Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ජාතකපාළි • Jātakapāḷi |
546. විධුරජාතකං (9)
546. Vidhurajātakaṃ (9)
දොහළකණ්ඩං
Dohaḷakaṇḍaṃ
1346.
1346.
‘‘පණ්ඩු කිසියාසි දුබ්බලා, වණ්ණරූපං 1 නතවෙදිසං පුරෙ;
‘‘Paṇḍu kisiyāsi dubbalā, vaṇṇarūpaṃ 2 natavedisaṃ pure;
විමලෙ අක්ඛාහි පුච්ඡිතා, කීදිසී තුය්හං සරීරවෙදනා’’.
Vimale akkhāhi pucchitā, kīdisī tuyhaṃ sarīravedanā’’.
1347.
1347.
‘‘ධම්මො මනුජෙසු මාතීනං 3, දොහළො නාම ජනින්ද වුච්චති;
‘‘Dhammo manujesu mātīnaṃ 4, dohaḷo nāma janinda vuccati;
ධම්මාහතං නාගකුඤ්ජර, විධුරස්ස හදයාභිපත්ථයෙ’’.
Dhammāhataṃ nāgakuñjara, vidhurassa hadayābhipatthaye’’.
1348.
1348.
‘‘චන්දං ඛො ත්වං දොහළායසි, සූරියං වා අථ වාපි මාලුතං;
‘‘Candaṃ kho tvaṃ dohaḷāyasi, sūriyaṃ vā atha vāpi mālutaṃ;
1349.
1349.
‘‘කින්නු තාත තුවං පජ්ඣායසි, පදුමං හත්ථගතංව තෙ මුඛං;
‘‘Kinnu tāta tuvaṃ pajjhāyasi, padumaṃ hatthagataṃva te mukhaṃ;
කින්නු දුම්මනරූපොසි ඉස්සර, මා ත්වං සොචි අමිත්තතාපන’’.
Kinnu dummanarūposi issara, mā tvaṃ soci amittatāpana’’.
1350.
1350.
‘‘මාතා හි තව ඉරන්ධති 9, විධුරස්ස හදයං ධනියති;
‘‘Mātā hi tava irandhati 10, vidhurassa hadayaṃ dhaniyati;
දුල්ලභඤ්හි විධුරස්ස දස්සනං, කො විධුරමිධ මානයිස්සති’’.
Dullabhañhi vidhurassa dassanaṃ, ko vidhuramidha mānayissati’’.
1351.
1351.
‘‘තස්ස භත්තුපරියෙසනං 11 චර, යො විධුරමිධ මානයිස්සති’’;
‘‘Tassa bhattupariyesanaṃ 12 cara, yo vidhuramidha mānayissati’’;
‘‘පිතුනො ච සා සුත්වාන වාක්යං, රත්තිං නික්ඛම්ම අවස්සුතිං චරි’’.
‘‘Pituno ca sā sutvāna vākyaṃ, rattiṃ nikkhamma avassutiṃ cari’’.
1352.
1352.
‘‘කෙ ගන්ධබ්බෙ රක්ඛසෙ ච නාගෙ, කෙ කිම්පුරිසෙ චාපි මානුසෙ;
‘‘Ke gandhabbe rakkhase ca nāge, ke kimpurise cāpi mānuse;
කෙ පණ්ඩිතෙ සබ්බකාමදදෙ 13, දීඝරත්තං භත්තා මෙ භවිස්සති’’.
Ke paṇḍite sabbakāmadade 14, dīgharattaṃ bhattā me bhavissati’’.
1353.
1353.
‘‘අස්සාස හෙස්සාමි තෙ පති, භත්තා තෙ හෙස්සාමි අනින්දලොචනෙ;
‘‘Assāsa hessāmi te pati, bhattā te hessāmi anindalocane;
පඤ්ඤා හි මමං තථාවිධා, අස්සාස හෙස්සසි භරියා මම.
Paññā hi mamaṃ tathāvidhā, assāsa hessasi bhariyā mama.
1354.
1354.
‘‘අවචාසි පුණ්ණකං ඉරන්ධතී 15, පුබ්බපථානුගතෙන චෙතසා;
‘‘Avacāsi puṇṇakaṃ irandhatī 16, pubbapathānugatena cetasā;
එහි ගච්ඡාම පිතු මමන්තිකෙ 17, එසොව තෙ එතමත්ථං පවක්ඛති.
Ehi gacchāma pitu mamantike 18, esova te etamatthaṃ pavakkhati.
1355.
1355.
‘‘අලඞ්කතා සුවසනා, මාලිනී චන්දනුස්සදා;
‘‘Alaṅkatā suvasanā, mālinī candanussadā;
යක්ඛං හත්ථෙ ගහෙත්වාන, පිතුසන්තිකුපාගමි’’.
Yakkhaṃ hatthe gahetvāna, pitusantikupāgami’’.
1356.
1356.
‘‘නාගවර වචො සුණොහි මෙ, පතිරූපං පටිපජ්ජ සුඞ්කියං;
‘‘Nāgavara vaco suṇohi me, patirūpaṃ paṭipajja suṅkiyaṃ;
පත්ථෙමි අහං ඉරන්ධතිං, තාය සමඞ්ගිං කරොහි මං තුවං.
Patthemi ahaṃ irandhatiṃ, tāya samaṅgiṃ karohi maṃ tuvaṃ.
1357.
1357.
‘‘සතං හත්ථී සතං අස්සා, සතං අස්සතරීරථා;
‘‘Sataṃ hatthī sataṃ assā, sataṃ assatarīrathā;
සතං වලභියො පුණ්ණා, නානාරත්නස්ස කෙවලා;
Sataṃ valabhiyo puṇṇā, nānāratnassa kevalā;
තෙ නාග පටිපජ්ජස්සු, ධීතරං දෙහිරන්ධතිං’’.
Te nāga paṭipajjassu, dhītaraṃ dehirandhatiṃ’’.
1358.
1358.
අනාමන්ත කතං කම්මං, තං පච්ඡා අනුතප්පති’’.
Anāmanta kataṃ kammaṃ, taṃ pacchā anutappati’’.
1359.
1359.
තතො සො වරුණො නාගො, පවිසිත්වා නිවෙසනං;
Tato so varuṇo nāgo, pavisitvā nivesanaṃ;
භරියං ආමන්තයිත්වාන, ඉදං වචනමබ්රවි.
Bhariyaṃ āmantayitvāna, idaṃ vacanamabravi.
1360.
1360.
‘‘අයං සො පුණ්ණකො යක්ඛො, යාචතී මං ඉරන්ධතිං;
‘‘Ayaṃ so puṇṇako yakkho, yācatī maṃ irandhatiṃ;
බහුනා විත්තලාභෙන, තස්ස දෙම පියං මමං’’.
Bahunā vittalābhena, tassa dema piyaṃ mamaṃ’’.
1361.
1361.
‘‘න ධනෙන න විත්තෙන, ලබ්භා අම්හං ඉරන්ධතී;
‘‘Na dhanena na vittena, labbhā amhaṃ irandhatī;
සචෙ ච ඛො හදයං පණ්ඩිතස්ස, ධම්මෙන ලද්ධා ඉධ මාහරෙය්ය;
Sace ca kho hadayaṃ paṇḍitassa, dhammena laddhā idha māhareyya;
එතෙන විත්තෙන කුමාරි ලබ්භා, නාඤ්ඤං ධනං උත්තරි පත්ථයාම’’.
Etena vittena kumāri labbhā, nāññaṃ dhanaṃ uttari patthayāma’’.
1362.
1362.
තතො සො වරුණො නාගො, නික්ඛමිත්වා නිවෙසනා;
Tato so varuṇo nāgo, nikkhamitvā nivesanā;
පුණ්ණකාමන්තයිත්වාන, ඉදං වචනමබ්රවි.
Puṇṇakāmantayitvāna, idaṃ vacanamabravi.
1363.
1363.
‘‘න ධනෙන න විත්තෙන, ලබ්භා අම්හං ඉරන්ධතී;
‘‘Na dhanena na vittena, labbhā amhaṃ irandhatī;
සචෙ තුවං හදයං පණ්ඩිතස්ස, ධම්මෙන ලද්ධා ඉධ මාහරෙසි;
Sace tuvaṃ hadayaṃ paṇḍitassa, dhammena laddhā idha māharesi;
එතෙන විත්තෙන කුමාරි ලබ්භා, නාඤ්ඤං ධනං උත්තරි පත්ථයාම’’.
Etena vittena kumāri labbhā, nāññaṃ dhanaṃ uttari patthayāma’’.
1364.
1364.
‘‘යං පණ්ඩිතොත්යෙකෙ වදන්ති ලොකෙ, තමෙව බාලොති පුනාහු අඤ්ඤෙ;
‘‘Yaṃ paṇḍitotyeke vadanti loke, tameva bāloti punāhu aññe;
අක්ඛාහි මෙ විප්පවදන්ති එත්ථ, කං පණ්ඩිතං නාග තුවං වදෙසි’’.
Akkhāhi me vippavadanti ettha, kaṃ paṇḍitaṃ nāga tuvaṃ vadesi’’.
1365.
1365.
‘‘කොරබ්යරාජස්ස ධනඤ්චයස්ස 21, යදි තෙ සුතො විධුරො නාම කත්තා;
‘‘Korabyarājassa dhanañcayassa 22, yadi te suto vidhuro nāma kattā;
ආනෙහි තං පණ්ඩිතං ධම්මලද්ධා, ඉරන්ධතී පදචරා 23 තෙ හොතු.
Ānehi taṃ paṇḍitaṃ dhammaladdhā, irandhatī padacarā 24 te hotu.
1366.
1366.
‘‘ඉදඤ්ච සුත්වා වරුණස්ස වාක්යං, උට්ඨාය යක්ඛො පරමප්පතීතො;
‘‘Idañca sutvā varuṇassa vākyaṃ, uṭṭhāya yakkho paramappatīto;
තත්ථෙව සන්තො පුරිසං අසංසි, ආනෙහි ආජඤ්ඤමිධෙව යුත්තං.
Tattheva santo purisaṃ asaṃsi, ānehi ājaññamidheva yuttaṃ.
1367.
1367.
ජම්බොනදස්ස පාකස්ස, සුවණ්ණස්ස උරච්ඡදො’’.
Jambonadassa pākassa, suvaṇṇassa uracchado’’.
1368.
1368.
‘‘දෙවවාහවහං යානං, අස්සමාරුය්හ පුණ්ණකො;
‘‘Devavāhavahaṃ yānaṃ, assamāruyha puṇṇako;
අලඞ්කතො කප්පිතකෙසමස්සු, පක්කාමි වෙහායසමන්තලික්ඛෙ 27.
Alaṅkato kappitakesamassu, pakkāmi vehāyasamantalikkhe 28.
1369.
1369.
ගන්ත්වාන තං භූතපතිං යසස්සිං, ඉච්චබ්රවී වෙස්සවණං කුවෙරං.
Gantvāna taṃ bhūtapatiṃ yasassiṃ, iccabravī vessavaṇaṃ kuveraṃ.
1370.
1370.
‘‘භොගවතී නාම මන්දිරෙ, වාසා හිරඤ්ඤවතීති වුච්චති;
‘‘Bhogavatī nāma mandire, vāsā hiraññavatīti vuccati;
නගරෙ නිම්මිතෙ කඤ්චනමයෙ, මණ්ඩලස්ස උරගස්ස නිට්ඨිතං.
Nagare nimmite kañcanamaye, maṇḍalassa uragassa niṭṭhitaṃ.
1371.
1371.
‘‘අට්ටාලකා ඔට්ඨගීවියො, ලොහිතඞ්කස්ස මසාරගල්ලිනො;
‘‘Aṭṭālakā oṭṭhagīviyo, lohitaṅkassa masāragallino;
පාසාදෙත්ථ සිලාමයා, සොවණ්ණරතනෙහි ඡාදිතා.
Pāsādettha silāmayā, sovaṇṇaratanehi chāditā.
1372.
1372.
‘‘අම්බා තිලකා ච ජම්බුයො, සත්තපණ්ණා මුචලින්දකෙතකා;
‘‘Ambā tilakā ca jambuyo, sattapaṇṇā mucalindaketakā;
1373.
1373.
‘‘චම්පෙය්යකා නාගමල්ලිකා, භගිනීමාලා අථ මෙත්ථ කොලියා;
‘‘Campeyyakā nāgamallikā, bhaginīmālā atha mettha koliyā;
එතෙ දුමා පරිණාමිතා, සොභයන්ති උරගස්ස මන්දිරං 37.
Ete dumā pariṇāmitā, sobhayanti uragassa mandiraṃ 38.
1374.
1374.
‘‘ඛජ්ජුරෙත්ථ සිලාමයා, සොවණ්ණධුවපුප්ඵිතා බහූ;
‘‘Khajjurettha silāmayā, sovaṇṇadhuvapupphitā bahū;
යත්ථ වසතො පපාතිකො, නාගරාජා වරුණො මහිද්ධිකො.
Yattha vasato papātiko, nāgarājā varuṇo mahiddhiko.
1375.
1375.
‘‘තස්ස කොමාරිකා භරියා, විමලා කඤ්චනවෙල්ලිවිග්ගහා;
‘‘Tassa komārikā bhariyā, vimalā kañcanavelliviggahā;
කාලා තරුණාව උග්ගතා, පුචිමන්දත්ථනී චාරුදස්සනා.
Kālā taruṇāva uggatā, pucimandatthanī cārudassanā.
1376.
1376.
‘‘ලාඛාරසරත්තසුච්ඡවී , කණිකාරාව නිවාතපුප්ඵිතා 39;
‘‘Lākhārasarattasucchavī , kaṇikārāva nivātapupphitā 40;
තිදිවොකචරාව අච්ඡරා, විජ්ජුවබ්භඝනා විනිස්සටා.
Tidivokacarāva accharā, vijjuvabbhaghanā vinissaṭā.
1377.
1377.
‘‘සා දොහළිනී සුවිම්හිතා, විධුරස්ස හදයං ධනියති;
‘‘Sā dohaḷinī suvimhitā, vidhurassa hadayaṃ dhaniyati;
තං තෙසං දෙමි ඉස්සර, තෙන තෙ දෙන්ති ඉරන්ධතිං මමං’’.
Taṃ tesaṃ demi issara, tena te denti irandhatiṃ mamaṃ’’.
1378.
1378.
‘‘සො පුණ්ණකො භූතපතිං යසස්සිං, ආමන්තය වෙස්සවණං කුවෙරං;
‘‘So puṇṇako bhūtapatiṃ yasassiṃ, āmantaya vessavaṇaṃ kuveraṃ;
තත්ථෙව සන්තො 41 පුරිසං අසංසි, ආනෙහි ආජඤ්ඤමිධෙව යුත්තං.
Tattheva santo 42 purisaṃ asaṃsi, ānehi ājaññamidheva yuttaṃ.
1379.
1379.
‘‘ජාතරූපමයා කණ්ණා, කාචම්හිචමයා ඛුරා;
‘‘Jātarūpamayā kaṇṇā, kācamhicamayā khurā;
ජම්බොනදස්ස පාකස්ස, සුවණ්ණස්ස උරච්ඡදො.
Jambonadassa pākassa, suvaṇṇassa uracchado.
1380.
1380.
‘‘දෙවවාහවහං යානං, අස්සමාරුය්හ පුණ්ණකො;
‘‘Devavāhavahaṃ yānaṃ, assamāruyha puṇṇako;
අලඞ්කතො කප්පිතකෙසමස්සු, පක්කාමි වෙහායසමන්තලික්ඛෙ’’.
Alaṅkato kappitakesamassu, pakkāmi vehāyasamantalikkhe’’.
1381.
1381.
‘‘සො අග්ගමා රාජගහං සුරම්මං, අඞ්ගස්ස රඤ්ඤො නගරං දුරායුතං 43;
‘‘So aggamā rājagahaṃ surammaṃ, aṅgassa rañño nagaraṃ durāyutaṃ 44;
පහූතභක්ඛං බහුඅන්නපානං, මසක්කසාරං විය වාසවස්ස.
Pahūtabhakkhaṃ bahuannapānaṃ, masakkasāraṃ viya vāsavassa.
1382.
1382.
‘‘මයූරකොඤ්චාගණසම්පඝුට්ඨං, දිජාභිඝුට්ඨං දිජසඞ්ඝසෙවිතං;
‘‘Mayūrakoñcāgaṇasampaghuṭṭhaṃ, dijābhighuṭṭhaṃ dijasaṅghasevitaṃ;
නානාසකුන්තාභිරුදං සුවඞ්ගණං 45, පුප්ඵාභිකිණ්ණං හිමවංව පබ්බතං.
Nānāsakuntābhirudaṃ suvaṅgaṇaṃ 46, pupphābhikiṇṇaṃ himavaṃva pabbataṃ.
1383.
1383.
‘‘සො පුණ්ණකො වෙපුලමාභිරූහි 47, සිලුච්චයං කිම්පුරිසානුචිණ්ණං;
‘‘So puṇṇako vepulamābhirūhi 48, siluccayaṃ kimpurisānuciṇṇaṃ;
අන්වෙසමානො මණිරතනං උළාරං, තමද්දසා පබ්බතකූටමජ්ඣෙ.
Anvesamāno maṇiratanaṃ uḷāraṃ, tamaddasā pabbatakūṭamajjhe.
1384.
1384.
දද්දල්ලමානං යසසා යසස්සිනං, ඔභාසතී විජ්ජුරිවන්තලික්ඛෙ.
Daddallamānaṃ yasasā yasassinaṃ, obhāsatī vijjurivantalikkhe.
1385.
1385.
‘‘තමග්ගහී වෙළුරියං මහග්ඝං, මනොහරං නාම මහානුභාවං;
‘‘Tamaggahī veḷuriyaṃ mahagghaṃ, manoharaṃ nāma mahānubhāvaṃ;
ආජඤ්ඤමාරුය්හ මනොමවණ්ණො, පක්කාමි වෙහායසමන්තලික්ඛෙ.
Ājaññamāruyha manomavaṇṇo, pakkāmi vehāyasamantalikkhe.
1386.
1386.
‘‘සො අග්ගමා 53 නගරමින්දපත්ථං, ඔරුය්හුපාගච්ඡි සභං කුරූනං;
‘‘So aggamā 54 nagaramindapatthaṃ, oruyhupāgacchi sabhaṃ kurūnaṃ;
සමාගතෙ එකසතං සමග්ගෙ, අව්හෙත්ථ යක්ඛො අවිකම්පමානො.
Samāgate ekasataṃ samagge, avhettha yakkho avikampamāno.
1387.
1387.
‘‘කො නීධ රඤ්ඤං වරමාභිජෙති, කමාභිජෙය්යාම වරද්ධනෙන 55;
‘‘Ko nīdha raññaṃ varamābhijeti, kamābhijeyyāma varaddhanena 56;
කමනුත්තරං රතනවරං ජිනාම, කො වාපි නො ජෙති වරද්ධනෙන’’.
Kamanuttaraṃ ratanavaraṃ jināma, ko vāpi no jeti varaddhanena’’.
1388.
1388.
‘‘කුහිං නු රට්ඨෙ තව ජාතිභූමි, න කොරබ්යස්සෙව වචො තවෙදං;
‘‘Kuhiṃ nu raṭṭhe tava jātibhūmi, na korabyasseva vaco tavedaṃ;
අභීතොසි 57 නො වණ්ණනිභාය සබ්බෙ, අක්ඛාහි මෙ නාමඤ්ච බන්ධවෙ ච’’.
Abhītosi 58 no vaṇṇanibhāya sabbe, akkhāhi me nāmañca bandhave ca’’.
1389.
1389.
‘‘කච්චායනො මාණවකොස්මි රාජ, අනූනනාමො ඉති මව්හයන්ති;
‘‘Kaccāyano māṇavakosmi rāja, anūnanāmo iti mavhayanti;
අඞ්ගෙසු මෙ ඤාතයො බන්ධවා ච, අක්ඛෙන දෙවස්මි ඉධානුපත්තො’’.
Aṅgesu me ñātayo bandhavā ca, akkhena devasmi idhānupatto’’.
1390.
1390.
‘‘කිං මාණවස්ස රතනානි අත්ථි, යෙ තං ජිනන්තො හරෙ අක්ඛධුත්තො;
‘‘Kiṃ māṇavassa ratanāni atthi, ye taṃ jinanto hare akkhadhutto;
බහූනි රඤ්ඤො රතනානි අත්ථි, තෙ ත්වං දලිද්දො කථමව්හයෙසි’’.
Bahūni rañño ratanāni atthi, te tvaṃ daliddo kathamavhayesi’’.
1391.
1391.
‘‘මනොහරො නාම මණී මමායං, මනොහරං මණිරතනං උළාරං;
‘‘Manoharo nāma maṇī mamāyaṃ, manoharaṃ maṇiratanaṃ uḷāraṃ;
ඉමඤ්ච ආජඤ්ඤමමිත්තතාපනං, එතං මෙ ජිනිත්වා හරෙ අක්ඛධුත්තො’’.
Imañca ājaññamamittatāpanaṃ, etaṃ me jinitvā hare akkhadhutto’’.
1392.
1392.
‘‘එකො මණී මාණව කිං කරිස්සති, ආජානියෙකො පන කිං කරිස්සති;
‘‘Eko maṇī māṇava kiṃ karissati, ājāniyeko pana kiṃ karissati;
බහූනි රඤ්ඤො මණිරතනානි අත්ථි, ආජානියා වාතජවා අනප්පකා’’.
Bahūni rañño maṇiratanāni atthi, ājāniyā vātajavā anappakā’’.
දොහළකණ්ඩං නාම.
Dohaḷakaṇḍaṃ nāma.
මණිකණ්ඩං
Maṇikaṇḍaṃ
1393.
1393.
‘‘ඉදඤ්ච මෙ මණිරතනං, පස්ස ත්වං ද්විපදුත්තම;
‘‘Idañca me maṇiratanaṃ, passa tvaṃ dvipaduttama;
ඉත්ථීනං විග්ගහා චෙත්ථ, පුරිසානඤ්ච විග්ගහා.
Itthīnaṃ viggahā cettha, purisānañca viggahā.
1394.
1394.
‘‘මිගානං විග්ගහා චෙත්ථ, සකුණානඤ්ච විග්ගහා;
‘‘Migānaṃ viggahā cettha, sakuṇānañca viggahā;
1395.
1395.
‘‘හත්ථානීකං රථානීකං, අස්සෙ පත්තී ච වම්මිනෙ 61;
‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammine 62;
චතුරඞ්ගිනිමං සෙනං, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Caturaṅginimaṃ senaṃ, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1396.
1396.
‘‘හත්ථාරොහෙ අනීකට්ඨෙ, රථිකෙ පත්තිකාරකෙ;
‘‘Hatthārohe anīkaṭṭhe, rathike pattikārake;
1397.
1397.
සිඞ්ඝාටකෙසු භූමියො, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Siṅghāṭakesu bhūmiyo, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1398.
1398.
‘‘එසිකා පරිඛායො ච, පලිඛං අග්ගළානි ච;
‘‘Esikā parikhāyo ca, palikhaṃ aggaḷāni ca;
අට්ටාලකෙ ච ද්වාරෙ ච, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Aṭṭālake ca dvāre ca, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1399.
1399.
‘‘පස්ස තොරණමග්ගෙසු, නානාදිජා ගණා බහූ;
‘‘Passa toraṇamaggesu, nānādijā gaṇā bahū;
හංසා කොඤ්චා මයූරා ච, චක්කවාකා ච කුක්කුහා.
Haṃsā koñcā mayūrā ca, cakkavākā ca kukkuhā.
1400.
1400.
‘‘කුණාලකා බහූ චිත්රා, සිඛණ්ඩී ජීවජීවකා;
‘‘Kuṇālakā bahū citrā, sikhaṇḍī jīvajīvakā;
නානාදිජගණාකිණ්ණං, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Nānādijagaṇākiṇṇaṃ, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1401.
1401.
‘‘පස්ස නගරං සුපාකාරං, අබ්භුතං ලොමහංසනං;
‘‘Passa nagaraṃ supākāraṃ, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;
සමුස්සිතධජං රම්මං, සොණ්ණවාලුකසන්ථතං.
Samussitadhajaṃ rammaṃ, soṇṇavālukasanthataṃ.
1402.
1402.
‘‘පස්සෙත්ථ 67 පණ්ණසාලායො, විභත්තා භාගසො මිතා;
‘‘Passettha 68 paṇṇasālāyo, vibhattā bhāgaso mitā;
නිවෙසනෙ නිවෙසෙ ච, සන්ධිබ්යූහෙ පථද්ධියො.
Nivesane nivese ca, sandhibyūhe pathaddhiyo.
1403.
1403.
වෙසී ච ගණිකායො ච, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Vesī ca gaṇikāyo ca, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1404.
1404.
‘‘මාලාකාරෙ ච රජකෙ, ගන්ධිකෙ අථ දුස්සිකෙ;
‘‘Mālākāre ca rajake, gandhike atha dussike;
සුවණ්ණකාරෙ මණිකාරෙ, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Suvaṇṇakāre maṇikāre, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1405.
1405.
‘‘ආළාරිකෙ ච සූදෙ ච, නටනාටකගායිනො;
‘‘Āḷārike ca sūde ca, naṭanāṭakagāyino;
පාණිස්සරෙ කුම්භථූනිකෙ, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Pāṇissare kumbhathūnike, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1406.
1406.
‘‘පස්ස භෙරී මුදිඞ්ගා ච, සඞ්ඛා පණවදින්දිමා;
‘‘Passa bherī mudiṅgā ca, saṅkhā paṇavadindimā;
සබ්බඤ්ච තාළාවචරං, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Sabbañca tāḷāvacaraṃ, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1407.
1407.
‘‘සම්මතාලඤ්ච වීණඤ්ච, නච්චගීතං සුවාදිතං;
‘‘Sammatālañca vīṇañca, naccagītaṃ suvāditaṃ;
තූරියතාළිතසඞ්ඝුට්ඨං , මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Tūriyatāḷitasaṅghuṭṭhaṃ , maṇimhi passa nimmitaṃ.
1408.
1408.
‘‘ලඞ්ඝිකා මුට්ඨිකා චෙත්ථ, මායාකාරා ච සොභියා;
‘‘Laṅghikā muṭṭhikā cettha, māyākārā ca sobhiyā;
1409.
1409.
‘‘සමජ්ජා චෙත්ථ වත්තන්ති, ආකිණ්ණා නරනාරිභි;
‘‘Samajjā cettha vattanti, ākiṇṇā naranāribhi;
මඤ්චාතිමඤ්චෙ භූමියො, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Mañcātimañce bhūmiyo, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1410.
1410.
‘‘පස්ස මල්ලෙ සමජ්ජස්මිං, ඵොටෙන්තෙ 73 දිගුණං භුජං;
‘‘Passa malle samajjasmiṃ, phoṭente 74 diguṇaṃ bhujaṃ;
නිහතෙ නිහතමානෙ ච, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Nihate nihatamāne ca, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1411.
1411.
‘‘පස්ස පබ්බතපාදෙසු, නානාමිගගණා බහූ;
‘‘Passa pabbatapādesu, nānāmigagaṇā bahū;
සීහා බ්යග්ඝා වරාහා ච, අච්ඡකොකතරච්ඡයො.
Sīhā byagghā varāhā ca, acchakokataracchayo.
1412.
1412.
‘‘පලාසාදා ගවජා ච, මහිංසා රොහිතා රුරූ;
‘‘Palāsādā gavajā ca, mahiṃsā rohitā rurū;
1413.
1413.
‘‘කදලිමිගා බහූ චිත්රා, බිළාරා සසකණ්ටකා;
‘‘Kadalimigā bahū citrā, biḷārā sasakaṇṭakā;
නානාමිගගණාකිණ්ණං, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Nānāmigagaṇākiṇṇaṃ, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1414.
1414.
‘‘නජ්ජායො සුපතිත්ථායො, සොණ්ණවාලුකසන්ථතා;
‘‘Najjāyo supatitthāyo, soṇṇavālukasanthatā;
අච්ඡා සවන්ති අම්බූනි, මච්ඡගුම්බනිසෙවිතා.
Acchā savanti ambūni, macchagumbanisevitā.
1415.
1415.
‘‘කුම්භීලා මකරා චෙත්ථ, සුසුමාරා ච කච්ඡපා;
‘‘Kumbhīlā makarā cettha, susumārā ca kacchapā;
1416.
1416.
‘‘නානාදිජගණාකිණ්ණා, නානාදුමගණායුතා;
‘‘Nānādijagaṇākiṇṇā, nānādumagaṇāyutā;
1417.
1417.
‘‘පස්සෙත්ථ පොක්ඛරණියො, සුවිභත්තා චතුද්දිසා;
‘‘Passettha pokkharaṇiyo, suvibhattā catuddisā;
නානාදිජගණාකිණ්ණා, පුථුලොමනිසෙවිතා.
Nānādijagaṇākiṇṇā, puthulomanisevitā.
1418.
1418.
‘‘සමන්තොදකසම්පන්නං , මහිං සාගරකුණ්ඩලං;
‘‘Samantodakasampannaṃ , mahiṃ sāgarakuṇḍalaṃ;
උපෙතං වනරාජෙහි, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Upetaṃ vanarājehi, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1419.
1419.
‘‘පුරතො විදෙහෙ පස්ස, ගොයානියෙ ච පච්ඡතො;
‘‘Purato videhe passa, goyāniye ca pacchato;
කුරුයො ජම්බුදීපඤ්ච, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Kuruyo jambudīpañca, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1420.
1420.
‘‘පස්ස චන්දං සූරියඤ්ච, ඔභාසන්තෙ චතුද්දිසා;
‘‘Passa candaṃ sūriyañca, obhāsante catuddisā;
සිනෙරුං අනුපරියන්තෙ, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Sineruṃ anupariyante, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1421.
1421.
චත්තාරො ච මහාරාජෙ, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Cattāro ca mahārāje, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1422.
1422.
රම්මෙ කිම්පුරිසාකිණ්ණෙ, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Ramme kimpurisākiṇṇe, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1423.
1423.
‘‘ඵාරුසකං චිත්තලතං, මිස්සකං නන්දනං වනං;
‘‘Phārusakaṃ cittalataṃ, missakaṃ nandanaṃ vanaṃ;
වෙජයන්තඤ්ච පාසාදං, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Vejayantañca pāsādaṃ, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1424.
1424.
‘‘සුධම්මං තාවතිංසඤ්ච, පාරිඡත්තඤ්ච පුප්ඵිතං;
‘‘Sudhammaṃ tāvatiṃsañca, pārichattañca pupphitaṃ;
එරාවණං නාගරාජං, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Erāvaṇaṃ nāgarājaṃ, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1425.
1425.
‘‘පස්සෙත්ථ දෙවකඤ්ඤායො, නභා විජ්ජුරිවුග්ගතා;
‘‘Passettha devakaññāyo, nabhā vijjurivuggatā;
නන්දනෙ විචරන්තියො, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Nandane vicarantiyo, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1426.
1426.
‘‘පස්සෙත්ථ දෙවකඤ්ඤායො, දෙවපුත්තපලොභිනී;
‘‘Passettha devakaññāyo, devaputtapalobhinī;
1427.
1427.
‘‘පරොසහස්සපාසාදෙ, වෙළුරියඵලසන්ථතෙ;
‘‘Parosahassapāsāde, veḷuriyaphalasanthate;
පජ්ජලන්තෙ ච 89 වණ්ණෙන, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Pajjalante ca 90 vaṇṇena, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1428.
1428.
‘‘තාවතිංසෙ ච යාමෙ ච, තුසිතෙ චාපි නිම්මිතෙ;
‘‘Tāvatiṃse ca yāme ca, tusite cāpi nimmite;
පරනිම්මිතවසවත්තිනො 91, මණිම්හි පස්ස නිම්මිතං.
Paranimmitavasavattino 92, maṇimhi passa nimmitaṃ.
1429.
1429.
‘‘පස්සෙත්ථ පොක්ඛරණියො, විප්පසන්නොදිකා සුචී;
‘‘Passettha pokkharaṇiyo, vippasannodikā sucī;
මන්දාලකෙහි සඤ්ඡන්නා, පදුමුප්පලකෙහි ච.
Mandālakehi sañchannā, padumuppalakehi ca.
1430.
1430.
ඡ පිඞ්ගලා පන්නරස, හලිද්දා ච චතුද්දස.
Cha piṅgalā pannarasa, haliddā ca catuddasa.
1431.
1431.
‘‘වීසති තත්ථ සොවණ්ණා, වීසති රජතාමයා;
‘‘Vīsati tattha sovaṇṇā, vīsati rajatāmayā;
ඉන්දගොපකවණ්ණාභා, තාව දිස්සන්ති තිංසති.
Indagopakavaṇṇābhā, tāva dissanti tiṃsati.
1432.
1432.
‘‘දසෙත්ථ කාළියො ඡච්ච, මඤ්ජෙට්ඨා පන්නවීසති;
‘‘Dasettha kāḷiyo chacca, mañjeṭṭhā pannavīsati;
මිස්සා බන්ධුකපුප්ඵෙහි, නීලුප්පලවිචිත්තිකා.
Missā bandhukapupphehi, nīluppalavicittikā.
1433.
1433.
‘‘එවං සබ්බඞ්ගසම්පන්නං, අච්චිමන්තං පභස්සරං;
‘‘Evaṃ sabbaṅgasampannaṃ, accimantaṃ pabhassaraṃ;
ඔධිසුඞ්කං මහාරාජ, පස්ස ත්වං ද්විපදුත්තම’’.
Odhisuṅkaṃ mahārāja, passa tvaṃ dvipaduttama’’.
මණිකණ්ඩං නාම.
Maṇikaṇḍaṃ nāma.
අක්ඛකණ්ඩං
Akkhakaṇḍaṃ
1434.
1434.
‘‘උපාගතං රාජ මුපෙහි ලක්ඛං, නෙතාදිසං මණිරතනං තවත්ථි;
‘‘Upāgataṃ rāja mupehi lakkhaṃ, netādisaṃ maṇiratanaṃ tavatthi;
ධම්මෙන ජිස්සාම 95 අසාහසෙන, ජිතො ච නො ඛිප්පමවාකරොහි.
Dhammena jissāma 96 asāhasena, jito ca no khippamavākarohi.
1435.
1435.
‘‘පඤ්චාල -පච්චුග්ගත-සූරසෙන, මච්ඡා 97 ච මද්දා සහ කෙකකෙභි;
‘‘Pañcāla -paccuggata-sūrasena, macchā 98 ca maddā saha kekakebhi;
පස්සන්තු නොතෙ අසඨෙන යුද්ධං, න නො සභායං න කරොන්ති කිඤ්චි’’.
Passantu note asaṭhena yuddhaṃ, na no sabhāyaṃ na karonti kiñci’’.
1436.
1436.
‘‘තෙ පාවිසුං අක්ඛමදෙන මත්තා, රාජා කුරූනං පුණ්ණකො චාපි යක්ඛො;
‘‘Te pāvisuṃ akkhamadena mattā, rājā kurūnaṃ puṇṇako cāpi yakkho;
රාජා කලිං විච්චිනමග්ගහෙසි, කටං අග්ගහී පුණ්ණකො නාම යක්ඛො.
Rājā kaliṃ viccinamaggahesi, kaṭaṃ aggahī puṇṇako nāma yakkho.
1437.
1437.
‘‘තෙ තත්ථ ජූතෙ උභයෙ සමාගතෙ, රඤ්ඤං සකාසෙ සඛීනඤ්ච මජ්ඣෙ;
‘‘Te tattha jūte ubhaye samāgate, raññaṃ sakāse sakhīnañca majjhe;
අජෙසි යක්ඛො නරවීරසෙට්ඨං, තත්ථප්පනාදො තුමුලො බභූව’’.
Ajesi yakkho naravīraseṭṭhaṃ, tatthappanādo tumulo babhūva’’.
1438.
1438.
‘‘ජයො මහාරාජ පරාජයො ච, ආයූහතං අඤ්ඤතරස්ස හොති;
‘‘Jayo mahārāja parājayo ca, āyūhataṃ aññatarassa hoti;
ජනින්ද ජීනොසි 99 වරද්ධනෙන, ජිතො ච මෙ ඛිප්පමවාකරොහි’’.
Janinda jīnosi 100 varaddhanena, jito ca me khippamavākarohi’’.
1439.
1439.
‘‘හත්ථී ගවස්සා මණිකුණ්ඩලා ච, යඤ්චාපි මය්හං 101 රතනං පථබ්යා;
‘‘Hatthī gavassā maṇikuṇḍalā ca, yañcāpi mayhaṃ 102 ratanaṃ pathabyā;
ගණ්හාහි කච්චාන වරං ධනානං, ආදාය යෙනිච්ඡසි තෙන ගච්ඡ’’.
Gaṇhāhi kaccāna varaṃ dhanānaṃ, ādāya yenicchasi tena gaccha’’.
1440.
1440.
‘‘හත්ථී ගවස්සා මණිකුණ්ඩලා ච, යඤ්චාපි තුය්හං රතනං පථබ්යා;
‘‘Hatthī gavassā maṇikuṇḍalā ca, yañcāpi tuyhaṃ ratanaṃ pathabyā;
තෙසං වරො විධුරො නාම කත්තා, සො මෙ ජිතො තං මෙ අවාකරොහි’’.
Tesaṃ varo vidhuro nāma kattā, so me jito taṃ me avākarohi’’.
1441.
1441.
‘‘අත්තා ච මෙ සො සරණං ගතී ච, දීපො ච ලෙණො ච පරායණො ච;
‘‘Attā ca me so saraṇaṃ gatī ca, dīpo ca leṇo ca parāyaṇo ca;
අසන්තුලෙය්යො මම සො ධනෙන, පාණෙන මෙ සාදිසො එස කත්තා’’.
Asantuleyyo mama so dhanena, pāṇena me sādiso esa kattā’’.
1442.
1442.
‘‘චිරං විවාදො මම තුය්හඤ්චස්ස, කාමඤ්ච පුච්ඡාම තමෙව ගන්ත්වා;
‘‘Ciraṃ vivādo mama tuyhañcassa, kāmañca pucchāma tameva gantvā;
එසොව නො විවරතු එතමත්ථං, යං වක්ඛතී හොතු කථා 103 උභින්නං’’.
Esova no vivaratu etamatthaṃ, yaṃ vakkhatī hotu kathā 104 ubhinnaṃ’’.
1443.
1443.
‘‘අද්ධා හි සච්චං භණසි, න ච මාණව සාහසං;
‘‘Addhā hi saccaṃ bhaṇasi, na ca māṇava sāhasaṃ;
තමෙව ගන්ත්වා පුච්ඡාම, තෙන තුස්සාමුභො ජනා’’.
Tameva gantvā pucchāma, tena tussāmubho janā’’.
1444.
1444.
‘‘සච්චං නු දෙවා විදහූ කුරූනං, ධම්මෙ ඨිතං විධුරං නාමමච්චං;
‘‘Saccaṃ nu devā vidahū kurūnaṃ, dhamme ṭhitaṃ vidhuraṃ nāmamaccaṃ;
දාසොසි රඤ්ඤො උද වාසි ඤාති, විධුරොති සඞ්ඛා කතමාසි ලොකෙ’’.
Dāsosi rañño uda vāsi ñāti, vidhuroti saṅkhā katamāsi loke’’.
1445.
1445.
‘‘ආමායදාසාපි භවන්ති හෙකෙ, ධනෙන කීතාපි භවන්ති දාසා;
‘‘Āmāyadāsāpi bhavanti heke, dhanena kītāpi bhavanti dāsā;
සයම්පි හෙකෙ උපයන්ති දාසා, භයා පණුන්නාපි භවන්ති දාසා.
Sayampi heke upayanti dāsā, bhayā paṇunnāpi bhavanti dāsā.
1446.
1446.
‘‘එතෙ නරානං චතුරොව දාසා, අද්ධා හි යොනිතො අහම්පි ජාතො;
‘‘Ete narānaṃ caturova dāsā, addhā hi yonito ahampi jāto;
භවො ච රඤ්ඤො අභවො ච රඤ්ඤො, දාසාහං දෙවස්ස පරම්පි ගන්ත්වා;
Bhavo ca rañño abhavo ca rañño, dāsāhaṃ devassa parampi gantvā;
ධම්මෙන මං මාණව තුය්හ දජ්ජා’’.
Dhammena maṃ māṇava tuyha dajjā’’.
1447.
1447.
අධම්මරූපො වත රාජසෙට්ඨො, සුභාසිතං නානුජානාසි මය්හං’’.
Adhammarūpo vata rājaseṭṭho, subhāsitaṃ nānujānāsi mayhaṃ’’.
1448.
1448.
‘‘එවං චෙ නො සො විවරෙත්ථ පඤ්හං, දාසොහමස්මි න ච ඛොස්මි ඤාති;
‘‘Evaṃ ce no so vivarettha pañhaṃ, dāsohamasmi na ca khosmi ñāti;
ගණ්හාහි කච්චාන වරං ධනානං, ආදාය යෙනිච්ඡසි තෙන ගච්ඡ’’.
Gaṇhāhi kaccāna varaṃ dhanānaṃ, ādāya yenicchasi tena gaccha’’.
අක්ඛකණ්ඩං නාම.
Akkhakaṇḍaṃ nāma.
ඝරාවාසපඤ්හා
Gharāvāsapañhā
1449.
1449.
‘‘විධුර වසමානාස්ස, ගහට්ඨස්ස සකං ඝරං;
‘‘Vidhura vasamānāssa, gahaṭṭhassa sakaṃ gharaṃ;
ඛෙමා වුත්ති කථං අස්ස, කථන්නු අස්ස සඞ්ගහො.
Khemā vutti kathaṃ assa, kathannu assa saṅgaho.
1450.
1450.
‘‘අබ්යාබජ්ඣං 109 කථං අස්ස, සච්චවාදී ච මාණවො;
‘‘Abyābajjhaṃ 110 kathaṃ assa, saccavādī ca māṇavo;
අස්මා ලොකා පරං ලොකං, කථං පෙච්ච න සොචති’’.
Asmā lokā paraṃ lokaṃ, kathaṃ pecca na socati’’.
1451.
1451.
තං තත්ථ ගතිමා ධිතිමා, මතිමා අත්ථදස්සිමා;
Taṃ tattha gatimā dhitimā, matimā atthadassimā;
1452.
1452.
‘‘න සාධාරණදාරස්ස, න භුඤ්ජෙ සාදුමෙකකො;
‘‘Na sādhāraṇadārassa, na bhuñje sādumekako;
න සෙවෙ ලොකායතිකං, නෙතං පඤ්ඤාය වඩ්ඪනං.
Na seve lokāyatikaṃ, netaṃ paññāya vaḍḍhanaṃ.
1453.
1453.
‘‘සීලවා වත්තසම්පන්නො, අප්පමත්තො විචක්ඛණො;
‘‘Sīlavā vattasampanno, appamatto vicakkhaṇo;
නිවාතවුත්ති අත්ථද්ධො, සුරතො සඛිලො මුදු.
Nivātavutti atthaddho, surato sakhilo mudu.
1454.
1454.
‘‘සඞ්ගහෙතා ච මිත්තානං, සංවිභාගී විධානවා;
‘‘Saṅgahetā ca mittānaṃ, saṃvibhāgī vidhānavā;
තප්පෙය්ය අන්නපානෙන, සදා සමණබ්රාහ්මණෙ.
Tappeyya annapānena, sadā samaṇabrāhmaṇe.
1455.
1455.
‘‘ධම්මකාමො සුතාධාරො, භවෙය්ය පරිපුච්ඡකො;
‘‘Dhammakāmo sutādhāro, bhaveyya paripucchako;
සක්කච්චං පයිරුපාසෙය්ය, සීලවන්තෙ බහුස්සුතෙ.
Sakkaccaṃ payirupāseyya, sīlavante bahussute.
1456.
1456.
‘‘ඝරමාවසමානස්ස, ගහට්ඨස්ස සකං ඝරං;
‘‘Gharamāvasamānassa, gahaṭṭhassa sakaṃ gharaṃ;
ඛෙමා වුත්ති සියා එවං, එවං නු අස්ස සඞ්ගහො.
Khemā vutti siyā evaṃ, evaṃ nu assa saṅgaho.
1457.
1457.
‘‘අබ්යාබජ්ඣං සියා එවං, සච්චවාදී ච මාණවො;
‘‘Abyābajjhaṃ siyā evaṃ, saccavādī ca māṇavo;
අස්මා ලොකා පරං ලොකං, එවං පෙච්ච න සොචති’’.
Asmā lokā paraṃ lokaṃ, evaṃ pecca na socati’’.
ඝරාවාසපඤ්හා නාම.
Gharāvāsapañhā nāma.
ලක්ඛණකණ්ඩං
Lakkhaṇakaṇḍaṃ
1458.
1458.
‘‘එහි දානි ගමිස්සාම, දින්නො නො ඉස්සරෙන මෙ;
‘‘Ehi dāni gamissāma, dinno no issarena me;
1459.
1459.
‘‘ජානාමි මාණව තයාහමස්මි, දින්නොහමස්මි තව ඉස්සරෙන;
‘‘Jānāmi māṇava tayāhamasmi, dinnohamasmi tava issarena;
තීහඤ්ච තං වාසයෙමු අගාරෙ, යෙනද්ධුනා අනුසාසෙමු පුත්තෙ’’.
Tīhañca taṃ vāsayemu agāre, yenaddhunā anusāsemu putte’’.
1460.
1460.
‘‘තං මෙ තථා හොතු වසෙමු තීහං, කුරුතං භවජ්ජ ඝරෙසු කිච්චං;
‘‘Taṃ me tathā hotu vasemu tīhaṃ, kurutaṃ bhavajja gharesu kiccaṃ;
අනුසාසතං පුත්තදාරෙ භවජ්ජ, යථා තයී පෙච්ච 115 සුඛී භවෙය්ය’’.
Anusāsataṃ puttadāre bhavajja, yathā tayī pecca 116 sukhī bhaveyya’’.
1461.
1461.
‘‘සාධූති වත්වාන පහූතකාමො, පක්කාමි යක්ඛො විධුරෙන සද්ධිං;
‘‘Sādhūti vatvāna pahūtakāmo, pakkāmi yakkho vidhurena saddhiṃ;
තං කුඤ්ජරාජඤ්ඤහයානුචිණ්ණං, පාවෙක්ඛි අන්තෙපුරමරියසෙට්ඨො’’.
Taṃ kuñjarājaññahayānuciṇṇaṃ, pāvekkhi antepuramariyaseṭṭho’’.
1462.
1462.
‘‘කොඤ්චං මයූරඤ්ච පියඤ්ච කෙතං, උපාගමි තත්ථ සුරම්මරූපං;
‘‘Koñcaṃ mayūrañca piyañca ketaṃ, upāgami tattha surammarūpaṃ;
පහූතභක්ඛං බහුඅන්නපානං, මසක්කසාරං විය වාසවස්ස’’.
Pahūtabhakkhaṃ bahuannapānaṃ, masakkasāraṃ viya vāsavassa’’.
1463.
1463.
‘‘තත්ථ නච්චන්ති ගායන්ති, අව්හායන්ති වරාවරං;
‘‘Tattha naccanti gāyanti, avhāyanti varāvaraṃ;
අච්ඡරා විය දෙවෙසු, නාරියො සමලඞ්කතා.
Accharā viya devesu, nāriyo samalaṅkatā.
1464.
1464.
‘‘සමඞ්ගිකත්වා පමදාහි යක්ඛං, අන්නෙන පානෙන ච ධම්මපාලො;
‘‘Samaṅgikatvā pamadāhi yakkhaṃ, annena pānena ca dhammapālo;
අත්ථත්ථ 117 මෙවානුවිචින්තයන්තො, පාවෙක්ඛි භරියාය තදා සකාසෙ.
Atthattha 118 mevānuvicintayanto, pāvekkhi bhariyāya tadā sakāse.
1465.
1465.
‘‘තං චන්දනගන්ධරසානුලිත්තං, සුවණ්ණජම්බොනදනික්ඛසාදිසං;
‘‘Taṃ candanagandharasānulittaṃ, suvaṇṇajambonadanikkhasādisaṃ;
භරියංවචා එහි සුණොහි භොති, පුත්තානි ආමන්තය තම්බනෙත්තෙ.
Bhariyaṃvacā ehi suṇohi bhoti, puttāni āmantaya tambanette.
1466.
1466.
‘‘සුත්වාන වාක්යං පතිනො අනුජ්ජා 119, සුණිසංවච තම්බනඛිං සුනෙත්තං;
‘‘Sutvāna vākyaṃ patino anujjā 120, suṇisaṃvaca tambanakhiṃ sunettaṃ;
ආමන්තය වම්මධරානි චෙතෙ, පුත්තානි ඉන්දීවරපුප්ඵසාමෙ’’.
Āmantaya vammadharāni cete, puttāni indīvarapupphasāme’’.
1467.
1467.
‘‘තෙ ආගතෙ මුද්ධනි ධම්මපාලො, චුම්බිත්වා පුත්තෙ අවිකම්පමානො;
‘‘Te āgate muddhani dhammapālo, cumbitvā putte avikampamāno;
ආමන්තයිත්වාන අවොච වාක්යං, දින්නාහං රඤ්ඤා ඉධ මාණවස්ස.
Āmantayitvāna avoca vākyaṃ, dinnāhaṃ raññā idha māṇavassa.
1468.
1468.
‘‘තස්සජ්ජහං අත්තසුඛී විධෙය්යො, ආදාය යෙනිච්ඡති තෙන ගච්ඡති;
‘‘Tassajjahaṃ attasukhī vidheyyo, ādāya yenicchati tena gacchati;
අහඤ්ච වො සාසිතුමාගතොස්මි 121, කථං අහං අපරිත්තාය ගච්ඡෙ.
Ahañca vo sāsitumāgatosmi 122, kathaṃ ahaṃ aparittāya gacche.
1469.
1469.
‘‘සචෙ වො රාජා කුරුරට්ඨවාසී 123, ජනසන්ධො පුච්ඡෙය්ය පහූතකාමො;
‘‘Sace vo rājā kururaṭṭhavāsī 124, janasandho puccheyya pahūtakāmo;
කිමාභිජානාථ පුරෙ පුරාණං, කිං වො පිතා අනුසාසෙ පුරත්ථා.
Kimābhijānātha pure purāṇaṃ, kiṃ vo pitā anusāse puratthā.
1470.
1470.
‘‘සමාසනා හොථ මයාව සබ්බෙ, කොනීධ රඤ්ඤො අබ්භතිකො මනුස්සො;
‘‘Samāsanā hotha mayāva sabbe, konīdha rañño abbhatiko manusso;
තමඤ්ජලිං කරිය වදෙථ එවං, මා හෙවං දෙව න හි එස ධම්මො;
Tamañjaliṃ kariya vadetha evaṃ, mā hevaṃ deva na hi esa dhammo;
වියග්ඝරාජස්ස නිහීනජච්චො, සමාසනො දෙව කථං භවෙය්ය’’.
Viyaggharājassa nihīnajacco, samāsano deva kathaṃ bhaveyya’’.
රාජවසති
Rājavasati
1471.
1471.
අලීනමනසඞ්කප්පො, විධුරො එතදබ්රවි.
Alīnamanasaṅkappo, vidhuro etadabravi.
1472.
1472.
යථා රාජකුලං පත්තො, යසං පොසො නිගච්ඡති.
Yathā rājakulaṃ patto, yasaṃ poso nigacchati.
1473.
1473.
‘‘න හි රාජකුලං පත්තො, අඤ්ඤාතො ලභතෙ යසං;
‘‘Na hi rājakulaṃ patto, aññāto labhate yasaṃ;
නාසූරො නාපි දුම්මෙධො, නප්පමත්තො කුදාචනං.
Nāsūro nāpi dummedho, nappamatto kudācanaṃ.
1474.
1474.
‘‘යදාස්ස සීලං පඤ්ඤඤ්ච, සොචෙය්යං චාධිගච්ඡති;
‘‘Yadāssa sīlaṃ paññañca, soceyyaṃ cādhigacchati;
අථ විස්සසතෙ ත්යම්හි, ගුය්හඤ්චස්ස න රක්ඛති.
Atha vissasate tyamhi, guyhañcassa na rakkhati.
1475.
1475.
‘‘තුලා යථා පග්ගහිතා, සමදණ්ඩා සුධාරිතා;
‘‘Tulā yathā paggahitā, samadaṇḍā sudhāritā;
අජ්ඣිට්ඨො න විකම්පෙය්ය, ස රාජවසතිං වසෙ.
Ajjhiṭṭho na vikampeyya, sa rājavasatiṃ vase.
1476.
1476.
‘‘තුලා යථා පග්ගහිතා, සමදණ්ඩා සුධාරිතා;
‘‘Tulā yathā paggahitā, samadaṇḍā sudhāritā;
සබ්බානි අභිසම්භොන්තො, ස රාජවසතිං වසෙ.
Sabbāni abhisambhonto, sa rājavasatiṃ vase.
1477.
1477.
‘‘දිවා වා යදි වා රත්තිං, රාජකිච්චෙසු පණ්ඩිතො;
‘‘Divā vā yadi vā rattiṃ, rājakiccesu paṇḍito;
අජ්ඣිට්ඨො න විකම්පෙය්ය, ස රාජවසතිං වසෙ.
Ajjhiṭṭho na vikampeyya, sa rājavasatiṃ vase.
1478.
1478.
‘‘දිවා වා යදි වා රත්තිං, රාජකිච්චෙසු පණ්ඩිතො;
‘‘Divā vā yadi vā rattiṃ, rājakiccesu paṇḍito;
සබ්බානි අභිසම්භොන්තො, ස රාජවසතිං වසෙ.
Sabbāni abhisambhonto, sa rājavasatiṃ vase.
1479.
1479.
‘‘යො චස්ස සුකතො මග්ගො, රඤ්ඤො සුප්පටියාදිතො;
‘‘Yo cassa sukato maggo, rañño suppaṭiyādito;
න තෙන වුත්තො ගච්ඡෙය්ය, ස රාජවසතිං වසෙ.
Na tena vutto gaccheyya, sa rājavasatiṃ vase.
1480.
1480.
සබ්බත්ථ පච්ඡතො ගච්ඡෙ, ස රාජවසතිං වසෙ.
Sabbattha pacchato gacche, sa rājavasatiṃ vase.
1481.
1481.
‘‘න රඤ්ඤො සදිසං වත්ථං, න මාලං න විලෙපනං;
‘‘Na rañño sadisaṃ vatthaṃ, na mālaṃ na vilepanaṃ;
ආකප්පං සරකුත්තිං වා, න රඤ්ඤො සදිසමාචරෙ;
Ākappaṃ sarakuttiṃ vā, na rañño sadisamācare;
අඤ්ඤං කරෙය්ය ආකප්පං, ස රාජවසතිං වසෙ.
Aññaṃ kareyya ākappaṃ, sa rājavasatiṃ vase.
1482.
1482.
‘‘කීළෙ රාජා අමච්චෙහි, භරියාහි පරිවාරිතො;
‘‘Kīḷe rājā amaccehi, bhariyāhi parivārito;
නාමච්චො රාජභරියාසු, භාවං කුබ්බෙථ පණ්ඩිතො.
Nāmacco rājabhariyāsu, bhāvaṃ kubbetha paṇḍito.
1483.
1483.
‘‘අනුද්ධතො අචපලො, නිපකො සංවුතින්ද්රියො;
‘‘Anuddhato acapalo, nipako saṃvutindriyo;
මනොපණිධිසම්පන්නො, ස රාජවසතිං වසෙ.
Manopaṇidhisampanno, sa rājavasatiṃ vase.
1484.
1484.
‘‘නාස්ස භරියාහි කීළෙය්ය, න මන්තෙය්ය රහොගතො;
‘‘Nāssa bhariyāhi kīḷeyya, na manteyya rahogato;
නාස්ස කොසා ධනං ගණ්හෙ, ස රාජවසතිං වසෙ.
Nāssa kosā dhanaṃ gaṇhe, sa rājavasatiṃ vase.
1485.
1485.
‘‘න නිද්දං බහු මඤ්ඤෙය්ය 133, න මදාය සුරං පිවෙ;
‘‘Na niddaṃ bahu maññeyya 134, na madāya suraṃ pive;
නාස්ස දායෙ මිගෙ හඤ්ඤෙ, ස රාජවසතිං වසෙ.
Nāssa dāye mige haññe, sa rājavasatiṃ vase.
1486.
1486.
‘‘නාස්ස පීඨං න පල්ලඞ්කං, න කොච්ඡං න නාවං 135 රථං;
‘‘Nāssa pīṭhaṃ na pallaṅkaṃ, na kocchaṃ na nāvaṃ 136 rathaṃ;
සම්මතොම්හීති ආරූහෙ, ස රාජවසතිං වසෙ.
Sammatomhīti ārūhe, sa rājavasatiṃ vase.
1487.
1487.
‘‘නාතිදූරෙ භජෙ 137 රඤ්ඤො, නාච්චාසන්නෙ විචක්ඛණො;
‘‘Nātidūre bhaje 138 rañño, nāccāsanne vicakkhaṇo;
සම්මුඛඤ්චස්ස තිට්ඨෙය්ය, සන්දිස්සන්තො සභත්තුනො.
Sammukhañcassa tiṭṭheyya, sandissanto sabhattuno.
1488.
1488.
ඛිප්පං කුජ්ඣන්ති රාජානො, සූකෙන’ක්ඛීව ඝට්ටිතං.
Khippaṃ kujjhanti rājāno, sūkena’kkhīva ghaṭṭitaṃ.
1489.
1489.
‘‘න පූජිතො මඤ්ඤමානො, මෙධාවී පණ්ඩිතො නරො;
‘‘Na pūjito maññamāno, medhāvī paṇḍito naro;
ඵරුසං පතිමන්තෙය්ය, රාජානං පරිසංගතං.
Pharusaṃ patimanteyya, rājānaṃ parisaṃgataṃ.
1490.
1490.
‘‘ලද්ධද්වාරො ලභෙ ද්වාරං 141, නෙව රාජූසු විස්සසෙ;
‘‘Laddhadvāro labhe dvāraṃ 142, neva rājūsu vissase;
1491.
1491.
‘‘පුත්තං වා භාතරං වා සං, සම්පග්ගණ්හාති ඛත්තියො;
‘‘Puttaṃ vā bhātaraṃ vā saṃ, sampaggaṇhāti khattiyo;
ගාමෙහි නිගමෙහි වා, රට්ඨෙහි ජනපදෙහි වා;
Gāmehi nigamehi vā, raṭṭhehi janapadehi vā;
තුණ්හීභූතො උපෙක්ඛෙය්ය, න භණෙ ඡෙකපාපකං.
Tuṇhībhūto upekkheyya, na bhaṇe chekapāpakaṃ.
1492.
1492.
‘‘හත්ථාරොහෙ අනීකට්ඨෙ, රථිකෙ පත්තිකාරකෙ;
‘‘Hatthārohe anīkaṭṭhe, rathike pattikārake;
න තෙසං අන්තරා ගච්ඡෙ, ස රාජවසතිං වසෙ.
Na tesaṃ antarā gacche, sa rājavasatiṃ vase.
1493.
1493.
පටිලොමං න වත්තෙය්ය, ස රාජවසතිං වසෙ.
Paṭilomaṃ na vatteyya, sa rājavasatiṃ vase.
1494.
1494.
අප්පාසී නිපකො සූරො, ස රාජවසතිං වසෙ.
Appāsī nipako sūro, sa rājavasatiṃ vase.
1495.
1495.
‘‘න බාළ්හං ඉත්ථිං ගච්ඡෙය්ය, සම්පස්සං තෙජසඞ්ඛයං;
‘‘Na bāḷhaṃ itthiṃ gaccheyya, sampassaṃ tejasaṅkhayaṃ;
කාසං සාසං දරං බල්යං, ඛීණමෙධො නිගච්ඡති.
Kāsaṃ sāsaṃ daraṃ balyaṃ, khīṇamedho nigacchati.
1496.
1496.
‘‘නාතිවෙලං පභාසෙය්ය, න තුණ්හී සබ්බදා සියා;
‘‘Nātivelaṃ pabhāseyya, na tuṇhī sabbadā siyā;
අවිකිණ්ණං මිතං වාචං, පත්තෙ කාලෙ උදීරයෙ.
Avikiṇṇaṃ mitaṃ vācaṃ, patte kāle udīraye.
1497.
1497.
‘‘අක්කොධනො අසඞ්ඝට්ටො, සච්චො සණ්හො අපෙසුණො;
‘‘Akkodhano asaṅghaṭṭo, sacco saṇho apesuṇo;
සම්ඵං ගිරං න භාසෙය්ය, ස රාජවසතිං වසෙ.
Samphaṃ giraṃ na bhāseyya, sa rājavasatiṃ vase.
1498.
1498.
1499.
1499.
‘‘විනීතො සිප්පවා දන්තො, කතත්තො නියතො මුදු;
‘‘Vinīto sippavā danto, katatto niyato mudu;
අප්පමත්තො සුචි දක්ඛො, ස රාජවසතිං වසෙ.
Appamatto suci dakkho, sa rājavasatiṃ vase.
1500.
1500.
‘‘නිවාතවුත්ති වුද්ධෙසු, සප්පතිස්සො සගාරවො;
‘‘Nivātavutti vuddhesu, sappatisso sagāravo;
සුරතො සුඛසංවාසො, ස රාජවසතිං වසෙ.
Surato sukhasaṃvāso, sa rājavasatiṃ vase.
1501.
1501.
‘‘ආරකා පරිවජ්ජෙය්ය, සහිතුං පහිතං ජනං;
‘‘Ārakā parivajjeyya, sahituṃ pahitaṃ janaṃ;
භත්තාරඤ්ඤෙවුදික්ඛෙය්ය, න ච අඤ්ඤස්ස රාජිනො.
Bhattāraññevudikkheyya, na ca aññassa rājino.
1502.
1502.
‘‘සමණෙ බ්රාහ්මණෙ චාපි, සීලවන්තෙ බහුස්සුතෙ;
‘‘Samaṇe brāhmaṇe cāpi, sīlavante bahussute;
සක්කච්චං පයිරුපාසෙය්ය, ස රාජවසතිං වසෙ.
Sakkaccaṃ payirupāseyya, sa rājavasatiṃ vase.
1503.
1503.
‘‘සමණෙ බ්රාහ්මණෙ චාපි, සීලවන්තෙ බහුස්සුතෙ;
‘‘Samaṇe brāhmaṇe cāpi, sīlavante bahussute;
සක්කච්චං අනුවාසෙය්ය, ස රාජවසතිං වසෙ.
Sakkaccaṃ anuvāseyya, sa rājavasatiṃ vase.
1504.
1504.
‘‘සමණෙ බ්රාහ්මණෙ චාපි, සීලවන්තෙ බහුස්සුතෙ;
‘‘Samaṇe brāhmaṇe cāpi, sīlavante bahussute;
තප්පෙය්ය අන්නපානෙන, ස රාජවසතිං වසෙ.
Tappeyya annapānena, sa rājavasatiṃ vase.
1505.
1505.
‘‘සමණෙ බ්රාහ්මණෙ චාපි, සීලවන්තෙ බහුස්සුතෙ;
‘‘Samaṇe brāhmaṇe cāpi, sīlavante bahussute;
ආසජ්ජ පඤ්ඤෙ සෙවෙථ, ආකඞ්ඛං වුද්ධිමත්තනො.
Āsajja paññe sevetha, ākaṅkhaṃ vuddhimattano.
1506.
1506.
‘‘දින්නපුබ්බං න හාපෙය්ය, දානං සමණබ්රාහ්මණෙ;
‘‘Dinnapubbaṃ na hāpeyya, dānaṃ samaṇabrāhmaṇe;
න ච කිඤ්චි නිවාරෙය්ය, දානකාලෙ වණිබ්බකෙ.
Na ca kiñci nivāreyya, dānakāle vaṇibbake.
1507.
1507.
‘‘පඤ්ඤවා බුද්ධිසම්පන්නො, විධානවිධිකොවිදො;
‘‘Paññavā buddhisampanno, vidhānavidhikovido;
කාලඤ්ඤූ සමයඤ්ඤූ ච, ස රාජවසතිං වසෙ.
Kālaññū samayaññū ca, sa rājavasatiṃ vase.
1508.
1508.
‘‘උට්ඨාතා කම්මධෙය්යෙසු, අප්පමත්තො විචක්ඛණො;
‘‘Uṭṭhātā kammadheyyesu, appamatto vicakkhaṇo;
සුසංවිහීතකම්මන්තො, ස රාජවසතිං වසෙ.
Susaṃvihītakammanto, sa rājavasatiṃ vase.
1509.
1509.
‘‘ඛලං සාලං පසුං ඛෙත්තං, ගන්තා චස්ස අභික්ඛණං;
‘‘Khalaṃ sālaṃ pasuṃ khettaṃ, gantā cassa abhikkhaṇaṃ;
මිතං ධඤ්ඤං නිධාපෙය්ය, මිතංව පාචයෙ ඝරෙ.
Mitaṃ dhaññaṃ nidhāpeyya, mitaṃva pācaye ghare.
1510.
1510.
‘‘පුත්තං වා භාතරං වා සං, සීලෙසු අසමාහිතං;
‘‘Puttaṃ vā bhātaraṃ vā saṃ, sīlesu asamāhitaṃ;
අනඞ්ගවා හි තෙ බාලා, යථා පෙතා තථෙව තෙ;
Anaṅgavā hi te bālā, yathā petā tatheva te;
චොළඤ්ච නෙසං පිණ්ඩඤ්ච, ආසීනානං පදාපයෙ.
Coḷañca nesaṃ piṇḍañca, āsīnānaṃ padāpaye.
1511.
1511.
‘‘දාසෙ කම්මකරෙ පෙස්සෙ, සීලෙසු සුසමාහිතෙ;
‘‘Dāse kammakare pesse, sīlesu susamāhite;
දක්ඛෙ උට්ඨානසම්පන්නෙ, ආධිපච්චම්හි ඨාපයෙ.
Dakkhe uṭṭhānasampanne, ādhipaccamhi ṭhāpaye.
1512.
1512.
ආවී රහො හිතො තස්ස, ස රාජවසතිං වසෙ.
Āvī raho hito tassa, sa rājavasatiṃ vase.
1513.
1513.
‘‘ඡන්දඤ්ඤූ රාජිනො චස්ස, චිත්තට්ඨො අස්ස රාජිනො;
‘‘Chandaññū rājino cassa, cittaṭṭho assa rājino;
අසඞ්කුසකවුත්ති’ස්ස, ස රාජවසතිං වසෙ.
Asaṅkusakavutti’ssa, sa rājavasatiṃ vase.
1514.
1514.
ආහතොපි න කුප්පෙය්ය, ස රාජවසතිං වසෙ.
Āhatopi na kuppeyya, sa rājavasatiṃ vase.
1515.
1515.
කිමෙව සබ්බකාමානං, දාතාරං ධීරමුත්තමං.
Kimeva sabbakāmānaṃ, dātāraṃ dhīramuttamaṃ.
1516.
1516.
‘‘යො දෙති සයනං වත්ථං, යානං ආවසථං ඝරං;
‘‘Yo deti sayanaṃ vatthaṃ, yānaṃ āvasathaṃ gharaṃ;
පජ්ජුන්නොරිව භූතානි, භොගෙහි අභිවස්සති.
Pajjunnoriva bhūtāni, bhogehi abhivassati.
1517.
1517.
‘‘එසය්යො රාජවසති, වත්තමානො යථා නරො;
‘‘Esayyo rājavasati, vattamāno yathā naro;
ආරාධයති රාජානං, පූජං ලභති භත්තුසු’’.
Ārādhayati rājānaṃ, pūjaṃ labhati bhattusu’’.
රාජවසති නාම.
Rājavasati nāma.
අන්තරපෙය්යාලං
Antarapeyyālaṃ
1518.
1518.
‘‘එවං සමනුසාසිත්වා, ඤාතිසඞ්ඝං විචක්ඛණො;
‘‘Evaṃ samanusāsitvā, ñātisaṅghaṃ vicakkhaṇo;
පරිකිණ්ණො සුහදෙහි, රාජානමුපසඞ්කමි.
Parikiṇṇo suhadehi, rājānamupasaṅkami.
1519.
1519.
‘‘වන්දිත්වා සිරසා පාදෙ, කත්වා ච නං පදක්ඛිණං;
‘‘Vanditvā sirasā pāde, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ;
විධුරො අවච රාජානං, පග්ගහෙත්වාන අඤ්ජලිං.
Vidhuro avaca rājānaṃ, paggahetvāna añjaliṃ.
1520.
1520.
ඤාතීනත්ථං පවක්ඛාමි, තං සුණොහි අරින්දම.
Ñātīnatthaṃ pavakkhāmi, taṃ suṇohi arindama.
1521.
1521.
‘‘පුත්තෙ ච මෙ උදික්ඛෙසි, යඤ්ච මඤ්ඤං ඝරෙ ධනං;
‘‘Putte ca me udikkhesi, yañca maññaṃ ghare dhanaṃ;
1522.
1522.
‘‘යථෙව ඛලතී භූම්යා, භූම්යායෙව පතිට්ඨති;
‘‘Yatheva khalatī bhūmyā, bhūmyāyeva patiṭṭhati;
එවෙතං ඛලිතං මය්හං, එතං පස්සාමි අච්චයං’’.
Evetaṃ khalitaṃ mayhaṃ, etaṃ passāmi accayaṃ’’.
1523.
1523.
‘‘සක්කා න ගන්තුං ඉති මය්හ හොති, ඡෙත්වා 171 වධිත්වා ඉධ කාතියානං;
‘‘Sakkā na gantuṃ iti mayha hoti, chetvā 172 vadhitvā idha kātiyānaṃ;
ඉධෙව හොහී ඉති මය්හ රුච්චති, මා ත්වං අගා උත්තමභූරිපඤ්ඤ’’.
Idheva hohī iti mayha ruccati, mā tvaṃ agā uttamabhūripañña’’.
1524.
1524.
‘‘මා හෙවධම්මෙසු මනං පණීදහි, අත්ථෙ ච ධම්මෙ ච යුත්තො භවස්සු;
‘‘Mā hevadhammesu manaṃ paṇīdahi, atthe ca dhamme ca yutto bhavassu;
ධිරත්ථු කම්මං අකුසලං අනරියං, යං කත්වා පච්ඡා නිරයං වජෙය්ය.
Dhiratthu kammaṃ akusalaṃ anariyaṃ, yaṃ katvā pacchā nirayaṃ vajeyya.
1525.
1525.
‘‘නෙවෙස ධම්මො න පුනෙත 173 කිච්චං, අයිරො හි දාසස්ස ජනින්ද ඉස්සරො;
‘‘Nevesa dhammo na puneta 174 kiccaṃ, ayiro hi dāsassa janinda issaro;
ඝාතෙතුං ඣාපෙතුං අථොපි හන්තුං, න ච මය්හ කොධත්ථි වජාමි චාහං’’.
Ghātetuṃ jhāpetuṃ athopi hantuṃ, na ca mayha kodhatthi vajāmi cāhaṃ’’.
1526.
1526.
‘‘ජෙට්ඨපුත්තං උපගුය්හ, විනෙය්ය හදයෙ දරං;
‘‘Jeṭṭhaputtaṃ upaguyha, vineyya hadaye daraṃ;
අස්සුපුණ්ණෙහි නෙත්තෙහි, පාවිසී සො මහාඝරං’’.
Assupuṇṇehi nettehi, pāvisī so mahāgharaṃ’’.
1527.
1527.
සෙන්ති පුත්තා ච දාරා ච, විධුරස්ස නිවෙසනෙ.
Senti puttā ca dārā ca, vidhurassa nivesane.
1528.
1528.
‘‘ඉත්ථිසහස්සං භරියානං, දාසිසත්තසතානි ච;
‘‘Itthisahassaṃ bhariyānaṃ, dāsisattasatāni ca;
බාහා පග්ගය්හ පක්කන්දුං, විධුරස්ස නිවෙසනෙ.
Bāhā paggayha pakkanduṃ, vidhurassa nivesane.
1529.
1529.
‘‘ඔරොධා ච කුමාරා ච, වෙසියානා ච බ්රාහ්මණා;
‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;
බාහා පග්ගය්හ පක්කන්දුං, විධුරස්ස නිවෙසනෙ.
Bāhā paggayha pakkanduṃ, vidhurassa nivesane.
1530.
1530.
‘‘හත්ථාරොහා අනීකට්ඨා, රථිකා පත්තිකාරකා;
‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;
බාහා පග්ගය්හ පක්කන්දුං, විධුරස්ස නිවෙසනෙ.
Bāhā paggayha pakkanduṃ, vidhurassa nivesane.
1531.
1531.
‘‘සමාගතා ජානපදා, නෙගමා ච සමාගතා;
‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;
බාහා පග්ගය්හ පක්කන්දුං, විධුරස්ස නිවෙසනෙ.
Bāhā paggayha pakkanduṃ, vidhurassa nivesane.
1532.
1532.
‘‘ඉත්ථිසහස්සං භරියානං, දාසිසත්තසතානි ච;
‘‘Itthisahassaṃ bhariyānaṃ, dāsisattasatāni ca;
බාහා පග්ගය්හ පක්කන්දුං, කස්මා නො විජහිස්සසි.
Bāhā paggayha pakkanduṃ, kasmā no vijahissasi.
1533.
1533.
‘‘ඔරොධා ච කුමාරා ච, දාසිසත්තසතානි ච;
‘‘Orodhā ca kumārā ca, dāsisattasatāni ca;
බාහා පග්ගය්හ පක්කන්දුං, කස්මා නො විජහිස්සසි.
Bāhā paggayha pakkanduṃ, kasmā no vijahissasi.
1534.
1534.
‘‘හත්ථාරොහා අනීකට්ඨා, දාසිසත්තසතානි ච;
‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, dāsisattasatāni ca;
බාහා පග්ගය්හ පක්කන්දුං, කස්මා නො විජහිස්සසි.
Bāhā paggayha pakkanduṃ, kasmā no vijahissasi.
1535.
1535.
‘‘සමාගතා ජානපදා, දාසිසත්තසතානි ච;
‘‘Samāgatā jānapadā, dāsisattasatāni ca;
බාහා පග්ගය්හ පක්කන්දුං, කස්මා නො විජහිස්සසි’’.
Bāhā paggayha pakkanduṃ, kasmā no vijahissasi’’.
1536.
1536.
‘‘කත්වා ඝරෙසු කිච්චානි, අනුසාසිත්වා සකං ජනං;
‘‘Katvā gharesu kiccāni, anusāsitvā sakaṃ janaṃ;
මිත්තාමච්චෙ ච භච්චෙ ච 177, පුත්තදාරෙ ච බන්ධවෙ.
Mittāmacce ca bhacce ca 178, puttadāre ca bandhave.
1537.
1537.
‘‘කම්මන්තං සංවිධෙත්වාන, ආචික්ඛිත්වා ඝරෙ ධනං;
‘‘Kammantaṃ saṃvidhetvāna, ācikkhitvā ghare dhanaṃ;
නිධිඤ්ච ඉණදානඤ්ච, පුණ්ණකං එතදබ්රවි.
Nidhiñca iṇadānañca, puṇṇakaṃ etadabravi.
1538.
1538.
‘‘අවසී තුවං මය්හ තීහං අගාරෙ, කතානි කිච්චානි ඝරෙසු මය්හං;
‘‘Avasī tuvaṃ mayha tīhaṃ agāre, katāni kiccāni gharesu mayhaṃ;
අනුසාසිතා පුත්තදාරා මයා ච, කරොම කච්චාන 179 යථාමතිං තෙ’’.
Anusāsitā puttadārā mayā ca, karoma kaccāna 180 yathāmatiṃ te’’.
1539.
1539.
‘‘සචෙ හි කත්තෙ අනුසාසිතා තෙ, පුත්තා ච දාරා අනුජීවිනො ච;
‘‘Sace hi katte anusāsitā te, puttā ca dārā anujīvino ca;
හන්දෙහි දානී තරමානරූපො, දීඝො හි අද්ධාපි අයං පුරත්ථා.
Handehi dānī taramānarūpo, dīgho hi addhāpi ayaṃ puratthā.
1540.
1540.
ඉදං පච්ඡිමකං තුය්හං, ජීවලොකස්ස දස්සනං’’.
Idaṃ pacchimakaṃ tuyhaṃ, jīvalokassa dassanaṃ’’.
1541.
1541.
‘‘සොහං කිස්ස නු භායිස්සං, යස්ස මෙ නත්ථි දුක්කටං;
‘‘Sohaṃ kissa nu bhāyissaṃ, yassa me natthi dukkaṭaṃ;
කායෙන වාචා මනසා, යෙන ගච්ඡෙය්ය දුග්ගතිං’’.
Kāyena vācā manasā, yena gaccheyya duggatiṃ’’.
1542.
1542.
‘‘සො අස්සරාජා විධුරං වහන්තො, පක්කාමි වෙහායසමන්තලික්ඛෙ;
‘‘So assarājā vidhuraṃ vahanto, pakkāmi vehāyasamantalikkhe;
සාඛාසු සෙලෙසු අසජ්ජමානො, කාලාගිරිං ඛිප්පමුපාගමාසි’’.
Sākhāsu selesu asajjamāno, kālāgiriṃ khippamupāgamāsi’’.
1543.
1543.
‘‘ඉත්ථිසහස්සං භරියානං, දාසිසත්තසතානි ච;
‘‘Itthisahassaṃ bhariyānaṃ, dāsisattasatāni ca;
බාහා පග්ගය්හ පක්කන්දුං, යක්ඛො බ්රාහ්මණවණ්ණෙන;
Bāhā paggayha pakkanduṃ, yakkho brāhmaṇavaṇṇena;
විධුරං ආදාය ගච්ඡති.
Vidhuraṃ ādāya gacchati.
1544.
1544.
‘‘සමාගතා ජානපදා, නෙගමා ච සමාගතා;
‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;
බාහා පග්ගය්හ පක්කන්දුං, යක්ඛො බ්රාහ්මණවණ්ණෙන;
Bāhā paggayha pakkanduṃ, yakkho brāhmaṇavaṇṇena;
විධුරං ආදාය ගච්ඡති.
Vidhuraṃ ādāya gacchati.
1545.
1545.
‘‘ඉත්ථිසහස්සං භරියානං, දාසිසත්තසතානි ච;
‘‘Itthisahassaṃ bhariyānaṃ, dāsisattasatāni ca;
බාහා පග්ගය්හ පක්කන්දුං, පණ්ඩිතො සො කුහිං ගතො.
Bāhā paggayha pakkanduṃ, paṇḍito so kuhiṃ gato.
1546.
1546.
‘‘සමාගතා ජානපදා, නෙගමා ච සමාගතා;
‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;
බාහා පග්ගය්හ පක්කන්දුං, පණ්ඩිතො සො කුහිං ගතො’’.
Bāhā paggayha pakkanduṃ, paṇḍito so kuhiṃ gato’’.
1547.
1547.
‘‘සචෙ සො සත්තරත්තෙන, නාගච්ඡිස්සති පණ්ඩිතො;
‘‘Sace so sattarattena, nāgacchissati paṇḍito;
සබ්බෙ අග්ගිං පවෙක්ඛාම 183, නත්ථත්ථො ජීවිතෙන නො’’.
Sabbe aggiṃ pavekkhāma 184, natthattho jīvitena no’’.
1548.
1548.
‘‘පණ්ඩිතො ච වියත්තො ච, විභාවී ච විචක්ඛණො;
‘‘Paṇḍito ca viyatto ca, vibhāvī ca vicakkhaṇo;
ඛිප්පං මොචිය අත්තානං, මා භායිත්ථාගමිස්සති’’ 185.
Khippaṃ mociya attānaṃ, mā bhāyitthāgamissati’’ 186.
අන්තරපෙය්යාලං නාම.
Antarapeyyālaṃ nāma.
සාධුනරධම්මකණ්ඩං
Sādhunaradhammakaṇḍaṃ
1549.
1549.
‘‘සො තත්ථ ගන්ත්වාන විචින්තයන්තො, උච්චාවචා චෙතනකා 187 භවන්ති;
‘‘So tattha gantvāna vicintayanto, uccāvacā cetanakā 188 bhavanti;
නයිමස්ස ජීවෙන මමත්ථි කිඤ්චි, හන්ත්වානිමං හදයමානයිස්සං’’ 189.
Nayimassa jīvena mamatthi kiñci, hantvānimaṃ hadayamānayissaṃ’’ 190.
1550.
1550.
‘‘සො තත්ථ ගන්ත්වා පබ්බතන්තරස්මිං 191, අන්තො පවිසිත්වාන පදුට්ඨචිත්තො;
‘‘So tattha gantvā pabbatantarasmiṃ 192, anto pavisitvāna paduṭṭhacitto;
අසංවුතස්මිං ජගතිප්පදෙසෙ, අධොසිරං ධාරයි කාතියානො.
Asaṃvutasmiṃ jagatippadese, adhosiraṃ dhārayi kātiyāno.
1551.
1551.
‘‘සො ලම්බමානො නරකෙ පපාතෙ, මහබ්භයෙ ලොමහංසෙ විදුග්ගෙ;
‘‘So lambamāno narake papāte, mahabbhaye lomahaṃse vidugge;
අසන්තසන්තො කුරූනං කත්තුසෙට්ඨො, ඉච්චබ්රවි පුණ්ණකං නාම යක්ඛං.
Asantasanto kurūnaṃ kattuseṭṭho, iccabravi puṇṇakaṃ nāma yakkhaṃ.
1552.
1552.
‘‘අරියාවකාසොසි අනරියරූපො, අසඤ්ඤතො සඤ්ඤතසන්නිකාසො;
‘‘Ariyāvakāsosi anariyarūpo, asaññato saññatasannikāso;
අච්චාහිතං කම්මං කරොසි ලුද්රං, භාවෙ ච තෙ කුසලං නත්ථි කිඤ්චි.
Accāhitaṃ kammaṃ karosi ludraṃ, bhāve ca te kusalaṃ natthi kiñci.
1553.
1553.
‘‘යං මං පපාතස්මිං පපාතුමිච්ඡසි, කො නු තවත්ථො මරණෙන මය්හං;
‘‘Yaṃ maṃ papātasmiṃ papātumicchasi, ko nu tavattho maraṇena mayhaṃ;
අමානුසස්සෙව තවජ්ජ වණ්ණො, ආචික්ඛ මෙ ත්වං කතමාසි දෙවතා’’.
Amānusasseva tavajja vaṇṇo, ācikkha me tvaṃ katamāsi devatā’’.
1554.
1554.
‘‘යදි තෙ සුතො පුණ්ණකො නාම යක්ඛො, රඤ්ඤො කුවෙරස්ස හි සො සජිබ්බො 193;
‘‘Yadi te suto puṇṇako nāma yakkho, rañño kuverassa hi so sajibbo 194;
භූමින්ධරො වරුණො නාම නාගො, බ්රහා සුචී වණ්ණබලූපපන්නො.
Bhūmindharo varuṇo nāma nāgo, brahā sucī vaṇṇabalūpapanno.
1555.
1555.
‘‘තස්සානුජං ධීතරං කාමයාමි, ඉරන්ධතී නාම සා නාගකඤ්ඤා;
‘‘Tassānujaṃ dhītaraṃ kāmayāmi, irandhatī nāma sā nāgakaññā;
තස්සා සුමජ්ඣාය පියාය හෙතු, පතාරයිං තුය්හ වධාය ධීර’’.
Tassā sumajjhāya piyāya hetu, patārayiṃ tuyha vadhāya dhīra’’.
1556.
1556.
කිං තෙ සුමජ්ඣාය පියාය කිච්චං, මරණෙන මෙ ඉඞ්ඝ සුණොමි 199 සබ්බං’’.
Kiṃ te sumajjhāya piyāya kiccaṃ, maraṇena me iṅgha suṇomi 200 sabbaṃ’’.
1557.
1557.
‘‘මහානුභාවස්ස මහොරගස්ස, ධීතුකාමො ඤාතිභතො 201 හමස්මි;
‘‘Mahānubhāvassa mahoragassa, dhītukāmo ñātibhato 202 hamasmi;
තං යාචමානං සසුරො අවොච, යථා මමඤ්ඤිංසු සුකාමනීතං.
Taṃ yācamānaṃ sasuro avoca, yathā mamaññiṃsu sukāmanītaṃ.
1558.
1558.
‘‘දජ්ජෙමු ඛො තෙ සුතනුං සුනෙත්තං, සුචිම්හිතං චන්දනලිත්තගත්තං;
‘‘Dajjemu kho te sutanuṃ sunettaṃ, sucimhitaṃ candanalittagattaṃ;
සචෙ තුවං හදයං පණ්ඩිතස්ස, ධම්මෙන ලද්ධා ඉධ මාහරෙසි;
Sace tuvaṃ hadayaṃ paṇḍitassa, dhammena laddhā idha māharesi;
එතෙන විත්තෙන කුමාරි ලබ්භා, නඤ්ඤං ධනං උත්තරි පත්ථයාම.
Etena vittena kumāri labbhā, naññaṃ dhanaṃ uttari patthayāma.
1559.
1559.
‘‘එවං න මූළ්හොස්මි සුණොහි කත්තෙ, න චාපි මෙ දුග්ගහිතත්ථි කිඤ්චි;
‘‘Evaṃ na mūḷhosmi suṇohi katte, na cāpi me duggahitatthi kiñci;
හදයෙන තෙ ධම්මලද්ධෙන නාගා, ඉරන්ධතිං නාගකඤ්ඤං දදන්ති.
Hadayena te dhammaladdhena nāgā, irandhatiṃ nāgakaññaṃ dadanti.
1560.
1560.
‘‘තස්මා අහං තුය්හං වධාය යුත්තො, එවං මමත්ථො මරණෙන තුය්හං;
‘‘Tasmā ahaṃ tuyhaṃ vadhāya yutto, evaṃ mamattho maraṇena tuyhaṃ;
ඉධෙව තං නරකෙ පාතයිත්වා, හන්ත්වාන තං හදයමානයිස්සං’’.
Idheva taṃ narake pātayitvā, hantvāna taṃ hadayamānayissaṃ’’.
1561.
1561.
‘‘ඛිප්පං මමං උද්ධර කාතියාන, හදයෙන මෙ යදි තෙ අත්ථි කිච්චං;
‘‘Khippaṃ mamaṃ uddhara kātiyāna, hadayena me yadi te atthi kiccaṃ;
යෙ කෙචිමෙ සාධුනරස්ස ධම්මා, සබ්බෙව තෙ පාතුකරොමි අජ්ජ’’.
Ye kecime sādhunarassa dhammā, sabbeva te pātukaromi ajja’’.
1562.
1562.
‘‘සො පුණ්ණකො කුරූනං කත්තුසෙට්ඨං, නගමුද්ධනි ඛිප්පං පතිට්ඨපෙත්වා;
‘‘So puṇṇako kurūnaṃ kattuseṭṭhaṃ, nagamuddhani khippaṃ patiṭṭhapetvā;
අස්සත්ථමාසීනං සමෙක්ඛියාන, පරිපුච්ඡි කත්තාරමනොමපඤ්ඤං.
Assatthamāsīnaṃ samekkhiyāna, paripucchi kattāramanomapaññaṃ.
1563.
1563.
‘‘සමුද්ධතො මෙසි තුවං පපාතා, හදයෙන තෙ අජ්ජ මමත්ථි කිච්චං;
‘‘Samuddhato mesi tuvaṃ papātā, hadayena te ajja mamatthi kiccaṃ;
යෙ කෙචිමෙ සාධුනරස්ස ධම්මා, සබ්බෙව මෙ පාතුකරොහි අජ්ජ’’.
Ye kecime sādhunarassa dhammā, sabbeva me pātukarohi ajja’’.
1564.
1564.
‘‘සමුද්ධතො ත්යස්මි අහං පපාතා, හදයෙන මෙ යදි තෙ අත්ථි කිච්චං;
‘‘Samuddhato tyasmi ahaṃ papātā, hadayena me yadi te atthi kiccaṃ;
යෙ කෙචිමෙ සාධුනරස්ස ධම්මා, සබ්බෙව තෙ පාතුකරොමි අජ්ජ’’.
Ye kecime sādhunarassa dhammā, sabbeva te pātukaromi ajja’’.
1565.
1565.
‘‘යාතානුයායී ච භවාහි මාණව, අල්ලඤ්ච 203 පාණිං පරිවජ්ජයස්සු;
‘‘Yātānuyāyī ca bhavāhi māṇava, allañca 204 pāṇiṃ parivajjayassu;
මා චස්සු මිත්තෙසු කදාචි දුබ්භී, මා ච වසං අසතීනං නිගච්ඡෙ’’.
Mā cassu mittesu kadāci dubbhī, mā ca vasaṃ asatīnaṃ nigacche’’.
1566.
1566.
‘‘කථං නු යාතං අනුයායී හොති, අල්ලඤ්ච පාණිං දහතෙ කථං සො;
‘‘Kathaṃ nu yātaṃ anuyāyī hoti, allañca pāṇiṃ dahate kathaṃ so;
අසතී ච කා කො පන මිත්තදුබ්භො, අක්ඛාහි මෙ පුච්ඡිතො එතමත්ථං’’.
Asatī ca kā ko pana mittadubbho, akkhāhi me pucchito etamatthaṃ’’.
1567.
1567.
‘‘අසන්ථුතං 205 නොපි ච දිට්ඨපුබ්බං, යො ආසනෙනාපි නිමන්තයෙය්ය;
‘‘Asanthutaṃ 206 nopi ca diṭṭhapubbaṃ, yo āsanenāpi nimantayeyya;
තස්සෙව අත්ථං පුරිසො කරෙය්ය, යාතානුයායීති තමාහු පණ්ඩිතා.
Tasseva atthaṃ puriso kareyya, yātānuyāyīti tamāhu paṇḍitā.
1568.
1568.
‘‘යස්සෙකරත්තම්පි ඝරෙ වසෙය්ය, යත්ථන්නපානං පුරිසො ලභෙය්ය;
‘‘Yassekarattampi ghare vaseyya, yatthannapānaṃ puriso labheyya;
න තස්ස පාපං මනසාපි චින්තයෙ, අදුබ්භී පාණිං දහතෙ මිත්තදුබ්භො.
Na tassa pāpaṃ manasāpi cintaye, adubbhī pāṇiṃ dahate mittadubbho.
1569.
1569.
‘‘යස්ස රුක්ඛස්ස ඡායාය, නිසීදෙය්ය සයෙය්ය වා;
‘‘Yassa rukkhassa chāyāya, nisīdeyya sayeyya vā;
න තස්ස සාඛං භඤ්ජෙය්ය, මිත්තදුබ්භො හි පාපකො.
Na tassa sākhaṃ bhañjeyya, mittadubbho hi pāpako.
1570.
1570.
‘‘පුණ්ණම්පි චෙමං පථවිං ධනෙන, දජ්ජිත්ථියා පුරිසො සම්මතාය;
‘‘Puṇṇampi cemaṃ pathaviṃ dhanena, dajjitthiyā puriso sammatāya;
ලද්ධා ඛණං අතිමඤ්ඤෙය්ය තම්පි, තාසං වසං අසතීනං න ගච්ඡෙ.
Laddhā khaṇaṃ atimaññeyya tampi, tāsaṃ vasaṃ asatīnaṃ na gacche.
1571.
1571.
‘‘එවං ඛො යාතං අනුයායී හොති, අල්ලඤ්ච පාණිං දහතෙ පුනෙවං;
‘‘Evaṃ kho yātaṃ anuyāyī hoti, allañca pāṇiṃ dahate punevaṃ;
අසතී ච සා සො පන මිත්තදුබ්භො, සො ධම්මිකො හොති ජහස්සු අධම්මං’’.
Asatī ca sā so pana mittadubbho, so dhammiko hoti jahassu adhammaṃ’’.
සාධුනරධම්මකණ්ඩං නාම.
Sādhunaradhammakaṇḍaṃ nāma.
කාලාගිරිකණ්ඩං
Kālāgirikaṇḍaṃ
1572.
1572.
‘‘අවසිං අහං තුය්හං තීහං අගාරෙ, අන්නෙන පානෙන උපට්ඨිතොස්මි;
‘‘Avasiṃ ahaṃ tuyhaṃ tīhaṃ agāre, annena pānena upaṭṭhitosmi;
මිත්තො මමාසී විසජ්ජාමහං තං, කාමං ඝරං උත්තමපඤ්ඤ ගච්ඡ.
Mitto mamāsī visajjāmahaṃ taṃ, kāmaṃ gharaṃ uttamapañña gaccha.
1573.
1573.
‘‘අපි හායතු නාගකුලා 207 අත්ථො, අලම්පි මෙ නාගකඤ්ඤාය හොතු;
‘‘Api hāyatu nāgakulā 208 attho, alampi me nāgakaññāya hotu;
සො ත්වං සකෙනෙව සුභාසිතෙන, මුත්තොසි මෙ අජ්ජ වධාය පඤ්ඤ’’.
So tvaṃ sakeneva subhāsitena, muttosi me ajja vadhāya pañña’’.
1574.
1574.
‘‘හන්ද තුවං යක්ඛ මමම්පි නෙහි, සසුරං තෙ 209 අත්ථං මයි චරස්සු;
‘‘Handa tuvaṃ yakkha mamampi nehi, sasuraṃ te 210 atthaṃ mayi carassu;
මයඤ්ච නාගාධිපතිං විමානං, දක්ඛෙමු නාගස්ස අදිට්ඨපුබ්බං’’.
Mayañca nāgādhipatiṃ vimānaṃ, dakkhemu nāgassa adiṭṭhapubbaṃ’’.
1575.
1575.
‘‘යං වෙ නරස්ස අහිතාය අස්ස, න තං පඤ්ඤො අරහති දස්සනාය;
‘‘Yaṃ ve narassa ahitāya assa, na taṃ pañño arahati dassanāya;
අථ කෙන වණ්ණෙන අමිත්තගාමං, තුවමිච්ඡසි උත්තමපඤ්ඤ ගන්තුං’’.
Atha kena vaṇṇena amittagāmaṃ, tuvamicchasi uttamapañña gantuṃ’’.
1576.
1576.
‘‘අද්ධා පජානාමි අහම්පි එතං, න තං පඤ්ඤො අරහති දස්සනාය;
‘‘Addhā pajānāmi ahampi etaṃ, na taṃ pañño arahati dassanāya;
පාපඤ්ච මෙ නත්ථි කතං කුහිඤ්චි, තස්මා න සඞ්කෙ මරණාගමාය’’.
Pāpañca me natthi kataṃ kuhiñci, tasmā na saṅke maraṇāgamāya’’.
1577.
1577.
‘‘හන්ද ච ඨානං අතුලානුභාවං, මයා සහ දක්ඛසි එහි කත්තෙ;
‘‘Handa ca ṭhānaṃ atulānubhāvaṃ, mayā saha dakkhasi ehi katte;
යත්ථච්ඡති නච්චගීතෙහි නාගො, රාජා යථා වෙස්සවණො නළිඤ්ඤං 211.
Yatthacchati naccagītehi nāgo, rājā yathā vessavaṇo naḷiññaṃ 212.
1578.
1578.
‘‘තං නාගකඤ්ඤා චරිතං ගණෙන, නිකීළිතං නිච්චමහො ච රත්තිං;
‘‘Taṃ nāgakaññā caritaṃ gaṇena, nikīḷitaṃ niccamaho ca rattiṃ;
1579.
1579.
‘‘අන්නෙන පානෙන උපෙතරූපං, නච්චෙහි ගීතෙහි ච වාදිතෙහි;
‘‘Annena pānena upetarūpaṃ, naccehi gītehi ca vāditehi;
පරිපූරං කඤ්ඤාහි අලඞ්කතාහි, උපසොභති වත්ථපිලන්ධනෙන 217.
Paripūraṃ kaññāhi alaṅkatāhi, upasobhati vatthapilandhanena 218.
1580.
1580.
‘‘සො පුණ්ණකො කුරූනං කත්තුසෙට්ඨං, නිසීදයී පච්ඡතො ආසනස්මිං;
‘‘So puṇṇako kurūnaṃ kattuseṭṭhaṃ, nisīdayī pacchato āsanasmiṃ;
ආදාය කත්තාරමනොමපඤ්ඤං, උපානයී භවනං නාගරඤ්ඤො.
Ādāya kattāramanomapaññaṃ, upānayī bhavanaṃ nāgarañño.
1581.
1581.
‘‘පත්වාන ඨානං අතුලානුභාවං, අට්ඨාසි කත්තා පච්ඡතො පුණ්ණකස්ස;
‘‘Patvāna ṭhānaṃ atulānubhāvaṃ, aṭṭhāsi kattā pacchato puṇṇakassa;
සාමග්ගි පෙක්ඛමානො 219 නාගරාජා, පුබ්බෙව ජාමාතරමජ්ඣභාසථ’’.
Sāmaggi pekkhamāno 220 nāgarājā, pubbeva jāmātaramajjhabhāsatha’’.
1582.
1582.
‘‘යන්නු තුවං අගමා මච්චලොකං, අන්වෙසමානො හදයං පණ්ඩිතස්ස;
‘‘Yannu tuvaṃ agamā maccalokaṃ, anvesamāno hadayaṃ paṇḍitassa;
කච්චි සමිද්ධෙන ඉධානුපත්තො, ආදාය කත්තාරමනොමපඤ්ඤං’’.
Kacci samiddhena idhānupatto, ādāya kattāramanomapaññaṃ’’.
1583.
1583.
‘‘අයඤ්හි සො ආගතො යං ත්වමිච්ඡසි, ධම්මෙන ලද්ධො මම ධම්මපාලො;
‘‘Ayañhi so āgato yaṃ tvamicchasi, dhammena laddho mama dhammapālo;
කාලාගිරිකණ්ඩං නාම.
Kālāgirikaṇḍaṃ nāma.
1584.
1584.
‘‘අදිට්ඨපුබ්බං දිස්වාන, මච්චො මච්චුභයට්ටිතො 225;
‘‘Adiṭṭhapubbaṃ disvāna, macco maccubhayaṭṭito 226;
බ්යම්හිතො නාභිවාදෙසි, නයිදං පඤ්ඤවතාමිව’’.
Byamhito nābhivādesi, nayidaṃ paññavatāmiva’’.
1585.
1585.
‘‘න චම්හි බ්යම්හිතො නාග, න ච මච්චුභයට්ටිතො;
‘‘Na camhi byamhito nāga, na ca maccubhayaṭṭito;
න වජ්ඣො අභිවාදෙය්ය, වජ්ඣං වා නාභිවාදයෙ.
Na vajjho abhivādeyya, vajjhaṃ vā nābhivādaye.
1586.
1586.
‘‘කථං නො අභිවාදෙය්ය, අභිවාදාපයෙථ වෙ;
‘‘Kathaṃ no abhivādeyya, abhivādāpayetha ve;
යං නරො හන්තුමිච්ඡෙය්ය, තං කම්මං නුපපජ්ජති’’.
Yaṃ naro hantumiccheyya, taṃ kammaṃ nupapajjati’’.
1587.
1587.
‘‘එවමෙතං යථා බ්රූසි, සච්චං භාසසි පණ්ඩිත;
‘‘Evametaṃ yathā brūsi, saccaṃ bhāsasi paṇḍita;
න වජ්ඣො අභිවාදෙය්ය, වජ්ඣං වා නාභිවාදයෙ.
Na vajjho abhivādeyya, vajjhaṃ vā nābhivādaye.
1588.
1588.
‘‘කථං නො අභිවාදෙය්ය, අභිවාදාපයෙථ වෙ;
‘‘Kathaṃ no abhivādeyya, abhivādāpayetha ve;
යං නරො හන්තුමිච්ඡෙය්ය, තං කම්මං නුපපජ්ජති’’.
Yaṃ naro hantumiccheyya, taṃ kammaṃ nupapajjati’’.
1589.
1589.
‘‘අසස්සතං සස්සතං නු තවයිදං, ඉද්ධීජුතීබලවීරියූපපත්ති 227;
‘‘Asassataṃ sassataṃ nu tavayidaṃ, iddhījutībalavīriyūpapatti 228;
පුච්ඡාමි තං නාගරාජෙතමත්ථං, කථං නු තෙ ලද්ධමිදං විමානං.
Pucchāmi taṃ nāgarājetamatthaṃ, kathaṃ nu te laddhamidaṃ vimānaṃ.
1590.
1590.
‘‘අධිච්චලද්ධං පරිණාමජං තෙ, සයංකතං උදාහු දෙවෙහි දින්නං;
‘‘Adhiccaladdhaṃ pariṇāmajaṃ te, sayaṃkataṃ udāhu devehi dinnaṃ;
අක්ඛාහි මෙ නාගරාජෙතමත්ථං, යථෙව තෙ ලද්ධමිදං විමානං.
Akkhāhi me nāgarājetamatthaṃ, yatheva te laddhamidaṃ vimānaṃ.
1591.
1591.
‘‘නාධිච්චලද්ධං න පරිණාමජං මෙ, න සයංකතං නාපි දෙවෙහි දින්නං;
‘‘Nādhiccaladdhaṃ na pariṇāmajaṃ me, na sayaṃkataṃ nāpi devehi dinnaṃ;
සකෙහි කම්මෙහි අපාපකෙහි, පුඤ්ඤෙහි මෙ ලද්ධමිදං විමානං’’.
Sakehi kammehi apāpakehi, puññehi me laddhamidaṃ vimānaṃ’’.
1592.
1592.
‘‘කිං තෙ වතං කිං පන බ්රහ්මචරියං, කිස්ස සුචිණ්ණස්ස අයං විපාකො;
‘‘Kiṃ te vataṃ kiṃ pana brahmacariyaṃ, kissa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;
ඉද්ධීජුතීබලවීරියූපපත්ති, ඉදඤ්ච තෙ නාග මහාවිමානං’’.
Iddhījutībalavīriyūpapatti, idañca te nāga mahāvimānaṃ’’.
1593.
1593.
‘‘අහඤ්ච භරියා ච මනුස්සලොකෙ, සද්ධා උභො දානපතී අහුම්හා;
‘‘Ahañca bhariyā ca manussaloke, saddhā ubho dānapatī ahumhā;
ඔපානභූතං මෙ ඝරං තදාසි, සන්තප්පිතා සමණබ්රාහ්මණා ච.
Opānabhūtaṃ me gharaṃ tadāsi, santappitā samaṇabrāhmaṇā ca.
1594.
1594.
‘‘මාලඤ්ච ගන්ධඤ්ච විලෙපනඤ්ච, පදීපියං සෙය්යමුපස්සයඤ්ච;
‘‘Mālañca gandhañca vilepanañca, padīpiyaṃ seyyamupassayañca;
අච්ඡාදනං සායනමන්නපානං, සක්කච්ච දානානි අදම්හ තත්ථ.
Acchādanaṃ sāyanamannapānaṃ, sakkacca dānāni adamha tattha.
1595.
1595.
‘‘තං මෙ වතං තං පන බ්රහ්මචරියං, තස්ස සුචිණ්ණස්ස අයං විපාකො;
‘‘Taṃ me vataṃ taṃ pana brahmacariyaṃ, tassa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;
ඉද්ධීජුතීබලවීරියූපපත්ති, ඉදඤ්ච මෙ ධීර මහාවිමානං’.
Iddhījutībalavīriyūpapatti, idañca me dhīra mahāvimānaṃ’.
1596.
1596.
‘‘එවං චෙ තෙ ලද්ධමිදං විමානං, ජානාසි පුඤ්ඤානං ඵලූපපත්තිං;
‘‘Evaṃ ce te laddhamidaṃ vimānaṃ, jānāsi puññānaṃ phalūpapattiṃ;
තස්මා හි ධම්මං චර අප්පමත්තො, යථා විමානං පුන මාවසෙසි’.
Tasmā hi dhammaṃ cara appamatto, yathā vimānaṃ puna māvasesi’.
1597.
1597.
‘‘නයිධ සන්ති සමණබ්රාහ්මණා ච, යෙසන්නපානානි දදෙමු කත්තෙ;
‘‘Nayidha santi samaṇabrāhmaṇā ca, yesannapānāni dademu katte;
අක්ඛාහි මෙ පුච්ඡිතො එතමත්ථං, යථා විමානං පුන මාවසෙම’’.
Akkhāhi me pucchito etamatthaṃ, yathā vimānaṃ puna māvasema’’.
1598.
1598.
‘‘භොගී හි තෙ සන්ති ඉධූපපන්නා, පුත්තා ච දාරා අනුජීවිනො ච;
‘‘Bhogī hi te santi idhūpapannā, puttā ca dārā anujīvino ca;
තෙසු තුවං වචසා කම්මුනා ච, අසම්පදුට්ඨො ච භවාහි නිච්චං.
Tesu tuvaṃ vacasā kammunā ca, asampaduṭṭho ca bhavāhi niccaṃ.
1599.
1599.
‘‘එවං තුවං නාග අසම්පදොසං, අනුපාලය වචසා කම්මුනා ච;
‘‘Evaṃ tuvaṃ nāga asampadosaṃ, anupālaya vacasā kammunā ca;
ඨත්වා ඉධ යාවතායුකං විමානෙ, උද්ධං ඉතො ගච්ඡසි දෙවලොකං’’.
Ṭhatvā idha yāvatāyukaṃ vimāne, uddhaṃ ito gacchasi devalokaṃ’’.
1600.
1600.
‘‘අද්ධා හි සො සොචති රාජසෙට්ඨො, තයා විනා යස්ස තුවං සජිබ්බො;
‘‘Addhā hi so socati rājaseṭṭho, tayā vinā yassa tuvaṃ sajibbo;
දුක්ඛූපනීතොපි තයා සමෙච්ච, වින්දෙය්ය පොසො සුඛමාතුරොපි’’.
Dukkhūpanītopi tayā samecca, vindeyya poso sukhamāturopi’’.
1601.
1601.
‘‘අද්ධා සතං භාසසි නාග ධම්මං, අනුත්තරං අත්ථපදං සුචිණ්ණං;
‘‘Addhā sataṃ bhāsasi nāga dhammaṃ, anuttaraṃ atthapadaṃ suciṇṇaṃ;
එතාදිසියාසු හි ආපදාසු, පඤ්ඤායතෙ මාදිසානං විසෙසො’’.
Etādisiyāsu hi āpadāsu, paññāyate mādisānaṃ viseso’’.
1602.
1602.
‘‘අක්ඛාහි නො තායං මුධා නු ලද්ධො, අක්ඛෙහි නො තායං අජෙසි ජූතෙ;
‘‘Akkhāhi no tāyaṃ mudhā nu laddho, akkhehi no tāyaṃ ajesi jūte;
ධම්මෙන ලද්ධො ඉති තායමාහ 229, කථං නු ත්වං හත්ථමිමස්ස මාගතො’’.
Dhammena laddho iti tāyamāha 230, kathaṃ nu tvaṃ hatthamimassa māgato’’.
1603.
1603.
‘‘යො මිස්සරො තත්ථ අහොසි රාජා, තමායමක්ඛෙහි අජෙසි ජූතෙ;
‘‘Yo missaro tattha ahosi rājā, tamāyamakkhehi ajesi jūte;
සො මං ජිතො රාජා ඉමස්සදාසි, ධම්මෙන ලද්ධොස්මි අසාහසෙන.
So maṃ jito rājā imassadāsi, dhammena laddhosmi asāhasena.
1604.
1604.
‘‘මහොරගො අත්තමනො උදග්ගො, සුත්වාන ධීරස්ස සුභාසිතානි;
‘‘Mahorago attamano udaggo, sutvāna dhīrassa subhāsitāni;
හත්ථෙ ගහෙත්වාන අනොමපඤ්ඤං, පාවෙක්ඛි භරියාය තදා සකාසෙ.
Hatthe gahetvāna anomapaññaṃ, pāvekkhi bhariyāya tadā sakāse.
1605.
1605.
‘‘යෙන ත්වං විමලෙ පණ්ඩු, යෙන භත්තං න රුච්චති;
‘‘Yena tvaṃ vimale paṇḍu, yena bhattaṃ na ruccati;
න ච මෙ තාදිසො වණ්ණො, අයමෙසො තමොනුදො.
Na ca me tādiso vaṇṇo, ayameso tamonudo.
1606.
1606.
‘‘යස්ස තෙ හදයෙනත්ථො, ආගතායං පභඞ්කරො;
‘‘Yassa te hadayenattho, āgatāyaṃ pabhaṅkaro;
තස්ස වාක්යං නිසාමෙහි, දුල්ලභං දස්සනං පුන.
Tassa vākyaṃ nisāmehi, dullabhaṃ dassanaṃ puna.
1607.
1607.
‘‘දිස්වාන තං විමලා භූරිපඤ්ඤං, දසඞ්ගුලී අඤ්ජලිං පග්ගහෙත්වා;
‘‘Disvāna taṃ vimalā bhūripaññaṃ, dasaṅgulī añjaliṃ paggahetvā;
හට්ඨෙන භාවෙන පතීතරූපා, ඉච්චබ්රවි කුරූනං කත්තුසෙට්ඨං.
Haṭṭhena bhāvena patītarūpā, iccabravi kurūnaṃ kattuseṭṭhaṃ.
1608.
1608.
‘‘අදිට්ඨපුබ්බං දිස්වාන, මච්චො මච්චුභයට්ටිතො;
‘‘Adiṭṭhapubbaṃ disvāna, macco maccubhayaṭṭito;
බ්යම්හිතො නාභිවාදෙසි, නයිදං පඤ්ඤවතාමිව’’.
Byamhito nābhivādesi, nayidaṃ paññavatāmiva’’.
1609.
1609.
‘‘න චම්හි බ්යම්හිතො නාගි, න ච මච්චුභයට්ටිතො;
‘‘Na camhi byamhito nāgi, na ca maccubhayaṭṭito;
න වජ්ඣො අභිවාදෙය්ය, වජ්ඣං වා නාභිවාදයෙ.
Na vajjho abhivādeyya, vajjhaṃ vā nābhivādaye.
1610.
1610.
‘‘කථං නො අභිවාදෙය්ය, අභිවාදාපයෙථ වෙ;
‘‘Kathaṃ no abhivādeyya, abhivādāpayetha ve;
යං නරො හන්තුමිච්ඡෙය්ය, තං කම්මං නුපපජ්ජති’’.
Yaṃ naro hantumiccheyya, taṃ kammaṃ nupapajjati’’.
1611.
1611.
‘‘එවමෙතං යථා බ්රූසි, සච්චං භාසසි පණ්ඩිත;
‘‘Evametaṃ yathā brūsi, saccaṃ bhāsasi paṇḍita;
න වජ්ඣො අභිවාදෙය්ය, වජ්ඣං වා නාභිවාදයෙ.
Na vajjho abhivādeyya, vajjhaṃ vā nābhivādaye.
1612.
1612.
‘‘කථං නො අභිවාදෙය්ය, අභිවාදාපයෙථ වෙ;
‘‘Kathaṃ no abhivādeyya, abhivādāpayetha ve;
යං නරො හන්තුමිච්ඡෙය්ය, තං කම්මං නුපපජ්ජති’’.
Yaṃ naro hantumiccheyya, taṃ kammaṃ nupapajjati’’.
1613.
1613.
‘‘අසස්සතං සස්සතං නු තවයිදං, ඉද්ධීජුතීබලවීරියූපපත්ති;
‘‘Asassataṃ sassataṃ nu tavayidaṃ, iddhījutībalavīriyūpapatti;
පුච්ඡාමි තං නාගකඤ්ඤෙතමත්ථං, කථං නු තෙ ලද්ධමිදං විමානං.
Pucchāmi taṃ nāgakaññetamatthaṃ, kathaṃ nu te laddhamidaṃ vimānaṃ.
1614.
1614.
‘‘අධිච්චලද්ධං පරිණාමජං තෙ, සයංකතං උදාහු දෙවෙහි දින්නං;
‘‘Adhiccaladdhaṃ pariṇāmajaṃ te, sayaṃkataṃ udāhu devehi dinnaṃ;
අක්ඛාහි මෙ නාගකඤ්ඤෙතමත්ථං, යථෙව තෙ ලද්ධමිදං විමානං’’.
Akkhāhi me nāgakaññetamatthaṃ, yatheva te laddhamidaṃ vimānaṃ’’.
1615.
1615.
‘‘නාධිච්චලද්ධං න පරිණාමජං මෙ, න සයං කතං නාපි දෙවෙහි දින්නං;
‘‘Nādhiccaladdhaṃ na pariṇāmajaṃ me, na sayaṃ kataṃ nāpi devehi dinnaṃ;
සකෙහි කම්මෙහි අපාපකෙහි, පුඤ්ඤෙහි මෙ ලද්ධමිදං විමානං’’.
Sakehi kammehi apāpakehi, puññehi me laddhamidaṃ vimānaṃ’’.
1616.
1616.
‘‘කිං තෙ වතං කිං පන බ්රහ්මචරියං, කිස්ස සුචිණ්ණස්ස අයං විපාකො;
‘‘Kiṃ te vataṃ kiṃ pana brahmacariyaṃ, kissa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;
ඉද්ධීජුතීබලවීරියූපපත්ති, ඉදඤ්ච තෙ නාගි මහාවිමානං’’.
Iddhījutībalavīriyūpapatti, idañca te nāgi mahāvimānaṃ’’.
1617.
1617.
‘‘අහඤ්ච ඛො සාමිකො චාපි මය්හං, සද්ධා උභො දානපතී අහුම්හා;
‘‘Ahañca kho sāmiko cāpi mayhaṃ, saddhā ubho dānapatī ahumhā;
ඔපානභූතං මෙ ඝරං තදාසි, සන්තප්පිතා සමණබ්රාහ්මණා ච.
Opānabhūtaṃ me gharaṃ tadāsi, santappitā samaṇabrāhmaṇā ca.
1618.
1618.
‘‘මාලඤ්ච ගන්ධඤ්ච විලෙපනඤ්ච, පදීපියං සෙය්යමුපස්සයඤ්ච;
‘‘Mālañca gandhañca vilepanañca, padīpiyaṃ seyyamupassayañca;
අච්ඡාදනං සායනමන්නපානං, සක්කච්චං දානානි අදම්හ තත්ථ.
Acchādanaṃ sāyanamannapānaṃ, sakkaccaṃ dānāni adamha tattha.
1619.
1619.
‘‘තං මෙ වතං තං පන බ්රහ්මචරියං, තස්ස සුචිණ්ණස්ස අයං විපාකො;
‘‘Taṃ me vataṃ taṃ pana brahmacariyaṃ, tassa suciṇṇassa ayaṃ vipāko;
ඉද්ධීජුතීබලවීරියූපපත්ති , ඉදඤ්ච මෙ ධීර මහාවිමානං’’.
Iddhījutībalavīriyūpapatti , idañca me dhīra mahāvimānaṃ’’.
1620.
1620.
‘‘එවං චෙ තෙ ලද්ධමිදං විමානං, ජානාසි පුඤ්ඤානං ඵලූපපත්තිං;
‘‘Evaṃ ce te laddhamidaṃ vimānaṃ, jānāsi puññānaṃ phalūpapattiṃ;
තස්මා හි ධම්මං චර අප්පමත්තා, යථා විමානං පුන මාවසෙසි’’.
Tasmā hi dhammaṃ cara appamattā, yathā vimānaṃ puna māvasesi’’.
1621.
1621.
‘‘නයිධ සන්ති සමණබ්රාහ්මණා ච, යෙසන්නපානානි දදෙමු කත්තෙ;
‘‘Nayidha santi samaṇabrāhmaṇā ca, yesannapānāni dademu katte;
අක්ඛාහි මෙ පුච්ඡිතො එතමත්ථං, යථා විමානං පුන මාවසෙම’’.
Akkhāhi me pucchito etamatthaṃ, yathā vimānaṃ puna māvasema’’.
1622.
1622.
‘‘භොගී හි තෙ සන්ති ඉධූපපන්නා, පුත්තා ච දාරා අනුජීවිනො ච;
‘‘Bhogī hi te santi idhūpapannā, puttā ca dārā anujīvino ca;
තෙසු තුවං වචසා කම්මුනා ච, අසම්පදුට්ඨා ච භවාහි නිච්චං.
Tesu tuvaṃ vacasā kammunā ca, asampaduṭṭhā ca bhavāhi niccaṃ.
1623.
1623.
‘‘එවං තුවං නාගි අසම්පදොසං, අනුපාලය වචසා කම්මුනා ච;
‘‘Evaṃ tuvaṃ nāgi asampadosaṃ, anupālaya vacasā kammunā ca;
ඨත්වා ඉධ යාවතායුකං විමානෙ, උද්ධං ඉතො ගච්ඡසි දෙවලොකං’’.
Ṭhatvā idha yāvatāyukaṃ vimāne, uddhaṃ ito gacchasi devalokaṃ’’.
1624.
1624.
‘‘අද්ධා හි සො සොචති රාජසෙට්ඨො, තයා විනා යස්ස තුවං සජිබ්බො;
‘‘Addhā hi so socati rājaseṭṭho, tayā vinā yassa tuvaṃ sajibbo;
දුක්ඛූපනීතොපි තයා සමෙච්ච, වින්දෙය්ය පොසො සුඛමාතුරොපි’’.
Dukkhūpanītopi tayā samecca, vindeyya poso sukhamāturopi’’.
1625.
1625.
‘‘අද්ධා සතං භාසසි නාගි ධම්මං, අනුත්තරං අත්ථපදං සුචිණ්ණං;
‘‘Addhā sataṃ bhāsasi nāgi dhammaṃ, anuttaraṃ atthapadaṃ suciṇṇaṃ;
එතාදිසියාසු හි ආපදාසු, පඤ්ඤායතෙ මාදිසානං විසෙසො’’.
Etādisiyāsu hi āpadāsu, paññāyate mādisānaṃ viseso’’.
1626.
1626.
‘‘අක්ඛාහි නො තායං මුධා නු ලද්ධො, අක්ඛෙහි නො තායං අජෙසි ජූතෙ;
‘‘Akkhāhi no tāyaṃ mudhā nu laddho, akkhehi no tāyaṃ ajesi jūte;
ධම්මෙන ලද්ධො ඉති තායමාහ, කථං නු ත්වං හත්ථමිමස්ස මාගතො’’.
Dhammena laddho iti tāyamāha, kathaṃ nu tvaṃ hatthamimassa māgato’’.
1627.
1627.
‘‘යො මිස්සරො තත්ථ අහොසි රාජා, තමායමක්ඛෙහි අජෙසි ජූතෙ;
‘‘Yo missaro tattha ahosi rājā, tamāyamakkhehi ajesi jūte;
සො මං ජිතො රාජා ඉමස්සදාසි, ධම්මෙන ලද්ධොස්මි අසාහසෙන.
So maṃ jito rājā imassadāsi, dhammena laddhosmi asāhasena.
1628.
1628.
‘‘යථෙව වරුණො නාගො, පඤ්හං පුච්ඡිත්ථ පණ්ඩිතං;
‘‘Yatheva varuṇo nāgo, pañhaṃ pucchittha paṇḍitaṃ;
තථෙව නාගකඤ්ඤාපි, පඤ්හං පුච්ඡිත්ථ පණ්ඩිතං.
Tatheva nāgakaññāpi, pañhaṃ pucchittha paṇḍitaṃ.
1629.
1629.
‘‘යථෙව වරුණං නාගං, ධීරො තොසෙසි පුච්ඡිතො;
‘‘Yatheva varuṇaṃ nāgaṃ, dhīro tosesi pucchito;
තථෙව නාගකඤ්ඤම්පි, ධීරො තොසෙසි පුච්ඡිතො.
Tatheva nāgakaññampi, dhīro tosesi pucchito.
1630.
1630.
‘‘උභොපි තෙ අත්තමනෙ විදිත්වා, මහොරගං නාගකඤ්ඤඤ්ච ධීරො 231;
‘‘Ubhopi te attamane viditvā, mahoragaṃ nāgakaññañca dhīro 232;
අඡම්භී අභීතො අලොමහට්ඨො, ඉච්චබ්රවි වරුණං නාගරාජානං.
Achambhī abhīto alomahaṭṭho, iccabravi varuṇaṃ nāgarājānaṃ.
1631.
1631.
‘‘මා රොධයි 233 නාග ආයාහමස්මි, යෙන තවත්ථො ඉදං සරීරං;
‘‘Mā rodhayi 234 nāga āyāhamasmi, yena tavattho idaṃ sarīraṃ;
හදයෙන මංසෙන කරොහි කිච්චං, සයං කරිස්සාමි යථාමති තෙ’’.
Hadayena maṃsena karohi kiccaṃ, sayaṃ karissāmi yathāmati te’’.
1632.
1632.
‘‘පඤ්ඤා හවෙ හදයං පණ්ඩිතානං, තෙ ත්යම්හ පඤ්ඤාය මයං සුතුට්ඨා;
‘‘Paññā have hadayaṃ paṇḍitānaṃ, te tyamha paññāya mayaṃ sutuṭṭhā;
අනූනනාමො ලභතජ්ජ දාරං, අජ්ජෙව තං කුරුයො පාපයාතු’’.
Anūnanāmo labhatajja dāraṃ, ajjeva taṃ kuruyo pāpayātu’’.
1633.
1633.
‘‘ස පුණ්ණකො අත්තමනො උදග්ගො, ඉරන්ධතිං නාගකඤ්ඤං ලභිත්වා;
‘‘Sa puṇṇako attamano udaggo, irandhatiṃ nāgakaññaṃ labhitvā;
හට්ඨෙන භාවෙන පතීතරූපො, ඉච්චබ්රවි කුරූනං කත්තුසෙට්ඨං.
Haṭṭhena bhāvena patītarūpo, iccabravi kurūnaṃ kattuseṭṭhaṃ.
1634.
1634.
‘‘භරියාය මං ත්වං අකරි සමඞ්ගිං, අහඤ්ච තෙ විධුර කරොමි කිච්චං;
‘‘Bhariyāya maṃ tvaṃ akari samaṅgiṃ, ahañca te vidhura karomi kiccaṃ;
ඉදඤ්ච තෙ මණිරතනං දදාමි, අජ්ජෙව තං කුරුයො පාපයාමි’’.
Idañca te maṇiratanaṃ dadāmi, ajjeva taṃ kuruyo pāpayāmi’’.
1635.
1635.
‘‘අජෙය්යමෙසා තව හොතු මෙත්ති, භරියාය කච්චාන පියාය සද්ධිං;
‘‘Ajeyyamesā tava hotu metti, bhariyāya kaccāna piyāya saddhiṃ;
ආනන්දි විත්තො 235 සුමනො පතීතො, දත්වා මණිං මඤ්ච නයින්දපත්ථං.
Ānandi vitto 236 sumano patīto, datvā maṇiṃ mañca nayindapatthaṃ.
1636.
1636.
‘‘ස පුණ්ණකො කුරූනං කත්තුසෙට්ඨං, නිසීදයී පුරතො ආසනස්මිං;
‘‘Sa puṇṇako kurūnaṃ kattuseṭṭhaṃ, nisīdayī purato āsanasmiṃ;
ආදාය කත්තාරමනොමපඤ්ඤං, උපානයී නගරං ඉන්දපත්ථං.
Ādāya kattāramanomapaññaṃ, upānayī nagaraṃ indapatthaṃ.
1637.
1637.
‘‘මනො මනුස්සස්ස යථාපි ගච්ඡෙ, තතොපිස්ස ඛිප්පතරං 237 අහොසි;
‘‘Mano manussassa yathāpi gacche, tatopissa khippataraṃ 238 ahosi;
ස පුණ්ණකො කුරූනං කත්තුසෙට්ඨං, උපානයී නගරං ඉන්දපත්ථං’’.
Sa puṇṇako kurūnaṃ kattuseṭṭhaṃ, upānayī nagaraṃ indapatthaṃ’’.
1638.
1638.
‘‘එතින්දපත්ථං නගරං පදිස්සති, රම්මානි ච අම්බවනානි භාගසො;
‘‘Etindapatthaṃ nagaraṃ padissati, rammāni ca ambavanāni bhāgaso;
අහඤ්ච භරියාය සමඞ්ගිභූතො, තුවඤ්ච පත්තොසි සකං නිකෙතං’’.
Ahañca bhariyāya samaṅgibhūto, tuvañca pattosi sakaṃ niketaṃ’’.
1639.
1639.
‘‘ස පුණ්ණකො කුරූනං කත්තුසෙට්ඨං, ඔරොපිය ධම්මසභාය මජ්ඣෙ;
‘‘Sa puṇṇako kurūnaṃ kattuseṭṭhaṃ, oropiya dhammasabhāya majjhe;
ආජඤ්ඤමාරුය්හ අනොමවණ්ණො, පක්කාමි වෙහායසමන්තලික්ඛෙ.
Ājaññamāruyha anomavaṇṇo, pakkāmi vehāyasamantalikkhe.
1640.
1640.
‘‘තං දිස්වා රාජා පරමප්පතීතො, උට්ඨාය බාහාහි පලිස්සජිත්වා;
‘‘Taṃ disvā rājā paramappatīto, uṭṭhāya bāhāhi palissajitvā;
අවිකම්පයං ධම්මසභාය මජ්ඣෙ, නිසීදයී පමුඛමාසනස්මිං’’.
Avikampayaṃ dhammasabhāya majjhe, nisīdayī pamukhamāsanasmiṃ’’.
1641.
1641.
‘‘ත්වං නො විනෙතාසි රථංව නද්ධං, නන්දන්ති තං කුරුයො දස්සනෙන;
‘‘Tvaṃ no vinetāsi rathaṃva naddhaṃ, nandanti taṃ kuruyo dassanena;
අක්ඛාහි මෙ පුච්ඡිතො එතමත්ථං, කථං පමොක්ඛො අහු මාණවස්ස’’.
Akkhāhi me pucchito etamatthaṃ, kathaṃ pamokkho ahu māṇavassa’’.
1642.
1642.
‘‘යං මාණවොත්යාභිවදී ජනින්ද, න සො මනුස්සො නරවීරසෙට්ඨ;
‘‘Yaṃ māṇavotyābhivadī janinda, na so manusso naravīraseṭṭha;
යදි තෙ සුතො පුණ්ණකො නාම යක්ඛො, රඤ්ඤො කුවෙරස්ස හි සො සජිබ්බො.
Yadi te suto puṇṇako nāma yakkho, rañño kuverassa hi so sajibbo.
1643.
1643.
‘‘භූමින්ධරො වරුණො නාම නාගො, බ්රහා සුචී වණ්ණබලූපපන්නො;
‘‘Bhūmindharo varuṇo nāma nāgo, brahā sucī vaṇṇabalūpapanno;
තස්සානුජං ධීතරං කාමයානො, ඉරන්ධතී නාම සා නාගකඤ්ඤා.
Tassānujaṃ dhītaraṃ kāmayāno, irandhatī nāma sā nāgakaññā.
1644.
1644.
‘‘තස්සා සුමජ්ඣාය පියාය හෙතු, පතාරයිත්ථ මරණාය මය්හං;
‘‘Tassā sumajjhāya piyāya hetu, patārayittha maraṇāya mayhaṃ;
සො චෙව භරියාය සමඞ්ගිභූතො, අහඤ්ච අනුඤ්ඤාතො මණි ච ලද්ධො’’.
So ceva bhariyāya samaṅgibhūto, ahañca anuññāto maṇi ca laddho’’.
1645.
1645.
‘‘රුක්ඛො හි මය්හං පද්ධාරෙ 239 සුජාතො, පඤ්ඤාක්ඛන්ධො සීලමයස්ස සාඛා;
‘‘Rukkho hi mayhaṃ paddhāre 240 sujāto, paññākkhandho sīlamayassa sākhā;
අත්ථෙ ච ධම්මෙ ච ඨිතො නිපාකො, ගවප්ඵලො හත්ථිගවස්සඡන්නො.
Atthe ca dhamme ca ṭhito nipāko, gavapphalo hatthigavassachanno.
1646.
1646.
‘‘නච්චගීතතූරියාභිනාදිතෙ, උච්ඡිජ්ජ සෙනං 241 පුරිසො අහාසි;
‘‘Naccagītatūriyābhinādite, ucchijja senaṃ 242 puriso ahāsi;
සො නො අයං ආගතො සන්නිකෙතං, රුක්ඛස්සිමස්සාපචිතිං කරොථ.
So no ayaṃ āgato sanniketaṃ, rukkhassimassāpacitiṃ karotha.
1647.
1647.
‘‘යෙ කෙචි විත්තා මම පච්චයෙන, සබ්බෙව තෙ පාතුකරොන්තු අජ්ජ;
‘‘Ye keci vittā mama paccayena, sabbeva te pātukarontu ajja;
තිබ්බානි කත්වාන උපායනානි, රුක්ඛස්සිමස්සාපචිතිං කරොථ.
Tibbāni katvāna upāyanāni, rukkhassimassāpacitiṃ karotha.
1648.
1648.
‘‘යෙ කෙචි බද්ධා මම අත්ථි රට්ඨෙ, සබ්බෙව තෙ බන්ධනා මොචයන්තු;
‘‘Ye keci baddhā mama atthi raṭṭhe, sabbeva te bandhanā mocayantu;
යථෙව යං බන්ධනස්මා පමුත්තො, එවමෙතෙ මුඤ්චරෙ බන්ධනස්මා.
Yatheva yaṃ bandhanasmā pamutto, evamete muñcare bandhanasmā.
1649.
1649.
‘‘උන්නඞ්ගලා මාසමිමං කරොන්තු, මංසොදනං බ්රාහ්මණා භක්ඛයන්තු;
‘‘Unnaṅgalā māsamimaṃ karontu, maṃsodanaṃ brāhmaṇā bhakkhayantu;
අමජ්ජපා මජ්ජරහා පිවන්තු, පුණ්ණාහි ථාලාහි පලිස්සුතාහි.
Amajjapā majjarahā pivantu, puṇṇāhi thālāhi palissutāhi.
1650.
1650.
‘‘මහාපථං නිච්ච සමව්හයන්තු, තිබ්බඤ්ච රක්ඛං විදහන්තු රට්ඨෙ;
‘‘Mahāpathaṃ nicca samavhayantu, tibbañca rakkhaṃ vidahantu raṭṭhe;
යථාඤ්ඤමඤ්ඤං න විහෙඨයෙය්යුං, රුක්ඛස්සිමස්සාපචිතිං කරොථ’’.
Yathāññamaññaṃ na viheṭhayeyyuṃ, rukkhassimassāpacitiṃ karotha’’.
1651.
1651.
ඔරොධා ච කුමාරා ච, වෙසියානා ච බ්රාහ්මණා;
Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;
බහුං අන්නඤ්ච පානඤ්ච, පණ්ඩිතස්සාභිහාරයුං.
Bahuṃ annañca pānañca, paṇḍitassābhihārayuṃ.
1652.
1652.
හත්ථාරොහා අනීකට්ඨා, රථිකා පත්තිකාරකා;
Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;
බහුං අන්නඤ්ච පානඤ්ච, පණ්ඩිතස්සාභිහාරයුං.
Bahuṃ annañca pānañca, paṇḍitassābhihārayuṃ.
1653.
1653.
සමාගතා ජානපදා, නෙගමා ච සමාගතා;
Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;
බහුං අන්නඤ්ච පානඤ්ච, පණ්ඩිතස්සාභිහාරයුං.
Bahuṃ annañca pānañca, paṇḍitassābhihārayuṃ.
1654.
1654.
බහුජනො පසන්නොසි, දිස්වා පණ්ඩිතමාගතෙ;
Bahujano pasannosi, disvā paṇḍitamāgate;
පණ්ඩිතම්හි අනුප්පත්තෙ, චෙලුක්ඛෙපො පවත්තථාති.
Paṇḍitamhi anuppatte, celukkhepo pavattathāti.
විධුරජාතකං නවමං.
Vidhurajātakaṃ navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්දකනිකාය (අට්ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ජාතක-අට්ඨකථා • Jātaka-aṭṭhakathā / [546] 9. විධුරජාතකවණ්ණනා • [546] 9. Vidhurajātakavaṇṇanā