| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[៣៩៣] ៨. វិឃាសាទជាតកវណ្ណនា
[393] 8. Vighāsādajātakavaṇṇanā
សុសុខំ វត ជីវន្តីតិ ឥទំ សត្ថា បុព្ពារាមេ វិហរន្តោ កេឡិសីលកេ ភិក្ខូ អារព្ភ កថេសិ។ តេសុ ហិ មហាមោគ្គល្លានត្ថេរេន បាសាទំ កម្បេត្វា សំវេជិតេសុ ធម្មសភាយំ ភិក្ខូ តេសំ អគុណំ កថេន្តា និសីទិំសុ។ សត្ថា អាគន្ត្វា ‘‘កាយ នុត្ថ, ភិក្ខវេ, ឯតរហិ កថាយ សន្និសិន្នា’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘ឥមាយ នាមា’’តិ វុត្តេ ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឥទានេវ, បុព្ពេបេតេ កេឡិសីលកាយេវា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Susukhaṃ vata jīvantīti idaṃ satthā pubbārāme viharanto keḷisīlake bhikkhū ārabbha kathesi. Tesu hi mahāmoggallānattherena pāsādaṃ kampetvā saṃvejitesu dhammasabhāyaṃ bhikkhū tesaṃ aguṇaṃ kathentā nisīdiṃsu. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepete keḷisīlakāyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ សក្កោ អហោសិ។ អថ អញ្ញតរស្មិំ កាសិកគាមេ សត្ត ភាតរោ កាមេសុ ទោសំ ទិស្វា និក្ខមិត្វា ឥសិបព្ពជ្ជំ បព្ពជិត្វា មជ្ឈារញ្ញេ វសន្តា យោគេ យោគំ អកត្វា កាយទឡ្ហីពហុលា ហុត្វា នានប្បការំ កីឡំ កីឡន្តា ចរិំសុ។ សក្កោ ទេវរាជា ‘‘ឥមេ សំវេជេស្សាមី’’តិ សុកោ ហុត្វា តេសំ វសនដ្ឋានំ អាគន្ត្វា ឯកស្មិំ រុក្ខេ និលីយិត្វា តេ សំវេជេន្តោ បឋមំ គាថមាហ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto sakko ahosi. Atha aññatarasmiṃ kāsikagāme satta bhātaro kāmesu dosaṃ disvā nikkhamitvā isipabbajjaṃ pabbajitvā majjhāraññe vasantā yoge yogaṃ akatvā kāyadaḷhībahulā hutvā nānappakāraṃ kīḷaṃ kīḷantā cariṃsu. Sakko devarājā ‘‘ime saṃvejessāmī’’ti suko hutvā tesaṃ vasanaṭṭhānaṃ āgantvā ekasmiṃ rukkhe nilīyitvā te saṃvejento paṭhamaṃ gāthamāha –
១២២.
122.
‘‘សុសុខំ វត ជីវន្តិ, យេ ជនា វិឃាសាទិនោ;
‘‘Susukhaṃ vata jīvanti, ye janā vighāsādino;
ទិដ្ឋេវ ធម្មេ បាសំសា, សម្បរាយេ ច សុគ្គតី’’តិ។
Diṭṭheva dhamme pāsaṃsā, samparāye ca suggatī’’ti.
តត្ថ វិឃាសាទិនោតិ ភុត្តាតិរេកំ ភុញ្ជន្តេ សន្ធាយាហ។ ទិដ្ឋេវ ធម្មេតិ យេ ឯវរូបា, តេ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ បាសំសា, សម្បរាយេ ច តេសំ សុគតិ ហោតិ, សគ្គេ ឧប្បជ្ជន្តីតិ អធិប្បាយេន វទតិ។
Tattha vighāsādinoti bhuttātirekaṃ bhuñjante sandhāyāha. Diṭṭheva dhammeti ye evarūpā, te diṭṭheva dhamme pāsaṃsā, samparāye ca tesaṃ sugati hoti, sagge uppajjantīti adhippāyena vadati.
អថ តេសុ ឯកោ តស្ស វចនំ សុត្វា អវសេសេ អាមន្តេត្វា ទុតិយំ គាថមាហ –
Atha tesu eko tassa vacanaṃ sutvā avasese āmantetvā dutiyaṃ gāthamāha –
១២៣.
123.
‘‘សុកស្ស ភាសមានស្ស, ន និសាមេថ បណ្ឌិតា;
‘‘Sukassa bhāsamānassa, na nisāmetha paṇḍitā;
ឥទំ សុណាថ សោទរិយា, អម្ហេវាយំ បសំសតី’’តិ។
Idaṃ suṇātha sodariyā, amhevāyaṃ pasaṃsatī’’ti.
តត្ថ ភាសមានស្សាតិ មានុសិកាយ វាចាយ ភណន្តស្ស។ ន និសាមេថាតិ ន សុណាថ។ ឥទំ សុណាថាតិ ឥទមស្ស វចនំ សុណាថ។ សោទរិយាតិ សមានេ ឧទរេ វុត្ថភាវេន តេ អាលបន្តោ អាហ។
Tattha bhāsamānassāti mānusikāya vācāya bhaṇantassa. Na nisāmethāti na suṇātha. Idaṃ suṇāthāti idamassa vacanaṃ suṇātha. Sodariyāti samāne udare vutthabhāvena te ālapanto āha.
អថ នេ បដិក្ខិបន្តោ សុកោ តតិយំ គាថមាហ –
Atha ne paṭikkhipanto suko tatiyaṃ gāthamāha –
១២៤.
124.
‘‘នាហំ តុម្ហេ បសំសាមិ, កុណបាទា សុណាថ មេ;
‘‘Nāhaṃ tumhe pasaṃsāmi, kuṇapādā suṇātha me;
ឧច្ឆិដ្ឋភោជិនោ តុម្ហេ, ន តុម្ហេ វិឃាសាទិនោ’’តិ។
Ucchiṭṭhabhojino tumhe, na tumhe vighāsādino’’ti.
តត្ថ កុណបាទាតិ កុណបខាទកាតិ តេ អាលបតិ។
Tattha kuṇapādāti kuṇapakhādakāti te ālapati.
តេ តស្ស វចនំ សុត្វា សព្ពេបិ ចតុត្ថំ គាថមាហំសុ –
Te tassa vacanaṃ sutvā sabbepi catutthaṃ gāthamāhaṃsu –
១២៥.
125.
‘‘សត្តវស្សា បព្ពជិតា, មជ្ឈារញ្ញេ សិខណ្ឌិនោ;
‘‘Sattavassā pabbajitā, majjhāraññe sikhaṇḍino;
វិឃាសេនេវ យាបេន្តា, មយញ្ចេ ភោតោ គារយ្ហា;
Vighāseneva yāpentā, mayañce bhoto gārayhā;
កេ នុ ភោតោ បសំសិយា’’តិ។
Ke nu bhoto pasaṃsiyā’’ti.
តត្ថ សិខណ្ឌិនោតិ ចូឡាយ សមន្នាគតា។ វិឃាសេនេវាតិ ឯត្តកំ កាលំ សត្ត វស្សានិ សីហព្យគ្ឃវិឃាសេនេវ យាបេន្តា យទិ ភោតោ គារយ្ហា, អថ កេ នុ តេ បសំសិយាតិ។
Tattha sikhaṇḍinoti cūḷāya samannāgatā. Vighāsenevāti ettakaṃ kālaṃ satta vassāni sīhabyagghavighāseneva yāpentā yadi bhoto gārayhā, atha ke nu te pasaṃsiyāti.
តេ លជ្ជាបេន្តោ មហាសត្តោ បញ្ចមំ គាថមាហ –
Te lajjāpento mahāsatto pañcamaṃ gāthamāha –
១២៦.
126.
‘‘តុម្ហេ សីហានំ ព្យគ្ឃានំ, វាឡានញ្ចាវសិដ្ឋកំ;
‘‘Tumhe sīhānaṃ byagghānaṃ, vāḷānañcāvasiṭṭhakaṃ;
ឧច្ឆិដ្ឋេនេវ យាបេន្តា, មញ្ញិវ្ហោ វិឃាសាទិនោ’’តិ។
Ucchiṭṭheneva yāpentā, maññivho vighāsādino’’ti.
តត្ថ វាឡានញ្ចាវសិដ្ឋកន្តិ សេសវាឡមិគានញ្ច អវសិដ្ឋកំ ឧច្ឆិដ្ឋភោជនំ។
Tattha vāḷānañcāvasiṭṭhakanti sesavāḷamigānañca avasiṭṭhakaṃ ucchiṭṭhabhojanaṃ.
តំ សុត្វា តាបសា ‘‘សចេ មយំ ន វិឃាសាទា, អថ កេ ចរហិ តេ វិឃាសាទា’’តិ? អថ តេសំ សោ តមត្ថំ អាចិក្ខន្តោ ឆដ្ឋំ គាថមាហ –
Taṃ sutvā tāpasā ‘‘sace mayaṃ na vighāsādā, atha ke carahi te vighāsādā’’ti? Atha tesaṃ so tamatthaṃ ācikkhanto chaṭṭhaṃ gāthamāha –
១២៧.
127.
‘‘យេ ព្រាហ្មណស្ស សមណស្ស, អញ្ញស្ស វា វនិព្ពិនោ;
‘‘Ye brāhmaṇassa samaṇassa, aññassa vā vanibbino;
ទត្វាវ សេសំ ភុញ្ជន្តិ, តេ ជនា វិឃាសាទិនោ’’តិ។
Datvāva sesaṃ bhuñjanti, te janā vighāsādino’’ti.
តត្ថ វនិព្ពិនោតិ តំ តំ ភណ្ឌំ យាចនកស្ស។ ឯវំ តេ លជ្ជាបេត្វា មហាសត្តោ សកដ្ឋានមេវ គតោ។
Tattha vanibbinoti taṃ taṃ bhaṇḍaṃ yācanakassa. Evaṃ te lajjāpetvā mahāsatto sakaṭṭhānameva gato.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា សត្ត ភាតរោ ឥមេ កេឡិសីលកា ភិក្ខូ អហេសុំ, សក្កោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā satta bhātaro ime keḷisīlakā bhikkhū ahesuṃ, sakko pana ahameva ahosi’’nti.
វិឃាសាទជាតកវណ្ណនា អដ្ឋមា។
Vighāsādajātakavaṇṇanā aṭṭhamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ៣៩៣. វិឃាសាទជាតកំ • 393. Vighāsādajātakaṃ
