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၅၁၄.

    1514.

    ‘‘ဥစ္ဆာဒယေ စ န္ဟာပယေ 161၊ ဓောဝေ ပာဒေ အဓောသိရံ။

    ‘‘Ucchādaye ca nhāpaye 162, dhove pāde adhosiraṃ;

    အာဟတောပိ န ကုပ္ပေယ္ယ၊ သ ရာဇဝသတိံ ဝသေ။

    Āhatopi na kuppeyya, sa rājavasatiṃ vase.

    ၁၅၁၅.

    1515.

    ‘‘ကုမ္ဘမ္ပဉ္ဇလိံ ကရိယာ 163၊ စာဋဉ္စာပိ 164 ပဒက္ခိဏံ။

    ‘‘Kumbhampañjaliṃ kariyā 165, cāṭañcāpi 166 padakkhiṇaṃ;

    ကိမေဝ သဗ္ဗကာမာနံ၊ ဒာတာရံ ဓီရမုတ္တမံ။

    Kimeva sabbakāmānaṃ, dātāraṃ dhīramuttamaṃ.

    ၁၅၁၆.

    1516.

    ‘‘ယော ဒေတိ သယနံ ဝတ္ထံ၊ ယာနံ အာဝသထံ ဃရံ။

    ‘‘Yo deti sayanaṃ vatthaṃ, yānaṃ āvasathaṃ gharaṃ;

    ပဇ္ဇုန္နောရိဝ ဘူတာနိ၊ ဘောဂေဟိ အဘိဝသ္သတိ။

    Pajjunnoriva bhūtāni, bhogehi abhivassati.

    ၁၅၁၇.

    1517.

    ‘‘ဧသယ္ယော ရာဇဝသတိ၊ ဝတ္တမာနော ယထာ နရော။

    ‘‘Esayyo rājavasati, vattamāno yathā naro;

    အာရာဓယတိ ရာဇာနံ၊ ပူဇံ လဘတိ ဘတ္တုသု’’။

    Ārādhayati rājānaṃ, pūjaṃ labhati bhattusu’’.

    ရာဇဝသတိ နာမ။

    Rājavasati nāma.

    အန္တရပေယ္ယာလံ

    Antarapeyyālaṃ

    ၁၅၁၈.

    1518.

    ‘‘ဧဝံ သမနုသာသိတ္ဝာ၊ ဉာတိသင္ဃံ ဝိစက္ခဏော။

    ‘‘Evaṃ samanusāsitvā, ñātisaṅghaṃ vicakkhaṇo;

    ပရိကိဏ္ဏော သုဟဒေဟိ၊ ရာဇာနမုပသင္ကမိ။

    Parikiṇṇo suhadehi, rājānamupasaṅkami.

    ၁၅၁၉.

    1519.

    ‘‘ဝန္ဒိတ္ဝာ သိရသာ ပာဒေ၊ ကတ္ဝာ စ နံ ပဒက္ခိဏံ။

    ‘‘Vanditvā sirasā pāde, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ;

    ဝိဓုရော အဝစ ရာဇာနံ၊ ပဂ္ဂဟေတ္ဝာန အဉ္ဇလိံ။

    Vidhuro avaca rājānaṃ, paggahetvāna añjaliṃ.

    ၁၅၂၀.

    1520.

    ‘‘အယံ မံ မာဏဝော နေတိ၊ ကတ္တုကာမော 167 ယထာမတိ။

    ‘‘Ayaṃ maṃ māṇavo neti, kattukāmo 168 yathāmati;

    ဉာတီနတ္ထံ ပဝက္ခာမိ၊ တံ သုဏောဟိ အရိန္ဒမ။

    Ñātīnatthaṃ pavakkhāmi, taṃ suṇohi arindama.

    ၁၅၂၁.

    1521.

    ‘‘ပုတ္တေ စ မေ ဥဒိက္ခေသိ၊ ယဉ္စ မညံ ဃရေ ဓနံ။

    ‘‘Putte ca me udikkhesi, yañca maññaṃ ghare dhanaṃ;

    ယထာ ပေစ္စ 169 န ဟာယေထ၊ ဉာတိသင္ဃော မယီ ဂတေ။

    Yathā pecca 170 na hāyetha, ñātisaṅgho mayī gate.

    ၁၅၂၂.

    1522.

    ‘‘ယထေဝ ခလတီ ဘူမ္ယာ၊ ဘူမ္ယာယေဝ ပတိဋ္ဌတိ။

    ‘‘Yatheva khalatī bhūmyā, bhūmyāyeva patiṭṭhati;

    ဧဝေတံ ခလိတံ မယ္ဟံ၊ ဧတံ ပသ္သာမိ အစ္စယံ’’။

    Evetaṃ khalitaṃ mayhaṃ, etaṃ passāmi accayaṃ’’.

    ၁၅၂၃.

    1523.

    ‘‘သက္ကာ န ဂန္တုံ ဣတိ မယ္ဟ ဟောတိ၊ ဆေတ္ဝာ 171 ဝဓိတ္ဝာ ဣဓ ကာတိယာနံ။

    ‘‘Sakkā na gantuṃ iti mayha hoti, chetvā 172 vadhitvā idha kātiyānaṃ;

    ဣဓေဝ ဟောဟီ ဣတိ မယ္ဟ ရုစ္စတိ၊ မာ တ္ဝံ အဂာ ဥတ္တမဘူရိပည’’။

    Idheva hohī iti mayha ruccati, mā tvaṃ agā uttamabhūripañña’’.

    ၁၅၂၄.

    1524.

    ‘‘မာ ဟေဝဓမ္မေသု မနံ ပဏီဒဟိ၊ အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ ယုတ္တော ဘဝသ္သု။

    ‘‘Mā hevadhammesu manaṃ paṇīdahi, atthe ca dhamme ca yutto bhavassu;

    ဓိရတ္ထု ကမ္မံ အကုသလံ အနရိယံ၊ ယံ ကတ္ဝာ ပစ္ဆာ နိရယံ ဝဇေယ္ယ။

    Dhiratthu kammaṃ akusalaṃ anariyaṃ, yaṃ katvā pacchā nirayaṃ vajeyya.

    ၁၅၂၅.

    1525.

    ‘‘နေဝေသ ဓမ္မော န ပုနေတ 173 ကိစ္စံ၊ အယိရော ဟိ ဒာသသ္သ ဇနိန္ဒ ဣသ္သရော။

    ‘‘Nevesa dhammo na puneta 174 kiccaṃ, ayiro hi dāsassa janinda issaro;

    ဃာတေတုံ ဈာပေတုံ အထောပိ ဟန္တုံ၊ န စ မယ္ဟ ကောဓတ္ထိ ဝဇာမိ စာဟံ’’။

    Ghātetuṃ jhāpetuṃ athopi hantuṃ, na ca mayha kodhatthi vajāmi cāhaṃ’’.

    ၁၅၂၆.

    1526.

    ‘‘ဇေဋ္ဌပုတ္တံ ဥပဂုယ္ဟ၊ ဝိနေယ္ယ ဟဒယေ ဒရံ။

    ‘‘Jeṭṭhaputtaṃ upaguyha, vineyya hadaye daraṃ;

    အသ္သုပုဏ္ဏေဟိ နေတ္တေဟိ၊ ပာဝိသီ သော မဟာဃရံ’’။

    Assupuṇṇehi nettehi, pāvisī so mahāgharaṃ’’.

    ၁၅၂၇.

    1527.

    ‘‘သာလာဝ သမ္မပတိတာ 175၊ မာလုတေန ပမဒ္ဒိတာ။

    ‘‘Sālāva sammapatitā 176, mālutena pamadditā;

    သေန္တိ ပုတ္တာ စ ဒာရာ စ၊ ဝိဓုရသ္သ နိဝေသနေ။

    Senti puttā ca dārā ca, vidhurassa nivesane.

    ၁၅၂၈.

    1528.

    ‘‘ဣတ္ထိသဟသ္သံ ဘရိယာနံ၊ ဒာသိသတ္တသတာနိ စ။

    ‘‘Itthisahassaṃ bhariyānaṃ, dāsisattasatāni ca;

    ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ပက္ကန္ဒုံ၊ ဝိဓုရသ္သ နိဝေသနေ။

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, vidhurassa nivesane.

    ၁၅၂၉.

    1529.

    ‘‘ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ၊ ဝေသိယာနာ စ ဗ္ရာဟ္မဏာ။

    ‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ပက္ကန္ဒုံ၊ ဝိဓုရသ္သ နိဝေသနေ။

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, vidhurassa nivesane.

    ၁၅၃၀.

    1530.

    ‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ။

    ‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ပက္ကန္ဒုံ၊ ဝိဓုရသ္သ နိဝေသနေ။

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, vidhurassa nivesane.

    ၁၅၃၁.

    1531.

    ‘‘သမာဂတာ ဇာနပဒာ၊ နေဂမာ စ သမာဂတာ။

    ‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;

    ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ပက္ကန္ဒုံ၊ ဝိဓုရသ္သ နိဝေသနေ။

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, vidhurassa nivesane.

    ၁၅၃၂.

    1532.

    ‘‘ဣတ္ထိသဟသ္သံ ဘရိယာနံ၊ ဒာသိသတ္တသတာနိ စ။

    ‘‘Itthisahassaṃ bhariyānaṃ, dāsisattasatāni ca;

    ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ပက္ကန္ဒုံ၊ ကသ္မာ နော ဝိဇဟိသ္သသိ။

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, kasmā no vijahissasi.

    ၁၅၃၃.

    1533.

    ‘‘ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ၊ ဒာသိသတ္တသတာနိ စ။

    ‘‘Orodhā ca kumārā ca, dāsisattasatāni ca;

    ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ပက္ကန္ဒုံ၊ ကသ္မာ နော ဝိဇဟိသ္သသိ။

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, kasmā no vijahissasi.

    ၁၅၃၄.

    1534.

    ‘‘ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ၊ ဒာသိသတ္တသတာနိ စ။

    ‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, dāsisattasatāni ca;

    ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ပက္ကန္ဒုံ၊ ကသ္မာ နော ဝိဇဟိသ္သသိ။

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, kasmā no vijahissasi.

    ၁၅၃၅.

    1535.

    ‘‘သမာဂတာ ဇာနပဒာ၊ ဒာသိသတ္တသတာနိ စ။

    ‘‘Samāgatā jānapadā, dāsisattasatāni ca;

    ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ပက္ကန္ဒုံ၊ ကသ္မာ နော ဝိဇဟိသ္သသိ’’။

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, kasmā no vijahissasi’’.

    ၁၅၃၆.

    1536.

    ‘‘ကတ္ဝာ ဃရေသု ကိစ္စာနိ၊ အနုသာသိတ္ဝာ သကံ ဇနံ။

    ‘‘Katvā gharesu kiccāni, anusāsitvā sakaṃ janaṃ;

    မိတ္တာမစ္စေ စ ဘစ္စေ စ 177၊ ပုတ္တဒာရေ စ ဗန္ဓဝေ။

    Mittāmacce ca bhacce ca 178, puttadāre ca bandhave.

    ၁၅၃၇.

    1537.

    ‘‘ကမ္မန္တံ သံဝိဓေတ္ဝာန၊ အာစိက္ခိတ္ဝာ ဃရေ ဓနံ။

    ‘‘Kammantaṃ saṃvidhetvāna, ācikkhitvā ghare dhanaṃ;

    နိဓိဉ္စ ဣဏဒာနဉ္စ၊ ပုဏ္ဏကံ ဧတဒဗ္ရဝိ။

    Nidhiñca iṇadānañca, puṇṇakaṃ etadabravi.

    ၁၅၃၈.

    1538.

    ‘‘အဝသီ တုဝံ မယ္ဟ တီဟံ အဂာရေ၊ ကတာနိ ကိစ္စာနိ ဃရေသု မယ္ဟံ။

    ‘‘Avasī tuvaṃ mayha tīhaṃ agāre, katāni kiccāni gharesu mayhaṃ;

    အနုသာသိတာ ပုတ္တဒာရာ မယာ စ၊ ကရောမ ကစ္စာန 179 ယထာမတိံ တေ’’။

    Anusāsitā puttadārā mayā ca, karoma kaccāna 180 yathāmatiṃ te’’.

    ၁၅၃၉.

    1539.

    ‘‘သစေ ဟိ ကတ္တေ အနုသာသိတာ တေ၊ ပုတ္တာ စ ဒာရာ အနုဇီဝိနော စ။

    ‘‘Sace hi katte anusāsitā te, puttā ca dārā anujīvino ca;

    ဟန္ဒေဟိ ဒာနီ တရမာနရူပော၊ ဒီဃော ဟိ အဒ္ဓာပိ အယံ ပုရတ္ထာ။

    Handehi dānī taramānarūpo, dīgho hi addhāpi ayaṃ puratthā.

    ၁၅၄၀.

    1540.

    ‘‘အဆမ္ဘိတောဝ 181 ဂဏ္ဟာဟိ၊ အာဇာနေယ္ယသ္သ ဝာလဓိံ။

    ‘‘Achambhitova 182 gaṇhāhi, ājāneyyassa vāladhiṃ;

    ဣဒံ ပစ္ဆိမကံ တုယ္ဟံ၊ ဇီဝလောကသ္သ ဒသ္သနံ’’။

    Idaṃ pacchimakaṃ tuyhaṃ, jīvalokassa dassanaṃ’’.

    ၁၅၄၁.

    1541.

    ‘‘သောဟံ ကိသ္သ နု ဘာယိသ္သံ၊ ယသ္သ မေ နတ္ထိ ဒုက္ကဋံ။

    ‘‘Sohaṃ kissa nu bhāyissaṃ, yassa me natthi dukkaṭaṃ;

    ကာယေန ဝာစာ မနသာ၊ ယေန ဂစ္ဆေယ္ယ ဒုဂ္ဂတိံ’’။

    Kāyena vācā manasā, yena gaccheyya duggatiṃ’’.

    ၁၅၄၂.

    1542.

    ‘‘သော အသ္သရာဇာ ဝိဓုရံ ဝဟန္တော၊ ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ။

    ‘‘So assarājā vidhuraṃ vahanto, pakkāmi vehāyasamantalikkhe;

    သာခာသု သေလေသု အသဇ္ဇမာနော၊ ကာလာဂိရိံ ခိပ္ပမုပာဂမာသိ’’။

    Sākhāsu selesu asajjamāno, kālāgiriṃ khippamupāgamāsi’’.

    ၁၅၄၃.

    1543.

    ‘‘ဣတ္ထိသဟသ္သံ ဘရိယာနံ၊ ဒာသိသတ္တသတာနိ စ။

    ‘‘Itthisahassaṃ bhariyānaṃ, dāsisattasatāni ca;

    ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ပက္ကန္ဒုံ၊ ယက္ခော ဗ္ရာဟ္မဏဝဏ္ဏေန။

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, yakkho brāhmaṇavaṇṇena;

    ဝိဓုရံ အာဒာယ ဂစ္ဆတိ။

    Vidhuraṃ ādāya gacchati.

    ၁၅၄၄.

    1544.

    ‘‘သမာဂတာ ဇာနပဒာ၊ နေဂမာ စ သမာဂတာ။

    ‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;

    ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ပက္ကန္ဒုံ၊ ယက္ခော ဗ္ရာဟ္မဏဝဏ္ဏေန။

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, yakkho brāhmaṇavaṇṇena;

    ဝိဓုရံ အာဒာယ ဂစ္ဆတိ။

    Vidhuraṃ ādāya gacchati.

    ၁၅၄၅.

    1545.

    ‘‘ဣတ္ထိသဟသ္သံ ဘရိယာနံ၊ ဒာသိသတ္တသတာနိ စ။

    ‘‘Itthisahassaṃ bhariyānaṃ, dāsisattasatāni ca;

    ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ပက္ကန္ဒုံ၊ ပဏ္ဍိတော သော ကုဟိံ ဂတော။

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, paṇḍito so kuhiṃ gato.

    ၁၅၄၆.

    1546.

    ‘‘သမာဂတာ ဇာနပဒာ၊ နေဂမာ စ သမာဂတာ။

    ‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;

    ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ပက္ကန္ဒုံ၊ ပဏ္ဍိတော သော ကုဟိံ ဂတော’’။

    Bāhā paggayha pakkanduṃ, paṇḍito so kuhiṃ gato’’.

    ၁၅၄၇.

    1547.

    ‘‘သစေ သော သတ္တရတ္တေန၊ နာဂစ္ဆိသ္သတိ ပဏ္ဍိတော။

    ‘‘Sace so sattarattena, nāgacchissati paṇḍito;

    သဗ္ဗေ အဂ္ဂိံ ပဝေက္ခာမ 183၊ နတ္ထတ္ထော ဇီဝိတေန နော’’။

    Sabbe aggiṃ pavekkhāma 184, natthattho jīvitena no’’.

    ၁၅၄၈.

    1548.

    ‘‘ပဏ္ဍိတော စ ဝိယတ္တော စ၊ ဝိဘာဝီ စ ဝိစက္ခဏော။

    ‘‘Paṇḍito ca viyatto ca, vibhāvī ca vicakkhaṇo;

    ခိပ္ပံ မောစိယ အတ္တာနံ၊ မာ ဘာယိတ္ထာဂမိသ္သတိ’’ 185

    Khippaṃ mociya attānaṃ, mā bhāyitthāgamissati’’ 186.

    အန္တရပေယ္ယာလံ နာမ။

    Antarapeyyālaṃ nāma.

    သာဓုနရဓမ္မကဏ္ဍံ

    Sādhunaradhammakaṇḍaṃ

    ၁၅၄၉.

    1549.

    ‘‘သော တတ္ထ ဂန္တ္ဝာန ဝိစိန္တယန္တော၊ ဥစ္စာဝစာ စေတနကာ 187 ဘဝန္တိ။

    ‘‘So tattha gantvāna vicintayanto, uccāvacā cetanakā 188 bhavanti;

    နယိမသ္သ ဇီဝေန မမတ္ထိ ကိဉ္စိ၊ ဟန္တ္ဝာနိမံ ဟဒယမာနယိသ္သံ’’ 189

    Nayimassa jīvena mamatthi kiñci, hantvānimaṃ hadayamānayissaṃ’’ 190.

    ၁၅၅၀.

    1550.

    ‘‘သော တတ္ထ ဂန္တ္ဝာ ပဗ္ဗတန္တရသ္မိံ 191၊ အန္တော ပဝိသိတ္ဝာန ပဒုဋ္ဌစိတ္တော။

    ‘‘So tattha gantvā pabbatantarasmiṃ 192, anto pavisitvāna paduṭṭhacitto;

    အသံဝုတသ္မိံ ဇဂတိပ္ပဒေသေ၊ အဓောသိရံ ဓာရယိ ကာတိယာနော။

    Asaṃvutasmiṃ jagatippadese, adhosiraṃ dhārayi kātiyāno.

    ၁၅၅၁.

    1551.

    ‘‘သော လမ္ဗမာနော နရကေ ပပာတေ၊ မဟဗ္ဘယေ လောမဟံသေ ဝိဒုဂ္ဂေ။

    ‘‘So lambamāno narake papāte, mahabbhaye lomahaṃse vidugge;

    အသန္တသန္တော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌော၊ ဣစ္စဗ္ရဝိ ပုဏ္ဏကံ နာမ ယက္ခံ။

    Asantasanto kurūnaṃ kattuseṭṭho, iccabravi puṇṇakaṃ nāma yakkhaṃ.

    ၁၅၅၂.

    1552.

    ‘‘အရိယာဝကာသောသိ အနရိယရူပော၊ အသညတော သညတသန္နိကာသော။

    ‘‘Ariyāvakāsosi anariyarūpo, asaññato saññatasannikāso;

    အစ္စာဟိတံ ကမ္မံ ကရောသိ လုဒ္ရံ, ဘာဝေ စ တေ ကုသလံ နတ္ထိ ကိဉ္စိ။

    Accāhitaṃ kammaṃ karosi ludraṃ, bhāve ca te kusalaṃ natthi kiñci.

    ၁၅၅၃.

    1553.

    ‘‘ယံ မံ ပပာတသ္မိံ ပပာတုမိစ္ဆသိ၊ ကော နု တဝတ္ထော မရဏေန မယ္ဟံ။

    ‘‘Yaṃ maṃ papātasmiṃ papātumicchasi, ko nu tavattho maraṇena mayhaṃ;

    အမာနုသသ္သေဝ တဝဇ္ဇ ဝဏ္ဏော၊ အာစိက္ခ မေ တ္ဝံ ကတမာသိ ဒေဝတာ’’။

    Amānusasseva tavajja vaṇṇo, ācikkha me tvaṃ katamāsi devatā’’.

    ၁၅၅၄.

    1554.

    ‘‘ယဒိ တေ သုတော ပုဏ္ဏကော နာမ ယက္ခော၊ ရညော ကုဝေရသ္သ ဟိ သော သဇိဗ္ဗော 193

    ‘‘Yadi te suto puṇṇako nāma yakkho, rañño kuverassa hi so sajibbo 194;

    ဘူမိန္ဓရော ဝရုဏော နာမ နာဂော၊ ဗ္ရဟာ သုစီ ဝဏ္ဏဗလူပပန္နော။

    Bhūmindharo varuṇo nāma nāgo, brahā sucī vaṇṇabalūpapanno.

    ၁၅၅၅.

    1555.

    ‘‘တသ္သာနုဇံ ဓီတရံ ကာမယာမိ၊ ဣရန္ဓတီ နာမ သာ နာဂကညာ။

    ‘‘Tassānujaṃ dhītaraṃ kāmayāmi, irandhatī nāma sā nāgakaññā;

    တသ္သာ သုမဇ္ဈာယ ပိယာယ ဟေတု၊ ပတာရယိံ တုယ္ဟ ဝဓာယ ဓီရ’’။

    Tassā sumajjhāya piyāya hetu, patārayiṃ tuyha vadhāya dhīra’’.

    ၁၅၅၆.

    1556.

    ‘‘မာ ဟေဝ တ္ဝံ 195 ယက္ခ အဟောသိ မူဠ္ဟော၊ နဋ္ဌာ ဗဟူ ဒုဂ္ဂဟီတေန လောကေ 196

    ‘‘Mā heva tvaṃ 197 yakkha ahosi mūḷho, naṭṭhā bahū duggahītena loke 198;

    ကိံ တေ သုမဇ္ဈာယ ပိယာယ ကိစ္စံ၊ မရဏေန မေ ဣင္ဃ သုဏောမိ 199 သဗ္ဗံ’’။

    Kiṃ te sumajjhāya piyāya kiccaṃ, maraṇena me iṅgha suṇomi 200 sabbaṃ’’.

    ၁၅၅၇.

    1557.

    ‘‘မဟာနုဘာဝသ္သ မဟောရဂသ္သ၊ ဓီတုကာမော ဉာတိဘတော 201 ဟမသ္မိ။

    ‘‘Mahānubhāvassa mahoragassa, dhītukāmo ñātibhato 202 hamasmi;

    တံ ယာစမာနံ သသုရော အဝောစ၊ ယထာ မမညိံသု သုကာမနီတံ။

    Taṃ yācamānaṃ sasuro avoca, yathā mamaññiṃsu sukāmanītaṃ.

    ၁၅၅၈.

    1558.

    ‘‘ဒဇ္ဇေမု ခော တေ သုတနုံ သုနေတ္တံ၊ သုစိမ္ဟိတံ စန္ဒနလိတ္တဂတ္တံ။

    ‘‘Dajjemu kho te sutanuṃ sunettaṃ, sucimhitaṃ candanalittagattaṃ;

    သစေ တုဝံ ဟဒယံ ပဏ္ဍိတသ္သ၊ ဓမ္မေန လဒ္ဓာ ဣဓ မာဟရေသိ။

    Sace tuvaṃ hadayaṃ paṇḍitassa, dhammena laddhā idha māharesi;

    ဧတေန ဝိတ္တေန ကုမာရိ လဗ္ဘာ၊ နညံ ဓနံ ဥတ္တရိ ပတ္ထယာမ။

    Etena vittena kumāri labbhā, naññaṃ dhanaṃ uttari patthayāma.

    ၁၅၅၉.

    1559.

    ‘‘ဧဝံ န မူဠ္ဟောသ္မိ သုဏောဟိ ကတ္တေ၊ န စာပိ မေ ဒုဂ္ဂဟိတတ္ထိ ကိဉ္စိ။

    ‘‘Evaṃ na mūḷhosmi suṇohi katte, na cāpi me duggahitatthi kiñci;

    ဟဒယေန တေ ဓမ္မလဒ္ဓေန နာဂာ၊ ဣရန္ဓတိံ နာဂကညံ ဒဒန္တိ။

    Hadayena te dhammaladdhena nāgā, irandhatiṃ nāgakaññaṃ dadanti.

    ၁၅၆၀.

    1560.

    ‘‘တသ္မာ အဟံ တုယ္ဟံ ဝဓာယ ယုတ္တော၊ ဧဝံ မမတ္ထော မရဏေန တုယ္ဟံ။

    ‘‘Tasmā ahaṃ tuyhaṃ vadhāya yutto, evaṃ mamattho maraṇena tuyhaṃ;

    ဣဓေဝ တံ နရကေ ပာတယိတ္ဝာ၊ ဟန္တ္ဝာန တံ ဟဒယမာနယိသ္သံ’’။

    Idheva taṃ narake pātayitvā, hantvāna taṃ hadayamānayissaṃ’’.

    ၁၅၆၁.

    1561.

    ‘‘ခိပ္ပံ မမံ ဥဒ္ဓရ ကာတိယာန၊ ဟဒယေန မေ ယဒိ တေ အတ္ထိ ကိစ္စံ။

    ‘‘Khippaṃ mamaṃ uddhara kātiyāna, hadayena me yadi te atthi kiccaṃ;

    ယေ ကေစိမေ သာဓုနရသ္သ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေဝ တေ ပာတုကရောမိ အဇ္ဇ’’။

    Ye kecime sādhunarassa dhammā, sabbeva te pātukaromi ajja’’.

    ၁၅၆၂.

    1562.

    ‘‘သော ပုဏ္ဏကော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ၊ နဂမုဒ္ဓနိ ခိပ္ပံ ပတိဋ္ဌပေတ္ဝာ။

    ‘‘So puṇṇako kurūnaṃ kattuseṭṭhaṃ, nagamuddhani khippaṃ patiṭṭhapetvā;

    အသ္သတ္ထမာသီနံ သမေက္ခိယာန၊ ပရိပုစ္ဆိ ကတ္တာရမနောမပညံ။

    Assatthamāsīnaṃ samekkhiyāna, paripucchi kattāramanomapaññaṃ.

    ၁၅၆၃.

    1563.

    ‘‘သမုဒ္ဓတော မေသိ တုဝံ ပပာတာ၊ ဟဒယေန တေ အဇ္ဇ မမတ္ထိ ကိစ္စံ။

    ‘‘Samuddhato mesi tuvaṃ papātā, hadayena te ajja mamatthi kiccaṃ;

    ယေ ကေစိမေ သာဓုနရသ္သ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေဝ မေ ပာတုကရောဟိ အဇ္ဇ’’။

    Ye kecime sādhunarassa dhammā, sabbeva me pātukarohi ajja’’.

    ၁၅၆၄.

    1564.

    ‘‘သမုဒ္ဓတော တ္ယသ္မိ အဟံ ပပာတာ၊ ဟဒယေန မေ ယဒိ တေ အတ္ထိ ကိစ္စံ။

    ‘‘Samuddhato tyasmi ahaṃ papātā, hadayena me yadi te atthi kiccaṃ;

    ယေ ကေစိမေ သာဓုနရသ္သ ဓမ္မာ၊ သဗ္ဗေဝ တေ ပာတုကရောမိ အဇ္ဇ’’။

    Ye kecime sādhunarassa dhammā, sabbeva te pātukaromi ajja’’.

    ၁၅၆၅.

    1565.

    ‘‘ယာတာနုယာယီ စ ဘဝာဟိ မာဏဝ၊ အလ္လဉ္စ 203 ပာဏိံ ပရိဝဇ္ဇယသ္သု။

    ‘‘Yātānuyāyī ca bhavāhi māṇava, allañca 204 pāṇiṃ parivajjayassu;

    မာ စသ္သု မိတ္တေသု ကဒာစိ ဒုဗ္ဘီ၊ မာ စ ဝသံ အသတီနံ နိဂစ္ဆေ’’။

    Mā cassu mittesu kadāci dubbhī, mā ca vasaṃ asatīnaṃ nigacche’’.

    ၁၅၆၆.

    1566.

    ‘‘ကထံ နု ယာတံ အနုယာယီ ဟောတိ၊ အလ္လဉ္စ ပာဏိံ ဒဟတေ ကထံ သော။

    ‘‘Kathaṃ nu yātaṃ anuyāyī hoti, allañca pāṇiṃ dahate kathaṃ so;

    အသတီ စ ကာ ကော ပန မိတ္တဒုဗ္ဘော၊ အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ’’။

    Asatī ca kā ko pana mittadubbho, akkhāhi me pucchito etamatthaṃ’’.

    ၁၅၆၇.

    1567.

    ‘‘အသန္ထုတံ 205 နောပိ စ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ၊ ယော အာသနေနာပိ နိမန္တယေယ္ယ။

    ‘‘Asanthutaṃ 206 nopi ca diṭṭhapubbaṃ, yo āsanenāpi nimantayeyya;

    တသ္သေဝ အတ္ထံ ပုရိသော ကရေယ္ယ၊ ယာတာနုယာယီတိ တမာဟု ပဏ္ဍိတာ။

    Tasseva atthaṃ puriso kareyya, yātānuyāyīti tamāhu paṇḍitā.

    ၁၅၆၈.

    1568.

    ‘‘ယသ္သေကရတ္တမ္ပိ ဃရေ ဝသေယ္ယ၊ ယတ္ထန္နပာနံ ပုရိသော လဘေယ္ယ။

    ‘‘Yassekarattampi ghare vaseyya, yatthannapānaṃ puriso labheyya;

    န တသ္သ ပာပံ မနသာပိ စိန္တယေ၊ အဒုဗ္ဘီ ပာဏိံ ဒဟတေ မိတ္တဒုဗ္ဘော။

    Na tassa pāpaṃ manasāpi cintaye, adubbhī pāṇiṃ dahate mittadubbho.

    ၁၅၆၉.

    1569.

    ‘‘ယသ္သ ရုက္ခသ္သ ဆာယာယ၊ နိသီဒေယ္ယ သယေယ္ယ ဝာ။

    ‘‘Yassa rukkhassa chāyāya, nisīdeyya sayeyya vā;

    န တသ္သ သာခံ ဘဉ္ဇေယ္ယ၊ မိတ္တဒုဗ္ဘော ဟိ ပာပကော။

    Na tassa sākhaṃ bhañjeyya, mittadubbho hi pāpako.

    ၁၅၇၀.

    1570.

    ‘‘ပုဏ္ဏမ္ပိ စေမံ ပထဝိံ ဓနေန၊ ဒဇ္ဇိတ္ထိယာ ပုရိသော သမ္မတာယ။

    ‘‘Puṇṇampi cemaṃ pathaviṃ dhanena, dajjitthiyā puriso sammatāya;

    လဒ္ဓာ ခဏံ အတိမညေယ္ယ တမ္ပိ၊ တာသံ ဝသံ အသတီနံ န ဂစ္ဆေ။

    Laddhā khaṇaṃ atimaññeyya tampi, tāsaṃ vasaṃ asatīnaṃ na gacche.

    ၁၅၇၁.

    1571.

    ‘‘ဧဝံ ခော ယာတံ အနုယာယီ ဟောတိ၊ အလ္လဉ္စ ပာဏိံ ဒဟတေ ပုနေဝံ။

    ‘‘Evaṃ kho yātaṃ anuyāyī hoti, allañca pāṇiṃ dahate punevaṃ;

    အသတီ စ သာ သော ပန မိတ္တဒုဗ္ဘော၊ သော ဓမ္မိကော ဟောတိ ဇဟသ္သု အဓမ္မံ’’။

    Asatī ca sā so pana mittadubbho, so dhammiko hoti jahassu adhammaṃ’’.

    သာဓုနရဓမ္မကဏ္ဍံ နာမ။

    Sādhunaradhammakaṇḍaṃ nāma.

    ကာလာဂိရိကဏ္ဍံ

    Kālāgirikaṇḍaṃ

    ၁၅၇၂.

    1572.

    ‘‘အဝသိံ အဟံ တုယ္ဟံ တီဟံ အဂာရေ၊ အန္နေန ပာနေန ဥပဋ္ဌိတောသ္မိ။

    ‘‘Avasiṃ ahaṃ tuyhaṃ tīhaṃ agāre, annena pānena upaṭṭhitosmi;

    မိတ္တော မမာသီ ဝိသဇ္ဇာမဟံ တံ၊ ကာမံ ဃရံ ဥတ္တမပည ဂစ္ဆ။

    Mitto mamāsī visajjāmahaṃ taṃ, kāmaṃ gharaṃ uttamapañña gaccha.

    ၁၅၇၃.

    1573.

    ‘‘အပိ ဟာယတု နာဂကုလာ 207 အတ္ထော၊ အလမ္ပိ မေ နာဂကညာယ ဟောတု။

    ‘‘Api hāyatu nāgakulā 208 attho, alampi me nāgakaññāya hotu;

    သော တ္ဝံ သကေနေဝ သုဘာသိတေန၊ မုတ္တောသိ မေ အဇ္ဇ ဝဓာယ ပည’’။

    So tvaṃ sakeneva subhāsitena, muttosi me ajja vadhāya pañña’’.

    ၁၅၇၄.

    1574.

    ‘‘ဟန္ဒ တုဝံ ယက္ခ မမမ္ပိ နေဟိ၊ သသုရံ တေ 209 အတ္ထံ မယိ စရသ္သု။

    ‘‘Handa tuvaṃ yakkha mamampi nehi, sasuraṃ te 210 atthaṃ mayi carassu;

    မယဉ္စ နာဂာဓိပတိံ ဝိမာနံ၊ ဒက္ခေမု နာဂသ္သ အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ’’။

    Mayañca nāgādhipatiṃ vimānaṃ, dakkhemu nāgassa adiṭṭhapubbaṃ’’.

    ၁၅၇၅.

    1575.

    ‘‘ယံ ဝေ နရသ္သ အဟိတာယ အသ္သ၊ န တံ ပညော အရဟတိ ဒသ္သနာယ။

    ‘‘Yaṃ ve narassa ahitāya assa, na taṃ pañño arahati dassanāya;

    အထ ကေန ဝဏ္ဏေန အမိတ္တဂာမံ၊ တုဝမိစ္ဆသိ ဥတ္တမပည ဂန္တုံ’’။

    Atha kena vaṇṇena amittagāmaṃ, tuvamicchasi uttamapañña gantuṃ’’.

    ၁၅၇၆.

    1576.

    ‘‘အဒ္ဓာ ပဇာနာမိ အဟမ္ပိ ဧတံ၊ န တံ ပညော အရဟတိ ဒသ္သနာယ။

    ‘‘Addhā pajānāmi ahampi etaṃ, na taṃ pañño arahati dassanāya;

    ပာပဉ္စ မေ နတ္ထိ ကတံ ကုဟိဉ္စိ၊ တသ္မာ န သင္ကေ မရဏာဂမာယ’’။

    Pāpañca me natthi kataṃ kuhiñci, tasmā na saṅke maraṇāgamāya’’.

    ၁၅၇၇.

    1577.

    ‘‘ဟန္ဒ စ ဌာနံ အတုလာနုဘာဝံ၊ မယာ သဟ ဒက္ခသိ ဧဟိ ကတ္တေ။

    ‘‘Handa ca ṭhānaṃ atulānubhāvaṃ, mayā saha dakkhasi ehi katte;

    ယတ္ထစ္ဆတိ နစ္စဂီတေဟိ နာဂော၊ ရာဇာ ယထာ ဝေသ္သဝဏော နဠိညံ 211

    Yatthacchati naccagītehi nāgo, rājā yathā vessavaṇo naḷiññaṃ 212.

    ၁၅၇၈.

    1578.

    ‘‘တံ နာဂကညာ စရိတံ ဂဏေန၊ နိကီဠိတံ နိစ္စမဟော စ ရတ္တိံ။

    ‘‘Taṃ nāgakaññā caritaṃ gaṇena, nikīḷitaṃ niccamaho ca rattiṃ;

    ပဟူတမာလ္ယံ 213 ဗဟုပုပ္ဖဆန္နံ 214၊ ဩဘာသတီ ဝိဇ္ဇုရိဝန္တလိက္ခေ။

    Pahūtamālyaṃ 215 bahupupphachannaṃ 216, obhāsatī vijjurivantalikkhe.

    ၁၅၇၉.

    1579.

    ‘‘အန္နေန ပာနေန ဥပေတရူပံ၊ နစ္စေဟိ ဂီတေဟိ စ ဝာဒိတေဟိ။

    ‘‘Annena pānena upetarūpaṃ, naccehi gītehi ca vāditehi;

    ပရိပူရံ ကညာဟိ အလင္ကတာဟိ၊ ဥပသောဘတိ ဝတ္ထပိလန္ဓနေန 217

    Paripūraṃ kaññāhi alaṅkatāhi, upasobhati vatthapilandhanena 218.

    ၁၅၈၀.

    1580.

    ‘‘သော ပုဏ္ဏကော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ၊ နိသီဒယီ ပစ္ဆတော အာသနသ္မိံ။

    ‘‘So puṇṇako kurūnaṃ kattuseṭṭhaṃ, nisīdayī pacchato āsanasmiṃ;

    အာဒာယ ကတ္တာရမနောမပညံ၊ ဥပာနယီ ဘဝနံ နာဂရညော။

    Ādāya kattāramanomapaññaṃ, upānayī bhavanaṃ nāgarañño.

    ၁၅၈၁.

    1581.

    ‘‘ပတ္ဝာန ဌာနံ အတုလာနုဘာဝံ၊ အဋ္ဌာသိ ကတ္တာ ပစ္ဆတော ပုဏ္ဏကသ္သ။

    ‘‘Patvāna ṭhānaṃ atulānubhāvaṃ, aṭṭhāsi kattā pacchato puṇṇakassa;

    သာမဂ္ဂိ ပေက္ခမာနော 219 နာဂရာဇာ၊ ပုဗ္ဗေဝ ဇာမာတရမဇ္ဈဘာသထ’’။

    Sāmaggi pekkhamāno 220 nāgarājā, pubbeva jāmātaramajjhabhāsatha’’.

    ၁၅၈၂.

    1582.

    ‘‘ယန္နု တုဝံ အဂမာ မစ္စလောကံ၊ အန္ဝေသမာနော ဟဒယံ ပဏ္ဍိတသ္သ။

    ‘‘Yannu tuvaṃ agamā maccalokaṃ, anvesamāno hadayaṃ paṇḍitassa;

    ကစ္စိ သမိဒ္ဓေန ဣဓာနုပတ္တော၊ အာဒာယ ကတ္တာရမနောမပညံ’’။

    Kacci samiddhena idhānupatto, ādāya kattāramanomapaññaṃ’’.

    ၁၅၈၃.

    1583.

    ‘‘အယဉ္ဟိ သော အာဂတော ယံ တ္ဝမိစ္ဆသိ၊ ဓမ္မေန လဒ္ဓော မမ ဓမ္မပာလော။

    ‘‘Ayañhi so āgato yaṃ tvamicchasi, dhammena laddho mama dhammapālo;

    တံ ပသ္သထ သမ္မုခာ 221 ဘာသမာနံ၊ သုခော ဟဝေ 222 သပ္ပုရိသေဟိ သင္ဂမော’’။

    Taṃ passatha sammukhā 223 bhāsamānaṃ, sukho have 224 sappurisehi saṅgamo’’.

    ကာလာဂိရိကဏ္ဍံ နာမ။

    Kālāgirikaṇḍaṃ nāma.

    ၁၅၈၄.

    1584.

    ‘‘အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ဒိသ္ဝာန၊ မစ္စော မစ္စုဘယဋ္ဋိတော 225

    ‘‘Adiṭṭhapubbaṃ disvāna, macco maccubhayaṭṭito 226;

    ဗ္ယမ္ဟိတော နာဘိဝာဒေသိ၊ နယိဒံ ပညဝတာမိဝ’’။

    Byamhito nābhivādesi, nayidaṃ paññavatāmiva’’.

    ၁၅၈၅.

    1585.

    ‘‘န စမ္ဟိ ဗ္ယမ္ဟိတော နာဂ၊ န စ မစ္စုဘယဋ္ဋိတော။

    ‘‘Na camhi byamhito nāga, na ca maccubhayaṭṭito;

    န ဝဇ္ဈော အဘိဝာဒေယ္ယ၊ ဝဇ္ဈံ ဝာ နာဘိဝာဒယေ။

    Na vajjho abhivādeyya, vajjhaṃ vā nābhivādaye.

    ၁၅၈၆.

    1586.

    ‘‘ကထံ နော အဘိဝာဒေယ္ယ၊ အဘိဝာဒာပယေထ ဝေ။

    ‘‘Kathaṃ no abhivādeyya, abhivādāpayetha ve;

    ယံ နရော ဟန္တုမိစ္ဆေယ္ယ၊ တံ ကမ္မံ နုပပဇ္ဇတိ’’။

    Yaṃ naro hantumiccheyya, taṃ kammaṃ nupapajjati’’.

    ၁၅၈၇.

    1587.

    ‘‘ဧဝမေတံ ယထာ ဗ္ရူသိ၊ သစ္စံ ဘာသသိ ပဏ္ဍိတ။

    ‘‘Evametaṃ yathā brūsi, saccaṃ bhāsasi paṇḍita;

    န ဝဇ္ဈော အဘိဝာဒေယ္ယ၊ ဝဇ္ဈံ ဝာ နာဘိဝာဒယေ။

    Na vajjho abhivādeyya, vajjhaṃ vā nābhivādaye.

    ၁၅၈၈.

    1588.

    ‘‘ကထံ နော အဘိဝာဒေယ္ယ၊ အဘိဝာဒာပယေထ ဝေ။

    ‘‘Kathaṃ no abhivādeyya, abhivādāpayetha ve;

    ယံ နရော ဟန္တုမိစ္ဆေယ္ယ၊ တံ ကမ္မံ နုပပဇ္ဇတိ’’။

    Yaṃ naro hantumiccheyya, taṃ kammaṃ nupapajjati’’.

    ၁၅၈၉.

    1589.

    ‘‘အသသ္သတံ သသ္သတံ နု တဝယိဒံ၊ ဣဒ္ဓီဇုတီဗလဝီရိယူပပတ္တိ 227

    ‘‘Asassataṃ sassataṃ nu tavayidaṃ, iddhījutībalavīriyūpapatti 228;

    ပုစ္ဆာမိ တံ နာဂရာဇေတမတ္ထံ၊ ကထံ နု တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ။

    Pucchāmi taṃ nāgarājetamatthaṃ, kathaṃ nu te laddhamidaṃ vimānaṃ.

    ၁၅၉၀.

    1590.

    ‘‘အဓိစ္စလဒ္ဓံ ပရိဏာမဇံ တေ၊ သယံကတံ ဥဒာဟု ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ။

    ‘‘Adhiccaladdhaṃ pariṇāmajaṃ te, sayaṃkataṃ udāhu devehi dinnaṃ;

    အက္ခာဟိ မေ နာဂရာဇေတမတ္ထံ၊ ယထေဝ တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ။

    Akkhāhi me nāgarājetamatthaṃ, yatheva te laddhamidaṃ vimānaṃ.

    ၁၅၉၁.

    1591.

    ‘‘နာဓိစ္စလဒ္ဓံ န ပရိဏာမဇံ မေ၊ န သယံကတံ နာပိ ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ။

    ‘‘Nādhiccaladdhaṃ na pariṇāmajaṃ me, na sayaṃkataṃ nāpi devehi dinnaṃ;

    သကေဟိ ကမ္မေဟိ အပာပကေဟိ၊ ပုညေဟိ မေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ’’။

    Sakehi kammehi apāpakehi, puññehi me laddhamidaṃ vimānaṃ’’.

    ၁၅၉၂.

    1592.

    ‘‘ကိံ တေ ဝတံ ကိံ ပန ဗ္ရဟ္မစရိယံ၊ ကိသ္သ သုစိဏ္ဏသ္သ အယံ ဝိပာကော။

    ‘‘Kiṃ te vataṃ kiṃ pana brahmacariyaṃ, kissa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;

    ဣဒ္ဓီဇုတီဗလဝီရိယူပပတ္တိ၊ ဣဒဉ္စ တေ နာဂ မဟာဝိမာနံ’’။

    Iddhījutībalavīriyūpapatti, idañca te nāga mahāvimānaṃ’’.

    ၁၅၉၃.

    1593.

    ‘‘အဟဉ္စ ဘရိယာ စ မနုသ္သလောကေ၊ သဒ္ဓာ ဥဘော ဒာနပတီ အဟုမ္ဟာ။

    ‘‘Ahañca bhariyā ca manussaloke, saddhā ubho dānapatī ahumhā;

    ဩပာနဘူတံ မေ ဃရံ တဒာသိ၊ သန္တပ္ပိတာ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ စ။

    Opānabhūtaṃ me gharaṃ tadāsi, santappitā samaṇabrāhmaṇā ca.

    ၁၅၉၄.

    1594.

    ‘‘မာလဉ္စ ဂန္ဓဉ္စ ဝိလေပနဉ္စ၊ ပဒီပိယံ သေယ္ယမုပသ္သယဉ္စ။

    ‘‘Mālañca gandhañca vilepanañca, padīpiyaṃ seyyamupassayañca;

    အစ္ဆာဒနံ သာယနမန္နပာနံ၊ သက္ကစ္စ ဒာနာနိ အဒမ္ဟ တတ္ထ။

    Acchādanaṃ sāyanamannapānaṃ, sakkacca dānāni adamha tattha.

    ၁၅၉၅.

    1595.

    ‘‘တံ မေ ဝတံ တံ ပန ဗ္ရဟ္မစရိယံ၊ တသ္သ သုစိဏ္ဏသ္သ အယံ ဝိပာကော။

    ‘‘Taṃ me vataṃ taṃ pana brahmacariyaṃ, tassa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;

    ဣဒ္ဓီဇုတီဗလဝီရိယူပပတ္တိ၊ ဣဒဉ္စ မေ ဓီရ မဟာဝိမာနံ’။

    Iddhījutībalavīriyūpapatti, idañca me dhīra mahāvimānaṃ’.

    ၁၅၉၆.

    1596.

    ‘‘ဧဝံ စေ တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဇာနာသိ ပုညာနံ ဖလူပပတ္တိံ။

    ‘‘Evaṃ ce te laddhamidaṃ vimānaṃ, jānāsi puññānaṃ phalūpapattiṃ;

    တသ္မာ ဟိ ဓမ္မံ စရ အပ္ပမတ္တော၊ ယထာ ဝိမာနံ ပုန မာဝသေသိ’။

    Tasmā hi dhammaṃ cara appamatto, yathā vimānaṃ puna māvasesi’.

    ၁၅၉၇.

    1597.

    ‘‘နယိဓ သန္တိ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ စ၊ ယေသန္နပာနာနိ ဒဒေမု ကတ္တေ။

    ‘‘Nayidha santi samaṇabrāhmaṇā ca, yesannapānāni dademu katte;

    အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ၊ ယထာ ဝိမာနံ ပုန မာဝသေမ’’။

    Akkhāhi me pucchito etamatthaṃ, yathā vimānaṃ puna māvasema’’.

    ၁၅၉၈.

    1598.

    ‘‘ဘောဂီ ဟိ တေ သန္တိ ဣဓူပပန္နာ၊ ပုတ္တာ စ ဒာရာ အနုဇီဝိနော စ။

    ‘‘Bhogī hi te santi idhūpapannā, puttā ca dārā anujīvino ca;

    တေသု တုဝံ ဝစသာ ကမ္မုနာ စ၊ အသမ္ပဒုဋ္ဌော စ ဘဝာဟိ နိစ္စံ။

    Tesu tuvaṃ vacasā kammunā ca, asampaduṭṭho ca bhavāhi niccaṃ.

    ၁၅၉၉.

    1599.

    ‘‘ဧဝံ တုဝံ နာဂ အသမ္ပဒောသံ၊ အနုပာလယ ဝစသာ ကမ္မုနာ စ။

    ‘‘Evaṃ tuvaṃ nāga asampadosaṃ, anupālaya vacasā kammunā ca;

    ဌတ္ဝာ ဣဓ ယာဝတာယုကံ ဝိမာနေ၊ ဥဒ္ဓံ ဣတော ဂစ္ဆသိ ဒေဝလောကံ’’။

    Ṭhatvā idha yāvatāyukaṃ vimāne, uddhaṃ ito gacchasi devalokaṃ’’.

    ၁၆၀၀.

    1600.

    ‘‘အဒ္ဓာ ဟိ သော သောစတိ ရာဇသေဋ္ဌော၊ တယာ ဝိနာ ယသ္သ တုဝံ သဇိဗ္ဗော။

    ‘‘Addhā hi so socati rājaseṭṭho, tayā vinā yassa tuvaṃ sajibbo;

    ဒုက္ခူပနီတောပိ တယာ သမေစ္စ၊ ဝိန္ဒေယ္ယ ပောသော သုခမာတုရောပိ’’။

    Dukkhūpanītopi tayā samecca, vindeyya poso sukhamāturopi’’.

    ၁၆၀၁.

    1601.

    ‘‘အဒ္ဓာ သတံ ဘာသသိ နာဂ ဓမ္မံ၊ အနုတ္တရံ အတ္ထပဒံ သုစိဏ္ဏံ။

    ‘‘Addhā sataṃ bhāsasi nāga dhammaṃ, anuttaraṃ atthapadaṃ suciṇṇaṃ;

    ဧတာဒိသိယာသု ဟိ အာပဒာသု၊ ပညာယတေ မာဒိသာနံ ဝိသေသော’’။

    Etādisiyāsu hi āpadāsu, paññāyate mādisānaṃ viseso’’.

    ၁၆၀၂.

    1602.

    ‘‘အက္ခာဟိ နော တာယံ မုဓာ နု လဒ္ဓော၊ အက္ခေဟိ နော တာယံ အဇေသိ ဇူတေ။

    ‘‘Akkhāhi no tāyaṃ mudhā nu laddho, akkhehi no tāyaṃ ajesi jūte;

    ဓမ္မေန လဒ္ဓော ဣတိ တာယမာဟ 229၊ ကထံ နု တ္ဝံ ဟတ္ထမိမသ္သ မာဂတော’’။

    Dhammena laddho iti tāyamāha 230, kathaṃ nu tvaṃ hatthamimassa māgato’’.

    ၁၆၀၃.

    1603.

    ‘‘ယော မိသ္သရော တတ္ထ အဟောသိ ရာဇာ၊ တမာယမက္ခေဟိ အဇေသိ ဇူတေ။

    ‘‘Yo missaro tattha ahosi rājā, tamāyamakkhehi ajesi jūte;

    သော မံ ဇိတော ရာဇာ ဣမသ္သဒာသိ၊ ဓမ္မေန လဒ္ဓောသ္မိ အသာဟသေန။

    So maṃ jito rājā imassadāsi, dhammena laddhosmi asāhasena.

    ၁၆၀၄.

    1604.

    ‘‘မဟောရဂော အတ္တမနော ဥဒဂ္ဂော၊ သုတ္ဝာန ဓီရသ္သ သုဘာသိတာနိ။

    ‘‘Mahorago attamano udaggo, sutvāna dhīrassa subhāsitāni;

    ဟတ္ထေ ဂဟေတ္ဝာန အနောမပညံ၊ ပာဝေက္ခိ ဘရိယာယ တဒာ သကာသေ။

    Hatthe gahetvāna anomapaññaṃ, pāvekkhi bhariyāya tadā sakāse.

    ၁၆၀၅.

    1605.

    ‘‘ယေန တ္ဝံ ဝိမလေ ပဏ္ဍု၊ ယေန ဘတ္တံ န ရုစ္စတိ။

    ‘‘Yena tvaṃ vimale paṇḍu, yena bhattaṃ na ruccati;

    န စ မေ တာဒိသော ဝဏ္ဏော၊ အယမေသော တမောနုဒော။

    Na ca me tādiso vaṇṇo, ayameso tamonudo.

    ၁၆၀၆.

    1606.

    ‘‘ယသ္သ တေ ဟဒယေနတ္ထော၊ အာဂတာယံ ပဘင္ကရော။

    ‘‘Yassa te hadayenattho, āgatāyaṃ pabhaṅkaro;

    တသ္သ ဝာက္ယံ နိသာမေဟိ၊ ဒုလ္လဘံ ဒသ္သနံ ပုန။

    Tassa vākyaṃ nisāmehi, dullabhaṃ dassanaṃ puna.

    ၁၆၀၇.

    1607.

    ‘‘ဒိသ္ဝာန တံ ဝိမလာ ဘူရိပညံ၊ ဒသင္ဂုလီ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတ္ဝာ။

    ‘‘Disvāna taṃ vimalā bhūripaññaṃ, dasaṅgulī añjaliṃ paggahetvā;

    ဟဋ္ဌေန ဘာဝေန ပတီတရူပာ၊ ဣစ္စဗ္ရဝိ ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ။

    Haṭṭhena bhāvena patītarūpā, iccabravi kurūnaṃ kattuseṭṭhaṃ.

    ၁၆၀၈.

    1608.

    ‘‘အဒိဋ္ဌပုဗ္ဗံ ဒိသ္ဝာန၊ မစ္စော မစ္စုဘယဋ္ဋိတော။

    ‘‘Adiṭṭhapubbaṃ disvāna, macco maccubhayaṭṭito;

    ဗ္ယမ္ဟိတော နာဘိဝာဒေသိ၊ နယိဒံ ပညဝတာမိဝ’’။

    Byamhito nābhivādesi, nayidaṃ paññavatāmiva’’.

    ၁၆၀၉.

    1609.

    ‘‘န စမ္ဟိ ဗ္ယမ္ဟိတော နာဂိ၊ န စ မစ္စုဘယဋ္ဋိတော။

    ‘‘Na camhi byamhito nāgi, na ca maccubhayaṭṭito;

    န ဝဇ္ဈော အဘိဝာဒေယ္ယ၊ ဝဇ္ဈံ ဝာ နာဘိဝာဒယေ။

    Na vajjho abhivādeyya, vajjhaṃ vā nābhivādaye.

    ၁၆၁၀.

    1610.

    ‘‘ကထံ နော အဘိဝာဒေယ္ယ၊ အဘိဝာဒာပယေထ ဝေ။

    ‘‘Kathaṃ no abhivādeyya, abhivādāpayetha ve;

    ယံ နရော ဟန္တုမိစ္ဆေယ္ယ၊ တံ ကမ္မံ နုပပဇ္ဇတိ’’။

    Yaṃ naro hantumiccheyya, taṃ kammaṃ nupapajjati’’.

    ၁၆၁၁.

    1611.

    ‘‘ဧဝမေတံ ယထာ ဗ္ရူသိ၊ သစ္စံ ဘာသသိ ပဏ္ဍိတ။

    ‘‘Evametaṃ yathā brūsi, saccaṃ bhāsasi paṇḍita;

    န ဝဇ္ဈော အဘိဝာဒေယ္ယ၊ ဝဇ္ဈံ ဝာ နာဘိဝာဒယေ။

    Na vajjho abhivādeyya, vajjhaṃ vā nābhivādaye.

    ၁၆၁၂.

    1612.

    ‘‘ကထံ နော အဘိဝာဒေယ္ယ၊ အဘိဝာဒာပယေထ ဝေ။

    ‘‘Kathaṃ no abhivādeyya, abhivādāpayetha ve;

    ယံ နရော ဟန္တုမိစ္ဆေယ္ယ၊ တံ ကမ္မံ နုပပဇ္ဇတိ’’။

    Yaṃ naro hantumiccheyya, taṃ kammaṃ nupapajjati’’.

    ၁၆၁၃.

    1613.

    ‘‘အသသ္သတံ သသ္သတံ နု တဝယိဒံ၊ ဣဒ္ဓီဇုတီဗလဝီရိယူပပတ္တိ။

    ‘‘Asassataṃ sassataṃ nu tavayidaṃ, iddhījutībalavīriyūpapatti;

    ပုစ္ဆာမိ တံ နာဂကညေတမတ္ထံ၊ ကထံ နု တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ။

    Pucchāmi taṃ nāgakaññetamatthaṃ, kathaṃ nu te laddhamidaṃ vimānaṃ.

    ၁၆၁၄.

    1614.

    ‘‘အဓိစ္စလဒ္ဓံ ပရိဏာမဇံ တေ၊ သယံကတံ ဥဒာဟု ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ။

    ‘‘Adhiccaladdhaṃ pariṇāmajaṃ te, sayaṃkataṃ udāhu devehi dinnaṃ;

    အက္ခာဟိ မေ နာဂကညေတမတ္ထံ၊ ယထေဝ တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ’’။

    Akkhāhi me nāgakaññetamatthaṃ, yatheva te laddhamidaṃ vimānaṃ’’.

    ၁၆၁၅.

    1615.

    ‘‘နာဓိစ္စလဒ္ဓံ န ပရိဏာမဇံ မေ၊ န သယံ ကတံ နာပိ ဒေဝေဟိ ဒိန္နံ။

    ‘‘Nādhiccaladdhaṃ na pariṇāmajaṃ me, na sayaṃ kataṃ nāpi devehi dinnaṃ;

    သကေဟိ ကမ္မေဟိ အပာပကေဟိ၊ ပုညေဟိ မေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ’’။

    Sakehi kammehi apāpakehi, puññehi me laddhamidaṃ vimānaṃ’’.

    ၁၆၁၆.

    1616.

    ‘‘ကိံ တေ ဝတံ ကိံ ပန ဗ္ရဟ္မစရိယံ၊ ကိသ္သ သုစိဏ္ဏသ္သ အယံ ဝိပာကော။

    ‘‘Kiṃ te vataṃ kiṃ pana brahmacariyaṃ, kissa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;

    ဣဒ္ဓီဇုတီဗလဝီရိယူပပတ္တိ၊ ဣဒဉ္စ တေ နာဂိ မဟာဝိမာနံ’’။

    Iddhījutībalavīriyūpapatti, idañca te nāgi mahāvimānaṃ’’.

    ၁၆၁၇.

    1617.

    ‘‘အဟဉ္စ ခော သာမိကော စာပိ မယ္ဟံ၊ သဒ္ဓာ ဥဘော ဒာနပတီ အဟုမ္ဟာ။

    ‘‘Ahañca kho sāmiko cāpi mayhaṃ, saddhā ubho dānapatī ahumhā;

    ဩပာနဘူတံ မေ ဃရံ တဒာသိ၊ သန္တပ္ပိတာ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ စ။

    Opānabhūtaṃ me gharaṃ tadāsi, santappitā samaṇabrāhmaṇā ca.

    ၁၆၁၈.

    1618.

    ‘‘မာလဉ္စ ဂန္ဓဉ္စ ဝိလေပနဉ္စ၊ ပဒီပိယံ သေယ္ယမုပသ္သယဉ္စ။

    ‘‘Mālañca gandhañca vilepanañca, padīpiyaṃ seyyamupassayañca;

    အစ္ဆာဒနံ သာယနမန္နပာနံ၊ သက္ကစ္စံ ဒာနာနိ အဒမ္ဟ တတ္ထ။

    Acchādanaṃ sāyanamannapānaṃ, sakkaccaṃ dānāni adamha tattha.

    ၁၆၁၉.

    1619.

    ‘‘တံ မေ ဝတံ တံ ပန ဗ္ရဟ္မစရိယံ၊ တသ္သ သုစိဏ္ဏသ္သ အယံ ဝိပာကော။

    ‘‘Taṃ me vataṃ taṃ pana brahmacariyaṃ, tassa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;

    ဣဒ္ဓီဇုတီဗလဝီရိယူပပတ္တိ ၊ ဣဒဉ္စ မေ ဓီရ မဟာဝိမာနံ’’။

    Iddhījutībalavīriyūpapatti , idañca me dhīra mahāvimānaṃ’’.

    ၁၆၂၀.

    1620.

    ‘‘ဧဝံ စေ တေ လဒ္ဓမိဒံ ဝိမာနံ၊ ဇာနာသိ ပုညာနံ ဖလူပပတ္တိံ။

    ‘‘Evaṃ ce te laddhamidaṃ vimānaṃ, jānāsi puññānaṃ phalūpapattiṃ;

    တသ္မာ ဟိ ဓမ္မံ စရ အပ္ပမတ္တာ၊ ယထာ ဝိမာနံ ပုန မာဝသေသိ’’။

    Tasmā hi dhammaṃ cara appamattā, yathā vimānaṃ puna māvasesi’’.

    ၁၆၂၁.

    1621.

    ‘‘နယိဓ သန္တိ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ စ၊ ယေသန္နပာနာနိ ဒဒေမု ကတ္တေ။

    ‘‘Nayidha santi samaṇabrāhmaṇā ca, yesannapānāni dademu katte;

    အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ၊ ယထာ ဝိမာနံ ပုန မာဝသေမ’’။

    Akkhāhi me pucchito etamatthaṃ, yathā vimānaṃ puna māvasema’’.

    ၁၆၂၂.

    1622.

    ‘‘ဘောဂီ ဟိ တေ သန္တိ ဣဓူပပန္နာ၊ ပုတ္တာ စ ဒာရာ အနုဇီဝိနော စ။

    ‘‘Bhogī hi te santi idhūpapannā, puttā ca dārā anujīvino ca;

    တေသု တုဝံ ဝစသာ ကမ္မုနာ စ၊ အသမ္ပဒုဋ္ဌာ စ ဘဝာဟိ နိစ္စံ။

    Tesu tuvaṃ vacasā kammunā ca, asampaduṭṭhā ca bhavāhi niccaṃ.

    ၁၆၂၃.

    1623.

    ‘‘ဧဝံ တုဝံ နာဂိ အသမ္ပဒောသံ၊ အနုပာလယ ဝစသာ ကမ္မုနာ စ။

    ‘‘Evaṃ tuvaṃ nāgi asampadosaṃ, anupālaya vacasā kammunā ca;

    ဌတ္ဝာ ဣဓ ယာဝတာယုကံ ဝိမာနေ၊ ဥဒ္ဓံ ဣတော ဂစ္ဆသိ ဒေဝလောကံ’’။

    Ṭhatvā idha yāvatāyukaṃ vimāne, uddhaṃ ito gacchasi devalokaṃ’’.

    ၁၆၂၄.

    1624.

    ‘‘အဒ္ဓာ ဟိ သော သောစတိ ရာဇသေဋ္ဌော၊ တယာ ဝိနာ ယသ္သ တုဝံ သဇိဗ္ဗော။

    ‘‘Addhā hi so socati rājaseṭṭho, tayā vinā yassa tuvaṃ sajibbo;

    ဒုက္ခူပနီတောပိ တယာ သမေစ္စ၊ ဝိန္ဒေယ္ယ ပောသော သုခမာတုရောပိ’’။

    Dukkhūpanītopi tayā samecca, vindeyya poso sukhamāturopi’’.

    ၁၆၂၅.

    1625.

    ‘‘အဒ္ဓာ သတံ ဘာသသိ နာဂိ ဓမ္မံ၊ အနုတ္တရံ အတ္ထပဒံ သုစိဏ္ဏံ။

    ‘‘Addhā sataṃ bhāsasi nāgi dhammaṃ, anuttaraṃ atthapadaṃ suciṇṇaṃ;

    ဧတာဒိသိယာသု ဟိ အာပဒာသု၊ ပညာယတေ မာဒိသာနံ ဝိသေသော’’။

    Etādisiyāsu hi āpadāsu, paññāyate mādisānaṃ viseso’’.

    ၁၆၂၆.

    1626.

    ‘‘အက္ခာဟိ နော တာယံ မုဓာ နု လဒ္ဓော၊ အက္ခေဟိ နော တာယံ အဇေသိ ဇူတေ။

    ‘‘Akkhāhi no tāyaṃ mudhā nu laddho, akkhehi no tāyaṃ ajesi jūte;

    ဓမ္မေန လဒ္ဓော ဣတိ တာယမာဟ၊ ကထံ နု တ္ဝံ ဟတ္ထမိမသ္သ မာဂတော’’။

    Dhammena laddho iti tāyamāha, kathaṃ nu tvaṃ hatthamimassa māgato’’.

    ၁၆၂၇.

    1627.

    ‘‘ယော မိသ္သရော တတ္ထ အဟောသိ ရာဇာ၊ တမာယမက္ခေဟိ အဇေသိ ဇူတေ။

    ‘‘Yo missaro tattha ahosi rājā, tamāyamakkhehi ajesi jūte;

    သော မံ ဇိတော ရာဇာ ဣမသ္သဒာသိ၊ ဓမ္မေန လဒ္ဓောသ္မိ အသာဟသေန။

    So maṃ jito rājā imassadāsi, dhammena laddhosmi asāhasena.

    ၁၆၂၈.

    1628.

    ‘‘ယထေဝ ဝရုဏော နာဂော၊ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတ္ထ ပဏ္ဍိတံ။

    ‘‘Yatheva varuṇo nāgo, pañhaṃ pucchittha paṇḍitaṃ;

    တထေဝ နာဂကညာပိ၊ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတ္ထ ပဏ္ဍိတံ။

    Tatheva nāgakaññāpi, pañhaṃ pucchittha paṇḍitaṃ.

    ၁၆၂၉.

    1629.

    ‘‘ယထေဝ ဝရုဏံ နာဂံ၊ ဓီရော တောသေသိ ပုစ္ဆိတော။

    ‘‘Yatheva varuṇaṃ nāgaṃ, dhīro tosesi pucchito;

    တထေဝ နာဂကညမ္ပိ၊ ဓီရော တောသေသိ ပုစ္ဆိတော။

    Tatheva nāgakaññampi, dhīro tosesi pucchito.

    ၁၆၃၀.

    1630.

    ‘‘ဥဘောပိ တေ အတ္တမနေ ဝိဒိတ္ဝာ၊ မဟောရဂံ နာဂကညဉ္စ ဓီရော 231

    ‘‘Ubhopi te attamane viditvā, mahoragaṃ nāgakaññañca dhīro 232;

    အဆမ္ဘီ အဘီတော အလောမဟဋ္ဌော၊ ဣစ္စဗ္ရဝိ ဝရုဏံ နာဂရာဇာနံ။

    Achambhī abhīto alomahaṭṭho, iccabravi varuṇaṃ nāgarājānaṃ.

    ၁၆၃၁.

    1631.

    ‘‘မာ ရောဓယိ 233 နာဂ အာယာဟမသ္မိ၊ ယေန တဝတ္ထော ဣဒံ သရီရံ။

    ‘‘Mā rodhayi 234 nāga āyāhamasmi, yena tavattho idaṃ sarīraṃ;

    ဟဒယေန မံသေန ကရောဟိ ကိစ္စံ၊ သယံ ကရိသ္သာမိ ယထာမတိ တေ’’။

    Hadayena maṃsena karohi kiccaṃ, sayaṃ karissāmi yathāmati te’’.

    ၁၆၃၂.

    1632.

    ‘‘ပညာ ဟဝေ ဟဒယံ ပဏ္ဍိတာနံ၊ တေ တ္ယမ္ဟ ပညာယ မယံ သုတုဋ္ဌာ။

    ‘‘Paññā have hadayaṃ paṇḍitānaṃ, te tyamha paññāya mayaṃ sutuṭṭhā;

    အနူနနာမော လဘတဇ္ဇ ဒာရံ၊ အဇ္ဇေဝ တံ ကုရုယော ပာပယာတု’’။

    Anūnanāmo labhatajja dāraṃ, ajjeva taṃ kuruyo pāpayātu’’.

    ၁၆၃၃.

    1633.

    ‘‘သ ပုဏ္ဏကော အတ္တမနော ဥဒဂ္ဂော၊ ဣရန္ဓတိံ နာဂကညံ လဘိတ္ဝာ။

    ‘‘Sa puṇṇako attamano udaggo, irandhatiṃ nāgakaññaṃ labhitvā;

    ဟဋ္ဌေန ဘာဝေန ပတီတရူပော၊ ဣစ္စဗ္ရဝိ ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ။

    Haṭṭhena bhāvena patītarūpo, iccabravi kurūnaṃ kattuseṭṭhaṃ.

    ၁၆၃၄.

    1634.

    ‘‘ဘရိယာယ မံ တ္ဝံ အကရိ သမင္ဂိံ၊ အဟဉ္စ တေ ဝိဓုရ ကရောမိ ကိစ္စံ။

    ‘‘Bhariyāya maṃ tvaṃ akari samaṅgiṃ, ahañca te vidhura karomi kiccaṃ;

    ဣဒဉ္စ တေ မဏိရတနံ ဒဒာမိ၊ အဇ္ဇေဝ တံ ကုရုယော ပာပယာမိ’’။

    Idañca te maṇiratanaṃ dadāmi, ajjeva taṃ kuruyo pāpayāmi’’.

    ၁၆၃၅.

    1635.

    ‘‘အဇေယ္ယမေသာ တဝ ဟောတု မေတ္တိ၊ ဘရိယာယ ကစ္စာန ပိယာယ သဒ္ဓိံ။

    ‘‘Ajeyyamesā tava hotu metti, bhariyāya kaccāna piyāya saddhiṃ;

    အာနန္ဒိ ဝိတ္တော 235 သုမနော ပတီတော၊ ဒတ္ဝာ မဏိံ မဉ္စ နယိန္ဒပတ္ထံ။

    Ānandi vitto 236 sumano patīto, datvā maṇiṃ mañca nayindapatthaṃ.

    ၁၆၃၆.

    1636.

    ‘‘သ ပုဏ္ဏကော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ၊ နိသီဒယီ ပုရတော အာသနသ္မိံ။

    ‘‘Sa puṇṇako kurūnaṃ kattuseṭṭhaṃ, nisīdayī purato āsanasmiṃ;

    အာဒာယ ကတ္တာရမနောမပညံ၊ ဥပာနယီ နဂရံ ဣန္ဒပတ္ထံ။

    Ādāya kattāramanomapaññaṃ, upānayī nagaraṃ indapatthaṃ.

    ၁၆၃၇.

    1637.

    ‘‘မနော မနုသ္သသ္သ ယထာပိ ဂစ္ဆေ၊ တတောပိသ္သ ခိပ္ပတရံ 237 အဟောသိ။

    ‘‘Mano manussassa yathāpi gacche, tatopissa khippataraṃ 238 ahosi;

    သ ပုဏ္ဏကော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ၊ ဥပာနယီ နဂရံ ဣန္ဒပတ္ထံ’’။

    Sa puṇṇako kurūnaṃ kattuseṭṭhaṃ, upānayī nagaraṃ indapatthaṃ’’.

    ၁၆၃၈.

    1638.

    ‘‘ဧတိန္ဒပတ္ထံ နဂရံ ပဒိသ္သတိ၊ ရမ္မာနိ စ အမ္ဗဝနာနိ ဘာဂသော။

    ‘‘Etindapatthaṃ nagaraṃ padissati, rammāni ca ambavanāni bhāgaso;

    အဟဉ္စ ဘရိယာယ သမင္ဂိဘူတော၊ တုဝဉ္စ ပတ္တောသိ သကံ နိကေတံ’’။

    Ahañca bhariyāya samaṅgibhūto, tuvañca pattosi sakaṃ niketaṃ’’.

    ၁၆၃၉.

    1639.

    ‘‘သ ပုဏ္ဏကော ကုရူနံ ကတ္တုသေဋ္ဌံ၊ ဩရောပိယ ဓမ္မသဘာယ မဇ္ဈေ။

    ‘‘Sa puṇṇako kurūnaṃ kattuseṭṭhaṃ, oropiya dhammasabhāya majjhe;

    အာဇညမာရုယ္ဟ အနောမဝဏ္ဏော၊ ပက္ကာမိ ဝေဟာယသမန္တလိက္ခေ။

    Ājaññamāruyha anomavaṇṇo, pakkāmi vehāyasamantalikkhe.

    ၁၆၄၀.

    1640.

    ‘‘တံ ဒိသ္ဝာ ရာဇာ ပရမပ္ပတီတော၊ ဥဋ္ဌာယ ဗာဟာဟိ ပလိသ္သဇိတ္ဝာ။

    ‘‘Taṃ disvā rājā paramappatīto, uṭṭhāya bāhāhi palissajitvā;

    အဝိကမ္ပယံ ဓမ္မသဘာယ မဇ္ဈေ၊ နိသီဒယီ ပမုခမာသနသ္မိံ’’။

    Avikampayaṃ dhammasabhāya majjhe, nisīdayī pamukhamāsanasmiṃ’’.

    ၁၆၄၁.

    1641.

    ‘‘တ္ဝံ နော ဝိနေတာသိ ရထံဝ နဒ္ဓံ၊ နန္ဒန္တိ တံ ကုရုယော ဒသ္သနေန။

    ‘‘Tvaṃ no vinetāsi rathaṃva naddhaṃ, nandanti taṃ kuruyo dassanena;

    အက္ခာဟိ မေ ပုစ္ဆိတော ဧတမတ္ထံ၊ ကထံ ပမောက္ခော အဟု မာဏဝသ္သ’’။

    Akkhāhi me pucchito etamatthaṃ, kathaṃ pamokkho ahu māṇavassa’’.

    ၁၆၄၂.

    1642.

    ‘‘ယံ မာဏဝောတ္ယာဘိဝဒီ ဇနိန္ဒ၊ န သော မနုသ္သော နရဝီရသေဋ္ဌ။

    ‘‘Yaṃ māṇavotyābhivadī janinda, na so manusso naravīraseṭṭha;

    ယဒိ တေ သုတော ပုဏ္ဏကော နာမ ယက္ခော၊ ရညော ကုဝေရသ္သ ဟိ သော သဇိဗ္ဗော။

    Yadi te suto puṇṇako nāma yakkho, rañño kuverassa hi so sajibbo.

    ၁၆၄၃.

    1643.

    ‘‘ဘူမိန္ဓရော ဝရုဏော နာမ နာဂော၊ ဗ္ရဟာ သုစီ ဝဏ္ဏဗလူပပန္နော။

    ‘‘Bhūmindharo varuṇo nāma nāgo, brahā sucī vaṇṇabalūpapanno;

    တသ္သာနုဇံ ဓီတရံ ကာမယာနော၊ ဣရန္ဓတီ နာမ သာ နာဂကညာ။

    Tassānujaṃ dhītaraṃ kāmayāno, irandhatī nāma sā nāgakaññā.

    ၁၆၄၄.

    1644.

    ‘‘တသ္သာ သုမဇ္ဈာယ ပိယာယ ဟေတု၊ ပတာရယိတ္ထ မရဏာယ မယ္ဟံ။

    ‘‘Tassā sumajjhāya piyāya hetu, patārayittha maraṇāya mayhaṃ;

    သော စေဝ ဘရိယာယ သမင္ဂိဘူတော၊ အဟဉ္စ အနုညာတော မဏိ စ လဒ္ဓော’’။

    So ceva bhariyāya samaṅgibhūto, ahañca anuññāto maṇi ca laddho’’.

    ၁၆၄၅.

    1645.

    ‘‘ရုက္ခော ဟိ မယ္ဟံ ပဒ္ဓာရေ 239 သုဇာတော၊ ပညာက္ခန္ဓော သီလမယသ္သ သာခာ။

    ‘‘Rukkho hi mayhaṃ paddhāre 240 sujāto, paññākkhandho sīlamayassa sākhā;

    အတ္ထေ စ ဓမ္မေ စ ဌိတော နိပာကော၊ ဂဝပ္ဖလော ဟတ္ထိဂဝသ္သဆန္နော။

    Atthe ca dhamme ca ṭhito nipāko, gavapphalo hatthigavassachanno.

    ၁၆၄၆.

    1646.

    ‘‘နစ္စဂီတတူရိယာဘိနာဒိတေ၊ ဥစ္ဆိဇ္ဇ သေနံ 241 ပုရိသော အဟာသိ။

    ‘‘Naccagītatūriyābhinādite, ucchijja senaṃ 242 puriso ahāsi;

    သော နော အယံ အာဂတော သန္နိကေတံ၊ ရုက္ခသ္သိမသ္သာပစိတိံ ကရောထ။

    So no ayaṃ āgato sanniketaṃ, rukkhassimassāpacitiṃ karotha.

    ၁၆၄၇.

    1647.

    ‘‘ယေ ကေစိ ဝိတ္တာ မမ ပစ္စယေန၊ သဗ္ဗေဝ တေ ပာတုကရောန္တု အဇ္ဇ။

    ‘‘Ye keci vittā mama paccayena, sabbeva te pātukarontu ajja;

    တိဗ္ဗာနိ ကတ္ဝာန ဥပာယနာနိ၊ ရုက္ခသ္သိမသ္သာပစိတိံ ကရောထ။

    Tibbāni katvāna upāyanāni, rukkhassimassāpacitiṃ karotha.

    ၁၆၄၈.

    1648.

    ‘‘ယေ ကေစိ ဗဒ္ဓာ မမ အတ္ထိ ရဋ္ဌေ၊ သဗ္ဗေဝ တေ ဗန္ဓနာ မောစယန္တု။

    ‘‘Ye keci baddhā mama atthi raṭṭhe, sabbeva te bandhanā mocayantu;

    ယထေဝ ယံ ဗန္ဓနသ္မာ ပမုတ္တော၊ ဧဝမေတေ မုဉ္စရေ ဗန္ဓနသ္မာ။

    Yatheva yaṃ bandhanasmā pamutto, evamete muñcare bandhanasmā.

    ၁၆၄၉.

    1649.

    ‘‘ဥန္နင္ဂလာ မာသမိမံ ကရောန္တု၊ မံသောဒနံ ဗ္ရာဟ္မဏာ ဘက္ခယန္တု။

    ‘‘Unnaṅgalā māsamimaṃ karontu, maṃsodanaṃ brāhmaṇā bhakkhayantu;

    အမဇ္ဇပာ မဇ္ဇရဟာ ပိဝန္တု၊ ပုဏ္ဏာဟိ ထာလာဟိ ပလိသ္သုတာဟိ။

    Amajjapā majjarahā pivantu, puṇṇāhi thālāhi palissutāhi.

    ၁၆၅၀.

    1650.

    ‘‘မဟာပထံ နိစ္စ သမဝ္ဟယန္တု၊ တိဗ္ဗဉ္စ ရက္ခံ ဝိဒဟန္တု ရဋ္ဌေ။

    ‘‘Mahāpathaṃ nicca samavhayantu, tibbañca rakkhaṃ vidahantu raṭṭhe;

    ယထာညမညံ န ဝိဟေဌယေယ္ယုံ၊ ရုက္ခသ္သိမသ္သာပစိတိံ ကရောထ’’။

    Yathāññamaññaṃ na viheṭhayeyyuṃ, rukkhassimassāpacitiṃ karotha’’.

    ၁၆၅၁.

    1651.

    ဩရောဓာ စ ကုမာရာ စ၊ ဝေသိယာနာ စ ဗ္ရာဟ္မဏာ။

    Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    ဗဟုံ အန္နဉ္စ ပာနဉ္စ၊ ပဏ္ဍိတသ္သာဘိဟာရယုံ။

    Bahuṃ annañca pānañca, paṇḍitassābhihārayuṃ.

    ၁၆၅၂.

    1652.

    ဟတ္ထာရောဟာ အနီကဋ္ဌာ၊ ရထိကာ ပတ္တိကာရကာ။

    Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    ဗဟုံ အန္နဉ္စ ပာနဉ္စ၊ ပဏ္ဍိတသ္သာဘိဟာရယုံ။

    Bahuṃ annañca pānañca, paṇḍitassābhihārayuṃ.

    ၁၆၅၃.

    1653.

    သမာဂတာ ဇာနပဒာ၊ နေဂမာ စ သမာဂတာ။

    Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;

    ဗဟုံ အန္နဉ္စ ပာနဉ္စ၊ ပဏ္ဍိတသ္သာဘိဟာရယုံ။

    Bahuṃ annañca pānañca, paṇḍitassābhihārayuṃ.

    ၁၆၅၄.

    1654.

    ဗဟုဇနော ပသန္နောသိ၊ ဒိသ္ဝာ ပဏ္ဍိတမာဂတေ။

    Bahujano pasannosi, disvā paṇḍitamāgate;

    ပဏ္ဍိတမ္ဟိ အနုပ္ပတ္တေ၊ စေလုက္ခေပော ပဝတ္တထာတိ။

    Paṇḍitamhi anuppatte, celukkhepo pavattathāti.

    ဝိဓုရဇာတကံ နဝမံ။

    Vidhurajātakaṃ navamaṃ.







    Footnotes:
    1. ဝဏ္ဏရူပေ (က.)
    2. vaṇṇarūpe (ka.)
    3. မာတိနံ (သီ. ပီ.)
    4. mātinaṃ (sī. pī.)
    5. ဒုလ္လဘေ (သီ. ပီ.)
    6. ဒသ္သနေ (သီ. ပီ.)
    7. dullabhe (sī. pī.)
    8. dassane (sī. pī.)
    9. ဣရန္ဒတိ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    10. irandati (sī. syā. pī.)
    11. ဘတ္တုပရိယေသနံ (သီ. ပီ.)
    12. bhattupariyesanaṃ (sī. pī.)
    13. သဗ္ဗကာမဒေ (သီ. ပီ.)
    14. sabbakāmade (sī. pī.)
    15. ဣရန္ဒတီ (သီ. ပီ.)
    16. irandatī (sī. pī.)
    17. ပိတု မမ သန္တိကံ (က.)
    18. pitu mama santikaṃ (ka.)
    19. သုဟဒံဇနံ (သီ. ပီ.)
    20. suhadaṃjanaṃ (sī. pī.)
    21. ဓနဉ္ဇယသ္သ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    22. dhanañjayassa (sī. syā. pī.)
    23. ပဒ္ဓစရာ (သီ. ပီ.)၊ ပဋ္ဌစရာ (သ္ယာ. က.)
    24. paddhacarā (sī. pī.), paṭṭhacarā (syā. ka.)
    25. ကာစမ္ဟမယာ (သီ.)၊ ကာစမ္ဘမယာ (ပီ.)
    26. kācamhamayā (sī.), kācambhamayā (pī.)
    27. အန္တလိက္ခံ (က.)
    28. antalikkhaṃ (ka.)
    29. ကာမဝေဂေန (သီ. ပီ.)
    30. ဇိဂိံသံ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    31. kāmavegena (sī. pī.)
    32. jigiṃsaṃ (sī. syā. pī.)
    33. ပိယကာ (သီ. ပီ.)၊ ပိယင္ဂုကာ (သ္ယာ.)
    34. ဘိန္ဒုဝာရိတာ (သ္ယာ. ပီ.)၊ ဘိန္ဓဝာရိတာ (က.)
    35. piyakā (sī. pī.), piyaṅgukā (syā.)
    36. bhinduvāritā (syā. pī.), bhindhavāritā (ka.)
    37. မန္ဒိရေ (သ္ယာ. က.)
    38. mandire (syā. ka.)
    39. ကဏိကာရောဝ နိဝာတပုပ္ဖိတော (သီ. ပီ.)
    40. kaṇikārova nivātapupphito (sī. pī.)
    41. သန္တံ (ပီ.)
    42. santaṃ (pī.)
    43. ဒုရာသဒံ (သ္ယာ.)
    44. durāsadaṃ (syā.)
    45. သုဘင္ဂဏံ (သီ. ပီ.)
    46. subhaṅgaṇaṃ (sī. pī.)
    47. ဝေပုလ္လမာဘိရုစ္ဆိ (သီ. ပီ.)
    48. vepullamābhirucchi (sī. pī.)
    49. ဇာတိဝန္တံ (သီ. သ္ယာ.)
    50. ဓနာဟရံ (သီ. ပီ. က.)
    51. jātivantaṃ (sī. syā.)
    52. dhanāharaṃ (sī. pī. ka.)
    53. အဂမာ (သ္ယာ. ပီ. က.)
    54. agamā (syā. pī. ka.)
    55. ဝရံဓနေန (သီ. ပီ.)
    56. varaṃdhanena (sī. pī.)
    57. အဘိဘောသိ (သီ. ပီ.)
    58. abhibhosi (sī. pī.)
    59. နာဂရာဇေ သုပဏ္ဏေ စ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    60. nāgarāje supaṇṇe ca (sī. syā. pī.)
    61. ဓဇာနိ စ (ပီ.)
    62. dhajāni ca (pī.)
    63. ဝိယူဟာနိ (သ္ယာ. က.)
    64. viyūhāni (syā. ka.)
    65. ဥဒ္ဒာပသမ္ပန္နံ (သီ. ပီ.)၊ အဋ္ဋာလသမ္ပန္နံ (သ္ယာ.)
    66. uddāpasampannaṃ (sī. pī.), aṭṭālasampannaṃ (syā.)
    67. ပသ္သ တ္ဝံ (သီ. ပီ.)
    68. passa tvaṃ (sī. pī.)
    69. သူဏာ (သီ. ပီ.)၊ သုဒ္ဒာ (သ္ယာ. က.)
    70. sūṇā (sī. pī.), suddā (syā. ka.)
    71. ဝေတ္တလိကေ (က.)
    72. vettalike (ka.)
    73. ပာဌေန္တေ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    74. pāṭhente (sī. syā. pī.)
    75. သရဘာ (သ္ယာ.)
    76. နိင္က (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    77. sarabhā (syā.)
    78. niṅka (sī. syā. pī.)
    79. ဝလဇာ (သီ.)၊ ဝာလဇာ (ပီ.)
    80. valajā (sī.), vālajā (pī.)
    81. ဝေဠုရိယဖလကရောဒာယော (သီ.)
    82. veḷuriyaphalakarodāyo (sī.)
    83. မဟိဒ္ဓိကံ (သီ. ပီ.)၊ မဟိဒ္ဓိယံ (သ္ယာ.)
    84. mahiddhikaṃ (sī. pī.), mahiddhiyaṃ (syā.)
    85. ပိဋ္ဌိယေ (က.)
    86. piṭṭhiye (ka.)
    87. စရမာနေ (သီ. ပီ.)
    88. caramāne (sī. pī.)
    89. ပဇ္ဇလန္တေန (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    90. pajjalantena (sī. syā. pī.)
    91. ပရနိမ္မိတာဘိရတိနော (သီ. ပီ.)
    92. paranimmitābhiratino (sī. pī.)
    93. ဒသ္သနီယာ (က.)
    94. dassanīyā (ka.)
    95. ဇိယ္ယာမ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    96. jiyyāma (sī. syā. pī.)
    97. မဇ္ဈာ (က.)
    98. majjhā (ka.)
    99. ဇိန္နောသိ (သ္ယာ.)၊ ဇိတောသိ (ပီ.) ဇိနောမ္ဟိ (က.)
    100. jinnosi (syā.), jitosi (pī.) jinomhi (ka.)
    101. အညံ (က.)
    102. aññaṃ (ka.)
    103. တထာ (သ္ယာ. က.)
    104. tathā (syā. ka.)
    105. အယမ္ပိ (သ္ယာ. က.)
    106. ဝိဝရိတ္ထ (သီ. သ္ယာ. က.)
    107. ayampi (syā. ka.)
    108. vivarittha (sī. syā. ka.)
    109. အဗ္ယာပဇ္ဈံ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    110. abyāpajjhaṃ (sī. syā. pī.)
    111. သင္ခာတော (က.)
    112. saṅkhāto (ka.)
    113. တမေဝတ္ထံ (ပီ.)
    114. tamevatthaṃ (pī.)
    115. ပစ္ဆာ (သီ. ပီ.)
    116. pacchā (sī. pī.)
    117. အဂ္ဂတ္ထ (သ္ယာ. အဋ္ဌ.)
    118. aggattha (syā. aṭṭha.)
    119. အနောဇာ (သ္ယာ. က.)
    120. anojā (syā. ka.)
    121. အနုသာသိတုံ အာဂတောသ္မိ (သ္ယာ. က.)
    122. anusāsituṃ āgatosmi (syā. ka.)
    123. ကုရုခေတ္တဝာသီ (သီ. ပီ.)
    124. kurukhettavāsī (sī. pī.)
    125. ပေက္ခဏကဏ္ဍံ (သီ. က.)
    126. pekkhaṇakaṇḍaṃ (sī. ka.)
    127. မိတ္တေ (သီ. ပီ.)
    128. mitte (sī. pī.)
    129. ဧထယ္ယာ (သ္ယာ.)
    130. ethayyā (syā.)
    131. သမကံ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    132. samakaṃ (sī. syā. pī.)
    133. န နိဒ္ဒန္နံ ဗဟုံ မညေ (သီ. ပီ.)
    134. na niddannaṃ bahuṃ maññe (sī. pī.)
    135. နာဂံ (သီ. ပီ.)
    136. nāgaṃ (sī. pī.)
    137. ဘဝေ (သီ. ပီ.)
    138. bhave (sī. pī.)
    139. မေ (သ္ယာ. က.)
    140. me (syā. ka.)
    141. လဒ္ဓဝာရောလဘေ ဝာရံ (ပီ.)
    142. laddhavārolabhe vāraṃ (pī.)
    143. အဂ္ဂီဝ ယတော တိဋ္ဌေယ္ယ (သီ. ပီ.)
    144. aggīva yato tiṭṭheyya (sī. pī.)
    145. ကမ္မာပဝာဒေန (သ္ယာ.)
    146. kammāpavādena (syā.)
    147. စာပောဝ ဩနမေ ဓီရော (သ္ယာ.)
    148. cāpova oname dhīro (syā.)
    149. အဇိဝ္ဟတာ (သ္ယာ. က.)
    150. ajivhatā (syā. ka.)
    151. အယံ ဂာထာ နတ္ထိ ပီ. ပောတ္ထကေ
    152. ayaṃ gāthā natthi pī. potthake
    153. ဟိရိဩတ္တပ္ပသမ္ပန္နော (သီ. က.)
    154. အယံ ဂာထာ နတ္ထိ ပီ. ပောတ္ထကေ
    155. hiriottappasampanno (sī. ka.)
    156. ayaṃ gāthā natthi pī. potthake
    157. အလောဘော (သ္ယာ. က.)
    158. အနုရတ္တော (သီ. ပီ.)
    159. alobho (syā. ka.)
    160. anuratto (sī. pī.)
    161. အစ္ဆာဒနေ စ န္ဟာပေ စ (သ္ယာ. က.)
    162. acchādane ca nhāpe ca (syā. ka.)
    163. ကုရိယာ (သီ.)
    164. ဝာယသံ ဝာ (သီ. ပီ.)
    165. kuriyā (sī.)
    166. vāyasaṃ vā (sī. pī.)
    167. ဂန္တုကာမော (က.)
    168. gantukāmo (ka.)
    169. ပစ္ဆာ (သ္ယာ. က.)
    170. pacchā (syā. ka.)
    171. ဈတ္ဝာ (သီ. ပီ.)
    172. jhatvā (sī. pī.)
    173. ပုနေတိ (သ္ယာ. က.)
    174. puneti (syā. ka.)
    175. သမ္ပမထိတာ (သီ. ပီ.)
    176. sampamathitā (sī. pī.)
    177. သုဟဇ္ဇေ (ပီ. က.)
    178. suhajje (pī. ka.)
    179. ကိစ္စာနိ (သ္ယာ. က.)
    180. kiccāni (syā. ka.)
    181. အယမ္ဘိတောဝ (သီ. ပီ.)
    182. ayambhitova (sī. pī.)
    183. ပဝိသ္သာမ (သ္ယာ.)
    184. pavissāma (syā.)
    185. ခိပ္ပံ မောစေသ္သတ’တ္တာနံ၊ မာ ဘာထ အာဂမိသ္သတိ (သီ. ပီ.)
    186. khippaṃ mocessata’ttānaṃ, mā bhātha āgamissati (sī. pī.)
    187. စေတနတာ (က.)
    188. cetanatā (ka.)
    189. အာဒိယိသ္သံ (သီ. ပီ.)
    190. ādiyissaṃ (sī. pī.)
    191. ပဗ္ဗတပာဒသ္မိံ (က.)
    192. pabbatapādasmiṃ (ka.)
    193. သဇီဝော (သီ. ပီ.)
    194. sajīvo (sī. pī.)
    195. တေ (သ္ယာ. က.)
    196. လောကာ (သီ. သ္ယာ. က.)
    197. te (syā. ka.)
    198. lokā (sī. syā. ka.)
    199. သုဏောမ (သီ. ပီ.)
    200. suṇoma (sī. pī.)
    201. ဉာတိဂတော (ပီ.)
    202. ñātigato (pī.)
    203. အဒ္ဒဉ္စ (သီ. ပီ.)
    204. addañca (sī. pī.)
    205. အသန္ဓဝံ (သ္ယာ. က.)
    206. asandhavaṃ (syā. ka.)
    207. နာဂကုလသ္သ (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    208. nāgakulassa (sī. syā. pī.)
    209. သသ္သုရံ နု တေ (သီ. သ္ယာ. ပီ. က.)
    210. sassuraṃ nu te (sī. syā. pī. ka.)
    211. နိဠိညံ (သ္ယာ.)၊ နိဠညံ (က.)
    212. niḷiññaṃ (syā.), niḷaññaṃ (ka.)
    213. ဗဟုတ္တမလ္လံ (က.)
    214. ဗဟုပုပ္ဖသဉ္ဆန္နံ (က.)
    215. bahuttamallaṃ (ka.)
    216. bahupupphasañchannaṃ (ka.)
    217. ဝတ္ထပိလန္ဓနေဟိ (က.)
    218. vatthapilandhanehi (ka.)
    219. သာမဂ္ဂိပေက္ခီ ပန (သီ. သ္ယာ. ပီ.)
    220. sāmaggipekkhī pana (sī. syā. pī.)
    221. တံ ပသ္သ ဓမ္မံ သမုခာ (က.)
    222. ဘဝေ (ပီ.)
    223. taṃ passa dhammaṃ samukhā (ka.)
    224. bhave (pī.)
    225. ဘယဒ္ဒိတော (သီ. ပီ.)
    226. bhayaddito (sī. pī.)
    227. ဣဒ္ဓိံ ဇုတိံ ဗလံ ဝီရိယူပပတ္တိ (က.)
    228. iddhiṃ jutiṃ balaṃ vīriyūpapatti (ka.)
    229. မာ’ယ’မာဟ (သ္ယာ.)
    230. mā’ya’māha (syā.)
    231. ဝိဓူရော (က.)
    232. vidhūro (ka.)
    233. မာ ဟေဌယိ (ပီ.)
    234. mā heṭhayi (pī.)
    235. အာနန္ဒစိတ္တော (သ္ယာ. ပီ.)
    236. ānandacitto (syā. pī.)
    237. တတောပိ သံခိပ္ပတရံ (သီ. ပီ.)
    238. tatopi saṃkhippataraṃ (sī. pī.)
    239. ဃရဒ္ဝာရေ (သ္ယာ.)
    240. gharadvāre (syā.)
    241. မေနံ (သီ. ပီ.)
    242. menaṃ (sī. pī.)



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ဇာတက-အဋ္ဌကထာ • Jātaka-aṭṭhakathā / [၅၄၆] ၉. ဝိဓုရဇာတကဝဏ္ဏနာ • [546] 9. Vidhurajātakavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact