| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / කඞ්‌ඛාවිතරණී-අභිනව-ටීකා • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
7. විහාරකාරසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
7. Vihārakārasikkhāpadavaṇṇanā
මහන්‌තං ලාති ගණ්‌හාතීති මහල්‌ලකො, තං මහල්‌ලකං. යො ච යං ගණ්‌හාති, සො තස්‌ස අත්‌ථීති ආහ ‘‘මහන්‌තභාවො එතස්‌ස අත්‌ථීති මහල්‌ලකො’’ති. සො ච මහන්‌තභාවො කෙන, කුතො චාති ආහ ‘‘සසාමිකභාවෙනා’’තිආදි. න කෙවලං සසාමිකභාවෙනෙවාති ආහ ‘‘යස්‌මා වා’’තිආදි. යදි එවං අථ කස්‌මා ‘‘මහල්‌ලකො නාම විහාරො සසාමිකො වුච්‌චතී’’ති (පාරා. 367) එත්‌තකමෙව පදභාජනෙ වුත්‌තන්‌ති ආහ ‘‘යස්‌මා පනා’’තිආදි. විහරන්‌ති එත්‌ථාති විහාරො, ආවාසො. මාතිකායං භික්‌ඛූ වා අනභිනෙය්‍යාති එත්‌ථ වා-සද්‌දො ‘‘අයං වා සො මහානාගො’’තිආදීසු විය අවධාරණත්‌ථො.
Mahantaṃ lāti gaṇhātīti mahallako, taṃ mahallakaṃ. Yo ca yaṃ gaṇhāti, so tassa atthīti āha ‘‘mahantabhāvo etassa atthīti mahallako’’ti. So ca mahantabhāvo kena, kuto cāti āha ‘‘sasāmikabhāvenā’’tiādi. Na kevalaṃ sasāmikabhāvenevāti āha ‘‘yasmā vā’’tiādi. Yadi evaṃ atha kasmā ‘‘mahallako nāma vihāro sasāmiko vuccatī’’ti (pārā. 367) ettakameva padabhājane vuttanti āha ‘‘yasmā panā’’tiādi. Viharanti etthāti vihāro, āvāso. Mātikāyaṃ bhikkhū vā anabhineyyāti ettha vā-saddo ‘‘ayaṃ vā so mahānāgo’’tiādīsu viya avadhāraṇattho.
කොසම්‌බියන්‌ති (සාරත්‌ථ. ටී. 2.365) එවංනාමකෙ නගරෙ. තස්‌ස කිර නගරස්‌ස ආරාමපොක්‌ඛරණිආදීසු තෙසු තෙසු ඨානෙසු කොසම්‌බරුක්‌ඛාව උස්‌සන්‌නා අහෙසුං, තස්‌මා තං ‘‘කොසම්‌බී’’ති සඞ්‌ඛං ගච්‌ඡති. ‘‘කුසුම්‌බස්‌ස නාම ඉසිනො අස්‌සමතො අවිදූරෙ මාපිතත්‌තා’’ති එකෙ. ඡන්‌නත්‌ථෙරං ආරබ්‌භාති යො අභිනික්‌ඛමනකාලෙ සද්‌ධිං නික්‌ඛන්‌තො, යස්‌ස ච සත්‌ථාරා පරිනිබ්‌බානකාලෙ බ්‍රහ්‌මදණ්‌ඩො (චූළව. 445) ආණත්‌තො, තං ඡන්‌නත්‌ථෙරං ආරබ්‌භ. චෙතියරුක්‌ඛන්‌ති චිත්‌තීකතට්‌ඨෙන චෙතියං, පූජාරහානං දෙවට්‌ඨානානමෙතං අධිවචනං, ‘‘චෙතිය’’න්‌ති සම්‌මතං රුක්‌ඛං චෙතියරුක්‌ඛං. වත්‌ථුනො අදෙසනාය ආපජ්‌ජනතො ‘‘අකිරියමත්‌තතො සමුට්‌ඨානභාවො’’ති වුත්‌තං. මත්‌ත-සද්‌දෙන කිරියතො සමුට්‌ඨානතං පටික්‌ඛිපති. කෙචි පන ‘‘වත්‌ථුඅදෙසනාය, කුටිකරණෙන ච සමුට්‌ඨානතො කිරියාකිරියතො සමුට්‌ඨාතී’’ති වදන්‌ති. පමාණනියමාභාවොව විසෙසො.
Kosambiyanti (sārattha. ṭī. 2.365) evaṃnāmake nagare. Tassa kira nagarassa ārāmapokkharaṇiādīsu tesu tesu ṭhānesu kosambarukkhāva ussannā ahesuṃ, tasmā taṃ ‘‘kosambī’’ti saṅkhaṃ gacchati. ‘‘Kusumbassa nāma isino assamato avidūre māpitattā’’ti eke. Channattheraṃ ārabbhāti yo abhinikkhamanakāle saddhiṃ nikkhanto, yassa ca satthārā parinibbānakāle brahmadaṇḍo (cūḷava. 445) āṇatto, taṃ channattheraṃ ārabbha. Cetiyarukkhanti cittīkataṭṭhena cetiyaṃ, pūjārahānaṃ devaṭṭhānānametaṃ adhivacanaṃ, ‘‘cetiya’’nti sammataṃ rukkhaṃ cetiyarukkhaṃ. Vatthuno adesanāya āpajjanato ‘‘akiriyamattato samuṭṭhānabhāvo’’ti vuttaṃ. Matta-saddena kiriyato samuṭṭhānataṃ paṭikkhipati. Keci pana ‘‘vatthuadesanāya, kuṭikaraṇena ca samuṭṭhānato kiriyākiriyato samuṭṭhātī’’ti vadanti. Pamāṇaniyamābhāvova viseso.
විහාරකාරසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Vihārakārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
