| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
७. विहारकारसिक्खापदवण्णना
7. Vihārakārasikkhāpadavaṇṇanā
३६५. तेन समयेनाति विहारकारसिक्खापदं। तत्थ कोसम्बियन्ति एवंनामके नगरे। घोसितारामेति घोसितस्स आरामे। घोसितनामकेन किर सेट्ठिना सो कारितो, तस्मा ‘‘घोसितारामो’’ति वुच्चति। छन्नस्साति बोधिसत्तकाले उपट्ठाकछन्नस्स। विहारवत्थुं, भन्ते, जानाहीति विहारस्स पतिट्ठानट्ठानं, भन्ते, जानाहि। एत्थ च विहारोति न सकलविहारो, एको आवासो, तेनेवाह – ‘‘अय्यस्स विहारं कारापेस्सामी’’ति।
365.Tena samayenāti vihārakārasikkhāpadaṃ. Tattha kosambiyanti evaṃnāmake nagare. Ghositārāmeti ghositassa ārāme. Ghositanāmakena kira seṭṭhinā so kārito, tasmā ‘‘ghositārāmo’’ti vuccati. Channassāti bodhisattakāle upaṭṭhākachannassa. Vihāravatthuṃ, bhante, jānāhīti vihārassa patiṭṭhānaṭṭhānaṃ, bhante, jānāhi. Ettha ca vihāroti na sakalavihāro, eko āvāso, tenevāha – ‘‘ayyassa vihāraṃ kārāpessāmī’’ti.
चेतियरुक्खन्ति एत्थ चित्तीकतट्ठेन चेतियं, पूजारहानं देवट्ठानानमेतं अधिवचनं, ‘‘चेतिय’’न्ति सम्मतं रुक्खं चेतियरुक्खं। गामेन पूजितं गामस्स वा पूजितन्ति गामपूजितं। एसेव नयो सेसपदेसुपि। अपिचेत्थ जनपदोति एकस्स रञ्ञो रज्जे एकेको कोट्ठासो। रट्ठन्ति सकलरज्जं वेदितब्बं, सकलरज्जम्पि हि कदाचि कदाचि तस्स रुक्खस्स पूजं करोति, तेन वुत्तं ‘‘रट्ठपूजित’’न्ति। एकिन्द्रियन्ति कायिन्द्रियं सन्धाय वदन्ति। जीवसञ्ञिनोति सत्तसञ्ञिनो।
Cetiyarukkhanti ettha cittīkataṭṭhena cetiyaṃ, pūjārahānaṃ devaṭṭhānānametaṃ adhivacanaṃ, ‘‘cetiya’’nti sammataṃ rukkhaṃ cetiyarukkhaṃ. Gāmena pūjitaṃ gāmassa vā pūjitanti gāmapūjitaṃ. Eseva nayo sesapadesupi. Apicettha janapadoti ekassa rañño rajje ekeko koṭṭhāso. Raṭṭhanti sakalarajjaṃ veditabbaṃ, sakalarajjampi hi kadāci kadāci tassa rukkhassa pūjaṃ karoti, tena vuttaṃ ‘‘raṭṭhapūjita’’nti. Ekindriyanti kāyindriyaṃ sandhāya vadanti. Jīvasaññinoti sattasaññino.
३६६. महल्लकन्ति सस्सामिकभावेन संयाचिककुटितो महन्तभावो एतस्स अत्थीति महल्लको। यस्मा वा वत्थुं देसापेत्वा पमाणातिक्कमेनपि कातुं वट्टति, तस्मा पमाणमहन्ततायपि महल्लको , तं महल्लकं। यस्मा पनस्स तं पमाणमहत्तं सस्सामिकत्ताव लब्भति, तस्मा तदत्थदस्सनत्थं ‘‘महल्लको नाम विहारो सस्सामिको वुच्चती’’ति पदभाजनं वुत्तं। सेसं सब्बं कुटिकारसिक्खापदे वुत्तनयेनेव वेदितब्बं सद्धिं समुट्ठानादीहि। सस्सामिकभावमत्तमेव हि एत्थ किरियतो समुट्ठानाभावो पमाणनियमाभावो च विसेसो, पमाणनियमाभावा च चतुक्कपारिहानीति।
366.Mahallakanti sassāmikabhāvena saṃyācikakuṭito mahantabhāvo etassa atthīti mahallako. Yasmā vā vatthuṃ desāpetvā pamāṇātikkamenapi kātuṃ vaṭṭati, tasmā pamāṇamahantatāyapi mahallako , taṃ mahallakaṃ. Yasmā panassa taṃ pamāṇamahattaṃ sassāmikattāva labbhati, tasmā tadatthadassanatthaṃ ‘‘mahallako nāma vihāro sassāmiko vuccatī’’ti padabhājanaṃ vuttaṃ. Sesaṃ sabbaṃ kuṭikārasikkhāpade vuttanayeneva veditabbaṃ saddhiṃ samuṭṭhānādīhi. Sassāmikabhāvamattameva hi ettha kiriyato samuṭṭhānābhāvo pamāṇaniyamābhāvo ca viseso, pamāṇaniyamābhāvā ca catukkapārihānīti.
विहारकारसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Vihārakārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ७. विहारकारसिक्खापदं • 7. Vihārakārasikkhāpadaṃ
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ७. विहारकारसिक्खापदवण्णना • 7. Vihārakārasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ७. विहारकारसिक्खापदवण्णना • 7. Vihārakārasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ७. विहारकारसिक्खापदवण्णना • 7. Vihārakārasikkhāpadavaṇṇanā
