| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
६. सेनासनक्खन्धकं
6. Senāsanakkhandhakaṃ
विहारानुजाननकथा
Vihārānujānanakathā
२९४. सेनासनक्खन्धके अपञ्ञत्तं होतीति एत्थ न ञपधातु होति, अपिच ञाधातुयेव, सो च खो अनुजाननत्थोति आह ‘‘अननुञ्ञातं होती’’ति। इमिना ञाधातुस्स अवबोधनादयो अत्थे निवत्तेति, अनुजाननत्थंयेव दस्सेति। अड्ढयोगादीनं विसुं गहितत्ता विहारसद्देन पारिसेसतो अवसेसावासोव गहेतब्बोति आह ‘‘अड्ढयोगादिमुत्तको अवसेसावासो’’ति। सुवण्णवङ्कगेहन्ति सुवण्णवङ्कछदनेन छादितं गेहं। इट्ठकागुहाति इट्ठकाय कता गुहा। एसेव नयो सेसेसुपि। आगतस्स च अनागतस्स चाति एत्थ चसद्देन द्वन्दवाक्यं दस्सेति। आगच्छतीति आगतो, न आगतो अनागतो, सङ्घो। आगतो च अनागतो च आगतानागतो, समाहारद्वन्दो पुंलिङ्गो, तस्स। ‘‘अप्पटिहतचारस्सा’’ति इमिना चतूसु दिसासु अप्पटिहतचारो चातुद्दिसोति वचनत्थं दस्सेति।
294. Senāsanakkhandhake apaññattaṃ hotīti ettha na ñapadhātu hoti, apica ñādhātuyeva, so ca kho anujānanatthoti āha ‘‘ananuññātaṃ hotī’’ti. Iminā ñādhātussa avabodhanādayo atthe nivatteti, anujānanatthaṃyeva dasseti. Aḍḍhayogādīnaṃ visuṃ gahitattā vihārasaddena pārisesato avasesāvāsova gahetabboti āha ‘‘aḍḍhayogādimuttako avasesāvāso’’ti. Suvaṇṇavaṅkagehanti suvaṇṇavaṅkachadanena chāditaṃ gehaṃ. Iṭṭhakāguhāti iṭṭhakāya katā guhā. Eseva nayo sesesupi. Āgatassa ca anāgatassa cāti ettha casaddena dvandavākyaṃ dasseti. Āgacchatīti āgato, na āgato anāgato, saṅgho. Āgato ca anāgato ca āgatānāgato, samāhāradvando puṃliṅgo, tassa. ‘‘Appaṭihatacārassā’’ti iminā catūsu disāsu appaṭihatacāro cātuddisoti vacanatthaṃ dasseti.
२९५. अनुमोदनगाथासु एवं विनिच्छयो वेदितब्बोति योजना। उतुविसभागवसेनाति सीतउण्हानं उतूनं विसभागवसेन। संफुसितकवातोति सह उदकबिन्दुना आगतो वातो। एत्थ हि संसद्दो सहत्थो, फुसितसद्दो उदकबिन्दुवाचको। उजुकमेघवुट्ठियो एवाति वातेन अपहरितत्ता उजुकं पतिता मेघवुट्ठियो एव। पाळियं ततोति एत्थ तोपच्चयो पच्चत्तत्थे वत्तति। सो विहारोति हि अत्थो। वाळमिगानि चाति वाळमिगे च। लिङ्गविपल्लासो हेस। एतानि सब्बानीति ‘‘सीत’’न्तिआदीनि सब्बानि सत्त पदानि। योजेतब्बानीति सो विहारो सीतं पटिहनति…पे॰… वुट्ठियो पटिहनतीति योजेतब्बानीति अत्थो।
295. Anumodanagāthāsu evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Utuvisabhāgavasenāti sītauṇhānaṃ utūnaṃ visabhāgavasena. Saṃphusitakavātoti saha udakabindunā āgato vāto. Ettha hi saṃsaddo sahattho, phusitasaddo udakabinduvācako. Ujukameghavuṭṭhiyo evāti vātena apaharitattā ujukaṃ patitā meghavuṭṭhiyo eva. Pāḷiyaṃ tatoti ettha topaccayo paccattatthe vattati. So vihāroti hi attho. Vāḷamigāni cāti vāḷamige ca. Liṅgavipallāso hesa. Etāni sabbānīti ‘‘sīta’’ntiādīni sabbāni satta padāni. Yojetabbānīti so vihāro sītaṃ paṭihanati…pe… vuṭṭhiyo paṭihanatīti yojetabbānīti attho.
‘‘विहारेना’’ति इमिना पाळियं ततोति एत्थ तोपच्चयो कत्तुत्थे होतीति दस्सेति, तेन विहारेनाति अत्थो। पटिहञ्ञतीति पटिहनीयति। सुखत्थन्ति एत्थ उत्तरपदलोपोति आह ‘‘सुखविहारत्थ’’न्ति। ‘‘लेणत्थञ्च सुखत्थञ्चा’’ति पदद्वयं ‘‘होती’’ति पाठसेसेन योजेतब्बं। विहारदानं लेणत्थञ्च सुखत्थञ्च होतीति हि अत्थो। इदन्ति अयं अधिप्पायो। वुत्तन्ति वुत्तो। विहारदानं सुखत्थञ्च होतीति योजना। झायितुं विपस्सितुञ्च यं सुखं अत्थीति सम्बन्धो। तदत्थन्ति तस्स सुखस्स अत्थाय। परपदेनपीति ‘‘झायितुञ्च विपस्सितु’’न्ति पदद्वयतो परं ठितेन ‘‘विहारदान’’न्ति पदेनपि। इधाति इमस्मिं विहारे। विहारदानन्ति विहारस्स दानं, दातब्बविहारं वा, वण्णितन्ति सम्बन्धो। वुत्तन्ति संयुत्तनिकाये वुत्तं। साधकपाळियं यो उपस्सयं ददाति, सो च सब्बददो सब्बेसं बलादीनं ददो होतीति योजना। सो चाति एत्थ चसद्दो अवधारणत्थो। सो एवाति हि अत्थो।
‘‘Vihārenā’’ti iminā pāḷiyaṃ tatoti ettha topaccayo kattutthe hotīti dasseti, tena vihārenāti attho. Paṭihaññatīti paṭihanīyati. Sukhatthanti ettha uttarapadalopoti āha ‘‘sukhavihārattha’’nti. ‘‘Leṇatthañca sukhatthañcā’’ti padadvayaṃ ‘‘hotī’’ti pāṭhasesena yojetabbaṃ. Vihāradānaṃ leṇatthañca sukhatthañca hotīti hi attho. Idanti ayaṃ adhippāyo. Vuttanti vutto. Vihāradānaṃ sukhatthañca hotīti yojanā. Jhāyituṃ vipassituñca yaṃ sukhaṃ atthīti sambandho. Tadatthanti tassa sukhassa atthāya. Parapadenapīti ‘‘jhāyituñca vipassitu’’nti padadvayato paraṃ ṭhitena ‘‘vihāradāna’’nti padenapi. Idhāti imasmiṃ vihāre. Vihāradānanti vihārassa dānaṃ, dātabbavihāraṃ vā, vaṇṇitanti sambandho. Vuttanti saṃyuttanikāye vuttaṃ. Sādhakapāḷiyaṃ yo upassayaṃ dadāti, so ca sabbadado sabbesaṃ balādīnaṃ dado hotīti yojanā. So cāti ettha casaddo avadhāraṇattho. So evāti hi attho.
‘‘विहारे’’ति इमिना वासयेत्थाति एत्थ एतसद्दस्स विसयं दस्सेति। वासयेति वासेय्य। तेसं अन्नञ्चाति एत्थ ‘‘तेस’’न्ति पदं ‘‘अनुच्छविय’’न्ति पाठसेसेन योजेतब्बन्ति दस्सेन्तो आह ‘‘तेसं अनुच्छविय’’न्ति। तत्थ अनुच्छवियं अन्नञ्च अनुच्छवियानि वत्थानि चाति योजना। अथ वा तेसन्ति भुम्मत्थे सम्पदानवचनन्ति दस्सेन्तो आह ‘‘तेसू’’ति, भिक्खूसूति अत्थो। उजुभूतेसूति एत्थ सम्पदानत्थे भुम्मवचनं कत्वा उजुभूतानं तेसं भिक्खूनं ददेय्याति अत्थोपि युज्जतेव। ‘‘अकुटिलचित्तेसू’’ति इमिना ‘‘उजुभूतेसू’’ति एत्थ उजुसद्दस्स अकुटिलत्थञ्च भूतसद्देन बाहिरत्थसमासञ्च दस्सेति। उजुभूतं चित्तमेतेसन्ति उजुभूताति वचनत्थो कातब्बो। निदहेय्याति निखणित्वा ठपेय्य। ‘‘न चित्तपसादं विराधेत्वा’’ति इमिना विप्पसन्नेन चेतसाति एत्थ एवत्थफलं वा अञ्ञत्थापोहनं वा दस्सेति। हीति फलजोतको। एवं विप्पसन्नचित्तस्स तस्स विहारदायकस्स ते भिक्खू धम्मं देसेन्तीति योजना।
‘‘Vihāre’’ti iminā vāsayetthāti ettha etasaddassa visayaṃ dasseti. Vāsayeti vāseyya. Tesaṃ annañcāti ettha ‘‘tesa’’nti padaṃ ‘‘anucchaviya’’nti pāṭhasesena yojetabbanti dassento āha ‘‘tesaṃ anucchaviya’’nti. Tattha anucchaviyaṃ annañca anucchaviyāni vatthāni cāti yojanā. Atha vā tesanti bhummatthe sampadānavacananti dassento āha ‘‘tesū’’ti, bhikkhūsūti attho. Ujubhūtesūti ettha sampadānatthe bhummavacanaṃ katvā ujubhūtānaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ dadeyyāti atthopi yujjateva. ‘‘Akuṭilacittesū’’ti iminā ‘‘ujubhūtesū’’ti ettha ujusaddassa akuṭilatthañca bhūtasaddena bāhiratthasamāsañca dasseti. Ujubhūtaṃ cittametesanti ujubhūtāti vacanattho kātabbo. Nidaheyyāti nikhaṇitvā ṭhapeyya. ‘‘Na cittapasādaṃ virādhetvā’’ti iminā vippasannena cetasāti ettha evatthaphalaṃ vā aññatthāpohanaṃ vā dasseti. Hīti phalajotako. Evaṃ vippasannacittassa tassa vihāradāyakassa te bhikkhū dhammaṃ desentīti yojanā.
२९६. आविञ्छनछिद्दन्ति अङ्गुलिं अव पवेसेत्वा अञ्छति आकड्ढति एत्थ, एतेनाति वा आविञ्छनं। अवपुब्बो अछिधातु, उपसग्गअकारस्स दीघं कत्वा, धातुअकारस्स च इकारं कत्वा ‘‘आविञ्छन’’न्ति वुत्तं, तमेव छिद्दं आविञ्छनछिद्दं। आविञ्छनरज्जुन्ति कवाटच्छिद्दे अव पवेसेत्वा अञ्छति आकड्ढति इमायाति आविञ्छना, सायेव रज्जूति आविञ्छनरज्जु। काचि रज्जु न न वट्टतीति योजना। अथ वा न वट्टति न होति, वट्टतियेवाति योजना। तीणि तालानीति एत्थ तालसद्दो कुञ्चिकापरियायोति आह ‘‘तिस्सो कुञ्चिकायो’’ति। इमिना तालसद्दस्स रुक्खतूरियविसेसे निवत्तेति। यं यन्ति उपकरणं। तस्साति यन्तकस्स। वेदिकावातपानन्ति वातं पिवति अनेनाति वातपानं, वेदिकाय कतं वातपानं वेदिकावातपानं। चक्कलिकन्ति एत्थ चक्काकारेन अलति पवत्ततीति चक्कलं, चोळकपादपुञ्जनं। तेन बन्धितब्बन्ति चक्कलिकन्ति दस्सेन्तो आह ‘‘चोळकपादपुञ्जनं बन्धितु’’न्ति। ‘‘वातपानप्पमाणेन भिसिं कत्वा’’ति इमिना वातपानपमाणेन कता भिसि वातपानभिसीति वचनत्थं दस्सेति।
296.Āviñchanachiddanti aṅguliṃ ava pavesetvā añchati ākaḍḍhati ettha, etenāti vā āviñchanaṃ. Avapubbo achidhātu, upasaggaakārassa dīghaṃ katvā, dhātuakārassa ca ikāraṃ katvā ‘‘āviñchana’’nti vuttaṃ, tameva chiddaṃ āviñchanachiddaṃ. Āviñchanarajjunti kavāṭacchidde ava pavesetvā añchati ākaḍḍhati imāyāti āviñchanā, sāyeva rajjūti āviñchanarajju. Kāci rajju na na vaṭṭatīti yojanā. Atha vā na vaṭṭati na hoti, vaṭṭatiyevāti yojanā. Tīṇi tālānīti ettha tālasaddo kuñcikāpariyāyoti āha ‘‘tisso kuñcikāyo’’ti. Iminā tālasaddassa rukkhatūriyavisese nivatteti. Yaṃ yanti upakaraṇaṃ. Tassāti yantakassa. Vedikāvātapānanti vātaṃ pivati anenāti vātapānaṃ, vedikāya kataṃ vātapānaṃ vedikāvātapānaṃ. Cakkalikanti ettha cakkākārena alati pavattatīti cakkalaṃ, coḷakapādapuñjanaṃ. Tena bandhitabbanti cakkalikanti dassento āha ‘‘coḷakapādapuñjanaṃ bandhitu’’nti. ‘‘Vātapānappamāṇena bhisiṃ katvā’’ti iminā vātapānapamāṇena katā bhisi vātapānabhisīti vacanatthaṃ dasseti.
२९७. ‘‘उच्चकम्पि आसन्दिक’’न्ति वचनतो वट्टतीति वेदितब्बोति सम्बन्धो। एकतोभागेन दीघपीठं अट्ठङ्गुलपादकमेव वट्टतीति योजना। ततो अधिकं न वट्टतीति अधिप्पायो। पमाणातिक्कन्तोपीति पिसद्दो पमाणयुत्तो पन पगेवाति दस्सेति। सत्तङ्गोति तीसु दिसासु अपस्सयो, चत्तारो पादाति सत्त अङ्गानि एतस्साति सत्तङ्गो। अयम्पीति पिसद्दो आसन्दिकं अपेक्खति। एळकपादपीठं नाम वुच्चतीति सम्बन्धो। एळकस्स पादो विय पादो एत्थाति एळकपादं, तमेव पीठं एळकपादपीठं। आमलकवण्णिकपीठन्ति आमलकाय वण्णो सण्ठानो आमलकवण्णो, तेन योजितं आमलकवण्णिकं, तदेव पीठं आमलकवण्णिकपीठं। ‘‘आकारेना’’ति इमिना वण्णसद्दस्स सण्ठानत्थं दस्सेति। इमानीति पीठानि। एत्थाति पीठे। मुञ्चपब्बजमयन्ति मुञ्जेन च पब्बजेन च कतं।
297. ‘‘Uccakampi āsandika’’nti vacanato vaṭṭatīti veditabboti sambandho. Ekatobhāgena dīghapīṭhaṃ aṭṭhaṅgulapādakameva vaṭṭatīti yojanā. Tato adhikaṃ na vaṭṭatīti adhippāyo. Pamāṇātikkantopīti pisaddo pamāṇayutto pana pagevāti dasseti. Sattaṅgoti tīsu disāsu apassayo, cattāro pādāti satta aṅgāni etassāti sattaṅgo. Ayampīti pisaddo āsandikaṃ apekkhati. Eḷakapādapīṭhaṃ nāma vuccatīti sambandho. Eḷakassa pādo viya pādo etthāti eḷakapādaṃ, tameva pīṭhaṃ eḷakapādapīṭhaṃ. Āmalakavaṇṇikapīṭhanti āmalakāya vaṇṇo saṇṭhāno āmalakavaṇṇo, tena yojitaṃ āmalakavaṇṇikaṃ, tadeva pīṭhaṃ āmalakavaṇṇikapīṭhaṃ. ‘‘Ākārenā’’ti iminā vaṇṇasaddassa saṇṭhānatthaṃ dasseti. Imānīti pīṭhāni. Etthāti pīṭhe. Muñcapabbajamayanti muñjena ca pabbajena ca kataṃ.
मनुस्सानन्ति वड्ढकीमनुस्सानं। छविसंरक्खनत्थायाति छविया विनासनतो सुट्ठु रक्खनत्थाय। सिम्बलिरुक्खादीनन्तिआदिसद्देन तूलनिब्बत्तके सब्बरुक्खे सङ्गण्हाति। खीरवल्लिआदीनन्तिआदिसद्देन तूलनिब्बत्तका सब्बा लतायो सङ्गण्हाति। पोटकीतिणादीनन्तिआदिसद्देन तूलनिब्बत्तका सब्बा तिणजातियो सङ्गण्हाति। तीहीति रुक्खलतापोटकीहि। ननु भूतगामानं अनेकत्ता एतेहि तीहि मुत्तो भूतगामो अत्थि, कस्मा पन सब्बभूतगामा सङ्गहिता होन्तीति आह ‘‘रुक्खवल्लितिणजातियो ही’’तिआदि। तत्थ हि यस्मा नत्थि, तस्मा सङ्गहिता होन्तीति योजना। तस्माति यस्मा नत्थि, तस्मा। सब्बम्पि एतं तूलन्ति योजना। बिब्बोहने लोमम्पि वट्टतीति सम्बन्धो। लोमम्पीति पिसद्देन तूलं अपेक्खति। यंकिञ्चि पुप्फन्ति सब्बं पुप्फं। पत्तं पापुणित्वा सुद्धं तमालपत्तमेव न वट्टति, अवसेसं सब्बं पत्तं सुद्धम्पि वट्टतीति अधिप्पायो। पञ्चविधन्ति उण्णचोळवाकतिणपण्णवसेन पञ्चपकारं।
Manussānanti vaḍḍhakīmanussānaṃ. Chavisaṃrakkhanatthāyāti chaviyā vināsanato suṭṭhu rakkhanatthāya. Simbalirukkhādīnantiādisaddena tūlanibbattake sabbarukkhe saṅgaṇhāti. Khīravalliādīnantiādisaddena tūlanibbattakā sabbā latāyo saṅgaṇhāti. Poṭakītiṇādīnantiādisaddena tūlanibbattakā sabbā tiṇajātiyo saṅgaṇhāti. Tīhīti rukkhalatāpoṭakīhi. Nanu bhūtagāmānaṃ anekattā etehi tīhi mutto bhūtagāmo atthi, kasmā pana sabbabhūtagāmā saṅgahitā hontīti āha ‘‘rukkhavallitiṇajātiyo hī’’tiādi. Tattha hi yasmā natthi, tasmā saṅgahitā hontīti yojanā. Tasmāti yasmā natthi, tasmā. Sabbampi etaṃ tūlanti yojanā. Bibbohane lomampi vaṭṭatīti sambandho. Lomampīti pisaddena tūlaṃ apekkhati. Yaṃkiñci pupphanti sabbaṃ pupphaṃ. Pattaṃ pāpuṇitvā suddhaṃ tamālapattameva na vaṭṭati, avasesaṃ sabbaṃ pattaṃ suddhampi vaṭṭatīti adhippāyo. Pañcavidhanti uṇṇacoḷavākatiṇapaṇṇavasena pañcapakāraṃ.
‘‘उपड्ढकायपमाणानी’’ति इमिना अद्धकायिकानीति एत्थ अद्धस्स कायस्स पमाणेन कतानि अद्धकायिकानीति अत्थं दस्सेति। येसु बिब्बोहनेसु कटितो पट्ठाय याव सीसं उपदहन्ति, तानि बिब्बोहनानि अद्धकायिकानि नामाति योजना। यस्साति बिब्बोहनस्स। वित्थारतो मुट्ठिरतनं होतीति सम्बन्धो। इमिना यत्थ सह गीवाय सकलं सीसं ठपेतुं सक्का, तस्स मुट्ठिरतनं वित्थारपमाणन्ति दस्सेति। ‘‘तीसु कण्णेसु द्विन्नं कण्णान’’न्ति इदं बिब्बोहनस्स उभोसु अन्तेसु ठपेतब्बचोळपमाणं सन्धाय वुत्तं। इदं पन बिब्बोहनस्स उभोसु अन्तेसु ठपितचोळस्स कोटिया कोटिं आहच्च द्विगुणं कतं तिकण्णं होति, तेसु तीसु कण्णेसु द्विन्नं कण्णानमन्तरं विदत्थि चतुरङ्गुलं होति, मज्झट्ठानं कोटितो कोटिमाहच्च मुट्ठिरतनं होति, इदं पन बिब्बोहनं तिकण्णं होति। वट्टं वा चतुरस्सादिं वा कत्वा सिब्बितं यथा कोटितो कोटि वित्थारतो पुथुलट्ठानं मुट्ठिरतनं होति, एवं सिब्बितब्बं। इतो अधिकं न वट्टति, ऊनं पन वट्टतियेव। सीसूपधानन्ति सीसं उपदहन्ति ठपेन्ति एत्थाति सीसूपधानं। बिब्बोहनानीति विसेसेन, विसेसं वा सुखं वहन्तीति बिब्बोहनानि। उपरीति बिब्बोहनानं उपरि। यानि पन कप्पियतूलानि सन्तीति योजना। महन्तम्पीति पिसद्दो खुद्दकं पन पगेवाति दस्सेति। विनयधरउपतिस्सत्थेरो पन आहाति सम्बन्धो। ‘‘विनयधर’’ इति पदेन फुस्सदेवत्थेरतो विसेसं दस्सेति। अकप्पियतूलं वाति भिसियं अकप्पियतूलं वा। बिब्बोहने हि अकप्पियतूलं नाम नत्थि।
‘‘Upaḍḍhakāyapamāṇānī’’ti iminā addhakāyikānīti ettha addhassa kāyassa pamāṇena katāni addhakāyikānīti atthaṃ dasseti. Yesu bibbohanesu kaṭito paṭṭhāya yāva sīsaṃ upadahanti, tāni bibbohanāni addhakāyikāni nāmāti yojanā. Yassāti bibbohanassa. Vitthārato muṭṭhiratanaṃ hotīti sambandho. Iminā yattha saha gīvāya sakalaṃ sīsaṃ ṭhapetuṃ sakkā, tassa muṭṭhiratanaṃ vitthārapamāṇanti dasseti. ‘‘Tīsu kaṇṇesu dvinnaṃ kaṇṇāna’’nti idaṃ bibbohanassa ubhosu antesu ṭhapetabbacoḷapamāṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Idaṃ pana bibbohanassa ubhosu antesu ṭhapitacoḷassa koṭiyā koṭiṃ āhacca dviguṇaṃ kataṃ tikaṇṇaṃ hoti, tesu tīsu kaṇṇesu dvinnaṃ kaṇṇānamantaraṃ vidatthi caturaṅgulaṃ hoti, majjhaṭṭhānaṃ koṭito koṭimāhacca muṭṭhiratanaṃ hoti, idaṃ pana bibbohanaṃ tikaṇṇaṃ hoti. Vaṭṭaṃ vā caturassādiṃ vā katvā sibbitaṃ yathā koṭito koṭi vitthārato puthulaṭṭhānaṃ muṭṭhiratanaṃ hoti, evaṃ sibbitabbaṃ. Ito adhikaṃ na vaṭṭati, ūnaṃ pana vaṭṭatiyeva. Sīsūpadhānanti sīsaṃ upadahanti ṭhapenti etthāti sīsūpadhānaṃ. Bibbohanānīti visesena, visesaṃ vā sukhaṃ vahantīti bibbohanāni. Uparīti bibbohanānaṃ upari. Yāni pana kappiyatūlāni santīti yojanā. Mahantampīti pisaddo khuddakaṃ pana pagevāti dasseti. Vinayadharaupatissatthero pana āhāti sambandho. ‘‘Vinayadhara’’ iti padena phussadevattherato visesaṃ dasseti. Akappiyatūlaṃ vāti bhisiyaṃ akappiyatūlaṃ vā. Bibbohane hi akappiyatūlaṃ nāma natthi.
पञ्चभिसियोति एत्थ वाक्यभावञ्च असमाहारदिगुभावञ्च पटिक्खिपन्तो आह ‘‘पञ्चहि उण्णादीहि पूरिता भिसियो’’ति। इमिना पञ्चहि उण्णादीहि पूरिता भिसियो पञ्चभिसियोति वचनत्थं दस्सेति। अत्थतो पन वाक्यम्पि असमाहारदिगुपि युज्जतेव। कस्मा पञ्चगणना होतीति आह ‘‘तूलगणनाय ही’’तिआदि। हि यस्मा तूलगणनाय एतासं गणना वुत्ता, तस्मा पञ्चभिसियो होन्तीति योजना। तत्थाति उण्णादीसु पञ्चसु। उण्णग्गहणेन गहितन्ति सम्बन्धो। कम्बलमेवाति उण्णामयं कम्बलमेव। उण्णाय, उण्णं वा पक्खिपित्वा कता भिसि उण्णाभिसि। एसेव नयो चोळभिसिआदीसु।
Pañcabhisiyoti ettha vākyabhāvañca asamāhāradigubhāvañca paṭikkhipanto āha ‘‘pañcahi uṇṇādīhi pūritā bhisiyo’’ti. Iminā pañcahi uṇṇādīhi pūritā bhisiyo pañcabhisiyoti vacanatthaṃ dasseti. Atthato pana vākyampi asamāhāradigupi yujjateva. Kasmā pañcagaṇanā hotīti āha ‘‘tūlagaṇanāya hī’’tiādi. Hi yasmā tūlagaṇanāya etāsaṃ gaṇanā vuttā, tasmā pañcabhisiyo hontīti yojanā. Tatthāti uṇṇādīsu pañcasu. Uṇṇaggahaṇena gahitanti sambandho. Kambalamevāti uṇṇāmayaṃ kambalameva. Uṇṇāya, uṇṇaṃ vā pakkhipitvā katā bhisi uṇṇābhisi. Eseva nayo coḷabhisiādīsu.
पमाणनियमोति एत्तका पमाणाति पमाणस्स नियमो। मञ्चे अत्थरितब्बा भिसि मञ्चभिसि। एतासन्ति मञ्चभिसिआदीनं। यं एतं तूलन्ति योजना। सूरकेपीति चम्ममयभिसियम्पि। एतेनाति कुरुन्दियं वुत्तवचनेन सिद्धं होतीति सम्बन्धो।
Pamāṇaniyamoti ettakā pamāṇāti pamāṇassa niyamo. Mañce attharitabbā bhisi mañcabhisi. Etāsanti mañcabhisiādīnaṃ. Yaṃ etaṃ tūlanti yojanā. Sūrakepīti cammamayabhisiyampi. Etenāti kurundiyaṃ vuttavacanena siddhaṃ hotīti sambandho.
मञ्चभिसिन्ति मञ्चे अत्थरितब्बं भिसिं। ‘‘अत्थरणत्थाय संहरन्तीति युज्जती’’ति इमिना ‘‘अत्थरन्ती’’ति एत्थ कारियूपचारेन अत्थो गहेतब्बोति दस्सेति। अत्थरणाय हि संहरणं कारणं नाम, अत्थरणं कारियं नाम। उपरीति भिसिछविया उपरि। फुसितानीति बिन्दूनि। भित्तिकम्मन्ति भित्तियं नानावण्णेहि राजिकरणं विय कत्तब्बं कम्मं।
Mañcabhisinti mañce attharitabbaṃ bhisiṃ. ‘‘Attharaṇatthāya saṃharantīti yujjatī’’ti iminā ‘‘attharantī’’ti ettha kāriyūpacārena attho gahetabboti dasseti. Attharaṇāya hi saṃharaṇaṃ kāraṇaṃ nāma, attharaṇaṃ kāriyaṃ nāma. Uparīti bhisichaviyā upari. Phusitānīti bindūni. Bhittikammanti bhittiyaṃ nānāvaṇṇehi rājikaraṇaṃ viya kattabbaṃ kammaṃ.
२९८. ‘‘इक्कास’’न्ति नामं निय्याससिलेसानं नामन्ति आह ‘‘रुक्खनिय्यासं वा सिलेसं वा’’ति। ‘‘कुण्डकमिस्सकमत्तिक’’न्ति इमिना कुण्डकेन मिस्सका मत्तिका कुण्डकमत्तिकाति वचनत्थं दस्सेति। सासपपिट्ठन्ति सासपचुण्णं। ‘‘बिन्दु बिन्दु हुत्वा’’ति इमिना अच्चुस्सन्नं होतीति एत्थ कारणूपचारं दस्सेति। अच्चुस्सन्नञ्हि कारणं होति, ‘‘बिन्दु बिन्दु हुत्वा’’ति ठानं कारियं होति। ‘‘पुञ्जितु’’न्ति सोधेतुं। गण्डुप्पादगूथमत्तिकन्ति महिलताय गूथमयं मत्तिकं। इमिना लण्डमत्तिकन्ति एत्थ लण्डसद्दो गूथपरियायोति दस्सेति।
298.‘‘Ikkāsa’’nti nāmaṃ niyyāsasilesānaṃ nāmanti āha ‘‘rukkhaniyyāsaṃ vā silesaṃ vā’’ti. ‘‘Kuṇḍakamissakamattika’’nti iminā kuṇḍakena missakā mattikā kuṇḍakamattikāti vacanatthaṃ dasseti. Sāsapapiṭṭhanti sāsapacuṇṇaṃ. ‘‘Bindu bindu hutvā’’ti iminā accussannaṃ hotīti ettha kāraṇūpacāraṃ dasseti. Accussannañhi kāraṇaṃ hoti, ‘‘bindu bindu hutvā’’ti ṭhānaṃ kāriyaṃ hoti. ‘‘Puñjitu’’nti sodhetuṃ. Gaṇḍuppādagūthamattikanti mahilatāya gūthamayaṃ mattikaṃ. Iminā laṇḍamattikanti ettha laṇḍasaddo gūthapariyāyoti dasseti.
२९९. न भिक्खवे पटिभानचित्तन्ति एत्थ ‘‘इत्थिरूपकं पुरिसरूपक’’न्ति पाळियं वुत्तत्ता किं इत्थिपुरिसरूपमेव न वट्टतीति आह ‘‘न केवल’’न्तिआदि। तिरच्छानरूपम्पि कातुं वा ‘‘करोही’’ति वत्तुं वा न वट्टतीति सम्बन्धो। द्वारपालन्ति द्वारपालरूपं। पसादनीयानीति पसादेतब्बानि, पसादेतुं अरहानीति अत्थो।
299.Na bhikkhave paṭibhānacittanti ettha ‘‘itthirūpakaṃ purisarūpaka’’nti pāḷiyaṃ vuttattā kiṃ itthipurisarūpameva na vaṭṭatīti āha ‘‘na kevala’’ntiādi. Tiracchānarūpampi kātuṃ vā ‘‘karohī’’ti vattuṃ vā na vaṭṭatīti sambandho. Dvārapālanti dvārapālarūpaṃ. Pasādanīyānīti pasādetabbāni, pasādetuṃ arahānīti attho.
३००. एकङ्गणाति अविहारट्ठानेन समानभूमिभागा। मुण्डच्छेदनगब्भोति मुण्डेन छादेतब्बो गब्भो।
300.Ekaṅgaṇāti avihāraṭṭhānena samānabhūmibhāgā. Muṇḍacchedanagabbhoti muṇḍena chādetabbo gabbho.
तत्थाति विज्झितब्बरुक्खे। ‘‘कत’’न्ति इमिना कुलङ्कपादकन्ति एत्थ णिकपच्चयस्स अत्थं दस्सेति। तं आहरिमं भित्तिपादं पतिट्ठापेतुन्ति सम्बन्धो। वस्सपरित्ताणत्थन्ति वस्सोदकपरित्ताणत्थं। ‘‘मद्दितमत्तिक’’न्ति इमिना उद्दसुधन्ति एत्थ सुधासद्दस्स लेपनसुधं दस्सेति, भोजनसुधं निवत्तेति।
Tatthāti vijjhitabbarukkhe. ‘‘Kata’’nti iminā kulaṅkapādakanti ettha ṇikapaccayassa atthaṃ dasseti. Taṃ āharimaṃ bhittipādaṃ patiṭṭhāpetunti sambandho. Vassaparittāṇatthanti vassodakaparittāṇatthaṃ. ‘‘Madditamattika’’nti iminā uddasudhanti ettha sudhāsaddassa lepanasudhaṃ dasseti, bhojanasudhaṃ nivatteti.
पमुखन्ति विहारस्स पमुखं। यन्ति पदेसं, हनन्तीति सम्बन्धो। तस्स कतपदेसस्साति योजना। ‘‘पघान’’न्तिपि वुच्चतीति दीघवसेन ‘‘पघान’’न्तिपि वुच्चति। इमिना पुरिमपाठे रस्सभावं दीपेति। ‘‘पकुट्ट’’न्तिपि पाठोति ससंयोगवसेन ‘‘पकुट्ट’’न्तिपि पाठो। इमिना पुरिमपाठे निसंयोगभावं दस्सेति। वंसन्ति वेळुं। ततोति वंसतो। ‘‘ओसारेत्वा कत’’न्ति इमिना ओसारेत्वा कतं ओसारकन्ति वचनत्थं दस्सेति। ‘‘छदनपमुख’’न्ति इमिना णिकपच्चयस्स सरूपं दस्सेति। चक्कलयुत्तोति चक्कलेन युत्तो।
Pamukhanti vihārassa pamukhaṃ. Yanti padesaṃ, hanantīti sambandho. Tassa katapadesassāti yojanā. ‘‘Paghāna’’ntipi vuccatīti dīghavasena ‘‘paghāna’’ntipi vuccati. Iminā purimapāṭhe rassabhāvaṃ dīpeti. ‘‘Pakuṭṭa’’ntipi pāṭhoti sasaṃyogavasena ‘‘pakuṭṭa’’ntipi pāṭho. Iminā purimapāṭhe nisaṃyogabhāvaṃ dasseti. Vaṃsanti veḷuṃ. Tatoti vaṃsato. ‘‘Osāretvā kata’’nti iminā osāretvā kataṃ osārakanti vacanatthaṃ dasseti. ‘‘Chadanapamukha’’nti iminā ṇikapaccayassa sarūpaṃ dasseti. Cakkalayuttoti cakkalena yutto.
३०१. पानीयदानभाजनन्ति पानीयं देति अनेनाति पानीयदानं, तमेव भाजनं पानीयदानभाजनं। ‘‘उळुङ्को च थालकञ्चा’’ति इमिना द्वे पानीयसङ्खस्स अनुलोमानीति योजना।
301.Pānīyadānabhājananti pānīyaṃ deti anenāti pānīyadānaṃ, tameva bhājanaṃ pānīyadānabhājanaṃ. ‘‘Uḷuṅko ca thālakañcā’’ti iminā dve pānīyasaṅkhassa anulomānīti yojanā.
३०३. द्वारथकनकन्ति द्वारं थकेति अनेनाति द्वारथकनकं। गामद्वारेसु द्वारथकनकं विय चक्कलयुत्तं द्वारथकनकन्ति योजना।
303.Dvārathakanakanti dvāraṃ thaketi anenāti dvārathakanakaṃ. Gāmadvāresu dvārathakanakaṃ viya cakkalayuttaṃ dvārathakanakanti yojanā.
३०५. अस्सतरिरथाति अस्सानं विसेसेन, अतिसयेन वाति अस्सतरो, अथ वा पकतिअस्से तरति अतिक्कमतीति अस्सतरो, सो एतेसु रथेसु युज्जितब्बोति अस्सतरी, तेयेव रथाति अस्सतरिरथाति दस्सेन्तो आह ‘‘अस्सतरयुत्ता रथा अस्सतरिरथा’’ति। तत्थ ‘‘अस्सतरयुत्ता’’ति इमिना ‘‘अस्सतरी’’ति पदस्स अस्सत्थितद्धितं दस्सेति। आमुत्तमणिकुण्डलाति पदस्स ‘‘सतं कञ्ञा सहस्सानी’’ति पदेन सम्बन्धितब्बत्ता वुत्तं ‘‘आमुत्तमणिकुण्डलानी’’ति। इमिना निकारस्स आकारो होतीति दस्सेति। कण्णेसु आमुत्तं मणिकुण्डलं एतासन्ति आमुत्तमणिकुण्डला कञ्ञायो।
305.Assatarirathāti assānaṃ visesena, atisayena vāti assataro, atha vā pakatiasse tarati atikkamatīti assataro, so etesu rathesu yujjitabboti assatarī, teyeva rathāti assatarirathāti dassento āha ‘‘assatarayuttā rathā assatarirathā’’ti. Tattha ‘‘assatarayuttā’’ti iminā ‘‘assatarī’’ti padassa assatthitaddhitaṃ dasseti. Āmuttamaṇikuṇḍalāti padassa ‘‘sataṃ kaññā sahassānī’’ti padena sambandhitabbattā vuttaṃ ‘‘āmuttamaṇikuṇḍalānī’’ti. Iminā nikārassa ākāro hotīti dasseti. Kaṇṇesu āmuttaṃ maṇikuṇḍalaṃ etāsanti āmuttamaṇikuṇḍalā kaññāyo.
खन्धपरिनिब्बानेन परिनिब्बुतोति अत्थं पटिक्खिपन्तो आह ‘‘किलेसपरिनिब्बानेन परिनिब्बुतो’’ति। सीतिभूतोति एत्थ किलेसातपानं अभावेनेव सीतिभूतो, न अञ्ञेसन्ति आह ‘‘किलेसातपाभावेना’’ति। ‘‘किलेसूपधिअभावेना’’ति इमिना निरुपधीति एत्थ खन्धूपधिअभिसङ्खारूपधिअभावेनाति अत्थं पटिक्खिपति।
Khandhaparinibbānena parinibbutoti atthaṃ paṭikkhipanto āha ‘‘kilesaparinibbānena parinibbuto’’ti. Sītibhūtoti ettha kilesātapānaṃ abhāveneva sītibhūto, na aññesanti āha ‘‘kilesātapābhāvenā’’ti. ‘‘Kilesūpadhiabhāvenā’’ti iminā nirupadhīti ettha khandhūpadhiabhisaṅkhārūpadhiabhāvenāti atthaṃ paṭikkhipati.
आसत्तियोति एत्थ पुनप्पुनं विसयेसु, भवेसु वा सञ्जन्तीति आसत्तियोति दस्सेन्तो आह ‘‘रूपादीसू’’तिआदि। पत्थनायोति तण्हायो। इमिना आसत्तीनं सरूपं दस्सेति। ‘‘छिन्दित्वा’’ति इमिना छेत्वाति एत्थ छेधातुया छेदनत्थं दस्सेति। विनेय्यहदये दरन्ति एत्थ ‘‘विनेय्या’’ति पदस्स त्वापच्चयन्तभावञ्च हदयसद्दस्स चित्तवाचकभावञ्च दरथसरूपञ्च दस्सेन्तो आह ‘‘चित्ते किलेसदरथं विनेत्वा’’ति। तत्थ ‘‘चित्ते’’ति इमिना हदयसद्दस्सत्थं दस्सेति, ‘‘किलेस’’ इति पदेन दरथसरूपं, ‘‘विनेत्वा’’ति इमिना त्वापच्चयन्तभावं दस्सेति। वयकरणन्ति परिब्बयमूलं। तञ्हि वयं करियति अनेनाति वयकरणन्ति वुच्चति। इमिना वयस्स करणं वयायिकं, करणत्थे आयिकपच्चयो, वयायिकमेव वेय्यायिकन्ति अत्थं दस्सेति।
Āsattiyoti ettha punappunaṃ visayesu, bhavesu vā sañjantīti āsattiyoti dassento āha ‘‘rūpādīsū’’tiādi. Patthanāyoti taṇhāyo. Iminā āsattīnaṃ sarūpaṃ dasseti. ‘‘Chinditvā’’ti iminā chetvāti ettha chedhātuyā chedanatthaṃ dasseti. Vineyyahadaye daranti ettha ‘‘vineyyā’’ti padassa tvāpaccayantabhāvañca hadayasaddassa cittavācakabhāvañca darathasarūpañca dassento āha ‘‘citte kilesadarathaṃ vinetvā’’ti. Tattha ‘‘citte’’ti iminā hadayasaddassatthaṃ dasseti, ‘‘kilesa’’ iti padena darathasarūpaṃ, ‘‘vinetvā’’ti iminā tvāpaccayantabhāvaṃ dasseti. Vayakaraṇanti paribbayamūlaṃ. Tañhi vayaṃ kariyati anenāti vayakaraṇanti vuccati. Iminā vayassa karaṇaṃ vayāyikaṃ, karaṇatthe āyikapaccayo, vayāyikameva veyyāyikanti atthaṃ dasseti.
३०७. आदेय्यवाचोति एत्थ आदियितब्बाति आदेय्या, सा वाचा एतस्साति आदेय्यवाचोति दस्सेन्तो आह ‘‘तस्स वचन’’न्तिआदि। तत्थ तस्साति अनाथपिण्डिकस्स। सधनाति संविज्जमान धना, अत्तनो वा धनवन्तो। मन्दधनाति अप्पधना। अदासीति अनाथपिण्डिको अदासि। इतीति एवं, दत्वा कत्वाति सम्बन्धो। सोति अनाथपिण्डिको, अगमासीति सम्बन्धो।
307.Ādeyyavācoti ettha ādiyitabbāti ādeyyā, sā vācā etassāti ādeyyavācoti dassento āha ‘‘tassa vacana’’ntiādi. Tattha tassāti anāthapiṇḍikassa. Sadhanāti saṃvijjamāna dhanā, attano vā dhanavanto. Mandadhanāti appadhanā. Adāsīti anāthapiṇḍiko adāsi. Itīti evaṃ, datvā katvāti sambandho. Soti anāthapiṇḍiko, agamāsīti sambandho.
कहापणे सन्थरीति सम्बन्धो। कोटिया करणभूताय, आधारभूताय वा। पटिपातेत्वाति पटिहनापेत्वा । तत्थ तस्मिं ठाने ये रुक्खा वा या पोक्खरणियो वा तिट्ठन्तीति योजना। तेसन्ति तासं रुक्खपोक्खरणीनं। सामञ्ञञ्हि अपेक्खित्वा पुल्लिङ्गवसेन वुत्तं। परिक्खेपपमाणन्ति परिणाहस्स पमाणं। अस्साति अनाथपिण्डिकस्स।
Kahāpaṇe santharīti sambandho. Koṭiyā karaṇabhūtāya, ādhārabhūtāya vā. Paṭipātetvāti paṭihanāpetvā . Tattha tasmiṃ ṭhāne ye rukkhā vā yā pokkharaṇiyo vā tiṭṭhantīti yojanā. Tesanti tāsaṃ rukkhapokkharaṇīnaṃ. Sāmaññañhi apekkhitvā pulliṅgavasena vuttaṃ. Parikkhepapamāṇanti pariṇāhassa pamāṇaṃ. Assāti anāthapiṇḍikassa.
एवं बहुधनं चजन्तस्सापि गहपतिनोति योजना। कोट्ठकं मापेसीति एत्थ अञ्ञे कोट्ठके पटिक्खिपन्तो आह ‘‘द्वारकोट्ठकपासाद’’न्ति।
Evaṃ bahudhanaṃ cajantassāpi gahapatinoti yojanā. Koṭṭhakaṃ māpesīti ettha aññe koṭṭhake paṭikkhipanto āha ‘‘dvārakoṭṭhakapāsāda’’nti.
विहारादयोति एत्थ आदिसद्देन पाळियं आगते परिवेणादयो चुद्दस उपकरणे सङ्गण्हाति। अम्हाकं भगवतो विहारकारापनपसङ्गेन सत्तन्नम्पि बुद्धानं विहारकारापनं दस्सेन्तो आह ‘‘विपस्सिस्सा’’तिआदि। तत्थ विपस्सिस्स भगवतो विहारं (दी॰ नि॰ अट्ठ॰ २.१२) कारापेसीति सम्बन्धो। तिगावुतप्पमाणं भूमिं सुवण्णयट्ठिसन्थरेन किणित्वा विहारं कारापेसीति योजना। एसेव नयो परतोपि। अट्ठकरीसप्पमाणा भूमि उसभेन दसउसभप्पमाणा यट्ठिया द्विसतयट्ठिप्पमाणा होतीति दट्ठब्बं। ‘‘एवं अनुपुब्बेन परिहायन्ती’’ति वत्वा सब्बजनं संवेजेन्तो आह ‘‘सम्पत्तियो ही’’तिआदि। तत्थ यस्मा सम्पत्तियो परिहायन्ति, तस्मा अलमेव सब्बसम्पत्तीसु विरज्जितुं, अलं एव सब्बसम्पत्तीहि विमुच्चितुन्ति योजना। ‘‘सब्बसम्पत्तीसू’’ति पदञ्हि ‘‘विमुच्चितु’’न्ति पदेन विभत्तिपरिणामं कत्वा सम्बन्धितब्बं।
Vihārādayoti ettha ādisaddena pāḷiyaṃ āgate pariveṇādayo cuddasa upakaraṇe saṅgaṇhāti. Amhākaṃ bhagavato vihārakārāpanapasaṅgena sattannampi buddhānaṃ vihārakārāpanaṃ dassento āha ‘‘vipassissā’’tiādi. Tattha vipassissa bhagavato vihāraṃ (dī. ni. aṭṭha. 2.12) kārāpesīti sambandho. Tigāvutappamāṇaṃ bhūmiṃ suvaṇṇayaṭṭhisantharena kiṇitvā vihāraṃ kārāpesīti yojanā. Eseva nayo paratopi. Aṭṭhakarīsappamāṇā bhūmi usabhena dasausabhappamāṇā yaṭṭhiyā dvisatayaṭṭhippamāṇā hotīti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Evaṃ anupubbena parihāyantī’’ti vatvā sabbajanaṃ saṃvejento āha ‘‘sampattiyo hī’’tiādi. Tattha yasmā sampattiyo parihāyanti, tasmā alameva sabbasampattīsu virajjituṃ, alaṃ eva sabbasampattīhi vimuccitunti yojanā. ‘‘Sabbasampattīsū’’ti padañhi ‘‘vimuccitu’’nti padena vibhattipariṇāmaṃ katvā sambandhitabbaṃ.
३०८. खण्डफुल्लसद्दानं अधिकरणभावं दस्सेन्तो आह ‘‘खण्डन्ति छिन्नोकासो। फुल्लन्ति फलितोकासो’’ति। तत्थ ‘‘छिन्नोकासो’’ति इमिना खण्डति छिज्जति एत्थाति खण्डन्ति वचनत्थं दस्सेति। ‘‘फलितोकासो’’ति इमिना फुल्लति फलति एत्थाति फुल्लन्ति वचनत्थं दस्सेति। पटिसङ्खरिस्सतीति एत्थ पाटिसद्दस्स पाकतिकत्थभावं, सङ्खरिस्सतिसद्दस्स च करधातुया निप्फन्नभावं दस्सेतुं वुत्तं ‘‘पाकतिकं करियती’’ति।
308. Khaṇḍaphullasaddānaṃ adhikaraṇabhāvaṃ dassento āha ‘‘khaṇḍanti chinnokāso. Phullanti phalitokāso’’ti. Tattha ‘‘chinnokāso’’ti iminā khaṇḍati chijjati etthāti khaṇḍanti vacanatthaṃ dasseti. ‘‘Phalitokāso’’ti iminā phullati phalati etthāti phullanti vacanatthaṃ dasseti. Paṭisaṅkharissatīti ettha pāṭisaddassa pākatikatthabhāvaṃ, saṅkharissatisaddassa ca karadhātuyā nipphannabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘pākatikaṃ kariyatī’’ti.
३१०. थेरोति सारिपुत्तत्थेरो, आगच्छतीति सम्बन्धो। इदन्ति गिलानपटिजग्गनादि। अस्साति थेरस्स। अग्गासनन्तिआदीसु अग्गसद्दो पठमत्थोपि उत्तमत्थोपि युज्जति। तेन वुत्तं ‘‘थेरासन’’न्तिआदि। अन्तरा सत्थीनन्ति एत्थ अन्तराति भुम्मत्थे निस्सक्कवचनं। सत्थिसद्दो च ऊरुसङ्खातो पादवाचकोति आह ‘‘चतुन्नं पादानं अन्तरे’’ति।
310.Theroti sāriputtatthero, āgacchatīti sambandho. Idanti gilānapaṭijagganādi. Assāti therassa. Aggāsanantiādīsu aggasaddo paṭhamatthopi uttamatthopi yujjati. Tena vuttaṃ ‘‘therāsana’’ntiādi. Antarā satthīnanti ettha antarāti bhummatthe nissakkavacanaṃ. Satthisaddo ca ūrusaṅkhāto pādavācakoti āha ‘‘catunnaṃ pādānaṃ antare’’ti.
३१५. पतिट्ठापेसीति एत्थ कं वयं कत्वा पतिट्ठापेसीति आह ‘‘अट्ठारसकोटिपरिच्चागं कत्वा’’ति। एवन्तिआदि निगमनं।
315.Patiṭṭhāpesīti ettha kaṃ vayaṃ katvā patiṭṭhāpesīti āha ‘‘aṭṭhārasakoṭipariccāgaṃ katvā’’ti. Evantiādi nigamanaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi
विहारानुजाननं • Vihārānujānanaṃ
मञ्चपीठादिअनुजाननं • Mañcapīṭhādianujānanaṃ
सेतवण्णादिअनुजाननं • Setavaṇṇādianujānanaṃ
पटिभानचित्तपटिक्खेपं • Paṭibhānacittapaṭikkhepaṃ
इट्ठकाचयादिअनुजाननं • Iṭṭhakācayādianujānanaṃ
उपट्ठानसालाअनुजाननं • Upaṭṭhānasālāanujānanaṃ
आरामपरिक्खेपअनुजाननं • Ārāmaparikkhepaanujānanaṃ
अनाथपिण्डिकवत्थु • Anāthapiṇḍikavatthu
नवकम्मदानं • Navakammadānaṃ
अग्गासनादिअनुजाननं • Aggāsanādianujānanaṃ
जेतवनविहारानुमोदना • Jetavanavihārānumodanā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / विहारानुजाननकथा • Vihārānujānanakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā
विहारानुजाननकथावण्णना • Vihārānujānanakathāvaṇṇanā
मञ्चपीठादिअनुजाननकथावण्णना • Mañcapīṭhādianujānanakathāvaṇṇanā
इट्ठकाचयादिअनुजाननकथावण्णना • Iṭṭhakācayādianujānanakathāvaṇṇanā
अनाथपिण्डिकवत्थुकथावण्णना • Anāthapiṇḍikavatthukathāvaṇṇanā
अग्गासनादिअनुजाननकथावण्णना • Aggāsanādianujānanakathāvaṇṇanā
